BUTALA BWA MABUKU BWA PA INTANETI
Kyamba kya Usopa
BUTALA BWA PA INTANETI
Kikaonde
Pa kukebela
  • Bisopelo
  • BAIBOLO
  • MABUKU
  • KUPWILA
  • w02 11/1 pp. 24-29
  • Bena Kilishitu Babula Kwitumpa Mubyaino Ntanda Mumoba Apelako

Vidyo ufwamo.

Yakana kushinkuka.

  • Bena Kilishitu Babula Kwitumpa Mubyaino Ntanda Mumoba Apelako
  • Kyamba kya Usopa—2002
  • Tumitwe tucheche
  • Byambo Bipashako
  • “Twi ba kwa Lesa”
  • “Bufumu Bwami Kechi Bwa Panopantanda Ne”
  • Bantomesha ne Baluwe ba Kilishitu
  • Bayukanyikilwa Kubutemwe
  • Bena Kilishitu Byobamona Bapanopantanda
  • Mizhilo ya Lesa Neya Kesala
  • Tusakukosa
  • “Kechi bo ba Panopantanda Ne”
    Popwelai Lesa Yenka wa Kine
  • Byo Twafwainwa Kuchinuzhuka bya Pano pa Ntanda
    ‘Ikalai mu Butemwe bwa Lesa’
  • Byo Twafwainwa Kuchinuzhuka bya Pano pa Ntanda
    Byo Twafwainwa Kwikala mu Butemwe bwa Lesa
  • “Bwikalo Bwenu Bwikale Bwafwainwatu mu Bagentila”
    Kyamba kya Usopa—2002
Monai Bikwabo
Kyamba kya Usopa—2002
w02 11/1 pp. 24-29

Bena Kilishitu Babula Kwitumpa Mubyaino Ntanda Mumoba Apelako

“Abo kechi bo ba panopantanda ne, byonka byo nji amiwa kechi ne wa panopantanda ne.”—YOANO 17:16.

1, 2. Yesu waambilepo’mbaka pamambo abaana banji babwanga naba panopantanda, kabiji byambo byanji bilengela kwipuzha mepuzhoka?

BUFUKU bwajuba japeleleko jabumi bwanji byoajinga muntu walumbuluka, Yesu walombele lulombelo lwalepa nebaana banji babwanga sabomvwako. Mulolwa lulombelo lwanji, watongwelemo kintu kimo kyaamba pabwikalo bwabena Kilishitu bonse bakine. Waambile pabaana banji babwanga’mba: “Amiwa nebapele mambo enu; ne ba panopantanda bebashikwa, mambo abo kechi bo ba panopantanda ne, byonka byo nji amiwa kechi ne wa panopantanda ne. Kechi nalomba namba mwibafumye panopantanda ne, poso mwibalame kwi yewa mubi. Abo kechi bo ba panopantanda ne, byonka byonji amiwa kechi ne wa panopantanda ne.”—Yoano 17:14-16.

2 Yesu waambile jibiji kuba’mba baana banji babwanga kechi bakekala bapanopantandane. Kabiji namambo akino, bapanopantanda bakebashikwa. Bino nangwa byonkabyo, bena Kilishitu kechi bafwainwa kwakamwane; Yehoba wibalama. (Byambo bya Mana 18:10; Mateo 24:9, 13) Pabibye byambo byaambile Yesu, twakonsha kwipuzha’mba: ‘Nga mamboka nanchi bena Kilishitu bakine kyobabujila kwikala bapanopantanda? Kubula kwikala bapanopantanda kilumbululaka? Umvwe bena Kilishitu bebashikwa kuba panopantanda, nga abo bebamona byepi bapanopantanda? Kikatakata, bamona byepi makafulumende aino ntanda?’ Mikumbu yamu Binembelo kuano mepuzho yanema bingi mambo itulamata neatweba bonse.

“Twi ba kwa Lesa”

3. (a) Kika kitulengela kwikala bepatula kuba panopantanda? (b) Ñanyi kiyukilo kijipo kibena kumwesha kuba’mba ino ntanda iji “mu bulume bwa kwa aye mubi”?

