KITANGO 12
Lubatizhilo Lwenu byo Lwalumbulula
1. Mambo ka atweba pa muntu pa muntu o twafwainwa kubatizhiwilwa mu mema?
KIMYE Yesu kyoabatizwe mu mwaka wa 29 C.E., mubiji wanji yense bamwibizhe mu mema kwi Yoano Mubatishi mu Mukola wa Yodano. Yehoba wamwenenga ne kumwitaba wa mwitabile. (Mateo 3:16, 17) Mu jino jishinda, Yesu washile mwakulondela baana banji ba bwanga bonse. Myaka isatu ne kichika yalondejilepo, Yesu wapaine ino mikambizho ku baana banji ba bwanga amba: ‘Lūsa lonse napewalo ne lwa mwiulu ne lwa panshi. Onkao mambo yainga na kwibasambisha ba mu mikoka yonse ya bantu baluke ke baana ba bwanga, ne kwibabatiza mu jizhina ja Tata ne ja Mwana ne ja mupashi wazhila.’ (Mateo 28:18, 19) Nanchi mwabatizwa kwesakana na mwakambizhizhe Yesu nyi? Umvwe mukyangye, abya mubena kwinengezha kuba kino nyi?
2. Pa mambo a lubatizhilo, mepuzho ka akebewa kukumbulwa?
2 Kikale mwabatizwa kala nangwa mubena kwinengezha kubatizwa, kyanema bingi ku muntu yense ukeba kwingijila Yehoba ne kukekala mu ntanda ipya ya bololoke kuyuka lubatizhilo byo lwalumbulula. Pa mepuzho akebewa kukumbulwa paji ne ano akuba’mba: Nanchi lubatizhilo lwa bena Kilishitu lelo jino lulumbulula byonka byajinga lubatizhilo lwa kwa Yesu nyi? Kubatizwa ‘mu jizhina ja Tata ne ja Mwana ne ja mupashi wazhila’ kulumbulula ka? Kika kiji mu kwikala mwayila byalumbulula lubatizhilo lwa bwina Kilishitu?
Lubatizhilo Loaubanga Yoano
3. Lubatizhilo lwabatizhenga Yoano lwajingatu lwa bañanyi?
3 Pepi nobe bañondo batanu na umo Yesu saka akyangye kubatizwa, Yoano Mubatishi wayile na kusapwila mungyetu mu ntanda ya Yudea amba: “Lapilai; mambo bufumu bwa mwiulu bwafwenya ke pepi.” (Mateo 3:1, 2) Bantu baumvwine byaambile Yoano. Basolwele mambo abo ne kulapila balapijile, kepo bayile kwi Yoano na kubatizwa mu Mukola wa Yodano. Alwa lubatizhilo lwajingatu lwa Bayudea kwapwa.—Luka 1:13-16; Byubilo 13:23, 24.
4. Mambo ka Bayudea mu myaka kitota kitanshi o bafwanyijilwe kulapila bukiji bukiji?
4 Aba Bayudea bafwanyijilwe bukiji bukiji kulapila. Pa Mutumba wa Sinai mu mwaka wa 1513 B.C.E., bashakulu babo balayañene lulayañano lwa mukoka yense. Luno lwajinga lulayañano lwa luchipo lobalayañene ne Yehoba Lesa. Bino na mambo akuba balenganga mambo, bakankelwe kwikala mwayijile mingilo yabo ya lulayañano, onkao mambo bazhachilwe. Pa kufika mu moba akwa Yesu bwikalo bwabo bwakatezhe. “Juba jikatampe ja Yehoba jilengesha moyo” jo aambijile jimo Malakai jajinga pepi. Aja “juba” jaishile mu 70 CE., kimye kyaishile nzhita ya bena Loma na konauna Yelusalema, nzubo ya Lesa, ne Bayudea kukila pa 1 milyonyi. Yoano Mubatishi, wajinga na mukoyo wa mpopwelo ya kine, watuminwe sakukiji kimye na ‘kunengezhezha Nkambo bantu bo balumbulwila jimo’ alwa lonaiko saka lukyangye kufika. Bafwainwe kulapila ku mambo abo o balengele ku lulayañano lwa Mizhilo ya Mosesa ne kwinengezha kwitabila Mwana Lesa, aye Yesu, ye ebatumijile Yehoba.—Malakai 4:4-6; Luka 1:17; Byubilo 19:4.
