Kitango 31
‘Fwenyai Kwipi ne Lesa, ne Aye Ukafwenya Kwipi ne Anweba’
1-3. (a) Twakonsha kufundako ka ku kisemwa kya bantu kupichila mu kumona pa byubiwa pakachi ka bansemi ne mwanabo wanenda? Ñanyi kintu kyo tubapo mwayila kisemwa umvwe muntu witutemwa, kabiji bwipuzho ka bwanema bo twafwainwa kwishikisha atwe bene?
BANSEMI bomvwa bingi bulongo pa kumona mwanabo wanenda ke amwemwesele. Javula bonse bubiji bwabo bafwenya bilungi byabo pepi na kya mwanabo, ne kwamba na ka jiwi kakimenge ne kumwemweselako. Bakebesha bingi kumona mwanabo naye wamwemwesela. Ne kimyetu ne, mwana pa mabuta pabofauka ne mivumbo ya donseka wamwemwesela ne kumwemwesela. Kuno kumwemwesela kumwesha butemwe mwana bo atendeka kumwesha ku bansemi banji bamutemwa.
2 Kumwemwesela kwa mwana kwituvululako kintu kimo kyanema pa mambo a kisemwa kya bantu. Mwayila kisemwa kyetu, inge muntu witutemwa ne atweba tumutemwa. Byo byo twalengwa. (Masalamo 22:9) Byo tuya na kukoma, tukoma mu bulume bwetu bwa kutemwa betutemwa. Kampe mwakonsha kuvuluka bansemi benu, balongo benu nangwa bakwenu byo bemumweshanga kwimutemwa kimye kyo mwakijinga banyike. Mu muchima wenu mwatendekele kwikala butemwe, kabiji bwabayijilengako ne kutendeka kumwekana. Kepo ne anweba mwatendekele kumwesha butemwe. Nanchi kino kyo kibena kumwekanapo mu bulunda bwenu ne Yehoba Lesa nyi?
3 Baibolo waamba’mba: “Atweba tutemwañana mambo aye witutemenwe patanshi.” (1 Yoano 4:19) Mu Kipungu 1 kufika ne ku Kipungu 3 kya uno buku, mwavulwilweko kuba’mba Yehoba Lesa waingijisha bulume bwanji, bololoke, ne maana anji mu mashinda a butemwe kuba’mba mumwenemo. Kabiji mu Kipungu 4, mwamwene kuba’mba wamwesha butemwe bwanji ku bantu—ne kwi anweba bunke bwenu—mu mashinda a kukumya. Pano kuji bwipuzho. Ke bwipuzho bwanema bingi bo mwafwainwa kwiipuzha anwe bene amba: ‘Nsakubangapo byepi pa butemwe bwa Yehoba?’
Byo Kilumbulula Kutemwa Lesa
4. Mu ñanyi jishinda bantu mo bebavulañenya pa byo kilumbulula kutemwa Lesa?
4 Yehoba, mwine Ntendekelo ya butemwe, wayuka bingi bulongo amba butemwe buji bingi na bulume bwa kusolola bipangwa byawama mu bakwetu. Onkao mambo, nangwa kya kuba bantu babula bukishinka batwajijila na bunsatuki bwabo, aye waketekela kuba’mba bantu bamo bakalonda butemwe bwanji. Ne kine bavula byo byo bauba. Bino kya bulandatu ke kya kuba’mba, bupopweshi bwa ino ntanda ibi bwavulañanya bantu pa byo kilumbulula kutemwa Lesa. Bantu bakukankalwa kubala bamba’mba batemwa Lesa, pano bino bamweka nobe balanguluka’mba butemwe bwa uno mutundu ke kwiumvwatu ko wakonsha kwamba mu byambo. Butemwe bwa kutemwa Lesa bwakonsha kutendeka mu jonkajo jishinda byonka butemwe bwa mwana wanenda ku bansemi banji byo bumwekela kupichila mu kumwemwesela. Bino mu bantu bakoma, butemwa bwavwangamo byavula.
