“Natemwa Batata”

1, 2. Ki ka mutumwa Yoano kyo asolwele pa mambo a bufuku bwapeleleko Yesu bo aikele na batumwa banji?

MWANAMULUME mukote wajinga na bya kunemba byavula, watolele kinembesho. Jizhina janji Yoano, kabiji ye mutumwa wa kwa Yesu Kilishitu washajilepo. Byo aikele myaka 100, Yoano wavulukile kintu kyanema kyamwekele mabanga myaka 70 yapichilepo, ko kuba’mba juba japeleleko aye ne batumwa bakwabo jo baikele pamo ne Yesu saka akyangye kufwa. Byo bamutangijilenga ku mupashi wazhila wa Lesa, Yoano wakonsheshe kuvuluka ne kunemba byonse byaubiwe.

² Bonkabwa bufuku, Yesu waambile’mba basakumwipaya. Yoano ye yenka walumbulwile ene mambo Yesu o aambijile’mba ukafwa lufu lwatama. Waambile’mba: “Pa kuba’mba ba pano pa ntanda bayuke’mba natemwa Batata, mbena kuba byonka byankambizhe Batata. Imanai, twayai tufumeko kuno.”​—Yoano 14:31.

3. Yesu wamwesheshe byepi’mba watemwa Shanji?

³ “Natemwa Batata.” Kino kyo kintu Yesu kyo anemekele bingi. Kino kechi kibena kulumbulula’mba waambangapotu kimye kyonse ne. Mambo mu Yoano 14:31, mo monkatu mo tutaana byambo byaambile Yesu bimwesha’mba watemwa Shanji. Bintu byonse Yesu byo aubanga mu bwikalo bwanji pano pa ntanda bimwesha byo atemenwe Shanji. Butemwe bo atemenwe Yehoba bwamwekelenga mu byo aubanga pa juba pa juba. Kubula moyo kwa kwa Yesu, lukokelo ne kuchinchika kwanji kwamwesheshe byo atemenwe Lesa. Buno butemwe bo bwamulengelanga kwingila mwingilo wanji.

4, 5. Baibolo utundaika ñanyi butemwe, kabiji twakonsha kwambapo’mba ka pe Yesu byo atemwa Yehoba?

⁴ Lelo jino, bamo bakonsha kulanguluka’mba butemwe ke kyubilo kya kukayishatu. Bakonsha kebalanguluke pa nsansawilo ne nyimbo ya butemwe, kampe ne pa kuvulañana kwiya kimye kimo na mambo a butemwe bwa kwifwalama. Baibolo waambapo pa butemwe bwa kwifwalama mu jishinda ja mushingi kukila bantu byo bebwambapo luno. (Byambo bya Maana 5:15-21) Nangwa byonkabyo, Mambo a Lesa aambapo bingi ne pa jishinda jikwabo ja butemwe. Abwe butemwe kechi bwa pa kanwatu nangwa bwa pa kakimye kacheche nangwa kuyukatu bya kumvwañana na bantu ne. Buvwangamo muchima ne milanguluko. Buno butemwe bufuma mu muchima bwaimena pa mizhilo yalumbuluka, kabiji bumwekela mu byubilo byawama. Kechi bwatama ne. Mambo a Lesa aamba’mba: “Butemwe kechi bupwa ne.”—1 Kolinda 13:8.

⁵ Pa bantu bonse baikeleko kala, Yesu ye yenka watemenwe bingi Yehoba. Kafwako wakila Yesu mu kukookela mukambizho mukatampe wa Lesa wa kuba’mba: “Wafwainwa kutemwa Yehoba Lesa wobe na muchima wobe yense ne na mweo wobe yense ne na maana obe onse ne na bulume bobe bonse” ne. (Mako 12:30) Yesu waikele byepi na buno butemwe? Yesu wakoseshe byepi butemwe bwanji pe Lesa kimye kyo ajinga pano pa ntanda? Kabiji twakonsha kumulondela byepi?

Butemwe bwa Kala Kene Bwakosa

6, 7. Twayuka byepi’mba Byambo bya Maana 8:22-31 byaamba pa Mwana Lesa, kechi pa kyubilotu kya maana ne?

⁶ Nanchi mwakingilapo kala mwingilo umo na mukwenu, wimulengejile kukwatankana ne kwikala balunda bakine kine nyi? Bulunda bwa uno mutundu bwakonsha kwitukwasha kuyuka byatendekele bulunda bwa Yehoba ne Mwananji yenkawa umo. Twaambapo javula bingi pa Byambo bya Maana 8:30, pano twayai tumone bulongo mwatala kino kyepelo. Mu byepelo 22 kufika mu 31, tutanamo byambo bibena kwamba pa maana uba nobe muntu. Pano twayuka byepi’mba bino byambo byaambapo ne pa Mwana Lesa?

