Kupela Lujimi

UMVWE mubena kutanga na jiwi jasansuka nanchi mwituntaula pa byambo bimo nyi? Nangwa umvwe kemwambe jashi ku luonde, nanchi mutana kuba’mba mubena kukebakeba byambo byawama kwamba nyi? Umvwe ibyo, ko kuba’mba lujimi wenu kechi wapela ne. Muntu wapela lujimi utanga ne kwamba kya kuba byambo ne milanguluko kebilalumuketu bine kwa kubula lukatazho. Kino kechi kilumbulula’mba uba saalolobwelatu, kwamba lubilo nangwa kwamba kwa kubula kulanguluka ne. Ñambilo yanji yumvwanyika bulongo. Mu Sukulu wa Mwingilo wa Lesa, bantu bebafunjisha bya kwikala na lujimi wapela.

Kuji bintu byavula bilengela kumamata pa kwamba. Nanchi mukeba kuyuka bintu bimo bilengela nyi? (1) Pa kutanga ku bantu, byambo byo abula kuyuka muntu byakonsha kumulengela kukankazhama. (2) Kutulumana tulumana pavula kwakonsha kulengela ñambilo kwikala ya kumamata. (3) Kubula kunengezha kwakonsha kulengela muntu kwikala na luno lukatazho. (4) Kintu kikatampe kilengela kumamata pa kwamba ku jibumba, ke kubula kunengezha byambo mo byalondankena. (5) Kubula kuyuka byambo byavula kwakonsha kulengela muntu kukankazhama pa kukebakeba byambo byawama kwamba. (6) Kukosesha byambo byavula kwakonsha kulengela byambo kubula kumvwanyika bulongo. (7) Kubula kuyuka mulakazhilo kwakonsha kulengela muntu kubula kupela lujimi.

Umvwe lujimi wenu kechi wapela ne, bantu kechi bakafumamo mu Nzubo ya Bufumu ne, pano bino bakatendeka kulanguluka pa bintu bingi. Kikafumamo byavula byo mukambanga kechi bikebakwasha ne.

Kyanema bingi kumona’mba kupela lujimi ne ñambilo yo mwafwainwa kwamba na jiwi jakosa kechi imulengela kunenauna bantu nangwa kwibalengesha bumvu ne. Umvwe na mambo a kupusana kwa bisho bantu kebamone ñambilo yenu kwikala yabula mushingi nangwa ya kubula bukishinka, kikebalengela kubula kumvwa byo mubena kwamba. O ene mambo mutumwa Paulo nangwa kya kuba wajinga ñambi wayuka kwamba, waambile ku bena Kolinda na “kunekena, ne mu moyo, ne mu kuzakama kwavula” kuba’mba bantu babule kumutotaika.—1 Ko. 2:3.

Bintu byo Mwafwainwa Kubula Kuba. Pa kwamba, bantu bavula baji bingi na kisela kya kwingijisha byambo nabiji bya kuba’mba “a-a.” Bakwabo nabo javula pa kwamba batendeka na kyambo kya kuba’mba “pano,” nangwa kuvwangamo byambo bya kuba’mba “mwayuka” nangwa’mba “mwamona” mu bintu byonse byo babena kwamba. Apo kampe kechi mwayuka bimye binga byo mwamba bino byambo ne. Mwakonsha kumonapo muntu wa kuteleka ku byo mubena kwamba kuba’mba emuvululengako kimye kyonse kyo mwaamba bino byambo. Mwakonsha kukumya bingi.

Bantu bamo batemwa bingi kubwezhabwezhapo pa kutanga ne pa kwamba. Ko kuba’mba batendeka mukuku wa byambo ne kwichibikizha bene pakachi kabiji babwela babwezhapo kintutu kimo kyo baji kwamba.

Bakwabo nabo bamba bingi lubilo, batendeka na mulanguluko umo kabiji monka mukachi ka mukuku wa byambo kilwa bakaya pa mulanguluko mukwabo. Nangwa kya kuba byambo bibena kulalumukatu bine, kufikenatu kupimpula mulanguluko ponkapotu kwakonsha kulengela bintu byo mubena kwamba kubula kumvwanyika.

Bya Kupelesha Lujimi. Umvwe muji na lukatazho lwa kukebakeba byambo byawama kwamba, mwafwainwa kwibikako kuyukilapo byambo byavula. Monai byambo byo mwabula kuyuka biji mu Kyamba kya Usopa ne Loleni! ne mabukutu akwabo o mubena kutangamo. Bimonai mu kipongo kya byambo kuba’mba muyuke byo byalumbulula ne kutendeka kwibyamba. Umvwe kipongo kya byambo mufwakyo, ipuzhaipo muntu wayuka yewo mulaka emukwasheko.

