Kwipuzha Mepuzho Ayilamo

NA MAMBO a kuba mepuzho akebewa mikumbu kana ya na jiwi jasansuka nyi, inyi kana ya kukumbwila mu muchima, akwasha banteleki kuta muchima ku byo mubena kwamba. Mepuzho akonsha kwimukwasha kutendeka misambo ne kumvwa milanguluko ya bakwenu. Byo muji ñambi kabiji mufunjishi, mwakonsha kwipuzha mepuzho a kuzakula bantu michima, kukwasha muntu kulangulukapo pa mutwe ye mubena kwisambapo nangwa kukosesha kintu kyo mubena kwamba. Umvwe kemwipuzhe mepuzho bulongo, ko kuba’mba mubena kutundaika bantu kulangulukapo pa byo mubena kwamba mu kifulo kya kutelekangatu. Ikalai na kintu kyo mubena kukeba bantu kuyuka kabiji ne kwipuzha mepuzho asakwibakwasha kwikiyuka.

Kutendekelamo Mwisambo. Umvwe muji mu mwingilo wa mu bujimi, shikishainga bantu mepuzho ne kwibaleka kwamba biji ku michima yabo inge babena kukeba.

Bakamonyi bavula batendeka misambo kupichila mu kushikisha’mba, “Mulangulukapo’mba ka . . . ?” Umvwe baipuzha kintu kyo babena kulangulukapo bantu bavula, bekala na mwisambo wawama bingi mu mwingilo wa mu bujimi. Nangwa kya kuba awo muntu kechi wayuka bobo bwipuzho ne, bwakonsha kumulengela kusaka kuyuka mukumbu. Bintu byavula bya kwisambapo mwakonsha kwibitendeka na mepuzho nabiji a kuba’mba, “Mwalangulukapo’mba ka . . . ?,” “Mwiumvwa byepi . . . ?,” ne “Nanchi mwaketekela’mba . . . ?”

Musapwishi aye Filipa byo ataine ntungu mwina Etiopya watangilenga bungauzhi bwa Isaya na jiwi jasansuka, wamwipwizhe’mba: ‘Mwaumvwa byo mubena kutanga nyi?’ (Byu. 8:30) Buno bwipuzho bwamulengejile Filipa kulumbulwilamo bukine pe Yesu Kilishitu. Kupichila mu kwingijisha bwipuzho nabiji buno, Bakamonyi bamo ano moba batana bantu bakebesha bingi kumvwisha bukine bwa mu Baibolo.

Umvwe mwibapa jishuko ja kwamba bintu biji mu milanguluko yabo, bantu bavula bakakebeshanga bingi kumvwa byo musakwamba. Inge mwibashikisha, telekeshai. Pa kwambapo pa mukumbu ye akumbula, ambai bulongo, kechi kumulengulula ne. Mutakaikai. Pa kimye kimo, munembeshi umo byo ‘akumbwile bulongo,’ Yesu wamusanchijile’mba: “Anweba kechi muji kwalepa ne bufumu bwa Lesa ne.” (Mako 12:34) Nangwa kya kuba bintu byo mwaitabilamo kechi byo byo aitabilamo aye ne, mwakonsha kumusanchila pa kwamba bintu biji ku muchima wanji. Bintu byo aamba byakonsha kwimulengela kuyuka kintu kiji ku muchima wanji pa kuba’mba mumubuleko bukine bwa mu Baibolo.

Kuletelamo Milanguluko Ikatampe. Umvwe mubena kwamba ku jibumba nangwa ku muntu umo, esekainga kwipuzha mepuzho a kuletapo milanguluko ikatampe. Monai kuba’mba mepuzho enu abena kwamba pa bintu byo babena kukebesha abo bantu kuyuka. Mwakonsha ne kwipuzha mepuzho a kwibalengela kukebesha kumvwa mukumbu mambo kechi bamuyuka ne. Umvwe kemutulumaneko pacheche panyuma ya kwibepuzha, bantu bo mubena kwambako bakakebesha bingi kumvwa kisakulondelapo.

Pa kimye kimo, ngauzhi Mika washikishe mepuzho avula bingi. Panyuma ya kwipuzha bintu Lesa byo akeba bantu bamupopwela kuba, ngauzhi waipwizhe mepuzho akwabo ana, bwipuzho bonse bwajinga na mukumbu wabo wakebewenga. Ano onse mepuzho akwasha batanga kukumbula mikumbu yawama yo akumbwile aye mwine pa kupezhako mwisambo wanji. (Mika 6:6-8) Nanchi ne anweba mwakonsha kuba byonkabye pa kufunjisha nyi? Esekai.