3 Bulunda bwetu bwapamuchima ne Yehoba kyokishinka kimo kyotwabujila kwikala bapanopantanda. Mutumwa Yoano wanembele’mba: “Twayuka namba, twi ba kwa Lesa, pakuba byonse bya panopantanda biji mu bulume bwa kwa aye mubi.” (1 Yoano 5:19) Byambo byakwa Yoano byoaambile pamambo aino ntanda, byakine bingi kwakubula nekuzhinaukatune. Makondo, bumbanzhi, kushinta, lumanyiko, kubula bukishinka, nebyubilo byatama bibasampukile nepakatele lelo jino bibena kupana kiyukilo kyakuba’mba Satana yeubena kulengela bino byubilo kubiwa, kechi Lesa ne. (Yoano 12:31; 2 Kolinda 4:4; Efisesa 6:12) Umvwe muntu waikala Kamonyi wakwa Yehoba, kechi ubako bino byubilo byatamane, kabiji kechi kimutokela kumuchima pakwibimona sabyubiwane. Kino kyokimulengela kubula kwikala wapanopantanda.—Loma 12:2; 13:12-14; 1 Kolinda 6:9-11; 1 Yoano 3:10-12.

4. Muñanyi mashinda motumweshesha kuba’mba twiba kwa Yehoba?

4 Yoano waambile’mba bena Kilishitu bo “ba kwa Lesa,” mambo bapusana nabantu baino ntanda. Abo bonse bobakwanji nekwipana bepana bene kwi Yehoba. Mutumwa Paulo waambile’mba: “Nangwa twaikala na bumi, twamwikajila Nkambo; kabiji nangwa twafwa, twafwila Nkambo: byonkabyo nangwa twaikala na bumi, nangwa twafwa, twi ba kwa Nkambo.” (Loma 14:8; Masalamo 116:15) Byotuji bakwa Yehoba, tumupopwelatu aye yenka. (Kulupuka 20:4-6) Onkao mambo, mwina Kilishitu wakine kyokyo abujila kwipana kubyubilo byaino ntanda. Nangwa kyakuba unemeka biyukilo byakyalo, kechi wibipopwela, kikale mubyubilo nangwa mumuchima wanjine. Kine, kechi upopwela bantu bakaya bisela baya nkuwa nangwatu bintu bikwabo abyo byaikala bankishi baano mobane. Ee, unemeka lūsa lwabakwabo lwakuba bene byobakeba, bino aye upopwelatu Mulenga wanji yenka kwapwa. (Mateo 4:10; Lumwekesho 19:10) Kino nakyo kimulengela kwikala wipatula kuino ntanda.

“Bufumu Bwami Kechi Bwa Panopantanda Ne”

5, 6. Kwikala bangikazhi bamu Bufumu bwa Lesa kwitupatula byepi kuino ntanda?

5 Bena Kilishitu kebaana babwanga bakwa Kilishitu Yesu kabiji bangikazhi bamu Bufumu bwa Lesa, kino nakyo kibalengela kubula kwikala bapanopantanda. Kimye Yesu kyoajinga mukije kumeso a Pontiusa Pilato, waambile’mba: “Bufumu bwami kechi bwa panopantanda ne: inge bufumu bwami bwajinga bwa panopantanda, inge bakalume bami bajikundwilanga’mba, kechi bamusolole ku Bayudea ne: pakuba pano bufumu bwami kechi bwa pano ne.” (Yoano 18:36) Bufumu jojishinda jikazhijikilwamo jizhina ja Yehoba, momukabingila bumfumu bwanji, kabiji momukobilwa nekyaswa muchima wanji pano panshi byonka byokyubiwa mwiulu. (Mateo 6:9, 10) Mumwingilo wanji yense, Yesu wasapwijilenga mambo awama a Bufumu nekwamba waambile’mba akasapwilwa nabaana banji babwanga kufika nekumpelo yabuno bwikalo. (Mateo 4:23; 24:14) Mu 1914, byambo byabungauzhi bya Lumwekesho 11:15 byafikizhiwe: “Bufumu bwa panopantanda bwaaluka ke bufumu bwa Nkambo yetu, ne bwa Kilishitu wanji: ne aye ukekala mfumu myaka ne myaka.” Katatakatu, buno Bufumu bwamwiulu bobonkatu bunke bukalamanga bantu. (Danyela 2:44) Kabiji pakimye kimo nebakalama baino ntanda bakakanjikizhiwa kuyuka bukalama bwanji.—Masalamo 2:6-12.