⁷ Mu kyepelo 22, Maana aamba’mba: “Yehoba wandengele, kabiji yami ntendekelo ya byo alenga, yami mutanshi pa bintu byanji byonse byo alengele kala kene.” Maana afwainwa abena kulumbulula kintu kikwabo mambo kino kyubilo kechi ‘kyalengelwe’ ne. Maana kechi aji na ntendekelo ne, mambo Yehoba wa kala kene kabiji kimye kyonse wa maana. (Salamo 90:2) Pano bino, Mwana Lesa ye “mubeji wa bilengwa byonse.” Aye wajinga na ntatwilo nangwa’mba bamulengele; ye wajinga mutanshi pa bilengwa byonse byalengele Yehoba. (Kolose 1:15) Aye Mwana wajinga konka ntanda ne meulu saka bikyangye kulengwa byonka byo kyalumbululwa mu Byambo bya Maana. Byo aji Mambo, ko kuba’mba wakumwambilako Lesa, aye ye walumbuluka mu kumwesha maana a Yehoba.​—Yoano 1:1.

8. Mwana Lesa waubilenga ka mwiulu saka akyangye kwiya pano pa ntanda, Kabiji kumona bintu Lesa byo alenga kwitulengela kuba ka?

⁸ Mwana Lesa saka akyangye kwiya pano pa ntanda, waubilenga ka kimye kyalengelwenga bintu bikwabo? Kyepelo 30 kitubula’mba, aye wajinga “sendwe” wa Lesa. Nanchi kino kilumbulula ka? Mu Kolose 1:16 balumbululamo’mba: “Bintu byonse byalengelwe kupichila mwi aye, bya mwiulu ne bya pano pa ntanda . . . Bintu byonse byalengelwe kupichila mwi aye kabiji byalengejilwe aye yenka.” Onkao mambo, Yehoba aye Mulenga, waingijishe Mwananji, Sendwe Mwine pa kulenga bilengwa byonse kutendekelatu ku bilengwa bya mupashi biji mwiulu, jiulu, ntanda muji bichi byapusana pusana ne banyama ba mitundu ne mitundu, kubikapotu ne bantu bilengwa bya maana. Mu jishinda jikwabo, twakonsha kwesakanya kuno kukwatankana kuji pakachi ka Shanji ne Mwana ku muntu mwine ulenga bintu ne yewa ye engijisha. Inge ketusante pa bintu byonse byo alenga, ko kuba’mba tubena kupa lukumo mwine wibilengele. (Salamo 19:1) Pano bino, twakonsha ne kuvuluka Mulenga ne “sendwe wanji” byo bakwatankana bulongo pa myaka ya kukankalwa kubala.

9, 10. (a) Ñanyi kintu kyakoseshe butemwe bwajinga pakachi ka Yehoba ne Mwananji? (b) Ki ka kyakonsha kukosesha butemwe bwenu na Shenu wa mwiulu?

⁹ Umvwe bantu bambulwakoloka babiji ke bengijile pamo, javula kibakatazha bingi kumvwañana. Kino kechi byo byo kiji kwi Yehoba ne Mwananji ne. Mwana waingijile na Shanji pa myaka yavula bingi kabiji waambile’mba: “Naikalanga na lusekelo kwi aye kimye kyonse.” (Byambo bya Maana 8:30) Ee, wasekejilemo kwikala pamo na Shanji, kabiji bonse bubiji bwabo bakwatankene bingi. Pachepache Mwana wafunjilenga bintu byavula bingi ne kwikala na byubilo bijipo ne Shanji. O ene mambo, bulunda bwajinga pakachi ka Shanji ne Mwana o bwakosejile bingi. Kya kine, butemwe bwabo bwakosele bingi kufumatu ne kala.

¹⁰ Pano kino kyakonsha kulumbulula ka kwi atweba? Kampe mwakonsha kutendeka kulanguluka’mba kuba mwaikala balunda ne Yehoba ne. Ibyo kuba’mba, kafwako mwi atweba uji na kifulo kikatampe nobe Mwana ne. Nangwa byonkabyo, tuji na jishuko janema bingi. Yukai’mba, Yesu wafwenyenye kwipi na Shanji kupichila mu kwingijila pamo nanji. Yehoba byo etutemwa, witwita kuba’mba twikale “ba mwingilo umo” ne aye. (1 Kolinda 3:9) Byo tulondela byaubanga Yesu mu mwingilo, twafwainwa kuvulukanga kimye kyonse’mba twi ba mwingilo umo ne Lesa. Onkao mambo, butemwe bwitufwenyesha kwipi ne Yehoba, bubayilako. Nanchi kujipo mwingilo mukwabo wanema kukila uno nyi?

