Batwajijile

Bataine Bukine

Ba Juana Ventura batendekele kufunda Baibolo kimye kyo bakainye mwingilo wa kusapwila. Babatizhiwe mu 1960 mu mukola wa Ozama. Juba jimo pashita wa mu chechi umo wa mu Santo Domingo wakebelenga kuba’mba ebakashishe amba mambo “baongwelenga bantu banji.” Byo akebele kuba’mba bantu bemwene amba Bakamonyi ba kwa Yehoba babubela ne kukeba kulengulwisha ba Juana, uno pashita waichile uno nyenga ku chechi wanji na kumwipuzha mepuzho pa byo aitabilamo.

Ba Juana baambile’mba, wibepwizhe mepuzho asatu a kuba’mba: “‘Mambo ka o mubujila kusalako mu bunsaji? Mambo ka o mubujila kulwako nkondo? Mambo ka o mwitelela’mba Bakamonyi ba kwa Yehoba?’” Baambile’mba: “Byo nakumbwilenga ano mepuzho kwingijisha Baibolo, bonse bajinga mu chechi wanji bazhikwilenga ma Baibolo kabiji bakuminye bingi pa byo batangilenga. Bavula bayukile kuba’mba batana bukine. Bonse mu jibumba batendekele kufunda Baibolo, kabiji mu kuya kwa moba, pa bano, bantu 25 bepaine kwi Yehoba.” Kino kintu kyamwekele kyalengejile mwingilo kununguluka bingi bukiji mu Santo Domingo.

Bakamonyi ba kwa Yehoba Batwajijile

Milukuchi yaubile ne woo panyuma ya kwipaya Trujillo. Buku wa Mwaka wa 1963 waambile’mba: ‘Bashilikale baimene imenetu kwapela mikwakwa, mu o a moba bamingilo bakainenga kwingila kabiji bumbanzhi bwasampukijile ne pakatele. Nangwa kya kuba mu kyalo mwajinga milukuchi ya bamulwila ntanda, bino mwingilo wa kusapwila ne kufunjisha bantu kwikala baana ba bwanga waijijilengako palutwe bingi. Na ku mpelo ya mwaka wa 1963 basapwishi bafikile 1,155.

Mulongo Nathan Knorr wafumine ku ofweshi wa ntanda yonse ne kuya ku Dominican Republic mu 1962. Wanengezhe kuba’mba bapote mpunzha yabaya ya kushimikilapo bishimikwa bya kwingijilamo mingilo itundaika mwingilo wa kusapwila, mambo uno mwingilo wanungulukilenga bingi bukiji. Pa ino mpunzha bashimikilepo Nzubo ya Bufumu ne kishimikwa kiji na bibamba bikwabo peulu. Pa Kibelushi, pa 12 October, mu 1963, mulongo Frederick Franz, waishile kufuma ku ofweshi wa ntanda yonse na kwamba jashi ja kupana bino bishimikwa. Kyamwekeshetu patoka kuba’mba Bakamonyi ba kwa Yehoba basakutwajijila mu Dominican Republic. Panyumatu ya kupana bino bishimikwa, ba Harry Duffield ne ba Paquita bafikile. Bano Bakamonyi bamishonale bo bapeleleko kupanga mu Cuba.

Kuvujilako mu Kimye kya Milukuchi

Pa 24 April, mu 1965, byavula mu kino kyalo byaonaikile na ino milukuchi. Nangwa byonkabyo, bantu ba Yehoba abo bavujijilengakotu. Mu 1970, basapwishi bafikile 3,378 mu bipwilo 63. Basapwishi bavula baishile mu jibumba ja Lesa mu myaka itanu yapichilepo. Buku wa Mwaka wa 1972 waambile’mba: “Bantu bapusana pusana baishile, balungisha myotoka, banjimi, badalaivwa, batala pa bya mali, bayuka kushimika, bakalipentala, bashabyambo, badokotala ba meno, ne boba balekele bumulwila ntanda nabo baishile na mambo a kutemwa Yehoba ne bukine.”