BYA KUKWASHA KISEMI | MASONGOLA
Byo Mwafwainwa Kuleka Ñambilo Yatama
LUKATAZHO
Umvwe kya kuba’mba ke mutoboke na bena kwenu, mutendeka kwitongola minwe ne kwamba’mba mukwenu ye watamisha. Kwiambila byambo byatama kwaikalatu nobe “kisela” inge mubena kwisamba na bena kwenu.
Umvwe byo bintu bibena kubiwa mu masongola enu, mwakonsha kuleka kuba bino. Pa kuba’mba muleke, mwafwainwa kuyuka kilengela, ne ene mambo o kyanemena kupimpula byubilo byenu.
KILENGELA
Kisemi mo mwakomena. Bantu bavula baji mu masongola, bakomejile mu bisemi mwajinga ñambilo yatama. Kino kyakonsha kulengela umo nangwa bonse babiji baji mu masongola kwikala na ñambilo yatama byonka byaubanga bansemi yabo.
Byakisangajimbwe. Mafilimu a pa televizhonyi muji ñambilo yatama yakonsha kulengela muntu kutendeka kumona nobe ijitu bulongo.
Bisho. Bantu bamo bamba’mba kwikala “mwanamulume mwine” kulumbulula kukanjikizha mukazhanji amba a mukookelenga kabiji amba wamukazhi naye wafwainwa kwikala wa bitala pa kuba’mba abule kumweka amba wazenzalala ku mwatawanji. Kimye kyo babena kutoboka, betala bibi kabiji kino kibalengela kwiambila byambo byakonsha kukozha mukwabo ku muchima.
Ñambilo yatama yakonsha kulengela besongola kwikana ne kuleta bikola byapusana pusana. Bamo bamba kuba’mba byambo bikola bingi kumuchima kukila ne binkonyi. Kyakumwenako, mwanamukazhi umo ye bapumanga ne kumwambila byambo byatama ku mwatawanji waambile’mba: “Kuñambila byambo byatama, bitanta bingi ku muchima kukila kumpuma. Namonanga amba kyawama kumpuma kukila ku ñambila byambo byatama.”
Mwakonsha kuba byepi umvwe anweba ne bena kwenu mwiambila byambo byatama?
BYO MWAKONSHA KUBA
Ikalai na lusa. Langulukai byo mwafwainwa kwiumvwa umvwe yenu ye baambijile byambo byatama kubena kwenu. Vulukai kimye kyo mwaambijile bena kwenu byambo byatama byo beumvwine. Kange muvulañanyeko ku byambo byo mwaambile ne, bino yukai biumvwine bena kwenu pa byo mwaambile. Nanchi mwakonsha kulangulukapo jishinda jo mwakufwainwa kwambilamo pa kuba’mba mubule kwamba byatama nyi? Baibolo waamba’mba: “Kukumbula na jiwi jakoka kufwomona bukaji; pa kuba kyambo kyakosa kibuvulumuna.”—Byambo bya Mana 15:1.
Funjilai ku baji mu masongola bepa mushingi. Umvwe kya kuba mutoboka kimye kyonse, mwenai ku bakwenu baikala bulongo. Londelai bibena kwimubula boba baikala bulongo mu masongola baji na ñambilo yawama.—Jifunde ja mu Baibolo: Filipai 3:17.
Bwezhai butemwe bo mwajinga nabo kala. Ñambilo yatama ikozha bingi ku muchima. Ikalai na ñambilo yawama yakonsha kulengela bena kwenu kumvwa bulongo. Vulukainga bintu byawama byo mwaubanga kala. Tolai bipikichala bya kala ne kuvuluka byo mwaubanga. Ki ka kimulengejile kwitemwa? Ñanyi byubilo byalengejile amba mwitemwe?—Jifunde ja mu Baibolo: Luka 6:45.
Ingijishai kyambo kya kuba’mba “Amiwa.” Mu kifulo kya kukajipila bena kwenu, babulaitu ne anweba byo mwaji kwiumvwa pa byambo byo baji kwamba. Kyakumwenako, “Ñumvwa kutama inge mwauba bintu kwakubula kumbula,” kino kilengela kwamba byambo bya kuba’mba “Ne anweba byobyo muba, kechi mumbula ne!”—Jifunde ja mu Baibolo: Kolose 4:6.
Yukai pa kupelela. Umvwe mwatendeka kutoboka kimye kyo mubena kwisamba, kyawama kwikileka ne kukesamba kimye kikwabo. Kechi kyatama kulekesha mwisambo inge mwamona amba mwatendeka kutoboka ne kukesambapo kimye kikwabo ne.—Jifunde ja mu Baibolo: Byambo bya Mana 17:14.
[Mabulañano pa peja 10]
Ñambilo yatama ikozha bingi ku muchima
[Kitenguluzha pa peja 10]
BINEMBELO BYAKONSHA KWIMUKWASHA
“Ne banabalume nabo byo byo bafwainwa kutemwa bakazhi babo byonka byo batemwa mibiji yabo.”—Efisesa 5:28.
“Mwanamukazhi naye wafwainwa kwikala na mushingi mukatampe ku mwatawanji.”—Efisesa 5:33.
“Kubwazanga, mwenga ne bintu byonse byatama mwibifumyemo mwi anweba.”—Efisesa 4:31.
[Kitenguluzha pa peja 10]
ÑAMBILO YA “MWENGA” YALUMBULULA KA?
Baibolo waamba’mba: “Kubwazanga, mwenga ne bintu byonse byatama mwibifumyemo mwi anweba.” (Efisesa 4:31) Mambo ka Paulo kyo apusenya byambo bya kuba’mba “kubwazanga” ne “mwenga”? Mu mulaka mutanshi kyambo kyatuntululwa amba “kubwazanga” (Kingiliki, krau·geʹ) kilumbulula kubaishako jiwi. Kupusanako na kyambo kya “mwenga” (mu Kingiliki, bla·sphe·miʹa) kilumbulula mwatala byobyo byambo. Kino kyalumbulula ka? Ñambilo ya mwenga kechi jonse jo ilumbulula kwamba na jiwi ja peulu ne. Pano bino, ñambilo yonse ya bululu, mukeyu, kutukana nangwa kya kuba mwaambilatu munshi ke mwenga.