DOMINICAN REPUBLIC
Nga Mutwe ye Ñanyi?
“Fumyaiko Mutwe ku Jibumba Jabo”
Pa 13 July mu 1957, Mukulumpe aye Colón wanembejile nkalata munembeshi wa kyalo mwajinga byambo bya kuba’mba: “Kuji kishimpi kimo kyamba’mba: ‘Muloolo bamwipayila ku mutwe.’ Kintu kyo twafwainwa kuba pa kuba’mba Bakamonyi ba kwa Yehoba bazhiye mu kino kyalo ke kumonapo jishinda ja kupangilamo bamishonale babo. Kuba bino kusakulengela jibumba jabo kushalatu kwa kubula mutwe, kwa kubula wa kwibatangijila, kabiji ne byo babena kufukula, kinetu kechi bikengila ne.”
Byo papichiletu moba acheche, Munembeshi wa Bashilikale aye Arturo Espaillat wakambizhe bamishonale bonse jikumi bashajilepo kufuma mu kyalo. Pa 21 July mu 1957, ba Roy Brandt banembejile Trujillo nkalata ya kulomba kumonañana nanji pa kuba’mba bakalumbulule byo kiji. Ino nkalata yaambile’mba: “Bantu betushikwa mu kino kyalo babena ku kulwa ne Yehoba byonkatu byo kyajinga ku bantu bazhingijile batumwa ba kwa Yesu kwa kubula bishinka.” Mulongo Brandt watundaikile Trujillo kutanga kinembelo ya Byubilo kitango 2 kufika ku 6 ne kulumbulula kuba’mba, “Lujimuno lwa kubula kupita mu mbaji lwibajimwineko mutonyi Ngamaliela lwanema bingi lelo jino byonkatu byo lwajinga pa kyo kya kimye.” Mulongo Brandt wanembele kinembelo kya Byubilo 5:38, 39 mu bisopelo bikatampe amba: “BAMUKAI BANO BANABALUME NE KWIBALEKA. MAMBO UMVWE LUNO LUFUNJISHO NANGWA UNO MWINGILO WAFUMA KU BANTU, BIKAZHIMAÑANA; PAKUBA UMVWE BYAFUMA KWI LESA, KECHI MUKEBASHINDA NE. MAMBO INGE NE, MUKATAANA’MBA MUBENA KULWA NE LESA.” Kechi bebyumvwine ne kwibyumvwatu ne. Pa 3 August mu 1957, bamishonale bebatwajile ku kibanza kya ndeke ne kwibafumya mu kyalo.
‘Yesu ye Mutwe’
Ba Donald Nowills batangijilanga mwingilo pa musampi byo bajinga na myaka 20
Pano balongo ne banyenga baubile byepi bamishonale bonse byo bayile? Nanchi bashajiletu kwa kubula “mutwe” byonka byaambile kinemanga wa mu kafulumende aye Colón nyi? Ine, Yesu “ye mutwe wa mubiji, ko kuba’mba kipwilo.” (Kolo. 1:18) Onkao mambo, bantu ba Yehoba mu Dominican Republic kechi bashajiletu kwa kubula “mutwe” ne. Batwajijile kwibalama kwi Yehoba ne jibumba janji.
Mulongo Donald Nowills wajinga na myaka ya kusemwa 20, yeye bashijile mwingilo wa kutangijila mingilo pa musampi, bamishonale byo bayile kabiji papichiletu myaka ina kufuma po abatizhiwe. Nangwa kya kuba wajinga kalama wa mwanzo pa bañondo bacheche, mwingilo wakutangijila musampi kechi wamuyukile nangwa pachechetu ne. Mulongo Nowills wajinga na ofweshi mucheche mu nzubo yanji ya bichi pajinga malata kabiji kechi mwajinga shamende ne. Ino nzubo yajinga ku Gualey, ku mpunzha kwaswalele bingi mu Ciudad Trujillo. Baingijilanga pamo na mulongo Félix Marte pa kulenga Kyamba kya Usopa kya kyalo kyonse.
Kyamba kya Usopa kyo bakopolwele na munkinyi wa mimeograph mu 1958
Ba Mary bamwata wabo ba Enrique Glass bebakashile, bano banyenga nabo bakwashanga Mulongo Nowills mu uno mwingilo. Ba Mary baambile’mba: “Nakotokanga 17 koloko, napitayilangatu ku ofweshi wa Mulongo Nowills na kutaipa Kyamba kya Usopa. Kepo Mulongo Nowills akopololanga byavula na munkinyi wa mimeograph. Nyenga wa ku Santiago, ye batumbile’mba “malaika,” walonganga ano magazini panshi ya kikopo kikatampe kya salachi. Bino wazhikapo kisapi pa magazini, bino pa wabikamo makamba, ntamba nangwa bilungwa. Kepo azhikakangapo jisaka peulu. Bino pa wakanjila sakya kuya ku buyeke bwa kyalo ne kusha magazini umo pa kipwilo. Bisemi byapimpuzhanyanga uno magazini pa kufunda.
Ba Mary baambile’mba: “Twajimukile bingi mambo bantu ba mu kafulumende bakebanga kuyuka ko banembelanga kino Kyamba kya Usopa. Kechi betutulukile ne, mambo Yehoba wituzhikijilanga.”