Kujimuka Bino Saka Wakosa

KUJIMUKA ke kuyuka bya kuba na bantu kwa kubula kwibazhingijisha. Kwavwangamo kuyuka mwa kwambila bintu ne kimye kya kwibyambilamo. Kino kechi kilumbulula kutwala mungi bintu byaoloka nangwa kuswa bintu bya bubela ne. Kujimuka kechi ye moyo wa kuchina bantu ne.—Mana. 29:25.

Bipangwa bya mupashi bikwasha bingi kwikala wajimuka. Muntu wa butemwe kechi ukeba kuzhingijisha bakwabo ne; ukebako kwibakwasha. Muntu wa lusa kabiji kimote, uba bintu bulongo. Muntu wa mutende ukeba mashinda a kwikelamo bulongo na bakwabo. Nangwatu umvwe bantu kebatamishe, muntu wakoka muchima kechi ulukusha muchima ne.—Nga. 5:22, 23.

Nangwa byonkabyo, bantu bamo nangwa kya kuba mwibasapwila bulongo mambo a mu Baibolo, abo bazhingila. Na mambo a kutama michima kwa Bayudea bavula ba mu myaka kitota kitanshi, Yesu Kilishitu waikele kwi abo ke “jibwe ja kwituntulako, ne mukunko wa kwibaponeshako.” (1 Pe. 2:7, 8) Pa mambo a mwingilo wanji wa kusapwila Bufumu, Yesu waambile’mba: “Naishile kutaya mujilo panopantanda.” (Luka 12:49) Kabiji mambo a Bufumu bwa Yehoba, ao avwangamo ne kuba’mba bantu bayuke bumfumu bwa Mulenga wabo, atwajijila kwikala mambo o bafwainwa kumvwa bukiji. Bantu bavula bazhingila bingi inge baumvwa’mba katatakatu Bufumu bwa Lesa bukafumyepo buno bwikalo bubi. Pano bino, na mambo a kukokela Lesa, kechi tuleka kusapwila ne. Nangwa byonkabyo, umvwe tubena kusapwila, tuvuluka lujimuno lwa mu Baibolo lwa kuba’mba: “Umvwe kyakonsheka kubiwa, monka mwayila bulume bwenu, mwikale mu mutende na bantu bonse.”—Loma 12:18.

Kujimuka pa Kusapwila. Kuji bimye byavula byo twisambilamo na bantu pa mambo a lwitabilo lwetu. Ibyo kuba’mba tuba bino mu mwingilo wa mu bujimi, bino tukebapo ne bimye bikwabo bya kwisambilamo umvwe tuji na balongo betu ba ku mubiji, bakwetu mo twingijila ne mo tufunjila. Mu bino bimye byonse, twafwainwa kujimuka.

Umvwe ketusapwile bakwetu mambo a Bufumu kya kuba kebemone nobe kafwako kyo bayuka ne, kechi bakonsha kuswa ne. Umvwe kechi baipuzhapo kintu ne, kabiji kampe kechi babena kukeba kwibepuzhapo ne, bakonsha kuzhingila umvwe kebamone’mba mubena kukeba kwibololako. Twakonsha kuba byepi kwa kubula kwibazhingijisha? Kuyuka bya kwisamba bulongo na bantu kwakonsha kwitukwasha bingi.

Esekainga kutatula mwisambo kupichila mu kwamba pa mutwe ye atemwa awo muntu. Umvwe awo muntu mulongo wenu wa ku mubiji, mukwenu mo mwingijila nkito nangwa mukwenu wa ku sukulu, kyamweka mwibiyukila jimo bintu byo atemwa. Nangwatu kya kuba mukyangye kumonañanapo kala na yewo muntu, mwakonsha kuletapo jashi jimo jaumvwanyikapo kala mu yoyo nyaunda nangwa kintu kyo mwatanga mu pepala wa byambo. Mitwe ya uno mutundu ilengela kuyuka biji mu milanguluko ya bantu bavula. Umvwe mubena kwingila ku nzubo ku nzubo, talainga bintu byo biji. Bintu byo abikabika bya kuwamisha nzubo, tubintu twa kukayisha banyike tuji pa lubanza, bintu bya bupopweshi kabiji ne bintu byo balamika ku motoka, byakonsha kwimukwasha kuyuka bintu byatemwa yewo mwina nzubo. Umvwe mwina nzubo walupuka, umvwai byo abena kwamba. Bintu byo abena kwamba bisakwimukwasha kuyuka bintu byo atemwa ne biji mu milanguluko yanji kabiji kino kisakwimulengela kuyuka byo mwafwainwa kwamba pa kuba’mba mumusapwile.