5. Nga Baibolo ulumbulula byepi kutemwa Lesa, kabiji mambo ka ino ndumbulwilo o yafwainwa kwituwamina?
5 Yehoba walondolola byo kilumbulula kumutemwa. Mambo anji aamba’mba: “Kutemwa Lesa ko ko kuno, amba, tulame mikambizho yanji.” Onkao mambo butemwe bwa kutemwa Lesa bwafwainwa kumweshiwa mu byubilo. Ee kine kuba’mba mulanguluko wa lukokelo bavula kechi bamutemwa ne. Pano bino, kyepelo kyonka kintutu kimo kyanungapo amba: “Kabiji mikambizho [ya Lesa] kechi yakatazha ne.” (1 Yoano 5:3) Mizhilo ya Yehoba ne mafunde anji abikilwako kuba’mba tumwenengamo, kechi kwitumanyika ne. (Isaya 48:17, 18) Mu Mambo a Lesa muji mafunde avula bingi etukwasha kufwenya kwipi ne aye. Mu ñanyi jishinda? Twayai twisambe pa mbaji isatu ya bulunda bwetu na Lesa. Ino mbaji yavwangamo kwisamba nanji, kumupopwela kabiji ne kumulonda.
Kwisamba na Yehoba
6-8. (a) Twakonsha kutelekela kwi Yehoba kupichila mu ñanyi jishinda? (b) Twakonsha kulengela byepi Binembelo kwikala byumi kimye kyo tubena kwibitanga?
6 Kitango 1 kyatendekele na bino byambo, “Fwanyikizhai amba mubena kwisamba na Lesa.” Twamwene kuba’mba kino kechi kyajinga kintu kya kufwanyikizhatu ne. Mosesa wajingapo mu uno mwisambo. Ibyepi atweba? Kino kechi kyo kimye kya Yehoba kya kutuma bamalaika banji kwiya na kwisamba na bantu ne. Bino Yehoba uji na mashinda awama a kwisambilamo ne atweba lelo jino. Twakonsha kuteleka byepi kwi Yehoba?
7 Na mambo a kuba “Binembelo byonse byanembeshiwa kwi Lesa,” tuteleka kwi Yehoba kupichila mu kutanga Mambo anji, Baibolo. (2 Timoti 3:16) Mu jino jishinda, nyimbi wa masalamo wakambizhe bakalume ba Yehoba kutanganga “mute ne bufuku.” (Masalamo 1:1, 2) Pa kuba’mba tube bino kikebewa kwibikako. Kwibikako kwa uno mutundu kwanema bingi. Byonka byo twamwene mu Kitango 18, Baibolo uji nobe nkalata yanema yo etutumina Shetu wa mwiulu. Onkao mambo kumutanga kechi kumutangilatu kyonkakyo ne. Twafwainwa kulengela Binembelo kwikala byumi kimye kyo tubena kwibitanga. Twakonsha kuba byepi kino?
8 Pa kutanga, fwanyikizhainga mashimikila a mu Baibolo. Esekai kumona bantu baambiwapo mu Baibolo amba bantu bakine. Esekai kukwatankanya nkomeno yabo, bwikalo bwabo, ne ndangulukilo yabo. Apa bino mulangulukishepo pa byo mubena kutanga ne kwiipuzha anwe bene mepuzho nabiji a kuba’mba: ‘Nga jino jishimikila jibena kufunjishapo ka pe Yehoba? Mu jino jishimikila ñanyi byubilo byanji bimo byo namonamo? Jifunde ka Yehoba jo abena kukeba amba mfunde, kabiji nakonsha kwijingijisha byepi mu bwikalo bwami?’ Tangai, languluka langulukaipo, kabiji ne kwibingijisha—inge ke mube bibye Mambo a Lesa akekala omi kwi anweba.—Masalamo 77:12; Yakoba 1:23-25.
9. ‘Kalume wa kishinka ne wa maana’ ye ñanyi, kabiji mambo ka o kyanemena’mba tutelekeshanga ku uno “kalume”?
9 Kabiji Yehoba wamba ne atweba kupichila mwi ‘kalume wa kishinka ne wa maana.’ Byonka byo aambijile jimo Yesu, jibumba ja bena Kilishitu bashingwa jatongolwa kupana ‘kajo ka ku mupashi pa kimye pafwainwa’ mu ano moba apelako a malwa. (Mateo 24:45-47) Umvwe sa tutanga mabuku anengezhiwa kwitukwasha kwikala na maana alumbuluka a kuyuka Baibolo, kabiji umvwe sa tutanwa ku kupwila kwa bwina Kilishitu ne ku kupwila kukatampe, ko kuba’mba tubena kujishiwa ku mupashi na jino jibumba ja kalume. Na mambo a kuba kalume wa Kilishitu, twingijisha byambo bya kwa Yesu bya kuba’mba: ‘Jimukai nangwa’mba teshaingako muchima ku byo mumvwa.’ (Luka 8:18) Tutelekesha mambo twayuka kuba’mba jibumba ja kalume jo jishinda jimo Yehoba jo esambilemo ne atweba.
