Kutulumena Pafwainwa

MU ÑAMBILO, kutulumena pafwainwa kwanema bingi. Byo byo kikala ne pa kwamba jashi nangwa pa kwamba na muntu. Kwa kubula kutulumana, bintu byo mubena kwamba byakonsha kumvwanyika nobe mubena kumantaukatu mu kifulo kya kwibilumbulula bulongo. Kutulumena pafwainwa, kulengela bintu byo mubena kwamba kumvwanyika. Kabiji kwakonsha ne kulengela bantu kubula kulubamo bishinka byo mubena kwamba.

Mwakonsha kuyuka byepi kimye kyo mwafwainwa kutulumana? Nga kutulumana kwafwainwa kulepa byepi?

Kutulumana pa Tuchibawilo. Tuchibawilo ke lubaji lwanema bingi mu nembelo ya mulaka. Twakonsha kumwesha mpelo ya mukuku wa byambo nangwa bwipuzho. Mu milaka imo twingila kumwesha byambo byaambile muntu ungi. Tuchibawilo tumo tumwesha lukwatankano luji pakachi ka lubaji lwa mukuku wa byambo umo na lwa mukuku mukwabo. Muntu ubena kwitangila mwine wakonsha kumona tuchibawilo. Bino inge keatangile bakwabo, jiwi janji jafwainwa kulumbulula mwatala toto tuchibawilo tuji mu kibaba. (Umvwe mukeba kuyukilapo byavula, monai Lufunjisho 1, “Kutanga Bulongo.”) Inge mwabula kwimana paji kachibawilo, kyakonsha kulengela bakwenu kubula kumvwa byo mubena kutanga nangwa kulengela mulanguluko kuya mungi.

Kununga pa tuchibawilo, jishinda mwanembelwa milanguluko mu mukuku wa byambo jakonsha kumwesha pafwainwa kutulumena. Nyimbi umo wayukanyikwa bingi waambile’mba: “Kechi nakila bakwetu kwimba nyimbo pa kijimba kya mizhinge ne. Mambo kamina kaimena pa kutulumana pakachi ka madodo.” Byo byo kiji ne pa kwamba. Kutulumana kwafwainwa, kukalengelanga bintu byo mwanengezha kuwama ne kumvwanyika.

Pa kunengezha kukatanga ku mvula bantu, kyakonsha kwimukwasha bingi kushabula tubinshabu pa byo mukatanganga. Shabulai kakinshabu kaimana nkunku po mukatulumena nangwa po mukabwezhakotu jiwi. Shabulai tubinshabu tubiji twaimana nkunku po mukatulumesha. Umvwe mwatana’mba byambo bimo kechi mubena kwibitanga bulongo ne, kabiji mubena kutulumena pabula kufwainwa, shabulai na pezulu pa byambo byonse bibena kwimulengela kukankalwa kutanga bulongo kipelu. Apa bino mutange kyokyo kipelu kyonse. Bañambi bavula bamba bulongo boba byonkabye.

Kutulumana mu ñambilo ya kimye kyonse javula kechi kukatazha ne, mambo mwayuka kintu kyo mukeba kwamba. Pano bino, umvwe muji na muteeto wa kutulumanatu kitulumane tulumane ne pabula kufwainwa, ñambilo yenu kechi ikomvwanyika ne. Mashinda a bya kuyuka pa kutulumena, aji mu Lufunjisho 4, “Kupela Lujimi.”

Kutulumana kwa Kupimpula Mulanguluko. Umvwe mubena kufuma pa kishinka kimo kuya pa kikwabo, kutulumana kwakonsha kukwasha bantu bo mubena kwambako kulanguluka, kupimpula milanguluko yabo, kuyuka ko musakwalukila kabiji ne kuyuka kishinka kisakulondelapo ne kwikikwatakanya bulongo. Kyanema bingi kutulumanapa kufuma pa mulanguluko umo kuya pa mukwabo byonka byo kyanema kukokeshako masekenyi umvwe mubena kuchimpukila mu mukwakwa mukwabo.

Kintu kimo kilengela bañambi bamo kubula kutulumana pa kufuma pa mulanguluko umo kuya pa mukwabo ke na mambo a kwikesha na bya kwamba byavula. Ku bamo, uno muteeto umwesha ñambilo yabo yo bambilamo kimye kyonse. Kampe bantu bonse mo bekela nabo byo byo bamba. Bino kino kechi kilengela kufunjisha bulongo ne. Umvwe muji na kintu kyo mukeba’mba bantu bekyumvwe ne kubula kwikivulama, tekanyai kuba’mba mulanguluko omvwanyike. Yukai kuba’mba kutulumanako kwanema bingi mu ñambilo ilengela milanguluko kumvwanyika.

Umvwe mukamba jashi ja kwambatu, mwafwainwa kunengezha bulongo byambo byenu kuba’mba mukayukenga pa kutulumena kufuma pa kishinka kimo kuya pa kikwabo. Umvwe mukatanganga ja kutanga, shabulai po mwamona’mba po paabena bishinka.

Kutulumana kwa kuya pa kishinka kikwabo javula kulepako kukila kutulumana kwa pa tuchibawilo, pano bino kechi kulepesha kya kuba kekulenge ne mukose ne. Umvwe kwalepesha, bantu boba kebalanguluke’mba kechi mwanengezhezhe ne, kabiji ne kuba’mba mubena kukebakeba byambo bya kwamba.