Umvwe mwatendeka mwisambo, isambai pa bishinka biji mu Baibolo ne mu mabuku alumbulula Baibolo bibena kwamba pa yewo mutwe. Kechi mwafwainwa kuba anweba yenka saka mwambatu ne. (Sapwi. 3:7) Mulekai mwina nzubo naye ambengapo umvwe uji na bya kwambapo. Taiko muchima ku bintu byo abena kwamba. Bino bintu byakonsha kwimulengela kuyuka byo mwakonsha kujimuka pa kwamba.

Saka mukyangye kwamba bintu, akilangulukai byo bisakumvwanyika ku muntu mukwenu. Byambo bya Mana 12:8 byatakaika muntu wa ‘kanwa ka maana awama.’ Kipelu kya Kihebelu kyo baingijisha papo, kyalamata ku mulanguluko wa kumwesha kintu byo kiji ne kwikala wa milangwe. Onkao mambo, kwikala na maana kilumbulula kujimuka pa kwamba na mambo a kulangulukishapo bulongo pa kyokyo kintu kuba’mba ube monka mo kyafwainwa. Kyepelo 18 mu kyonka kino kitango kyajimunako kubula kwamba ‘byambo bya kupulumukatu byasañana nobe mpoko.’ Bukine bwa mu Baibolo bwapela kwibwamba kwa kubula kuzhingijisha muntu.

Kuyuka bya kusala bulongo byambo bya kwamba, kwakonsha kwimukwasha kubula kulengela muntu kukana bintu byo mukeba kumubula. Umvwe kyambo kya “Baibolo” kyakonsha kulengela muntu kukana byo mukeba kwamba, mwakonsha kwingijisha kipelu nabiji kya kuba’mba, “binembelo byazhila” nangwa’mba “buku ubena kunembwa luno mu milaka kukila pa 2,000.” Umvwe kemwambe pa Baibolo, mwakonsha kumwipuzha awo muntu mulanguluko wanji pa mambo a Baibolo, apa bino mulabijile byo aamba pa kwisamba mwisambo wenu.

Kujimuka kwavwangamo ne kuyuka kimye kyafwainwa kwambilamo bintu. (Mana. 25:11) Kampe kechi mwakonsha kuswa bintu byonse byo abena kwamba awo muntu ne, pano bino kechi kyafwainwa kupachikatu pa mulanguluko yense ye aamba wabula mu binembelo ne. Kange mumubuletu mwina nzubo bintu byonse pa kimye kimotu ne. Yesu waambijile baana banji ba bwanga amba: “Amiwa nji na bintu byavula bya kwimubula, bino kechi mwakonsha kwibitambula katataka ne.”—Yoa. 16:12.

Umvwe kyakonsheka, basanchilai kya kine bantu bo mubena kwisamba nabo. Nangwatu umvwe mwina nzubo wauba mapata, napo mwakonsha kumusanchila pa kyokyo kintu kyo akosela. Mutumwa Paulo byo byo aubile kimye kyo aambilenga ku batemwamaana ku Aleopagusa mu Atene. Batemwamaana “basambakene nanji” na kumupachika. Wibalumbulwijile byepi kishinka kwa kubula kwibazhingijisha? Patanshi wamwene bya kusokelapo bitapisho byavula byo basokelangapo milambo ku balesa babo. Mu kifulo kya kwibapamo mambo bena Atene na mambo a kupopwela bankishi, wajimukile ne kwibatakaika na mambo a kwikala bapopweshi. Waambile’mba: “Mu bintu byonse namona byo mwakizhamo kupandawila balesa.” Ino nsolomokelo yamushinkwijile jishinda ja kusapwilamo pe Lesa wa kine. Kyafuminemo, bamo baitabijile.—Byu. 17:18, 22, 34.

Kechi mwafwainwa kuzhingila umvwe awo muntu wakana byo mubena kwamba ne. Tekanyai. Monai kyokyo kimye kwikala jishuko ja kuyukilamo byo alanguluka. Mwakonsha kumusanchila pa kwamba milanguluko yanji. Pano ibyepi umvwe wafikatu ponkapo kwamba’mba: “Ne amiwa nji na bupopweshi ko ngya”? Mwakonsha kumwipuzha’mba: “Nanchi mwatendekele kala kuya mu bubwe bupopweshi bwenu nyi?” Umvwe wakumbula, nungaipo amba: “Nanchi kukekalapo kimye bantu kyo bakekalatu mu bupopweshi bumo nyi?” Kino kyakonsha kulengela mwisambo kutwajijila.

