KITANGO 18
“Kechi bo ba Panopantanda Ne”
1. (a) Yesu saka akyangye kufwa ne, kika kyoalombejileko baana banji ba bwanga? (b) Mambo ka o kyanemena kubula kwikala “ba panopantanda”?
BUFUKU bwa joja juba saka akyangye kufwa ne, Yesu walombejileko baana banji ba bwanga. Byoayukile kuba’mba Satana ukebamanyikanga bingi, Yesu waambile kwi Shanji amba: “Kechi nalomba namba mwibafumye panopantanda ne, poso namba mwibalame kwi yewa mubi. Abo kechi bo ba panopantanda ne, byonka byo nji amiwa kechi ne wa panopantanda ne.” (Yoano 17:15, 16) Mambo ka o kyanemena kwipatula ku ino ntanda? Mambo Satana ye kalama wayo. Bena Kilishitu kechi bakeba kwikala ba ino ntanda iji mu bukalama bwanji ne.—Luka 4:5-8; Yoano 14:30; 1 Yoano 5:19.
2. Mu ñanyi mashinda Yesu mo abujijile kwikala wa panopantanda?
2 Yesu byoabujile kwikala wa panopantanda kechi kyalumbulwile’mba washikilwe bakwabo ne. Wibatemenwe, wabukilenga bakolwa, kusangula bafu, ne kufunjisha bantu Bufumu bwa Lesa. Kabiji wafwijile ne bantu. Bino kechi watemenwe milanguluko yabulanga kutokesha Lesa pa muchima ne byubilo bya boba bamweshanga ndangulukilo ya ino ntanda ya kwa Satana ne. Byonkabyo wajimwine bantu kubula kuba bintu nabiji byubilo byatama, bwikalo bwa kutemwisha bintu bya ku mubiji, ne kukeba kutumbalala. (Mateo 5:27, 28; 6:19-21; Luka 20:46, 47) Kabiji Yesu kechi waubilengako byubilo bya bumulwila ntanda ne. Nangwa kyakuba wajinga Muyudea, kechi witumpile mu milukuchi ya bya bumulwila ntanda yajinga pakachi ka bena Loma ne Bayudea ne.
“Bufumu Bwami Kechi bwa Panopantanda Ne”
3. (a) Ñanyi bubela bantangi ba bupopweshi bwa Bayudea bo bamubepejile Yesu kwi Pilato, kabiji mambo ka? (b) Kika kimwesha kuba’mba Yesu kechi wakebelenga kwikala mfumu wa bumuntu ne?
3 Akilangulukai kyamwekele kimye bantangi ba bupopweshi bwa Bayudea kyo bamukwachile Yesu ne kumutwala kwi Pontiusa Pilato, ndamakyalo wa bena Loma. Kwambatu kine, aba bantangi kibakolele bingi ku muchima mambo Yesu wasolwele bukamfutumfutu bwabo. Na mambo a kukeba’mba ndamakyalo amujimune Yesu, bamubepejile’mba: “Twataine uno muntu, sa asoñanya ba mu ntanda yetu, ne kwibakanya kulambula Kesala, sa amba’mba ami mwine ne Kilishitu mfumu.” (Luka 23:2) Buno bwajinga bubela bwine bufita, mambo mwaka umo wapichilepo kufuma kimye bantu kyo bakebele’mba Yesu ekale ke mfumu, aye wakaine. (Yoano 6:15) Wayukile’mba ukekala Mfumu wa mwiulu kulutwe na lwendo. (Luka 19:11, 12) Kabiji Yehoba ye wafwainwe kumwikazha pa bufumu, kechi bantu ne.
4. Mulanguluko wa kwa Yesu pa mambo a misonko wajinga byepi?
4 Moba asatu ashajileko Yesu saka bakyangye kumukwata, Bafaliseo bamwesekele’mba alale muzhilo wa kupana misonko. Bino aye wibambile’mba: “Aki mmweshai ndenali [jali ja muwayawaya ja bena Loma]. Iji na kipasha ne kinembelo bya kwa ñanyi?” Byo bakumbwile’mba “Bya kwa Kesala,” aye wibambile’mba: “Nanchi lubwilai Kesala bintu bya Kesala, ne Lesa bintu bya Lesa.”—Luka 20:20-25.
5. (a) Ñanyi lufunjisho Yesu lo afunjishe baana banji ba bwanga kimye kyo bamukwachile? (b) Yesu walondolwele byepi kishinka kya byoaubile? (c) Kika kyafumine mukokwa kumutotolwesha?