10-12. (a) Mambo ka lulombelo o lwaikela bupe bwakilamo kuwama kufuma kwi Yehoba? (b) Twakonsha kulomba byepi mu jishinda jitokesha Yehoba pa muchima, kabiji mambo ka o twakonshesha kuketekela’mba unemeka milombelo yetu?
10 Pano ibyepi pa mambo a kwisamba na Lesa? Nanchi twakonsha kwamba kwi Yehoba nyi? Ke mulanguluko ulenga bingi moyo. Umvwe kya kuba mwaesekele kuya kwi ntangi mukatampe umo uji mu kyalo kyenu kuba’mba mukamubule biji ku muchima wenu, jishinda ka jo mwakonsha kwingijisha pa kuba’mba mumonañane nanji? Kimye kimo kuyatu konka kwa kuba’mba mukamonañane nanji kwakonsha kwimubika mu lukatazho. Mu moba a kwa Eshita ne Modekai, umvwe muntu waya kwi mfumu wa bena Pelisha kwakubula kumwita kwi aye mwine mfumu ne, bamwipayanga. (Eshita 4:10, 11) Pano akikifwanyikizhai kwiya kwi Nkambo Mfumu wa bintu byonse, awo kwi aye bamfumu bakatampe ba bumuntu “bamweka nobe batete.” (Isaya 40:22) Nanchi twafwainwa kukizhamo kumvwa moyo kumusolomoka nyi? Ine!
11 Yehoba wapana jishinda ku bonse ja kumusolomokelamo ajo japela bingi—lulombelo. Nangwatu mwana mucheche wakonsha kulomba kwi Yehoba mu lwitabilo, kupichila mu jizhina ja Yesu. (Yoano 14:6; Bahebelu 11:6) Bino lulombelo lwitukwasha kwamba milanguluko ne bintu biji ku michima yetu byakilamo kukatazha, nangwatu byobya byumvwanyika kukola ku muchima byo tukankalwa kulumbulula mu byambo. (Loma 8:26) Kechi kikwasha kweseka kusangajika Yehoba kupichila mu kwamba ñambilo ya mulambisha, nangwa kuba sa ubonkomatu ne. (Mateo 6:7, 8) Bino nangwa byonkabyo, Yehoba kechi wabika pa kupelela pa mambo a kulepa kwa kimye kyo twafwainwa kwisamba nanji nangwa bimye binga ne. Mambo anji etutundaika ‘kulomba na kubula kuzhikilwa.’—1 Tesalonika 5:17.
12 Vulukai kuba’mba Yehoba bunketu ye utelwa amba ‘umvwa milombelo,’ kabiji uteleka na lusa lwa kine. (Masalamo 65:2) Nanchi utelekatu kya byonkabya ku milombelo ya bakalume banji bakishinka nyi? Ine, aye umwenamo bingi lusekelo. Mambo anji aesakanya milombelo ya uno mutundu ku bya kufutumuna, byuba pa kwibisoka, bitwala mwiulu bwishi bubena kununkila bulongo. (Masalamo 141:2; Lumwekesho 5:8; 8:4) Nanchi kechi kitekenesha pa kuyuka’mba milombelo yetu ya kine iya kwi Nkambo Mfumu ne kumutokesha pa muchima nenyi? Onkao mambo umvwe mukeba kufwenya kwipi ne Yehoba, lombainga na kwikepesha kwi aye moba onse. Mubulaitu byonse kwakubula kushapotu nangwa kimo ne. (Masalamo 62:8) Isambainga na Shenu wa mwiulu pa bijikila byenu, lusekelo lwenu, ne lusanchilo lwenu. Kikafumamo, lukwatankano pakachi kenu ne aye lukakoselako bingi.
Kupopwela Yehoba
13, 14. Kumupopwela Yehoba kulumbulula ka, kabiji mambo ka o kyailamo kuba’mba tubenga bino?
