Kwamba bya Kine

MAMBO ka mwina Kilishitu o akonshesha kwamba kintu kya bubela? Ke na mambo a kuba kampe ubena kubwezhapotu kwamba kintu kyo aumvwine kwa kubula kukimona patanshi bukine bwakyo. Nangwa wakonsha kunungako ka bubela mu ndumbulwilo na mambo a kuba kampe abyo byambo wibilangulukila mungi kwa kubula aye kuyuka. Umvwe ketutesheko muchima kwamba bintu bya kine nangwatu mu tubintu tucheche, banteleki betu bakonsha kwituketekela’mba twakonsha ne kwamba bya kine mu bintu bikwabo byanema.

Mu Mwingilo wa mu Bujimi. Bavula bachina kutendeka kuya mu mwingilo wa mu bujimi na mambo a kulanguluka’mba kechi bayuka bintu byavula ne. Nangwa byonkabyo, batana kuba’mba bakonsha kusapwila bingi bulongo nangwatu na bonka bukine butanshi bo bayukako. Mu ñanyi jishinda? Kunengezha kyo kine kintu kikatampe.

Saka mukyangye kuya mu mwingilo wa mu bujimi, mwafwainwa kumuyuka bulongo mutwe ye mukeba kuya na kwisambapo. Esekai kuyukila jimo mepuzho banteleki o bakonsha kwipuzhapo. Pesapesai mikumbu ya mu Baibolo yakonsha kukumbula oo mepuzho. Kino kikemulengela kwikala benengezha kukumbula mikumbu ya kine mu meso aunda. Nanchi mubena kuya na kufunjisha muntu lufunjisho lwa Baibolo nyi? Pitulukaimo bulongo mu lolo lufunjisho. Monai kuba’mba mwaumvwisha Binembelo mwafuma mikumbu ya oo mepuzho.

Ibyepi umvwe mwina nzubo nangwa mukwenu wa pa nkito wimwipuzha bwipuzho bo mwabula kwinengezha kukumbula? Umvwe kechi mwayuka mukumbu ne, kechi mwafwainwa kusombatu ne. “Muchima wa waoloka ulanguluka mwa kukumbwila.” (Mana. 15:28) Mwakonsha kutana mukumbu mu buku wa Ukupelulula Ukufuma Mu Malembo nangwa mu “Ifyebo fya Baibolo Ifya Kulanshanyapo” umvwe muji nanji. Umvwe ano mabuku onse mufwao, mubulai’mba patanshi mukikapesepesepo apa bino mukamukumbule. Umvwe kya kuba awo muntu waipuzha bobo bwipuzho wakebeshatu mukumbu wa kine, ukapembelelanga. Wakonsha kutemwa bingi pa kumona byo mwipelula.

Kwingijila pamo na basapwishi bayuka bulongo mu mwingilo wa mu bujimi, kwakonsha kwimukwasha kuyuka bya kwamba bulongo Mambo a Lesa. Monainga binembelo byo bengijisha kabiji ne byo babena kwibilumbulula. Umvwe bemubulako byo mwafwainwa kuba nangwa umvwe bemololako, umvwinai. Mwana wa bwanga wajinga na kizaku aye Apolosa wayukijileko byavula byo bamukwashishe ku bakwabo. Luka wamulumbulwile Apolosa amba wajinga “wafunda bingi,” “wa bulume mu binembelo,” wa “muchima wa lupata,” kabiji ‘waambanga ne kufunjisha bulongotu bintu bya kwa Yesu.’ Bino nangwa byonkabyo, kechi wayukiletu byonse ne. Ba Pilisila ne Akwila byo bayukile kino, “bamutwajile kwabo, ne kumubujisha bulongotu mwayila jishinda ja Lesa.”—Byu. 18:24-28.

‘Kukwachisha ku Mambo a Kishinka.’ Majashi a pa kupwila afwainwa kumwesha munema mukatampe wa kipwilo byo kiji “jipanda ne jikinko ja bukine.” (1 Timo. 3:15) Pa kuba’mba tutumbijike bukine, kyanema bingi kumvwisha bibena kwamba binembelo byo tukeba kwingijisha mu jashi. Yukai bintu byo bibena kwambapo ne kine kintu kyo bibena kulumbulula.

Bintu byo mwamba pa kupwila kwa kipwilo bakonsha kwibibwezhapo. Ee kuba’mba “atweba bonse twituntula mu bintu byavula.” (Yako. 3:2) Pano bino, kikemukwasha bingi umvwe mwaikala na muteeto wa kwamba bintu bya kine. Balongo bavula banembesha mu Sukulu wa Mwingilo wa Lesa, mu kuya kwa kimye bekala bakulumpe mu bipwilo. Aba bo bapa uno mwingilo wa bukulumpe bebakebela bintu “byavula byakila.” (Luka 12:48) Umvwe mukulumpe mu kipwilo waamba mafunde akonsha kulengela ba mu kipwilo kwikala na makatazho akatampe, awo mukulumpe kechi bakonsha kumutala bulongo kwi Lesa ne. (Mat. 12:36, 37) Onkao mambo, mulongo ye batongola kwikala mukulumpe, wafwainwa kuyukanyikwa’mba “wakwachisha ku mambo a kishinka, a mwayila lufunjisho.”—Titu. 1:9.

