Jiwi ja Kisemwa

BANTU bakonsha kwimuketekela umvwe kemwambe na jiwi jenu ja kisemwa. Nanchi mwakonsha kuketekela kintu kibena kwamba muntu wivweta mbuutwa pa kilungi nyi? Abya mwakonsha kumuketekela nangwa kya kuba mbuutwa yo evweta pa meso yawama kukila aye mwine byo aji nyi? Ine kuba mwauba byobyo ne. Onkao mambo, mu kifulo kya kwambila mungi, ambaingatu byonka byo mwamba.

Kwamba nangwa kutanga na jiwi ja kisemwa kechi kulumbulula kuba mulele ne. Kulubankanya mulakazhilo, kutelela byambo mungi, kabiji ne ñambilo ibula kumvwanyika kechi bikebewa ne. Kabiji kuleula jiwi kechi kukebewa ne. Twafwainwa kumweshanga mushingi mu ñambilo yetu kabiji ne mu byubilo byetu kimye kyonse. Muntu wamba na jiwi janji ja kisemwa wamba monka mo kyafwainwa kabiji kechi wamba kukeba’mba bakwabo bamutote ne.

Mu Mwingilo wa mu Bujimi. Umvwe kemunangijile nzubo nangwa mwasolomoka muntu kuba’mba mumusapwile, nanchi mumvwa ntuntwa moyo nyi? Atweba bavula byo byo twiumvwa, bino ku bamo kikizhamo bingi kukila bakwabo. Kubambisha muchima kwakonsha kulengela jiwi kumvwanyikila mungi nangwa kuyoyomena. Moyo wakonsha kumwekela mu kuzakamisha maboko nangwa mutwe.

Kuji bintu byavula byakonsha kulengela musapwishi kwikala na luno lukatazho. Kampe ubena kulanguluka bantu byo basakumumona nangwa kampe ubena kulanguluka’mba kana bintu byo asakwamba bisakumvwanyika nyi nangwa ne. Kino kyubiwa ku muntu yense, pano bino, ano makatazho eya umvwe muntu wateshatu muchima pa bintu bya mutundu yenka uno. Umvwe mumvwa moyo saka mukyangye kuya mu mwingilo, ki ka kyakonsha kwimukwasha? Nengezhai bulongo ne kulomba kwi Yehoba lulombelo lwa kufuma panshi ya muchima. (Byu. 4:29) Langulukainga pa lusa lukatampe lwa Yehoba lwa kwita bantu kuba’mba bakekale na butuntulu bwa mubiji bwalumbuluka ne bumi bwa myaka mu Paladisa. Langulukainga pa bobo bantu bo mukeba kukwasha kabiji ne byo babena kukebesha kumvwa mambo awama.

Kabiji vulukainga kuba’mba bantu baji na lūsa lwa kwifuukwila bintu, bakonsha kuswa nangwa kukana mambo o twibatwajila. Byo byo kyajinga ne kwi Yesu kimye kyo asapwilanga ku bena Isalela ba kala. Mwingilo wenu ke wa kusapwilatu. (Mat. 24:14) Nangwatu bantu kechi bemwitabizha kwisamba nabo ne, kwibendela ko mwibendela kwashimuna bukamonyi. Mwingilo mwamwingila na mambo a kuswa Yehoba kwimwingijisha kufikizha nkebelo yanji. Pa bimye bya uno mutundu umvwe mwaikala na jishuko ja kwamba, ki ka kyakonsha kwimukwasha kwamba bulongo? Umvwe mwatesha muchima pa bintu byo mukeba kubula bantu, ñambilo yenu ikomvwanyikanga bulongo kabiji ikekala monka mwayila jiwi jenu ja kisemwa.

Pa kusapwila, umvwe kemwambe byonka byo mwamba kimye kyonse, kikalengela bo mubena kusapwila kukasuluka. Kyakonsha ne kwibalengela kumvwa milanguluko ya mu Binembelo yo mukeba kwisamba nabo. Mu kifulo kya kuba anweba yenka samulolobwelatu, isambainga nabo mu bumwisambo. Ikalai bakasuluka. Bamweshai lusekelo ne kwibaleka kwambapo. Nangwa byonkabyo, umvwe ku yoyo mpunzha kuji mizhilo yo balondela kumwesha mushingi pa kwamba na muntu ye wabula kuyuka, mwafwainwa kwiilondela. Pano bino, kyanema bingi kumwemweselako pa kwamba.