5 Kabiji Yesu kechi wafunjishenga bunsatuki bwa kusatukila kafulumende ne. Kimye bashilikale ba bena Loma ne banabalume bakwabo kyobaishile na kukwata Yesu, Petelo wasomwene mpoko ne kukampa mwanamulume umo, wamukopola ne kutwi. Bino Yesu waambile’mba: “Somekaimo mpoko yenu: mambo bonse basenda mapoko bakafwa ku mpoko.” (Mateo 26:51, 52) Juba jalondejilepo, Yesu wamulondolwejile Pilato byo aubile’mba: “Bufumu bwami kechi bwa panopantanda ne: inge bufumu bwami bwajinga bwa panopantanda, inge bakalume bami bajikundwilanga’mba, kechi bamusolole ku Bayudea ne.” (Yoano 18:36) Pilato waitabile’mba ‘kechi wamwene mambo mwi aye a byobya byo bamushiine’ Yesu ne. Bino na mambo a kukeba kuba bya mukanjikizhe kiombe, Pilato wamupaine Yesu amba bamupope pa kichi.—Luka 23:13-15; Yoano 19:12-16, NW.
Baana ba Bwanga Balondela Mwibatangijile Yesu
6. Bena Kilishitu batanshi bamwesheshe byepi’mba bakaine ndangulukilo ya ino ntanda bino batemenwe bantu?
6 Baana ba bwanga pano bayukile byo kyalumbulwile kubula kwikala wa panopantanda. Kyalumbulwile kuchinuzhuka ndangulukilo ne byubilo bya ino ntanda bibula kumwesha munema wa kunemeka Lesa. Kino kyavwangilemo ne kuchinuzhuka byubilo bya kisangajimbwe kya byubilo bya bumbanzhi ne byubilo bincha byaubiwanga mu bibanza bya bena Loma ne mu bishimikwa mo bakailanga bisela. Na mambo akubula kwitumpa mu bino byubilo, baana ba bwanga, bebatelanga’mba bashikwa bingi bantu. Bino abo kechi bashikilwe bakwabo bantu ne, mu kifulo kya kwibashikwa, baingijile na ngovu kukwasha bakwabo kuyuka lunengezho Lesa loanengezha lwa lupulukilo.
7. (a) Na mambo akubula kwikala ba panopantanda, baana ba bwanga batanshi bapichile mu ka? (b) Bamonanga byepi bakalama ba bumulwila ntanda ne kupana misonko, kabiji mambo ka?
7 Baana ba bwanga ba kwa Yesu bamanyikilwe byonkatu byo amanyikilwe ne aye. Javula kyalengelanga kumanyikwa ke na mambo a babinemanga ba kafulumende baumvwinanga byambo bya bubela byo bebabulanga ku bantu. Bino, pepi na mu 56 C.E., mutumwa Paulo wanembejile bena Kilishitu mu Loma kwibakambizha’mba “banekenene bakulumpe balama kyalo [bakalama ba bumulwila ntanda]: mambo ka paji bukulumpetu ne, poso bufuma kwi Lesa.” Yehoba kechi ye ubikapo makafulumende a ino ntanda ne, aye wietabizhatu kwikalapo kufikila kimye Bufumu bwanji bunke kyo bukalamanga ntanda yonse. Na mambo a kino, Paulo wafunjileko bena Kilishitu kunemeka babinemanga ba kafulumende ne kupana misonko.—Loma 13:1-7; Titusa 3:1, 2.
8. (a) Bena Kilishitu bafwainwa kunekenena bakulumpe balama kyalo kufika pe pi? (b) Bena Kilishitu batanshi balondele byepi byaubilenga Yesu?
8 Bino nangwa byonkabyo, kunekenena bakalama ba bumulwila ntanda kuji na pakupelela, kechi kwibanekenenatu mu byonse ne. Umvwe mizhilo ya Yehoba ne mizhilo ya bantu yalwañana, aba bengijila Yehoba bafwainwa kunekenena mizhilo Yanji. Akyumvwai, buku wa On the Road to Civilization—A World History waamba pa bena Kilishitu batanshi amba: “Bena Kilishitu bakananga kwingilako mingilo imo yobaingilanga bangikazhi ba mu Loma. Bena Kilishitu ... bayukile amba kutwela mingilo ya bushilikale ke kulala muzhilo wa lwitabilo lwabo. Kabiji kechi baingilanga mingilo ya bya bumulwila ntanda ne. Kechi bapopwelanga mfumu ne.” Kije kikatampe kya Bayudea byo ‘kyakambizhe’ baana ba bwanga kuleka kusapwila, abo bakumbwile’mba: “Atweba twafwainwa kukokela Lesa kukila bantu.”—Byubilo 5:27-29.