Yesu byo Akoseshe Butemwe Bwanji ne Yehoba

11-13. (a) Mambo ka o twakonsha kumwena’mba butemwe ke kintu kyanema, kabiji Yesu wakoseshe byepi butemwe bwanji pe Yehoba? (b) Mwana Lesa wamwesheshe byepi’mba wakebanga kufunda kwi Yehoba saka akiji mwiulu ne byo aishile kwikala muntu pano pa ntanda?

¹¹ Kitukwasha bingi kuyuka’mba butemwe ke kintu kyanema bingi mu bwikalo bwetu. Byonkatu biji maluba a pa nzubo akebewa kwiatekezha, butemwe nabo bukebewa kwibuta muchima pa kuba’mba butwajijile kubayilako. Umvwe mwaleka kwibuta muchima, bukooka ne kupwa. Yesu wanemekele bingi bulunda bwanji ne Yehoba. Wibukoseshe ne kutwajijila kwikala nabo mu bwikalo bwanji bonse pano pa ntanda. Twayai tumone byo aubile.

¹² Akilangulukai jikwabo byaambile Yesu saka akiji mwanyike mu nzubo ya Lesa mu Yelusalema. Vulukai byambo byo aambijile bansemi banji bamukebelenga bya kuba’mba: “Mambo ka o mubankebelenga? Nanchi kechi mwayuka’mba nafwainwa kwikala mu nzubo ya Batata nenyi?” (Luka 2:49) Byo akijinga kalombwana, Yesu kechi waikele na oa maana o ajinga nao saka akyangye kwiya pano pa ntanda ne. Nangwa byonkabyo, butemwe bwanji pe Shanji, aye Yehoba bwabayile bingi. Wayukile’mba abwe butemwe bwafwainwa kumwekela ne mu mpopwelo. Yesu watemenwe bingi kwikala pa nzubo ya Lesa paiyanga bantu na kupopwela Yehoba. Wakebangatu kwikala monka kechi kufumamo ne. Nangwa byonkabyo, kechi waikalangamotu ne. Wakebeshanga bingi kufunda pe Yehoba ne kuba bintu byo ayukile. Kuba bino kechi kwatendekeletu byo ajinga na myaka 12 ne, pa kuba wakebeshanga kuba bino mu bwikalo bwanji bonse.

¹³ Byo ajinga mwiulu, uno Mwana wafunjile byavula kufuma kwi Shanji. Bungauzhi buji mu Isaya 50:4-6 bumwesha’mba Yehoba wafunjishe Mwananji pa mwingilo ye amupele wa Bumesiasa. Nangwa kya kuba luno lufunjisho mwavwangile kuyuka makatazho akonsheshe kupitamo Mushingwa wa Yehoba, aye Mwana wafunjile mwakubila na ano makatazho. Palutwe kacheche, Yesu byo aishile kusemwa pano pa ntanda ne kwikala mukulumpe, wayanga bingi ku nzubo ya Shanji na kupopwela ne kufunda bintu Yehoba byo akebanga kubiwa mu nzubo yanji. O ene mambo Baibolo o aambila’mba Yesu watanwanga kimye kyonse ku nzubo ya Lesa ne ku nshinagoga. (Luka 4:16; 19:47) Umvwe tukeba butemwe bwetu pe Yehoba kutwajijila, twafwainwa kutanwanga kimye kyonse ku kupwila kwa bwina Kilishitu ko tupopwela Yehoba ne kufunda bintu byavula ne kumwesha lusanchilo lwetu kwi aye.

14, 15. (a) Mambo ka Yesu o akebelanga kwikala kwa bunke? (b) Milombelo ya kwa Yesu yamweshanga byepi bulunda ne mushingi kwi Shanji?