5. (a) Yesu byoaishile na kubatizwa, mambo ka Yoano o azhinaukijile? (b) Lubatizhilo lwa kwa Yesu lwalumbulwile ka?
5 Bantu byo bailenga na kubatizwa kwi Yoano, Yesu naye waishile na kumubatiza. Nga mambo ka? Yoano byoayukile’mba Yesu kechi wajinga na mambo ne, waambile’mba: “Amiwa nafwainwa kubatizwa kuji anweba, pakuba kabiji anweba mwaiya ko nji amiwanyi?” Lubatizhilo lwa Yesu lwalumbulwile kintu kyapusanako. Yesu wamukumbwile’mba: “Byonkabyo pano nswai, pa kuba mo mo kitufwainwa tufikizhe bololoke bonse.” (Mateo 3:13-15) Yesu byoabujile bundengamambo, lubatizhilo lwanji kechi lwalumbulwile lulapilo lwa mambo ne; kabiji kechi wakebewenga kwipana mwine kwi Lesa ne, mambo wajinga mu mukoka wipaine kala kwi Yehoba. Lubatizhilo lwanji loabatizwe saaji na myaka ya kusemwa 30 lwapusene. Alo lwalumbulwile kwipana aye mwine kwi Shanji wa mwiulu kuba kyaswa muchima Wanji.
6. Yesu wanemekele byepi mwingilo wanji wa kuba kyaswa muchima wa Lesa?
6 Kyaswa muchima wa Lesa kwi Yesu Kilishitu kyajinga kwingila mwingilo wa Bufumu. (Luka 8:1) Mu uno mwingilo mwajinga ne kupana kitapisho kyanji kyalumbuluka kwikala ke kyakukuula ne kitendekesho kya lulayañano lupya. (Mateo 20:28; 26:26-28; Bahebelu 10:5-10) Yesu wanemekele bingi byalumbulwile lubatizhilo lwanji lwa mu mema. Kechi wakebele kulabama na bintu bingi ne. Kufikatu ne ku mpelo ya bwikalo bwanji panopantanda, wakakejile ku kuba kyaswa muchima wa Lesa, kabiji kusapwila Bufumu bwa Lesa ye wajinga mwingilo wanji mukatampe.—Yoano 4:34.
Lubatizhilo lwa mu Mema lwa Baana ba Bwanga ba Bwina Kilishitu
7. Kutatulatu pa Pentekosta mu 33 C.E., bena Kilishitu bebabujile kuba byepi pa mambo a lubatizhilo?
7 Baana ba bwanga batanshi bakwa Yesu babatizwe mu mema kwi Yoano apa bino baya kwi Yesu amba bakekale ba mu Bufumu bwa mwiulu. (Yoano 3:25-30) Yesu wakambizhe bano baana ba bwanga nabo kubatiza bantu lubatizhilo lwabatizhangapo Yoano. (Yoano 4:1, 2) Kepo, kutatula pa Pentekosta mu 33 C.E., batatwile kwingila mwingilo wa kubatiza ‘mu jizhina ja Tata ne ja Mwana ne ja mupashi wazhila.’ (Mateo 28:19) Kisakwimukwasha bingi kupituluka mu kino byo kyalumbulula.