Pa Mutuntamo. Pa kwamba ku jibumba, kikebewa kwamba na jiwi ja kisemwa mu bumwisambo. Pano, inge jibumba jabaya, mwafwainwa kunsutwishako jiwi. Umvwe mwalamina jashi mu mutwe nangwa inge byambo byo mukamba mwanembatu byonse, kyakonsha kumwesha’mba mwauba kijikila kya kuchina’mba mwakalubankanya pa kwamba. Ibyo kuba’mba kyanema bingi kwamba byambo byafwainwa, pano bino umvwe kyo kyonkatu kyo mwatapo muchima, ñambilo yenu kechi ikomvwanyikanga bulongo ne. Kabiji kechi mukambanga na jiwi ja kisemwa ne. Mwafwainwa kuyukila jimo milanguluko yo mukamba. Ino milanguluko yo yo mwafwainwa kuteshako muchima, kechi bine byambo byo mukambanga ne.

Byo byo kyafwainwa ne kwikala umvwe babena kwimwipuzha pa kupwila. Nengezhai bulongo, pano bino kechi kutanga nangwa kulamina mikumbu mu mutwe ne. Ambainga monka mo mwambila saka mwalulaalula jiwi bulongo kuba’mba bintu byo mubena kwamba bilupukenga mwayila kisemwa kyenu.

Nangwatu ñambilo ya kisemwa umvwe yakila pa kipimo po yafwainwa kupelela, yakonsha kulengela bantu kulanguluka’mba kechi mubena kwamba na jiwi ja kisemwa ne. Kya kumwenako, mwafwainwa kwamba bibena kumvwanyika ne kutela byambo bulongo, pano bino kechi kwibyamba kya kuba ñambilo yenu keyumvwanyikile mungi nangwa kumvwanyika nobe paji ye mubena kusombolola ne. Kwingijisha binungwa bya mubiji kwa kukosesha ne kulumbulula bishinka inge kwaubiwa bulongo, kwakonsha kuwamisha jashi. Pano bino, umvwe mwabula kwikwingijisha bulongo, bantu kechi bakateshako muchima ku byo mubena kwamba ne. Pa kwamba, saka musuntulako jiwi bino kechi kupatauka ne. Kiwama bingi pa kimye pa kimye kwambako na kizaku, bino kechi mwafwainwa kukizhamo kuba’mba bemutote ne. Kwalulaalula jiwi, kwamba na kizaku ne kwiumvwa, kechi kwafwainwa kubiwa kya kuba bantu kebemutotaike nangwa kwibalengela kumvwa bibi ne.

Bantu bamo baji na mo bakasulukila bene pa kwamba nangwa kya kuba kechi babena kwamba jashi ne. Bakwabo nabo batemwa kwamba ñambilo ya bumwisambo. Kintu kyanema ke kwamba bulongo moba onse ne kwilama anwe bene mu munema wa bwina Kilishitu. Apa bino pa kwamba jashi pa mutuntamo, kikemulengela kwijamba na jiwi jenu ja kisemwa kabiji jibena kumvwanyika bulongo.

Pa Kutanga ku Mvula Bantu. Pa kutanga bulongo ku mvula bantu kikebewa kwibikako. Pa kuba’mba mukonshe kutanga bulongo, yukai milanguluko ine ikatampe iji mu byambo byo mukatangangapo ne kwiilabijila; mambo inge ne, mukatangangatu byambo byonka. Yukai ntelelo ya byambo byo mwabula kuyuka. Tangaingamo na jiwi jasansuka kuba’mba muyuke pa kwalwila jiwi ne kusokankanya byambo kuba’mba milanguluko yumvwanyike bulongo. Pitulukaimo bimye byavula poso kemutange kwa kubula kwituntaula. Byumvwishai bulongo bintu byo mubena kutangapo kya kuba pa kwibitanga na jiwi jasansuka, byumvwanyikenga nobe mubena kwisambatu mwisambo na kizaku. Kuba bino ko kulumbulula kutanga na jiwi ja kisemwa.

Bintu byavula byo tutanga ku mvula bantu bifuma mu mabuku etu alumbulula Baibolo. Kununga pa jashi ja kutanga mu Sukulu wa Mwingilo wa Lesa, tutanga binembelo mu mwingilo wa mu bujimi ne kimye kyo twamba majashi pa mutuntamo. Balongo bebapa kutanga mafuka pa Lufunjisho lwa Kyamba kya Usopa ne pa Lufunjisho lwa Baibolo lwa Kipwilo. Balongo bamo batanga bulongo, bebapa kutanga majashi a kutanga pa kushonkena kwa nkambi. Kana mubena kutanga Baibolo nyi, nangwa mabukutu akwabo, tangainga byobyo byambo byaambile muntu ungi byumvwanyikenga nobe aye ye ubena kwibyamba pa kyokyo kimye. Umvwe muji byambo byaambile bantu bavula, alulaalulainga jiwi jumvwanyikenga nobe abo bantu bene bo babena kwamba. Pano bino labijilai kino: Kange mukizhengamo kuba bisela ne, tangainga na kizaku kabiji monka mo kyafwainwa.

Kutanga na jiwi ja kisemwa kumvwanyika nobe mwisambo. Kechi kumvwanyika nobe paji ye mubena kusombolola ne, bino kumwesha kusumininwa.