Monai kuba’mba byambo byenu byayilamo na “musango wa byambo byalumbuluka” uji mu bukine bwa mu Binembelo. (2 Timo. 1:13) Kino kechi kyafwainwa kwimuchinya ne. Kampepo mukyangye kupwisha kutanga Baibolo yense. Twajijilai kumutanga. Bino pa kino kimye, akimonai ano mashinda alondelapo byo akonsha kwimukwasha kumona byambo byo mubena kulangulukapo kwingijisha mu mfunjishisho yenu.

Patanshi, ishikishai anwe bene amba: ‘Nanchi bino byambo byayilamo na byo nafundapo kala mu Baibolo nyi? Abya bikalengela banteleki kufwenya kwi Yehoba nyi, inyi bikatumbijikatu maana a panopantanda ne kutundaika bantu kwialondela?’ Yesu waambile’mba: “Mambo enu bo bukine.” (Yoa. 17:17; Mpitu. 13:1-5; 1 Ko. 1:19-21) Kikwabo, tangainga mabuku a kufunjishamo anengezha jibumba ja kalume wa kishinka kabiji wa maana. Ano mabuku akemukwasha kumvwisha binembelo bulongo kabiji ne kuyuka bya kwibingijisha monka mo kyafwainwa kwa kubula kunungako bubela. Umvwe kemwambe majashi monka mwayila “musango wa byambo byalumbuluka” ne kulondela jishinda ja Yehoba pa kulumbulula binembelo ne bya kwibingijisha, byambo byenu bikekala byaluñama.

Kumona Byambo Umvwe Byaluñama. Masawakya a bintu byaubiwa katataka, byambo byanembwa mu mabuku nangwa byaambapo bantu bamo kabiji ne bintu byamwekele, byakonsha kukwasha bingi inge mubena kulumbulula bishinka bimo kabiji ne bya kwibingijisha. Mwakonsha kuyuka byepi amba bino bintu bya kine? Jishinda jimo ke kwibifumya mu mabuku nangwa ku bantu baketekelwa. Monai kuba’mba abyo bintu bya katataka, kechi bya kala ne. Bibelengelo bipimpulwa; bya kupesapesa byuba basayansi bebipingizhapo na bya katataka; kabiji ne monka muyila bantu na kumvwisha bintu ne milaka ya kala, bintu byo bayukile kala bikebewa kupitulukamo ne kupingizhamo bya katataka. Mwafwainwa kujimuka umvwe mubena kukeba kwingijisha bintu bya mu mapepala a byambo, bya pa malangalanga, pa waileshi nangwa pa Intaneti. Byambo bya Mana 14:15 bitufundako’mba: “Kitabilambijinga witaba byambo byonse; pakuba wajimuka utalatala ko aya.” Ishikishai anwe bene’mba: ‘Nanchi kuntu kwafuma bino bintu byo nkeba kwamba, kwayukanyikwa’mba kwambiwa bya kine nyi? Nanchi mabuku nangwa bantu bakwabo nabo bebitabizha’mba bya kine nyi? Umvwe mwibizhinauka, kukebyamba ne.

Kununga pa kukeba kuyuka bukine bwa kuntu kwafuma byobyo bintu, langulukaipo bulongo ne pa byo mukeba kwibingijisha. Monai kuba’mba byambo ne bibelengelo byafuma mu mabuku akwabo biji byonka byo byaambiwa mu oo mabuku mo mwibifumya. Pa kukeba kukosesha kishinka kyo mubena kukeba kwamba, kange mulubankanye po baamba’mba “bantu bamo” anweba mwakambamo’mba “bantu bavula” ne, po baamba’mba “bantu bavula” anweba mwakambamo’mba “bantu bonse” ne, kabiji ne po baamba’mba “kimye kimo” anweba mwakambamo’mba “kimye kyonse” ine. Kutentemesha nangwa kunungako bubela ku bibelengelo, ku bintu byo byaubiwe nangwa kubaya kwa kyokyo kintu, kulengela bantu kwimuzhinauka.

Umvwe kemwambe bintu bya kine kimye kyonse, bantu bakemuyuka’mba mwanemeka bukine. Kino kilengela jibumba ja Bakamonyi ba kwa Yehoba kuyukanyikwa’mba bantu bamba bya kine. Kyakilamo kunema, kitumbijika ‘Yehoba, Lesa wa bukine.’—Sala. 31:5.