6 Bena Kilishitu bakine lelo jino bayuka bino byonse kabiji bobangikazhi bamu Bufumu bwa Lesa, nekulondela balondela lujimuno lwakwa Yesu lwa ‘kusambila kukebesha bufumu ne bololoke bwa Lesa.’ (Mateo 6:33) Kino kechi kibalengela kwikala babula bukishinka mukyalo mobekalane, bino kibalengela kwipatula kuino ntanda. Mwingilo mukatampe wabena Kilishitu lelo jino byonka byokyajinga mukitota-myaka kitanshi, kewa ‘kulumbulula mambo a bufumu bwa Lesa.’ (Byubilo 28:23) Kafwako kafulumende wabantu uji nalūsa lwakulekesha mwingilo Lesa yeapanane.

7. Mamboka bena Kilishitu bakine kyobabujila kwitumpila mubyaino ntanda, kabiji bamwesha byepi kino?

7 Byobaji bantu bakwa Yehoba kabiji baana babwanga bakwa Yesu nebangikazhi bamu Bufumu bwa Lesa, Bakamonyi bakwa Yehoba kechi betumpa mubyaino ntanda nangwa mumakondo amukyalo mobaji nangwa apakachi kabyalo mukitoka-myaka kyabu 20 nekyabu 21 ne. Bakyangye kwikalapo kulubaji luji lonse lwankondo nangwa kutola bilwilo nekuya nakulwa nauji yensene, kabiji kechi bevwanga mukusampanya byambo byabubela byaino ntanda biji byonsene. Mukumwesha lwitabilo lwabo lwakosa kimye kyobatalañana nabantu bakosako nakwibakanya, balondela mafunde aambiwe kubakalama babena Nazi mu Germany mu 1934 amba: “Kechi twivwanga mubyubilo byabumulwila ntandane, bino atweba twipana namuchima yense ku Bufumu bwa Lesa buji mumaboko akwa Kilishitu Mfumu wanji. Kechi tusaka kutamisha nangwa kubapo kyatama kumuntu nangwa umotune. Twakebesha bingi kwikala mumutende nekuba byawama kubantu bonse umvwe twamonapo mwakubila kino.”

Bantomesha ne Baluwe ba Kilishitu

8, 9. Muñanyi mashinda Bakamonyi bakwa Yehoba ano moba mobaikela bantomesha nebaluwe, kabiji kino kyalamata byepi bwikalo bwabo nabantu baino ntanda?

8 Paulo wilumbulwile aye mwine nebena Kilishitu bakwabo bashingwa amba “bantomesha ba Kilishitu, pamo nobe Lesa mwine wimusa[n]shijila mwi atweba.” (2 Kolinda 5:20; Efisesa 6:20) Kutendekatu mu 1914, bena Kilishitu bashingwa bakonsha kutelwa’mba bantomesha mambo ke ‘baana’ bamu Bufumu bwa Lesa. (Mateo 13:38; Filipai 3:20; Lumwekesho 5:9, 10) Kabiji, Yehoba wafumya mumikoka yabantu “jibumba jikatampe” ja ‘mikooko ikwabo,’ bena Kilishitu baji naluketekelo lwakwikala panopantanda nakukwasha bashingwa mumwingilo wabo wabuntomesha. (Lumwekesho 7:9; Yoano 10:16) Abano ‘bamikooko ikwabo’ bakonsha kutelwa’mba “baluwe” bamu Bufumu.

9 Ntomesha nebamwingilo banji kechi betumpa mubyambo byakyalo kyobabena kwingijilamone. Byonkabyo, bena Kilishitu kechi betumpa mubyambo byabumulwila ntanda byamikoka yabantu baino ntandane. Kechi bajipo kulubaji luji lonse nangwa kwilwisha mukoka, mushobo, byabwikalo nangwa mubyabunonshi bwakyalone. (Byubilo 10:34, 35) Mukifulo kyabyobyo, ‘bobila bantu bonse byawama.’ (Ngalatiya 6:10) Bakamonyi bakwa Yehoba kechi betumpa mubyaino ntandane. Onkao mambo, kafwako muntu wakishinka wakonsha kukana byambo byabo nekwibabepela’mba mambo baji kulubaji lubena kwilwisha nalukwabo mubyamisalululo pakachi kamishobo, byalo, nangwa mitundune.