13 Umvwe ke twisambe ne Yehoba Lesa, kechi tutelekatu ne kwamba byonka byo twakonsha kuba na mukwetu nangwa mulongo wetu ne. Kino ke kuba’mba tubena kumupopwela Yehoba, kumupa mushingi wa mufwainwa. Ee ibyo kuba’mba bwikalo bwetu bonse butangijilwa na mpopwelo ya kine. Kupopwela kwetu jo jishinda jo tumwesheshamo kwi Yehoba butemwe bwetu bwa muchima yense ne kwipana kwetu kwi aye, kabiji bupwanya bilengwa bya Yehoba byonse bya kishinka, kikale bya mwiulu nangwa bya panopantanda. Mu kimwesho, mutumwa Yoano waumvwine malaika saka abijika uno mukambizho wa kuba’mba: “Mupopwelai aye walengele mwiulu ne ntanda ne kalunga ne masulo a mema atupauka.”—Lumwekesho 14:7.
14 Mambo ka o twafwainwa kupopwelanga Yehoba? Akilangulukai pa byubilo byo twisambapo mu uno buku, nabiji, buzhile, bulume, kwikanya, bololoke, kukosa, lusa, maana, kwikepesha, butemwe, kifyele, bukishinka, kabiji ne buwame. Twamona kuba’mba Yehoba ye mwine umwesha bino byubilo byonse byanema kukila muntu uji yense. Umvwe twaeseka kukwatakanya bino byubilo byanji byonse pamo, tumona kuba’mba wakila pa kwikalatu Muntu wawama. Ye wakila mu lukumo, kabiji ye wa peulu pene kwitukila atweba. (Isaya 55:9) Kwakubula nangwa kuzhinaukatu ne, Yehoba ye Nkambo yetu wafwainwa, kabiji wafwainwa kupopwelwa. Pano twakonsha kumupopwela byepi Yehoba?
15. Twakonsha kumupopwela byepi Yehoba “na Mupashi ne na bukine,” kabiji kupwila kwa bwina Kilishitu kwitupa ñanyi jishuko?
15 Yesu waambile amba: “Lesa ye Mupashi: ne bonse bamupopwela bafwainwa kumupopwela na Mupashi ne na bukine.” (Yoano 4:24) Kino kibena kulumbulula kumupopwela Yehoba na muchima wayula lwitabilo ne butemwe, ubena kutangijilwa na mupashi wanji. Kabiji kilumbulula kupopwela mwayila bukine, ao maana alumbuluka atanwa mu Mambo a Lesa. Tuji na jishuko janema bingi ja kupopwela Yehoba “na Mupashi ne na bukine” kimye kiji kyonse kyo twapwila na bapopweshi bakwetu. (Bahebelu 10:24, 25) Umvwe ke twimbe ya kumutota Yehoba, kukwatankena pamo mu lulombelo kwi aye, kuteleka ne kwikalamo na lubaji mu mwisambo wa Mambo anji, tumwesha butemwe bo twamutemwa mu bupopweshi bwa kine.
16. Ñanyi mukambizho umo mukatampe wapanwa ku bena Kilishitu bakine, kabiji mambo ka o tumukokela?
16 Kabiji tumupopwela Yehoba umvwe ke twisambe na bakwetu pe aye, ko kuba’mba kumutota patoka. (Bahebelu 13:15) Ee kine, kusapwila mambo awama a Bufumu bwa Yehoba ke mukambizho umo wanema bingi wapewa ku bena Kilishitu bakine. (Mateo 24:14) Tukokela na muchima yense mambo twamutemwa Yehoba. Umvwe twalanguluka pe “lesa wa panopantanda,” aye Satana Diabola, byo ‘eipofula michima ya babula kwitabila,’ ne kutundaika bubela bwine bufita pe Yehoba, nanchi kechi tukebesha kwikala Batumonyi ba kwimenako Lesa wetu, ne kufumyapo buno bubela nenyi? (2 Kolinda 4:4; Isaya 43:10-12) Kabiji umvwe twalanguluka pa byubilo bya Yehoba byakilamo kuwama, nanchi michima yetu kechi itupya munda kukeba kubulako bakwetu pe aye nenyi? Ee kine, kafwako jishuko jikatampe jakonsha kukila pa kukwasha bakwetu kuyuka ne kutemwa Shetu wa mwiulu byonka byo tuba ne.