¹⁴ Kabiji Yesu wakoseshe butemwe bwanji pe Yehoba kupichila mu kulomba jonse. Nangwa kya kuba Yesu wakasulukijile bantu, wakebanga ne kwikala kwa bunke. Luka 5:16 waamba’mba: “Wayanga mungye kwa bunke na kulomba.” Kabiji Mateo 14:23 waamba’mba: “Byo aambijile mabumba kuya, wayile ku mutumba bunke bwanji na kulomba. Wajingatu konkakwa bunke kufikatu ne byo bwaijile.” Yesu wakebanga kwikala kwa bunke pa bino bimye ne bikwabotu, kechi na mambo a kuba’mba washikilwe kwikala na bantu ne, bino wakebanga kwikala kwa bunke pa kuba’mba esambe bulongo na Shanji, aye Yehoba mu lulombelo.

¹⁵ Kimye kimo pa kulomba, Yesu waingijishanga byambo bya kuba’mba: “Abba, Tata.” (Mako 14:36) Mu moba a kwa Yesu, “Abba” ke kyambo kyo baingijishanga kwimenako “Tata,” mu kisemi. Javula, kino kyo kyambo kitanshi mwana kyo afundanga kwamba. Nangwa byonkabyo, kyajinga kyambo kya mushingi. Kino kyambo byo kyasololanga bulunda bwa Mwana ubena kwisamba na Shanji ye atemwa, kyamweshanga ne mushingi pa mambo a bulume bwa butemwe bwa Yehoba. Mu milombelo yonse yanembwa ya kwa Yesu, tutanamo byambo bimwesha bulunda ne mushingi wanji kwi Shanji. Mu Yoano kitango 17, mutumwa Yoano wanembamo lulombelo lwalepa lwa kufuma panshi ya muchima lwalombele Yesu pa juba janji japeleleko. Kyanema bingi kufunda ne kulondela byalombanga Yesu, pano bino kechi twafwainwa kulomba kwingijisha byambo byanji bintutu bimo ne, twafwainwa kumonapo mashinda a kwambilamo na Shetu wa mwiulu kufuma panshi ya muchima kimye kyonse. Kuba bino kukakosesha butemwe bwetu pe Yehoba.

16, 17. (a) Yesu wamweshanga byepi’mba watemwa Shanji mu byo aambanga? (b) Yesu wamwesheshe byepi bumpanyi bwa Shanji?

¹⁶ Byonka byo twaji kufunda ku ntendekelo, Yesu kechi wabwezhangapotu jonse byambo bya kuba’mba, “Natemwa Batata” ne. Pano bino, pa bimye byavula wamweshanga’mba watemwa Shanji mu byo aambanga. Mu ñanyi jishinda? Aye mwine Yesu waambile’mba: “Nemutota patoka anweba Tata, Nkambo wa mwiulu ne ntanda.” (Mateo 11:25) Mu Kipungu 2 kya uno buku, twafunjile kuba’mba Yesu watemenwe bingi kutota Shanji kupichila mu kukwasha bantu kumuyuka. Yesu waesakenye Yehoba ku nsemi wamulume wakebeshe kulekelako mambo mwananji waelekele kabiji walapijile ye apembejilenga kufika. Byo amumwenetu palepa ubena kwiya, wamutundaijile lubilo ne kumupakachilamo. (Luka 15:20) Tutemwa bingi inge twatanga pe Yesu byo alumbulula Yehoba byo atemwa bantu ne kwibalekelako mambo.

¹⁷ Kimye kyonse Yesu wasanchilanga Shanji pa bintu byavula byawama byo aubilanga bantu. Waambile pa byuba bansemi bambulwakoloka kumwesha byo twakonsha kuketekela’mba Shetu wa mwiulu uketupa mupashi wazhila. (Luka 11:13) Yesu waambile ne pa luketekelo lupana Shanji. Yesu walumbulwile luketekelo lwanji mwine lo atonganga lwa kumwikazha ku kilujo kya Shanji mwiulu. (Yoano 14:28; 17:5) Wabujile baana banji ba bwanga pa mambo a luketekelo Yehoba lo apele “kajitanga kacheche” ka kwa Kilishitu lwa kwikala mwiulu ne kulama mu Bufumu bwa Bumesiasa. (Luka 12:32; Yoano 14:2) Watekeneshe ndengamambo wafwilenga kwikala na luketekelo lwa bumi mu Paladisa. (Luka 23:43) Kwamba pa bumpanyi bwa Shanji mu ano mashinda kwakwashishe bingi Yesu kukosesha butemwe bwanji pe Yehoba. Aba balondela Kilishitu bayuka’mba kilengela butemwe bwabo pe Yehoba kukosa nangwa kwikala na lwitabilo mwi aye, ke kwamba pe aye ne pa luketekelo lo apa boba bamutemwa.

Nanchi Mwamutemwa Yehoba Byonka Yesu byo Amutemwa Nyi?