Kutulumana kwa Kukosesha Kishinka. Kutulumana kwa kukosesha kishinka kechi kwalubwa ne, mambo kumwesha kishinka kyo mwaamba kala, nangwa byambo bisakulondelapo nangwa bwipuzho bo mwaipuzha na jiwi jakosa. Kutulumana kwa uno mutundu kulengela bantu bo mubena kwambako kulanguluka pa byo mwaamba kala nangwa kukeba kuyuka bisakulondelapo. Kuno kutulumana kwapusana. Monai kutulumana ko mwakonsha kwingijisha. Bino vulukai kuba’mba kutulumana kwa kukosesha kishinka kwafwainwa kubiwatu pa bishinka bine bikatampe. Mambo inge ne, buneme bwabyo kechi bukomvwanyika ne.

Yesu byo atangile mu Binembelo na jiwi jasansuka mu shinagoga wa mu Nazala, wayukile bya kutulumana. Patanshi wakitangile mu muvungilo wa ngauzhi Isaya pa mambo a mwingilo wanji ye atuminwe. Nangwa byonkabyo, saka akyangye kulumbulula mo byatajile, wavungile muvungilo ne kumupana kwi kalama wabwela waikala ne kwikala. Bonse mu shinagoga byo bamwimbwijile meso, waambile amba: “Lelo kino kinembelo kyafikila ne anweba kasa mumvwa.”—Luka 4:16-21.

Kutulumana Umvwe Paji Kyaubiwa. Bintu bisombwatu nabyo kimye kimo byakonsha kwimulengela kuba’mba mutulumaneko. Bilulumo bya myotoka nangwa kujila kwa mwana kwakonsha kwimulengela kuchibikizha mwisambo wenu na mwina nzubo ye mwatana mu mwingilo wa mu bujimi. Umvwe kyungwe kechi kyakijishamo pa kubuñana kwa mwanzo ne, mwakonsha kusanswishakotu jiwi ne kutwajijila na kwamba. Pano bino, umvwe kyungwe kyabayisha ne kutwajijila kyatwajijila, mwafwainwa kutulumanako. Inge ne, bantu kechi bakomvwanga ne. Onkao mambo, monainga pafwainwa kutulumena kuba’mba mukwashe bantu bo mubena kwambako kumvwa bintu byawama byo mubena kukeba kwibabula.

Kutulumana kwa Kupembelela Mukumbu. Nangwa kya kuba mubena kwamba jashi kwa kubula luonde kukumbulapo, kyanema bingi kwibaleka kukumbula kechi na jiwi jasansuka ne, bino kukumbwila mu michima yabo. Umvwe mwaipuzha mepuzho a kulengela luonde kulangulukapo bino mwabula kutulumanako, bantu bakakabulapotu bwishi.

Kechi kyanematu kutulumana kimye kyo mubena kwamba pa mutuntamo ne, kyanema ne kutulumana kimye kyo mubena kusapwila bantu. Bantu bamo kechi bamina mate ne. Umvwe muji na luno lukatazho, ibikaingako kuba’mba muyuke bya kutulumana. Mukobanga bingi bulongo mu misambo yenu na bakwenu kabiji ne pa kusapwila mu mwingilo wa bujimi umvwe kemutulumaneko. Kutulumana ke kwikala nzoo pa kakimye kacheche, kabiji kyaambiwapo kuba’mba, kwikala nzoo kukwasha kuyuka paji kachibawilo, kukosesha byambo, kulengela bantu kuteshako muchima, kabiji ne kwibalengela kumvwa byo mubena kwamba.

Mwisambo ke kupimpuzhanya milanguluko pakachi ka bantu babena kwisamba. Bantu bamo bakeba kuteleka umvwe ne anweba kemuteleke ku byo babena kwamba ne kumwesha kutako muchima. Kino kikebewa kutulumanako kuba’mba nabo bekale na kimye kya kwambapo.

Mu mwingilo wetu wa mu bujimi, busapwishi bwetu buwama umvwe bwaikala mu bumwisambo. Panyuma ya kwiimuna, Bakamonyi bavula batongola mutwe ye bakeba kwisambapo apa bino baipuzha bwipuzho. Batulumanako kuba’mba bamupe muntu kimye kya kukumbula kabiji ne kumusanchila mwina nzubo pa mukumbu wanji. Kimye kyo babena kwisamba, bapa mwina nzubo bimye byavula bya kwambapo. Bayuka kuba’mba bakonsha kwamba byavula bingi bya kukwasha muntu umvwe bayuka milanguluko yanji pa mutwe ye babena kwisambapo.—Mana. 20:5.

Bino kechi bonse bakonsha kukumbula mikumbu monka mo kyafwainwa ne. Bino kino kechi kyalengejile Yesu kuleka kutulumesha kuba’mba ape bakajimbuluzhi kimye kya kwamba ne. (Mako 3:1-5) Kupa muntu kimye kya kwamba kumulengela kulanguluka kabiji wakonsha ne kusolola biji ku muchima wanji. Nkebelo imo ya mwingilo wetu ke ya kufika bantu pa michima kupichila mu kwibasapwila bintu byanema kufuma mu Mambo a Lesa byafwainwa kwibakwasha kufuukula bya kuba.—Hebe. 4:12.

Kuyuka kutulumana kimye kyo tuji mu mwingilo kwanema bingi. Umvwe samutulumana bulongo, milanguluko yumvwanyika kabiji bantu kechi bakeilubamo ne.