Kubula kwimwesha kwakonsha kwitukwasha kwikala bajimuka. Twashiinwa kuba’mba mashinda a Yehoba aoloka kabiji ne Mambo anji bo bukine. Twamba na kusumininwa pa mambo a bino bintu. Pano bino, kafwako ene mambo o twafwainwa kwimwena’mba twaoloka kukila bakwetu ne. (Sapwi. 7:15, 16) Tusanta bingi byo twafunda bukine ne kubilwa bibusa kwi Yehoba, pano bino, twayukishatu bulongo’mba twaitabilwa kwi aye na mambo a bupe bwanji ne lwitabilo lwetu mwi Kilishitu kechi na mambo a bololoke bwetu atwe bene ne. (Efi. 2:8, 9) Twayuka ene mambo o kyanemena ‘kwieseka atwe bene, kumona kana tuji monka mu lwitabilo, ne kwipima atwe bene.’ (2 Ko. 13:5) Onkao mambo, umvwe ketubule bantu kulondela bintu bikeba Lesa, ko kuba’mba tubena kwiambila ne atwe bene kwingijisha lujimuno lwa mu Baibolo. Kechi tuji na lūsa lwa kuchibila bakwetu mambo ne. Yehoba “wapana kuchiba mambo onse kwi aye Mwana,” kabiji konka ku kipona kyanji ko ko aketuchibila mambo a bintu byonse byo tuba.—Yoa. 5:22; 2 Ko. 5:10.

Na ba mu Kisemi ne Bena Kilishitu Bakwetu. Kujimuka pa kwamba kechi kwafwainwa kubiwatu mu mwingilo wa mu bujimi ne. Byo kiji kuba’mba kujimuka pa kwamba kumwesha bipangwa bya mupashi wa Lesa, twafwainwa ne kujimuka pa kwamba na ba mu kisemi kyetu. Butemwe buketulengela kunemeka bintu bilanguluka bakwetu. Mukoji wa mfumu aye Eshita bino mwatawanji, kechi wajinga kalume wa Yehoba ne, bino Eshita wamunemekele bingi kabiji ne kuyuka mwa kwambila pa kumubula lukatazho lwajingamo bakalume ba Yehoba. (Eshita, bita. 3-8) Pa bimye bimo, twafwainwa kulekatu byubilo byetu byawama kwibasolwela bukine ba mu kisemi kyetu babula Bakamonyi mu kifulo kya atweba kwibalumbulwila bintu byo twaitabilamo, mambo kino nakyo kimwesha kujimuka.—1 Pe. 3:1, 2.

Kuyuka bulongo ba mu kipwilo bonse kechi kulumbulula’mba twakonsha kupulumukatu pa kwamba nangwa kuba kintu kyakonsha kwibazhingijisha ne. Kechi twafwainwa kulanguluka’mba na mambo a kuba bakoma ku mupashi kuba bazhingila ne. Kabiji kechi twafwainwa kwikangaizha’mba: “Kijitu bulongo, mambo byo byonji” ne. Umvwe twamona’mba ñambilo yetu yo twambilamo izhingijisha bakwetu, twafwainwa kwiileka. Butemwe bo ‘twitemwa atwe bene na bene’ bwafwainwa kwitulengela ‘kwibobila . . . byawama . . . bakwetu ba mu lwitabilo.’—1 Pe. 4:8, 15; Nga. 6:10.

Pa Kwamba ku Luonde. Aba bamba pa mutuntamo nabo bafwainwa kujimuka. Mu luonde mwikala bantu ba nkomeno ne bwikalo bwapusana pusana. Bapusana mu nkomeno yabo ya ku mupashi. Bamo kampe kyo kimye kitanshi kwiya pa Nzubo ya Bufumu. Bakwabo nabo kampe baji mu lukatazho lukatampe ñambi lo abula kuyuka. Ki ka kyakonsha kukwasha ñambi kubula kuzhingijisha bantu bo abena kwambako?

Kwesakana na lujimuno lwa mutumwa Paulo lo ajimwineko Titusa, monai kuba’mba ‘kechi mwamunena bya mwenga nangwa muntu umotu ne, . . . mwikale bakoka muchima ne kumwesha bukimote bonse ku bantu bonse.’ (Titu. 3:2) Kange mwambenga ñambilo ya ba panopantanda imwesha bantu ba kikoba kingi, ba mulaka ungi nangwa ba mu kyalo kingi kwikala bantutu ne. (Lum. 7:9, 10) Kwa kubula kupita mu mbaji, isambai pa bintu bikeba Yehoba ne kumwesha buneme bwa kwibyuba; pano bino kechi mwafwainwa kwamba ñambilo ya mukeyu ku bakyangye kukosa kwenda mu jishinda ja Yehoba ne. Tundaikaitu bonse kuyuka kyaswa muchima wa Lesa ne kuba bintu bimutokesha ku muchima. Pa kwamba byambo bya lujimuno, byambai bulongo ne kuvwangamo lutakaiko. Kupichila mu ñambilo yenu ne ñumvwanyikilo ya jiwi jenu, mweshai butemwe bwa kutemwa balongo betu byonka byo twafwainwa kwimwesha atwe bene na bene.—1 Tesa. 4:1-12; 1 Pe. 3:8.