Kunengezha Majashi a mu Sukulu

JASHI jonse muntu jo bamupa mu sukulu jimulengela kuyilako palutwe. Teshaiko muchima, kabiji kuyilako kwenu palutwe kukayanga na kumweka pachepache kwi anwe bene ne ku bakwenu. (1 Timo. 4:15) Uno sukulu ukemukwasha kuyukisha bulongo bya kunengezha majashi.

Nanchi mumvwa ntuntwa moyo umvwe bemupa jashi ja kukamba mu kipwilo nyi? Kijitu bulongo kwiumvwa bino nangwa kya kuba mwabandamo mu sukulu. Bino kuji bintu bimo byakonsha kwimukwasha kubula kukizhamo kwakamwa. Kimye kyonse pa nzubo, ikalai na muteeto wa kutanganga na jiwi jasansuka. Pa kupwila kwa kipwilo, kumbulaingapo javula, kabiji umvwe mwi musapwishi, yainga kimye kyonse mu mwingilo wa mu bujimi. Kino kikemulengela kupijilwa kwamba ku bantu. Kunungapo, nengezhezhainga jimo majashi a mu sukulu o bemupa, kabiji ne kupitamo kwiamba na jiwi jasansuka. Vulukai kuba’mba mukambanga ku bantu bo mwayuka. Saka mukyangye kuya na kwamba jashi, patanshi lombai kwi Yehoba. Mambo aye upana na lusekelo mupashi wazhila ku bakalume banji bamulomba.—Luka 11:13; Fili. 4:6, 7.

Kukizhamo ntuntwa moyo ne. Papita kimye kikatampe pa kuba’mba muntu ekale wayuka kwamba kabiji ne kwikala mufunjishi ufunjisha bulongo. (Mika 6:8) Umvwe popo mwanembeshatu mu sukulu, kange muketekele’mba mwakonsha kwamba jashi jawama ponkapotu ne. Ingijilai pa mafunde a ñambilo o bemupa pa kyokyo kimye. Tangai kipungu kiji mu uno buku kibena kwamba pa oo mafunde. Umvwe kyakonsheka, ubai ne mwingilo wa kuba ujimo. Kino kikemulengela kuyuka bintu biji mu oo mafunde byo mwafwainwa kulondela saka mukyangye kwamba jashi ku kipwilo. Umvwe ke mube bibye mukayilako palutwe.

Bya Kunengezha Jashi ja Kutanga

Kunengezha kutanga ku mvula bantu kwavwangamo byavula kechi kutangatu byambo byo bemupa ne. Ibikishaiko kuyuka bulongo mo byatala. Aku mutambwilatu jashi, tangaimo na mulanguluko wa kukeba kuyuka mwatala byambo bijimo. Esekai kuyuka kine kintu kyo babena kwambapo mu mukuku wa byambo umo umo ne mulanguluko ye babena kwambapo mu jifuka jimo jimo kuba’mba ayo milanguluko mukakonshe kwiitanga bulongo kabiji ne mo kibena kukebewa. Umvwe kyakonsheka, mwakonsha kwipuzha bantu bayukisha bulongo mulaka pa bya kutela byambo byo mwabula kuyuka. Yukishai bulongo byambo byo mubena kutangapo. Bansemi bakonsha kukwasha baana babo kuba bino.

Nanchi bemupa kutanga kitango kya mu Baibolo nangwa kampe mafuka a kibaba kya mu Kyamba kya Usopa nyi? Umvwe abyo byambo byo bemupa kutanga bijipo ne mu tepu mu mulaka wenu, kyakonsha kwimukwasha bingi kukitelekako ku byo bebitangile ne kumona bintu bimo nabiji ntelelo ya byambo, ntangilo, kukosesha byambo, ne ngalwilo ya jiwi. Apa bino mweseke kwibilondela byonkabyo mu ntangilo yenu.