Kwambañana pa Mutwe. Mepuzho akonsha kwingila kukwasha bantu kumvwisha kintu kyo mubena kwambapo. Byo aambilenga pa byambo bya lukabisho ku bena Isalela, Yehoba waubile kino kyanembwa mu Malakai 1:2-10. Patanshi wibambijile’mba: “Nemutemwa.” Bakankelwe kumona buno butemwe, onkao mambo wibepwizhe’mba: “Isao kechi wajinga kolojanji aye Yakoba nenyi?” Kepo Yehoba aambile pa konaunwa kwa Edomu kwikala kishiino kya kuba’mba, na mambo a bubi bwabo, Lesa kechi watemenwe yewa mukoka ne. Waambile kino kya kumwenako saka apatawilamo ne mepuzho kuba’mba ebamweshe bena Isalela byo bakankelwe kumusanchila pa butemwe bwanji. Mepuzho amo beepuzha kya kuba nobe aba bañanga babujile bukishinka bo beepwizhenga. Akwabo nao aji nobe Yehoba ye waipwizhenga boba bañanga. Uno mwisambo wituzakula michima ne kwitulengela kulangulukapo; kafwako muntu wakonsha kubula kumvwa kintu kyo baambilengapo ne; kabiji byambo bijimo nabyo kafwako wakonsha kwibilubamo ne.

Bañambi bamo nabo bepuzha bulongo mepuzho byonkabye. Nangwa kya kuba kechi akebewa bantu kukumbula na jiwi jasansuka ne, alengela bantu kulangulukapo uba nobe babena kusunsapo pa mwisambo.

Pa kufunjisha mafunjisho a Baibolo, twingijisha jishinda jikebewa muntu ye tubena kufunjisha kukumbulapo. Kikwasha bingi umvwe ye tubena kufunjisha keakumbule kwa kubula kutanga mikumbu yanembwa. Mushikishai na jiwi jawama mepuzho akwabo a kwambañana nanji. Pa milanguluko ikatampe, mutundaikai kwingijisha Baibolo pa kukumbula. Mwakonsha ne kwipuzha’mba: “Nga kino kintu kyo tubena kwisambapo kyakwatankana byepi na kishinka kikwabo kyo twafuma na kufundapo? Mambo ka o kyanemena? Kyakonsha kwitukwasha byepi mu bwikalo bwetu?” Jino jishinda jikwasha bingi muntu kumvwisha kukila kwambatu byo mwayuka anweba nangwa kuchikamenamo na kumulumbulwilatu byonse. Mu jino jishinda, mwakonsha kukwasha muntu ye mubena kufunjisha kwingijisha “muchima” wanji kupopwela Lesa.—Loma 12:1.

Umvwe muntu ye mubena kufunjisha wakankalwa kukwatakanya mulanguluko umo, mutekenyai. Kampepo ubena kwesakanya byo mubena kwamba ku byo aitabilamo pa myaka yavula. Kufunda nanji yewo mutwe mu jishinda jikwabo kwakonsha kumukwasha. Bino kimye kimo kikebewa kwambañana nanji kyabaya bingi. Ingijishai Binembelo byavula. Ingijishai bya kumwenako. Kununga pa bino, ipuzhai mepuzho apela a kulengela muntu kulangulukapo pa byobyo bishiino.

Kukeba Kuyuka Biji mu Muchima wa Muntu. Umvwe bantu bakumbula mepuzho, javula kechi basolola biji ku michima yabo ne. Bakonsha kukumbulatu mukumbu ye balanguluka’mba ye ye mubena kukeba. Mwafwainwa kwikala wa milangwe. (Mana. 20:5) Kwesakana na byaubile Yesu, mwakonsha kwipuzha’mba: ‘Mwibitabila bino nyi?’—Yoa. 11:26.