Umvwe mwaikala na muteeto wa kutanga na jiwi jasansuka kimye kyonse, kikemulengela kwikala na lujimi wapela. Monai byambo byakatazha ne kwibitanga na jiwi jasansuka bimye byavula.

Pa kuba’mba mutangenga kwa kubula kumamata, kyanema bingi kuyuka byambo byo bibena kusongozhana mu mukuku. Javula byambo bikebewa kwibitanga mu bibungu kuba’mba mwambe mulanguluko ye abena kukeba nembi amba omvwanyike. Teshai muchima ku bino bibungu bya byambo. Umvwe mwamona’mba kyakonsha kwimukwasha, bishabulai. Nkebelo yenu kechi ya kutangatu byambo bulongo ne, bino ke ya kwamba ne milanguluko bulongo. Panyuma ya kumvwisha mukuku umo wa byambo, yai pa mukwabo kufikatu ne byo musakumvwisha jifuka jonse. Yukai milanguluko byo ibena kulondankana. Apa bino mupitulukemo kutanga na jiwi jasansuka. Bwezhabwezhaipo kutanga jifuka kufikatu ne kimye kyo musakutanganga kwa kubula kwituntaula ne kubula kutulumena pabula kufwainwa. Apa bino mutwajijile na mafuka akwabo.

Kyalondelapo, pelawizhaingako pa kutanga. Umvwe mwayuka byambo byo bibena kusongozhana mu mukuku, mukamonanga byavula pa kimye kimo ne kuyuka byafwainwa kulondelapo. Kino kikemulengela kutanganga bulongo.

Kwikala na muteeto wa kutanga bya kutangatanga kwakonsha kwimukwasha bingi. Kya kumwenako, kwa kubula kunengezhezha jimo, tangai kinembelo kya juba ne byambo bijimo na jiwi jasansuka; kabiji ubainga kino kimye kyonse. Monainga byambo mu bibungu bibena kulumbulula mulanguluko yense mu kifulo kya kutalangatu pa kyambo kimo kimo.

Mu mwisambo, kupela lujimi kukebewa kulanguluka saka mukyangye kwamba. Ubainga kino moba onse. Langulukai pa byo mubena kwamba ne ndonda mo mukeba kwibyambila; apa bino mutendeke kwamba. Kwamba lubilo ne. Ambai mulanguluko kwa kubula kwimana nangwa kumupimpula ponkapotu saka mukyangye kupwisha kyo mubena kwambapo. Kwingijisha mikuku ya byambo ipi kwakonsha kwimukwasha bingi.

Umvwe mwayuka bulongo kyo mubena kukeba kwamba, byambo bilupukatu bine. Kechi kikebewa kusala byambo byo mukeba kwamba ne. Pa kuba’mba mupijilwe, kyawama kukimuyukatu yewo mulanguluko apa bino kemulanguluke pa byambo kimye kyonka kyo mubena kwamba. Umvwe mwauba bibye kabiji ne kuta muchima pa yewo mulanguluko mu kifulo kya kuta muchima pa byambo byo mubena kwamba, byambo bikeyangatu bine ne milanguluko mukeyambanga bulongo kufuma mu muchima. Bino inge mwatendeka kulanguluka pa byambo mu kifulo kya milanguluko, mukatendeka kukankazhama pa kwamba. Umvwe saka mupitulukapitulukamo, mwakonsha kupela lujimi mambo kyo kintu kyanema pa kwamba ne kutanga bulongo.

Yehoba byo atumine Mosesa kuya na kumwimenako ku mukoka wa bena Isalela ne kwi Felo wa ku Ijipita, Mosesa wiumvwinenga’mba kechi wakonsha kwikyuba ne. Mambo ka? Mambo wanemene pa kanwa; kyamweka wajinga na lukatazho lwa kwamba. (Lupu. 4:10; 6:12) Mosesa waesekele kukana, bino Lesa wamukosejile. Yehoba watumine Alona kwikala wa kumwambilako, bino pa kimye kimotu wakwashishe ne Mosesa. Mosesa kechi waambilengatu javula ku muntu umo nangwa ku jibumba jicheche ne, waambilenga ku mukoka yense. (Mpitu. 1:1-3; 5:1; 29:2; 31:1, 2, 30; 33:1) Umvwe mwaesekesha papelela bulume bwenu kwamba bulongo saka mwaketekela mwi Yehoba, ne anweba mwakonsha kwingijisha ñambilo yenu kumutumbijikilamo.