8. Kubatizwa “mu jizhina ja Tata” kulumbulula ka?
8 Kubatizwa “mu jizhina ja Tata” kulumbulula ka? Kulumbulula kuswa jizhina janji, kifulo kyanji, lūsa lwanji, nkebelo ne mizhilo yanji. Akimonai kino byo kyalumbulula. (1) Pa mambo a jizhina janji, Masalamo 83:18 aamba’mba: “Anweba yenka, wa jizhina ja Yehoba, yenu Mwine Wakila wa panopantanda ponse.” (2) Pa mambo a kifulo kyanji, 2 Bamfumu 19:15 baamba’mba: “Anweba Yehoba ... , anweba yenkatu mwi Lesa.” (3) Kabiji pa mambo a lūsa lwanji, Lumwekesho 4:11 witubula’mba: “Mwafwainwa anweba Nkambo yetu, Lesa wetu, kutambula lukumo, ne buneme, ne bulume: mambo anweba yenu mwalengele byonse, kabiji na mambo onka a kyaswa muchima wenu o byaikajile, o byalengelwe.” (4) Kabiji twafwainwa ne kuyuka’mba Yehoba ye Upana bumi, ukeba kwitupokolola ku bundengamambo ne lufu. “Lupulukilo luji mwi Yehoba.” (Masalamo 3:8; 36:9) Twafwainwa kuswa kuba’mba Yehoba ye Mwine wakila Upana Mizhilo. “Yehoba ye wituchibila mambo etu, kabiji Yehoba ye witupa mizhilo yetu, kabiji Yehoba ye mfumu wetu.” (Isaya 33:22) Byoaji na bino byonse bifulo, twakambizhiwa amba: ‘Temwa Nkambo Lesa wobe na muchima wobe yense, ne na mweo wobe yense, ne na maana obe onse.’—Mateo 22:37.
9. Kubatizwa “mu jizhina ... ja Mwana” kulumbulula ka?
9 Kubatizwa “mu jizhina ... ja Mwana” kulumbulula ka? Kulumbulula kuyuka jizhina, kifulo, ne lūsa lwa Yesu Kilishitu. Jizhina janji Yesu, jilumbulula’mba “Yehoba Ye Lupulukilo.” Wapewa kifulo na mambo akuba ye Mwana Lesa yenka umo, mubeji wa pa bilengwa byonse bya Lesa. (Mateo 16:16; Kolose 1:15, 16) Pa mambo a uno Mwana, Yoano 3:16 witubula’mba: “Lesa byo ebatemwisha ba panopantanda [ya bantu bapokololwa], wapaine Mwananji yenkawa umo amba, bonse bamwitabila kechi bonaike ne, poso amba bekale na bumi bwa myaka.” Yesu byoafwile wakishinka, Lesa wamusangwile mu bafu ne kumupa lūsa lukwabo. Kwesakana na byaamba mutumwa Paulo, Lesa “wamutumbijikisha bingi [Yesu]” pa bilengwa byonse, kwikala wa kibiji kwi Aye. O ene mambo ‘mu jizhina ja Yesu manungo onse afukame ... ne majimi onse etabe’mba, Yesu Kilishitu ye Nkambo, mu kumuletela lukumo Lesa Tata.’ (Filipai 2:9-11) Kino kilumbulula kumvwina mikambizho ya Yesu, ifuma kwi Yehoba mwine.—Yoano 15:10.
10. Kubatizwa ‘mu jizhina ... ja mupashi wazhila’ kulumbulula ka?
10 Pano nga kubatizwa ‘mu jizhina ... ja mupashi wazhila’ kulumbulula ka? Kulumbulula kuyuka mwingilo wingila mupashi wazhila. Mupashi wazhila ye muka? Ke bulume bwa Yehoba boengijilamo nkebelo yanji. Yesu wabujile batumwa banji amba: ‘Nkalomba Batata, ne abo bakemupa nkwasho mukwabo, ye ukekala nenu myaka, ye mupashi wa bukine.’ (Yoano 14:16, 17) Uno mupashi wibakwashishe kuba ka? Yesu watwajijile kwibambila’mba: ‘Anweba mukatambula bulume, byo akemwikijila mupashi wazhila: kepo mukekala batumonyi bami ba kunshimuna ne mu Yelusalema, ne monse mu Yudea, ne mu Samaliya, ne monse mwapela ntanda.’ (Byubilo 1:8) Kabiji Yehoba waingijishe mupashi wanji wazhila kunembesha Baibolo. ‘Bya bungauzhi kechi byaishilepo na kyaswa muchima wa muntu nangwa jimotu ne, bino bantu baambile byafumine kwi Lesa, monka mo bebatwajiletwajile ku mupashi wazhila.’ (2 Petelo 1:21) Onkao mambo, tuyuka mwingilo wingila mupashi wazhila umvwe satufunda Baibolo. Jishinda jikwabo jotuyukilamo mupashi wazhila ke kwipuzha Yehoba amba etukwashe kwikala na ‘bipangwa bya mupashi,’ ‘butemwe, lusekelo, mutende, kukoka muchima, lusa, buwame, bukishinka, bukimote, ne kwikanya.’—Ngalatiya 5:22, 23.