Bayukanyikilwa Kubutemwe

10. Kumwina Kilishitu butemwe bwanema byepi?

10 Kununga pabyaambiwa kala, bena Kilishitu kechi betumpa mubyaino ntandane namambo abulunda bwabo nabakwabo bena Kilishitu. Yesu waambijile baana banji babwanga amba: ‘Pa kyo kino po po bakayukila bonse amba anweba mwi baana bami babwanga, inge mwitemwe anwe bene na bene.’ (Yoano 13:35) Butemwe bwakutemwa balongo kelubaji lukatampe lwakwikala mwina Kilishitu. (1 Yoano 3:14) Mwina Kilishitu byoaji mulunda na Yehoba ne Yesu, balunda nanji bakwabo bapepi kebena Kilishitu bakwabo. Butemwe bwanji kechi bwakutemwatu bamukipwilo kyoajimone. Kebwakutemwa “balongo [banji bonse] baji panopantanda ponse.”—1 Petelo 5:9.

11. Byubilo bya Bakamonyi bakwa Yehoba biji byepi namambo abutemwe bwabo bobetemwa mulwabo bene nabene?

11 Ano moba, Bakamonyi bakwa Yehoba bamwesha butemwe bwakutemwa balongo byobafikizha byambo byamu Isaya 2:4 byakuba’mba: “Bakabundanga mapoko abo ne kwialula ke bya kujimako, ne mafumo abo bakealula ke mapoko a kutokeshako mu bichi; mukoka umo kechi ukasumbwila mpoko mukoka mukwabo ne, kabiji kechi bakafundanga bya kulwa nkondo jibiji ne.” Byobafunjishiwa kwi Yehoba, bena Kilishitu bakine baikala mumutende na Lesa nemulwabo bene nabene. (Isaya 54:13) Mambo bamutemwa Lesa nekutemwa balongo babo, kizhila kwiabo kutola bilwilo nekulwa nabena Kilishitu bakwabo nangwatu kulwa namuntu mukwabone. Mutende nebuumo bwabo kelubaji lwanema bingi mumpopwelo yabo, kibena kumwesha kuba’mba kine baji namupashi wa Lesa. (Masalamo 133:1; Mika 2:12; Mateo 22:37-39; Kolose 3:14) ‘Bakeba mutende . . . nekumulondalonda,’ byobayuka’mba “meso a Yehoba aji pa baoloka.”—Masalamo 34:14, 15.

Bena Kilishitu Byobamona Bapanopantanda

12. Ñanyi mulanguluko wa Yehoba kubantu baino ntanda Bakamonyi bakwa Yehoba yebalonda, kabiji bamulonda byepi?

12 Yehoba ukebachibila mambo bapanopantanda, pano bino ukyangye kuzhachisha bantu bonse pamuntu pamuntu muino ntanda. Ukebazhachisha kupichila mwi Yesu mukimye Kyanji kyatongolwa. (Masalamo 67:3, 4; Mateo 25:31-46; 2 Petelo 3:10) Pakino kimye, ukimwesha butemwe bukatampe kubantu. Kabiji wapaine ne Mwananji yenkawa umotu amba bonse bekale najishuko jakutambula bumi bwamyaka. (Yoano 3:16) Atweba bena Kilishitu, tulonda butemwe bwa Lesa byotubulako bakwetu lunengezho lwalupulukilo loanengezha Lesa, nangwa kyakuba javula mingilo yetu beikana.