Kimye baana ba bwanga bavula ba kwa Yesu kyo balefwilwe ne kumusha na mambo a bintu byo aambile, Yesu waipwizhe batumwa banji kwamba byajinga ku michima yabo. Wibepwizhe’mba: “Ne anweba nenuwa musaka kufumakonyi?” Petelo waambile byajinga ku michima yabo amba: “Nkambo, tukaya kwi ñanyi? Byambo bya bumi bwa myaka muji nabyo anweba. Kabiji atweba twaitabile ne kuyuka namba, Anweba mwi Wazhila wa kwa Lesa.” (Yoa. 6:67-69) Pa kimye kikwabo waipwizhe baana banji ba bwanga amba: ‘Mwana muntu bantu bamutela’mba ñanyi?’ Panyuma ya buno bwipuzho, wibashikishe jikwabo bwipuzho bwibalengejile kwamba byajinga ku michima yabo amba: “Pakuba anweba muntela’mba, ñanyi?” Petelo wamukumbwile’mba: “Anweba mwi Kilishitu, Mwana Lesa mumi.”—Mat. 16:13-16.

Pa kufunjisha muntu lufunjisho lwa Baibolo, kyakonsha kwimukwasha kulondela jino jishinda ja kukeba kuyukilamo bintu bimo. Mwakonsha kwipuzha’mba: “Nga bakwenu mo mufunjila (nangwa mo mwingijila) balangulukapo’mba ka pa kino kintu?” Apa bino mwabwela mwashikisha’mba: “Nga anweba mulangulukapo’mba ka?” Umvwe mwafika pa kuyuka bintu biji ku muchima wa muntu, kyakonsha kwimulengela anweba mufunjishi kumona mwa kumukwashisha.

Kukoseshamo Kishinka. Mepuzho akonsha ne kwingila kukoseshamo milanguluko. Mutumwa Paulo byo byo aubile, kwesakana na byo kyanembwa mu Loma 8:31, 32 amba: “Umvwe Lesa tuji nanji, ñanyi uketwimena? Aye wabujile kukana kupana Mwananji mwine, kabiji wamupaine na mambo a atweba bonse, akabulwe byepi kwitupatu bintu byonse pamo byonka byo etupeleye?” Monai kuba’mba, bwipuzho bonse bwanungapo byambo bikwabo pa bwipuzho bukwabo mo bwalondankena.

Panyuma ya kunemba byambo bya buchibamambo bwa Yehoba pe mfumu wa bena Babilona, Ngauzhi Isaya wamwesheshe kusumininwa byo anungilepo byambo bya kuba’mba: ‘Yehoba wa mabumba ye wikifuukula kala kabiji ñanyi ukekivulañanya? kabiji kuboko kwanji wikutanyika kala kabiji ñanyi ukekubwezha?’ (Isa. 14:27) Byambo bijimo bimwesha mepuzho a uno mutundu amba mulanguluko ye baambapo kafwako wakonsha kumukana ne. Kabiji kafwako mukumbu ubena kukebewa ne.

Kusolwelamo Ndangulukilo Yatama. Mepuzho o banengezha bulongo engila bingi kusolwelamo ndangulukilo yatama. Saka akyangye kubuka mwanamulume umo, Yesu wakipwizhe Bafaliseo ne bafunjishi ba Mizhilo amba: “Nanchi kyawama kubuka muntu mu juba ja Sabadonyi, inyi kizhila?” Byo amubukile, waipwizhe bwipuzho bukwabo amba: “Ñanyi wa mwi anweba uba, mbongolo wanji nangwa ñombe wanji waponena mu mushima, ubula kumutuntulamo ponkapotu mu juba ja Sabado?” (Luka 14:1-6) Kafwako mukumbu wakebewenga ne, kabiji kechi kwajingapo nangwa umo wakumbwile ne. Ano mepuzho asolwele ndangulukilo yabo yatama.

Kimye kimo ne bena Kilishitu nabo bakonsha kwikala na ndangulukilo yatama. Bamo mu Kolinda wa mu myaka kitota kitanshi batwalanga balongo babo ku bije bya ku kyalo na kupwisha makatazho o bafwainwe kupwishanga abo bene. Nga mutumwa Paulo waubile byepi pa luno lukatazho? Wibepwizhe mepuzho avula a kwibashinawina kuba’mba balule ndangulukilo yabo.—1 Ko. 6:1-8.

Umvwe saka mwesekaeseka, mwakonsha kufunda bya kwipuzha mepuzho bulongo. Nangwa byonkabyo, mwafwainwa kumwesha mushingi, kikatakata pa kwisamba na bakulumpe, bantu bo mwabula kuyukisha ne baji pa bifulo bya buntangi. Ingijishainga mepuzho kwambilamo bukine bwa mu Baibolo mu jishinda jawama.