11. (a) Lubatizhilo mu ano moba etu alelo lulumbulula ka? (b) Lubatizhilo luji byepi nobe kufwa ne kusangulwa?
11 Batanshi babatizwe kwesakana na mwakambizhizhe Yesu bajinga Bayudea ne benyi baalukile ke Bayudea kutatula mu 33 C.E. Palutwe kacheche, jino jishuko jikatampe jakwikala baana ba bwanga ba bwina Kilishitu japainwe ne ku bena Samaliya. Kepo mu 36 C.E., luno lwito lwafikile ne ku Bagentila babujile mukanda. Saka bakyangye kubatizwa, bena Samaliya ne Bagentila patanshi abo bene pa muntu pa muntu bepaine kwi Yehoba amba bamwingijilenga byobajinga pano ke baana ba bwanga ba Mwananji. Lubatizhilo lwa bwina Kilishitu byo byo lwalumbulula kufika ne lelo jino. Kwibizhiwa mu mema mubiji yense ko kayukilo ka kuyukilako amba muntu wipana mwine, mambo lubatizhilo ke kuzhiikwa kwa kifwanyikizho. Kwibizhiwa mu mema kulumbulula’mba mwafwa ku byubilo bya bwikalo bwenu bwakala. Kutumpulwa mu mema kulumbulula kusangwilwa ku bwikalo bupya bwakuba kyaswa muchima wa Lesa. Luno “lubatizhilo lumo” lo lwa bonse bekala bena Kilishitu bakine. Pa lubatizhilo bekala Bakamonyi ba bwina Kilishitu bakwa Yehoba, ba mwingilo banji batongolwa.—Efisesa 4:5; 2 Kolinda 6:3, 4.
12. Mema a lubatizhilo lwa bwina Kilishitu afwanyikizha ka, kabiji mu ñanyi jishinda?
12 Lubatizhilo lwa uno mutundu lwanema bingi mu lupulukilo ku meso a Lesa. Kyakumwenako, panyuma yakutongola Nowa byoapwishishe kufiika bwato, moapulukijile aye ne ba mu kisemi kyanji ku Muyulo, mutumwa Petelo wanembele’mba: ‘O afwanyikizha lubatizhilo lwimupulusha ne anweba pano, (kechi mu kufumya biko pa mubiji ne, poso kukebesha kwi Lesa muchima wawama ubula kwizhachisha), monka mu lusanguko lwa Yesu Kilishitu.’ (1 Petelo 3:21) Bwato bwajinga kayukilo ka kine ka kuba’mba Nowa waingijile mu bukishinka mwingilo yeamupele Lesa. Byoapwishishe kufiika bwato, ‘ntanda yajipo yaonaikile, byo yalobele mu mema.’ (2 Petelo 3:6) Bino Nowa ne ba mu kisemi kyanji, ‘bo batanu na basatu bapulukile.’—1 Petelo 3:20.
13. Mwina Kilishitu upokololwa ku ka umvwe wabatizwa lubatizho lwa mu mema?
13 Lelo jino, aba bepana bene kwi Yehoba na mambo a lwitabilo mwi Kilishitu wasangwilwe, babatizwa kumwesha kwipana kwabo. Batwajijila kuba kyaswa muchima wa Lesa mu ano moba etu a lelo kabiji bapokololwa ku ino ntanda ibi. (Ngalatiya 1:3, 4) Kechi bakonaikila pamo na buno bwikalo bubi ne. Bakapuluka ku lonaiko lubena kwiya kabiji Lesa wibapa jiwi ja muchima jibula kwibazhachisha. Mutumwa Yoano wabula bakalume ba Lesa amba: “Panopantanda pakapita ne lwiso lwapo: pakuba aye uba kyaswa muchima wa Lesa ukekala myaka ne myaka.”—1 Yoano 2:17.
Kwikela Mwayila Mingilo Yetu
14. Mambo ka lubatizhilo bunke bwalo kyolubujila kupulusha muntu?
14 Kyakonsha kwikala kilubo kulanguluka’mba lubatizhilo bunke lo lupulusha muntu. Lubatizhilo lupulushatu muntu umvwe awo muntu wipana kya kine kwi Yehoba kupichila mwi Yesu Kilishitu watwajijila na kuba kyaswa muchima wa Lesa, kabiji ne kwikala wakishinka kufika ne ku mpelo. “Wakoselamo ne ku mpelo, ye ukapuluka.”—Mateo 24:13.