13. Twafwainwa kwibamonanga byepi bakulumpe balama kyalo?

13 Twafwainwa kwibamonanga byepi bakulumpe balama kyalo? Paulo wakumbwile jino jipuzho byoanembele’mba: “Bantu bonse banekenene bakulumpe balama kyalo: mambo ka paji bukulumpetu ne, poso bufuma kwi Lesa; kabiji [bakulumpe balama kyalo bebaswisha kwikalapo kwi Lesa mubifulo byabo bicheche, NW].” (Loma 13:1, 2) Bantu bekala pabifulo byabo “bicheche” byabukulumpe (kikale kifulo kikatampe nangwa kicheche mubene nabene, bino kimye kyonse buno bukulumpe bwabo bwakepa kwi Yehoba) mambo aye Wabulume bonse yewibaswisha kwikalapo. Mwina Kilishitu unekenena bakulumpe balama kyalo mambo luno kelubaji lwanji lwakukokela Yehoba. Pano nanchi kyakonsha kwikala byepi umvwe kyakuba paikala kulwañana pakachi kamizhilo ya Lesa nemizhilo yakafulumende wabantu?

Mizhilo ya Lesa Neya Kesala

14, 15. (a) Muñanyi jishinda Danyela moachinuzhukijile kubula kulwañana namambo akukokela? (b) Bahebelu basatu baubile byepi kimye kulwañana kyokwaishileko pamambo akubula kukokela ako kobakonsheshe kubula kufyamuzhuka?

14 Danyela nebalunda nanji basatu kebakumwenako bawama mubyakwesakanya kunekenena makafulumende abantu nekunekenena Lesa. Kimye bano bansongwalume bana ba Kihebelu kyobajinga mubuzha mu Babilona, banekenenejile mizhilo yayoya ntanda kabiji bukiji-bukijitu bebatongwele’mba bebafunjishe mwingilo wanema bingi. Danyela byoayukile’mba alwa lufunjisho lukalwañana na Mizhilo ya Yehoba, wisambile ano mambo namukulumpe wamingilo. Kyafuminemo, kwanengezhiwe lunengezho lwakunemeka jiwi jamuchima jabano Bahebelu bana. (Danyela 1:8-17) Bakamonyi bakwa Yehoba balonda byaubile Danyela pakulumbulwila bulongo babinemanga ndangulukilo yabo kuba’mba kubule kwikala makatazho abula kufwainwa.

15 Nangwa byonkabyo, pakimye kikwabo kulwañana namambo alukokelo kuba kwachinuzhukwane. Mfumu wa Babilona waimikile nkishi mukatampe mumusanza wa Dula nekukambizha babinemanga, kubikapotu nebakulumpe bonse bapewa lūsa lwapabyalo, kushonkena pamo nakumuzhijika. Pakino kimye balunda bakwa Danyela basatu sabebatongola kala kwikala bakulumpe bapewa lūsa lwapabyalo mu Babilona. Onkao mambo neabo nabo bebechile’mba beye bashinkwepo. Byopapichile kimye, bonse bashonkenejile bafwainwe kubandama nakulambila uno nkishi. Bino Bahebelu bayukile kuba’mba mizhilo ya Lesa yakanya kuba kino. (Mpitulukilo ya mu mizhilo 5:8-10) Kimye byokyafikile bantu bonse babandamine, abo bashajile monka baimenatu. Byobakaine kunekenena mukambizho wa mfumu, bebikile mukizumba kyakwipaiwa lufu lwakuchinya, kabiji bapulukiletu mujishinda jakukumya. Kechi namambo akinone, basajilepo kufwa kukila kusatukila Yehoba.—Danyela 2:49–3:29.

16, 17. Batumwa baubile byepi kimye kyobebakanyishe kusapwila, kabiji mamboka?

16 Mukitota-myaka kitanshi, batumwa bakwa Yesu Kilishitu bebechile kubantangi ba Bayudea mu Yelusalema nekwibakambizha kuleka kusapwila mujizhina ja Yesu. Nanchi baubile byepi? Yesu wibakambizhe kulenga baana babwanga mumikoka yonse yabantu, kuvwangakotu nemu Yudea. Kabiji wibambijile kwikala Bakamonyi banji mu Yelusalema ne monse mwapela ntanda. (Mateo 28:19, 20; Byubilo 1:8) Batumwa bayukile kuba’mba mukambizho wibakambizhe Yesu waimenejilengako kyaswa muchima wa Lesa kwiabo. (Yoano 5:30; 8:28) Onkao mambo, baambile’mba: “Atweba twafwainwa kukokela Lesa kukila bantu.”—Byubilo 4:19, 20; 5:29.