17. Kupopwela kwetu Yehoba kwavwangamo ka, kabiji mambo ka o twafwainwa kumupopwela na bulumbuluke?
17 Mu kupopwela kwetu Yehoba muji byavula. Kwakumbana mbaji yonse ya bwikalo bwetu. (Kolose 3:23) Umvwe kine twamuswa Yehoba kwikala Nkambo yetu Mfumu, tukakebeshanga kuba kyaswa muchima wanji mu byonse—mu bwikalo bwa kisemi kyetu, pa nkito yetu, mu byo tuba na bakwetu, kabiji ne kimye kyo tubena kukokoloka. Tukakebeshanga kwingijila Yehoba “na muchima yense,” kabiji ne na bulumbuluke. (1 Byambo bya Moba 28:9) Mpopwelo ya uno mutundu kechi ikeba kwikala na michima ibiji nangwa bwikalo bwa bumutoma kubiji ne, ko kuba’mba bwikalo bwa bujimbijimbi bumweka nobe ubena kwingijila Yehoba bino kumbaji sa utwajijila na kulenga mambo a bulala. Bulumbuluke kechi buswisha bujimbijimbi bwa uno mutundu ne; kabiji butemwe bukanya bujimbijimbi. Moyo wa kwakamwa Lesa naye uketukwasha. Baibolo waesakanya uno moyo na bulunda bwetu bwa pa muchima na Yehoba.—Masalamo 25:14.
Kulonda Yehoba
18, 19. Mambo ka o kyailamo kulanguluka’mba bantu bambulwakoloka bakonsha kulonda Yehoba Lesa?
18 Kipungu kyonse mu uno buku kyapwa na kitango kibena kwamba pa byo twakonsha ‘kwikala bakulonda Lesa, byafwainwa baana bo atemwa.’ (Efisesa 5:1) Kyanema kuvulukanga’mba nangwa kya kuba twibambulwakoloka, twakonsha kulonda jishinda jalumbuluka ja Yehoba ja kwingijishishamo bulume, bololoke, maana kabiji ne kumwesheshamo butemwe. Twayuka byepi kuba’mba ee kyakonsheka kulonda Wabulume bonse? Vulukai kuba’mba jizhina ja Yehoba jitufunjisha kuba’mba aye mwine wikela monse moasakila kuba’mba afikizhe nkebelo yanji. Tumvwa bingi moyo pa buno bulume, pano nanchi kino kilumbulula amba kechi twakonsha kumulonda nenyi? Ine.
19 Twalengwa mu kipasha kyanji. (Ntendekelo 1:26) Onkao mambo bantu bapusanako na bilengwa byonse biji panopantanda. Kechi tutangijilwatu na maana a kisemwa, ndengelo ya mubiji nangwa na bintutu bituzhokoloka ne. Yehoba witupa kya bupe kyawama bingi—lūsa lwa kwifuukwila bintu. Nangwa kya kuba twibambulwakoloka, twakasuluka kusala byo twakonsha kwikala. Abya mukeba kwikala muntu wa butemwe, maana, kabiji wa bololoke wingijisha bulume bulongo nyi? Na bukwasho bwa mupashi wa Yehoba, mwakonsha kwikala byonka bye! Akilangulukaipotu pa bintu byawama byo mwakonsha kwingila.
20. Bintu ka byawama byo twingila umvwe twalonda Yehoba?
20 Mukatokesha pa muchima Shenu wa mwiulu, ne kulengela muchima wanji kusangalala. (Byambo bya Mana 27:11) Mwakonsha ne kwikala ba “kumutokesha ku muchima to” Yehoba, mambo aye wayuka kupelelwa kwenu. (Kolose 1:9, 10) Kabiji byo mutwajijila kukomesha byubilo byawama mu kulonda Shenu wa butemwe, mukapewa jishuko jikatampe bingi. Mu ino ntanda ya mfishi ipatula kwi Lesa, mukekala bakusamisha kyeya. (Mateo 5:1, 2, 14) Mukakwasha kusampanya mwaya ntanda lukumo lumo lwa bumuntu bwa Yehoba. Kine byo jijipo jishuko!