15. (a) Lelo jino Lesa ukeba bena Kilishitu babatizwa kuba ka? (b) Kwikala mwana wa bwanga wa bwina Kilishitu mu bwikalo bwetu twafwainwa kwikumonanga byepi?
15 Lesa wakebelenga kumona Yesu byo aikajilenga bwikalo bwanji byoajinga mu bumuntu. Wafwainwe kufwa lufu lwa kitapisho. Bino atweba twafwainwa kupana mibiji yetu kwi Lesa, ne kutwajijila kwipana kuba kyaswa muchima Wanji. (Loma 12:1, 2) Kuba ketube kyaswa muchima wa Lesa ne, umvwe kyakuba pa kimye ne pa kimye satubilamotu kyanshiji byubilo byubapo bantu ba ino ntanda, nangwa inge ketukebeshe bintu bya ku mubiji, kyakuba ketubepekezhetu kwingijila Lesa. (1 Petelo 4:1-3; 1 Yoano 2:15, 16) Muyudea umo byoaipwizhe kyoafwainwe kuba pakuba’mba akamone bumi bwa myaka, Yesu wamukumbwile’mba wafwainwa kwikala na byubilo byawama. Pano bino watongwelepo ne kintu kikwabo kyakilamo kunema kyo afwainwe kuba uno muntu. Wafwainwe kwikala mwana wa bwanga wa bwina Kilishitu, wakulondela Yesu. Ne atweba kino kyo kyafwainwa kwikala kintu kikatampe mu bwikalo bwetu. Kechi kyafwainwa kunyanchijilwa na bintu bya ku mubiji ne.—Mateo 19:16-21.
16. (a) Ñanyi mwingilo bena Kilishitu yebaji nanji pa mambo a Bufumu? (b) Byonka byokyamweshiwa pa mapeja 116 ne 117, ñanyi mashinda akwingijilamo mwingilo wa Bufumu? (c) Kwingila mwingilo wa kusapwila na muchima wetu yense kumwesha ka?
16 Kabiji kyafwainwa kwambiwapo jikwabo’mba Lesa wakebelenga Yesu kwingila mwingilo wanema wa Bufumu bwa Lesa. Yesu washingilwe kwikala Mfumu. Pano bino byoakijinga panopantanda, wasapwijile bingi na mukoyo mambo a Bufumu. Ne atweba tuji na mwingilo yenkawe wa kusapwila, kabiji tuji na bishinka byavula bya kwitulengela kwingila umo mwingilo na muchima wetu yense. Umvwe ketube bino, ko kuba’mba tubena kumwesha lusanchilo lwetu lwa kusanchila bumfumu bwa Yehoba kabiji ne butemwe botwatemwa bakwetu bantu. (Mateo 22:36-40) Kabiji tumwesha’mba twakwatankana na bapopweshi bakwetu mwaya ntanda yonse, babena kusapwila Bufumu. Onkao mambo, twayai atweba bonse mu kukwatankena pamo mwaya ntanda yonse, tuyenga kulutwe tukafike ne ku bumi bwa myaka panopantanda mu ntanda ipya ya bobwa Bufumu.
Mepuzho Akupitulukamo
• Ñanyi kukwatankana ne lupusano luji pakachi ka lubatizhilo lwa kwa Yesu ne lubatizhilo lwa mu mema lubiwa lelo jino?
• Kubatizwa ‘mu jizhina ja Tata ne ja Mwana ne ja mupashi wazhila’ kulumbulula ka?
• Kwikala mwayila kwipana mu mingilo ya lubatizhilo lwa mu mema lwa bwina Kilishitu kwalumbulula ka?
[Bipikichala pa peja 116, 117]
MASHINDA AMO A KUSAPWILAMO BUFUMU
Ku balongo
Ku bomwingila nabo
Ku bakwenu momufunjila
Mu mikwakwa
Ku nzubo ne nzubo
Kubwela ku boba bamwesheshe lusekelo
Kufunjisha mafunjisho a Baibolo a pa nzubo