Umvwe mwatendeka kupitulukamo mu byo bemupa kukatanga, monai kuba’mba mwatanga ne lufunjisho lubena kwamba pa mafunde o bemupa kwingijilapo. Umvwe kyakonsheka, tangaimo ne jikwabo mu onkao mafunde panyuma ya kupitulukamo javula na jiwi jasansuka mu byambo byo bemupa kukatanga. Londelainga oo mafunde anembwa abena kwimubula ntangilo yenu byo yafwainwa kwikala.

Luno lufunjisho lukemukwasha bingi mu mwingilo wenu. Inge mwaya mu mwingilo wa mu bujimi, mwikala na mashuko avula a kutanga ku bantu. Na mambo a kuba Mambo a Lesa aji na bulume bwa kupimpula bwikalo bwa bantu, kyanema bingi kuba’mba mwiatanga bulongo. (Hebe. 4:12) Kange muketekele kuyuka mbaji yonse ya kutanga bulongo na jashi jimotu nangwa abiji ne. Ku mwina Kilishitu mukulumpe mu kipwilo wapijilwe kutanga pa myaka yavula, mutumwa Paulo wamunembejile’mba: “Tesha muchima mu kutanga” ku mvula bantu.—1 Timo. 4:13.

Kulondela Mutwe ne Jishinda mwa Kwambila

Umvwe bemupa jashi mu sukulu jibena kukeba kwingijisha jishinda mwa kwambila, mwakonsha kuba byepi?

Mwafwainwa kulangulukapo pa bino bintu bisatu bikatampe: (1) mutwe ye bemupa, (2) jishinda mwa kwambila kabiji ne muntu ye mukambanga nanji, (3) mafunde o bemupa kwingijilapo.

Mwafwainwa kukonkanya pamo byambo bya mutwe ye bemupa. Pano bino saka mukyangye kufika ne palepa mu kukonkanya byambo, akilangulukishaipo bulongo pa jishinda jo mukambilamo kabiji ne muntu ye mukambanga nanji, mambo bino bintu byo bikemulengela kusala bulongo byambo byo mukamba ne jishinda mo mukebyambila. Ñanyi jishinda mwa kwambila jo mukengijisha? Nanchi mukamwesha bya kusapwila mambo awama ku muntu ye mwayuka nyi? Inyi mukamwesha kyakonsha kubiwa umvwe mwasambakana muntu kimye kitanshi? Nanchi awo muntu wakoma kwimukila nyi, inyi mwanyike pe anweba? Milanguluko ya mutundu ka yo akonsha kwikala nayo pa mambo a mutwe ye mubena kunengezha kukesamba nanji? Bi ka byo ayukilapo kala jimo pa yewo mutwe? Kintu ka kyo mukeba’mba kikomvwanyike panyuma ya mwisambo wenu? Mikumbu ya ano mepuzho ikemupa mashinda anema bingi a byo mwafwainwa kuba.

Kwepi ko mwakonsha kutana byambo bya mutwe ye bemupa? Pa peja 33 kufika ku 38 mu uno buku, paji mwisambo wa kuba’mba, “Byo Twafwainwa Kupesapesa.” Mutangai, apa bino mwingijishe bingijisho bya kupesapesamo byo muji nabyo. Javula mwakonsha kutana bukiji byambo byavula kukila byo mwakonsha kwamba. Tangai byavulako kuba’mba muyuke bintu bibena kukebewa. Pano bino, byo mubena kuba bino, vulukainga jishinda mwa kwambila jo mukengijisha kabiji ne muntu ye mukambanga nanji. Shabulai bishinka byo mubena kukeba kukamba.

Saka mukyangye kukonkanya pamo byo mukamba ne kupwisha kusalulula bishinka, ikalaiko na kimye kya kutanga mafunde o bemupa kulondela pa kwamba. Kulondela oo mafunde o ene mambo amo o bemupela jojo jashi.

Umvwe mwaamba jashi jenu mu kimye kyo bemupa, mukomvwa bingi bulongo pa kwijipwisha, mambo umvwe mwapitaila pa kimye bakemumwesha kayukilo ka kuba’mba kimye kyenu kyapwa. Bino mu mwingilo wetu wa mu bujimi kimye kechi kyo kine kintu kyanema ne. Onkao mambo pa kunengezha, yukai kimye kyo mwakonsha kwambilamo, pano bino teshai muchima pa buneme bwa kufunjisha bulongo.