9. (a) Mambo ka bena Kilishitu mu Yelusalema o banyemejile bukiji bukiji mu 66 C.E.? (b) Mu ñanyi jishinda kino mo kyanemena kwikilonda?
9 Pa mambo a milukuchi ya bya bumulwila ntanda ne kutwela bushilikale, baana ba bwanga kechi baikelengamo na lubaji ne. Mu 66 C.E., Bayudea ba mu Yudea basatukijile Kesala. Bukiji bukiji nzhita ya bena Loma yaishile ne kuzhokoloka Yelusalema. Nga bena Kilishitu bajinga mu yewa muzhi baubilepo ka? Bavulukile byambo bibabujile Yesu bya kufuma mu yewa muzhi. Bena Loma byo babwelelemo kimye kicheche, bena Kilishitu ko bashajile banyemejile ku bushiya bwa Mukola wa Yodano ku mpunzha ya Pela mu mitumba. (Luka 21:20-24) Byo babujile kwikalamo na lubaji mu bya panopantanda, bashile mwa kulondela bena Kilishitu bakwabo bakishinka.
Bena Kilishitu Kechi Bafwainwa Kwikalamo na Lubaji mu bya Panopantanda Ne
10. (a) Bakamonyi bakwa Yehoba bapayankana kwingila ñanyi mwingilo, kabiji mambo ka? (b) Bintu ka byo babula kwikalamo na lubaji?
10 Nanchi mwapita bwikalo bwa bantu bonse bumwesha’mba ano moba apelako kujipo jibumba jimo jibula kwikalamo na lubaji mu bya panopantanda byonka byaubanga bena Kilishitu batanshi nyi? Ee, Bakamonyi bakwa Yehoba kechi bekalamo na lubaji ne. Mu kino kimye kyonse, babena kusapwila amba Bufumu bwa Lesa bo bonka bukaleta mutende, bwikalo bwawama, ne lusekelo lwa myaka ku batemwa bololoke. (Mateo 24:14) Abo kechi bekalamo na lubaji nangwa pacheche mu milukuchi ya byalo ne.
11. (a) Bakamonyi bapusana byepi na bantangi ba bupopweshi mu kubula kwikalamo na lubaji mu bya bumulwila ntanda? (b) Bakamonyi bakwa Yehoba bobapo byepi pa mambo a bantu bakeba kwikalamo na lubaji mu bya bumulwila ntanda?
11 Bantangi ba bupopweshi bwa ino ntanda kechi byo byo boba ne, abo betumpa mu bya bumulwila ntanda. Mu byalo bimo, bekala ne pa mukwekele wa kusala bansaji nangwa kukeba kuchakulapo ukeba kwimana mu bya bunsaji. Bantangi ba bupopweshi bamo baji ne pa bifulo bya bumulwila ntanda. Bakwabo nabo bakanjikizha ne bamulwila ntanda kuba’mba betabizhe kusampanya mapologalamu aitabizhiwa na bakulumpe ba bupopweshi. Pano bino, Bakamonyi bakwa Yehoba abo kechi bekalamo na lubaji mu bya bumulwila ntanda ne. Kabiji kechi bakanya bakwabo amba bekileke kutwela mu kipanyi kya bumulwila ntanda, kwingila mwingilo wa bumulwila ntanda, nangwa kuvota kimye kya bunsaji ne. Yesu waambile’mba baana banji ba bwanga kechi bo ba panopantanda ne, onkao mambo Bakamonyi bakwa Yehoba kechi bekalamo na lubaji mu bya bumulwila ntanda ne.
12. Kika kyafumamo na mambo akuba bupopweshi bwa ino ntanda bujimo na lubaji mu bya ino ntanda?
12 Byonka byo aambijile jimo Yesu, mikoka ya bantu monka yaila ku nkondo. Nangwatu bipanyi biji mu kyalo kimo nabyo bilwisha bine na bine. (Mateo 24:3, 6, 7) Bantangi ba bupopweshi monka batumbijikila kyalo nangwa kipanyi kimo kibena kwilwisha na kikwabo, ne kukambizha bantu babo nabo kuba byonkabyo. Kika kifumamo? Bantu ba mu bupopweshi bumo beipaya bene mulwabo mu nkondo na mambotu a kuba bapusana mu byalo mo bekala nangwa na mambo a kuba ba mutundu ungi. Kino kyapusenshatu na kyaswa muchima wa Lesa.—1 Yoano 3:10-12; 4:8, 20.