18. Jishinda ka janema jo twakonsha kumwesheshamo’mba tulondela Yesu, kabiji mambo ka?

¹⁸ Pa mashinda onse o twafwainwa kulondelamo Yesu, janemesha ke ja kuba’mba: Twafwainwa kutemwa Yehoba na muchima wetu yense, ne na mweo wetu yense, ne na bulume bwetu bonse. (Luka 10:27) Buno butemwe kechi bwikala bwa pa kanwatu ne, bino bumwekela ne mu byubilo byetu. Yesu kechi waambangatu pa kanwa’mba, “natemwa Batata” ne. Waambile’mba: “Pa kuba’mba ba pano pa ntanda bayuke’mba natemwa Batata, mbena kuba byonka byankambizhe Batata.” (Yoano 14:31) Satana waambile’mba kafwako muntu wakonsha kwingijila Yehoba kyatutu ne. (Yoba 2:4, 5) Pa kuba’mba apane mukumbu walumbuluka ku bubela bukatampe bwa kwa Satana, Yesu wachinchikile ne kumwesha bantu bonse byo atemenwe Shanji. Wakookejile kufikatu ne byo apaine bumi bwanji. Mukalondela Yesu nyi? Mukamwesha bantu bonse’mba kya kine mwatemwa Yehoba Lesa nyi?

19, 20. (a) Ñanyi bintu byanema bitulengela kutanwa ku kupwila kwa bwina Kilishitu jonse? (b) Twakonsha kumonanga byepi lufunjisho lwetu lwa pa bunke, kulanguluka languluka pa byo tufunda ne lulombelo?

¹⁹ Atweba bantu tuji na kisemwa kya kukeba kufwenya kwipi ne Lesa ne kumutemwa. Onkao mambo, Yehoba witunengezhezha atweba jishinda ja kumupopwelamo kuba’mba butemwe bwetu pe Aye butwajijile kuwama ne kukosa. Umvwe mwatanwa ku kupwila kwa bwina Kilishitu, yukai’mba mubena kupopwela Lesa wetu. Bintu bikwabo byavwangwamo mu kuno kupopwela ke kulomba kufuma panshi ya muchima, kwimba nyimbo ya kumutota, kutelekesha ne kukumbulapo umvwe kyakonsheka. Kuno kupwila kwimulengela kutundaika bena Kilishitu bakwenu. (Bahebelu 10:24, 25) Kupopwela Yehoba kimye kyonse pa kupwila kwa bwina Kilishitu kukemukwasha kukosesha butemwe bwenu pe Lesa.

²⁰ Po pamotu, butemwe bwetu pe Yehoba bukakoselako kupichila mu lufunjisho lwa pa bunke, kulanguluka langulukapo ne kulomba. Ingijishainga ano mashinda kwisambilamo na Yehoba kwa bunke bwenu. Byo mufunda Mambo a Lesa ne kulanguluka langulukapo, ko kuba’mba Yehoba ubena kwimubula milanguluko yanji. Byo mulomba, mwamba biji ku muchima wenu kwi aye. Vulukai’mba mu lulombelo mwavwangwa bintu byavula, kechi kulombatu bintu byo tukeba kwi Lesa ne. Kabiji lulombelo ke jishinda jimo mo mumweshesha lusanchilo kwi Yehoba pa byo etupesha ne kumutota pa mingilo yanji ya kukumya. (Salamo 146:1) Kunungapo, kutota Yehoba na lusekelo ne na kizaku jo jishinda jawama kumusanchilamo Yehoba ne kumwesha’mba mwamutemwa.

21. Kutemwa Yehoba kwanemena ka, kabiji ñanyi bintu ka byo tukafunda mu bitango byalondelapo?

²¹ Kutemwa Lesa ko kukemulengela kwikala na lusekelo lwa myaka. Kino kyo kintu kyafwainwe kuba Adama ne Evwa pa kuba’mba bekale myaka, pano bino kechi bekyubile ne. Kutemwa Lesa kyo kintu kyanema kyo mwafwainwa kuba pa kuba’mba mushinde lweseko lonse lwa lwitabilo lwenu, kukana ne kuchinchika meseko onse. Kino kyo kintu kine kikebewa pa kuba’mba muntu alondelenga Yesu. Kabiji kutemwa Lesa kwendela pamo na kutemwa bantu. (1 Yoano 4:20) Mu bitango byalondelapo, tukafunda pe Yesu byo amwesheshe bantu butemwe. Mu kitango kyalondelapo, tukafunda ene mambo bantu bavula o bamukasulukilanga Yesu.