‘Fwenyai Kwipi ne Lesa, ne Aye Ukafwenya Kwipi ne Anweba’
21, 22. Ñanyi lwendo lubula kupela luji kulutwe ya bonse batemwa Yehoba?
21 Lutundaiko lwapelatu luji mu Yakoba 4:8, kechi kikonkwanyitu ne. Ke lwendo. Kikulutu twatwajijila kwikala bakishinka, luno lwendo kechi lukapwa ne. Kechi tukaleka nangwa pacheche kufwenya kwipi ne Yehoba ne. Kwambatu kine, kukekalanga byavula bya kufunda pe aye kimye kyonse. Kechi twafwainwa kulanguluka’mba uno buku witufunjisha byonse pe Yehoba ne. Po twatendekatu kufunda byaamba Baibolo pa mambo a Lesa wetu! Nangwatu Baibolo aye mwine kechi witubulatu byonse pe Yehoba ne. Mutumwa Yoano waambile’mba umvwe byonse byaubile Yesu kimye kya mwingilo wanji panopantanda byanembelwe byonse, “panopantanda inge pabula ne pa kutula ao mabuku anembwa.” (Yoano 21:25) Umvwe kyakonsheka kwambiwa byobyo pe Mwana, pano nga pe Shanji kyakonsha kwikala byepi!
22 Nangwatu bumi bwa myaka ne myaka kechi buketulengela kupwisha kufunda pe Yehoba ne. (Musapwishi 3:11) Akilangulukaipotu bibena kwitupembelela kulutwe yetu. Panyuma ya kwikala bitota, biumbi ne ma milyonyi nangwatu mabilyonyi a myaka, tukayuka byavula pe Yehoba Lesa kukila byo twayuka pa kino kimye. Pano bino, tukalangulukanga’mba kukiji bintu bikwabo byawama byo tukyangye kufunda. Tukakebeshanga kufunjilapo byavula, mambo tukekalanga na bishinka bya kwiumvwa byonka biumvwine nyimbi wa salamo waambile amba: “Pakuba kyangwamina amiwa kufwenya kwipi kwi Lesa.” (Masalamo 73:28) Bumi bwa myaka ne myaka bukawama bingi kabiji ne kunema—kabiji kufwenyesha kwipi ne Yehoba kimye kyonse kikekala kintu kisangajika bingi mu bumi bwa myaka.
23. Mwatundaikwa kuba ka?
23 Mwane ubaipo kimo pa butemwe bwa Yehoba lonka luno. Kupichila mu kumutemwa na muchima wenu yense, mweo wenu yense, maana enu onse kabiji ne na bulume bwenu bonse. (Mako 12:29, 30) Butemwe bwenu kine bwikale bwa kishinka kabiji bwakosa. Kine bintu byo mufuukula pa juba ne juba, kufumatu ku bicheche kufika ne ku bikatampe, byonse bimweshenga lutangijilo lumotu lwa kuba’mba kimye kyonse mukasalanga jishinda jikemutangijilanga ku bulunda bwenu bwakosa na Shenu wa mwiulu. Kyakila pa byonse, mutwajijile kufwenyeshanga kwipi ne Yehoba, kabiji ne aye afwenyenga kwipi ne anweba myaka ne myaka!
Mepuzho a Kulangulukapo
Masalamo 25:1-22 Twakonsha kufwenyesha byepi kwipi ne Yehoba, kabiji ñanyi luketekelo lo twakonsha kwikala nalo na mambo a kuba bino?
Hoseya 6:3 Nga kino kyepelo kimwesha byepi’mba pa kuyuka Yehoba kikebewa kwibikako kabiji kileta mapesho?
Mateo 16:21-27 Umvwe tukeba kulonda Yehoba, kya kumwenako kya kwa ñanyi kyo twafwainwa kulonda, kabiji ñanyi muchima ye twafwainwa kumwesha?
Lumwekesho 21:3, 4 Byo mubena kulanguluka pa bintu byawama bya mu kimye kya kulutwe byo akoba Yehoba, mwatundaikwa kuba ka pa mambo a bino?
[Kipikichala pa peja 315]
Kupwila kwa bwina Kilishitu ke bimye byawama bingi bya kupopwelamo Yehoba
[Kipikichala pa peja 318]
Mwane kimye kyonse mufwenyenga kwipi ne Yehoba