13. Bishinka bimwesha byepi Bakamonyi bakwa Yehoba byobabula kwikalamo na lubaji mu bya ino ntanda?
13 Bino nangwa byonkabyo, Bakamonyi bakwa Yehoba kechi bajimo na lubaji nangwa pacheche mu milukuchi yonse ne. Kyamba kya Usopa kya November 1, 1939, kyaambile’mba: “Aba bonse baji ku lubaji lwa Nkambo kechi bakalwapo nkondo ibena kulwa byalo ne.” Bakamonyi bakwa Yehoba mu mikoka yonse kabiji ne mu bwikalo bwa byepi nangwa bwa byepi batwajijila kulondela yenka uno mulanguluko. Kechi baswisha bumulwila ntanda ne makondo abanya bantu konauna bulongo bwabo bwa ntanda yonse ne. Abo ‘babunda mapoko abo ne kwialula ke bya kujimako, ne mafumo abo bealula ke mapoko a kutokeshako mu bichi.’ Byo babula kwikalamo na lubaji mu bya ino ntanda, kechi bafunda kulwa nkondo jibiji ne.—Isaya 2:3, 4; 2 Kolinda 10:3, 4.
14. Na mambo a kwipatula ku bya ino ntanda, Bakamonyi bakwa Yehoba be boba byepi?
14 Kika kimo kyafumamo mu kubula kwikalamo na lubaji mu bya ino ntanda? Yesu waambile’mba: “Pakuba anweba byo mwabula ba panopantanda, ... ba panopantanda bemushikwa.” (Yoano 15:19) Bakamonyi bakwa Yehoba bavula be bataya mu tuleya na mambo a kwikala bakalume ba Lesa. Bamo bebamanyika bingi, ne kwibepayatu, byonkatu byo kyajinga ku bena Kilishitu ba mu myaka kitota kitanshi. Kino ke na mambo akuba Satana aye “lesa wa panopantanda” umanyika bakalume ba Yehoba babula kwikalamo na lubaji mu bya ino ntanda.—2 Kolinda 4:4; Lumwekesho 12:12.
15. (a) Mikoka yonse ya bantu ibena kuya pi, kabiji Bakamonyi bakwa Yehoba bachinuzhuka kuba ka? (b) Mambo ka kwipatula ku ino ntanda o kwanemena?
15 Bakalume ba Yehoba baji na lusekelo lwa kuba’mba kechi bo ba panopantanda ne, mambo mikoka yonse ya bantu ikafumishiwapo pa Amagedonyi. (Danyela 2:44; Lumwekesho 16:14, 16; 19:11-21) Atweba kechi tukonaunwa ne, mambo kechi tuji ku lubaji lwa ino ntanda ne. Byotuji bantu bakwatankana mwaya ntanda yonse, twi bakishinka ku Bufumu bwa Lesa bwa mwiulu. Ee kine, byotwabula kwikala ba panopantanda, twendelekwa ne kumanyikwa. Bino nangwa byonkabyo, abye byonse katatakatu bikapwe, mambo ino ntanda ibi ya kwa Satana ikonaunwa kechi ikekalako jibiji ne. Bino, aba bamwingijila Yehoba bakekala myaka ne myaka mu ntanda yanji ipya ya bololoke mu Bufumu bwanji.—2 Petelo 3:10-13; 1 Yoano 2:15-17.
Mepuzho Akupitulukamo
• Yesu wamwesheshe byepi byo kyalumbulula kubula kwikala “ba panopantanda”?
• Bena Kilishitu batanshi bamonanga byepi (a) ndangulukilo ya ino ntanda? (b) bakalama ba ino ntanda ne (c) kupana misonko?
• Mu ñanyi mashinda Bakamonyi bakwa Yehoba ba ano moba mobamweshesha bwina Kilishitu bwabo bwa kubula kwikalamo na lubaji mu bya ino ntanda?
[Kipikichala pa peja 165]
Yesu walumbulwile’mba aye ne baana banji ba bwanga kechi “bo ba panopantanda ne”