Bya Kwimubulako pa Mambo a Mashinda mwa Kwambila. Monai mashinda aji pa peja 82, ne kusalapo jimo jikengila bulongo mu mwingilo wenu kabiji jikemukwasha kwamba bulongo jashi jo bemupa. Umvwe mu uno sukulu mwabandamo, monai kino kwikala jishuko ja kukomenako ne kuyukilapo busendwe bukwabo bwa kwingijilamo mwingilo wenu.

Umvwe kalama utangijila Sukulu wa Mwingilo wa Lesa wimupa jishinda mwa kwambila, jiswai. Mashinda avula a mwa kwambila avwangamo kusapwila. Umvwe mukyangye kusapwilapo kala mu bimye bya yewo mutundu byo bemutongwela’mba musapwilemo, ipuzhaipo basapwishi bamo basapwilapo kala mu byobyo bimye. Inge kyakonsheka, esekai kwisamba mutwe ye bemupa kwingijisha jishinda ja mwa kwambila jaesakana na jo mukambilamo mu sukulu. Kino kikemukwasha kuyuka kine kintu kyo mubena kufunjila.

Umvwe Kwamba Kukekala kwa Bujashi

Umvwe mwi wamulume, bakonsha kwimupa jashi jipi ja kwamba mu kipwilo. Pa kunengezha ano majashi, mafunde o mwafwainwa kulondela ajitu pamo na oa a majashi a baana ba sukulu aji mu bukimwesho. Lupusano lujipotu ke bantu ne jishinda mwa kwambila.

Javula kikebewa bingi kunengezha byambo byo mukamba kuba’mba muntu yense mu luonde akamwenemo. Bavula beya na kutanwa ku kupwila bayukila kala jimo bukine butanshi bwa mu Baibolo. Kampe bayukila kala ne jimo mutwe ye bemupa kukambapo. Langulukai pa byo bayukila jimo pa yewo mutwe. Bakwashai kumwenamo kupichila mu ñambilo yo mubena kwambilamo jashi. Ishikishai anwe bene’mba: ‘Nakonsha kwingijisha byepi uno mutwe kukosesha lusanchilo lwami ne lwa bantu bo nkambangako lwa kusanchila Yehoba? Bi ka bijimo mu bino byambo bisakwitukwasha kuyuka kyaswa muchima wa Lesa? Nga bino byambo byakonsha kwitukwasha byepi kufuukula bintu byalumbuluka mu ino ntanda ya bantu batemwa bya lwiso lwa buntunshi?’ (Efi. 2:3) Mwafwainwa kupesapesa pa kuba’mba mutane mikumbu yawama ku ano mepuzho. Pa kwingijisha Baibolo, kange mupeleletu mu kutanga binembelo byonka ne. Lumbululai byobyo binembelo byo mubena kutanga kabiji ne kumwesha byo bibena kukumbula mepuzho. (Byu. 17:2, 3) Kange mwambe byavujisha ne. Ambai byambo byenu mu jishinda ja kulengela bantu kwibivuluka bukiji.

Kabiji kunengezha kwafwainwa kwavwangamo ne kuteshako muchima ku byo mukamba. Kulengulula kino ne. Ambainga na jiwi jasansuka pa kunengezha jashi jenu. Umvwe saka mwibikako kufunda ne kwingijisha mafunde a ñambilo yapusana pusana, kikemulengela kuyilako bingi palutwe. Nangwa mwi ñambi wa katataka nangwa wayuka kwamba bulongo, nengezhai bulongo kuba’mba mukakonshe kwamba na kushiina ne kwambila mo kibena kukebewa kwesakana na jashi jenu. Byo mukambanga majashi a mu sukulu, vulukainga kuba’mba kunemeka Lesa yo ine nkebelo yenu ya kwingijisha kya bupe kya kwamba kyo emupa.—Sala. 150:6.