17 Batumwa kechi basatukile pakwamba kinone. (Byambo bya Mana 24:21) Bakalama babuntu byobebakainye kuba kyaswa muchima wa Lesa, baambile’mba, ‘Twafwainwa kukokela Lesa kechi bantu ne.’ Yesu waambile’mba twafwainwa ‘kulubula kwa Kesala bintu bya kwa Kesala, kabiji kwa Lesa bintu bya kwa Lesa.’ (Mako 12:17) Umvwe twalengulula mukambizho wa Lesa namambo akuba’mba muntu witwambila kuba byobyo, kokuba’mba tubena kupana kumuntu bintu byafwainwa kupanwa kwi Lesa. Mukifulo kyabyobyo, tulubula byonse byakwa Kesala, bino satwayuka kuba namba Yehoba yewa lūsa lwakila. Ye Nkambo wabilengwa byonse, Mulenga, Nsulo ine yalūsa.—Lumwekesho 4:11.

Tusakukosa

18, 19. Balongo betu bavula baikala byepi bakumwenako mukwikala bakosa, kabiji twakonsha kwibalonda byepi?

18 Ano moba, makafulumende avula aino ntanda ayuka kuba’mba Bakamonyi bakwa Yehoba kebantu babula kwitumpa mubyaino ntanda, kabiji tusanta bingi pakino. Bino nangwa byonkabyo, mubyalo bimo Bakamonyi bebakanya bingi. Mukitota-myaka kyabu 20 kyonse kufika nekino kimye, balongo nebanyenga yetu bamo balwisha kyakine kine mumulanguluko wakumupashi sabalwa “bulwi bwawama bwa lwitabilo.”—1 Timoti 6:12.

19 Twakonsha kukosa byepi nobe abo? Kitanshi, tuvuluka kuba’mba bantu bakonsha kwitukanya. Kechi twafwainwa kuba moyo nangwa kukumya umvwe kebetukanyene. Paulo wajimwineko Timoti amba: “Bonse bakeba kwikala na munema wa kunemeka Lesa mwi Kilishitu Yesu, bakapatwanga.” (2 Timoti 3:12; 1 Petelo 4:12) Nga muino ntanda ibena kulamwa na Satana, nanchi kechi bakonsha kwitukanya nenyi? (Lumwekesho 12:17) Byotuji bakishinka, kimye kyonse kwikalangapo bamo ‘bakumyanga bingi nekwitunena bibi.’—1 Petelo 4:4.

20. Ñanyi bukine bukoseshañana bobetuvululako?

20 Kyabubiji, twayukishatu kuba namba Yehoba nebamalaika banji betuzhikijila. Byonka byaambile Elisha kala amba: “Bo tuji nabo atweba bakila boba bo baji nabo abo.” (2 Bamfumu 6:16; Masalamo 34:7) Apo kampe Yehoba mwine namambo ankebelo yanji, waitabizha meseko kufuma kubalwanyi kuba’mba atwajijile pakimye. Nangwa byonkabyo, kimye kyonse witupa bulume bukebewa kuba’mba tuchinchike. (Isaya 41:9, 10) Bamo bebepaya, bino kino kechi kituchinyane. Yesu waambile’mba: “Abo bepaya mubiji ne kukankalwa kwipaya mweo kwibachina ne; muchinai aye wakonsha konauna ne mweo ne mubiji pamo mu Ngehena.” (Mateo 10:16-23, 28) Atweba twi ‘bañendatu’ mubuno bwikalo. Twingijisha kimye kyetu namba ‘tukwachishe ku bumi, bonkabwa bwa kine kine,’ bumi bwamyaka nemyaka muntanda ipya ya Lesa. (1 Petelo 2:11; 1 Timoti 6:19) Kafwako muntu nangwa umo wakonsha kwitwangata kino kilambune, kikulutu twatwajijila kwikala bakishinka kwi Lesa.

21. Kimye kyonse twafwainwa kuvulukangaka?

21 Onkao mambo, twayai tuvulukenga bulunda bwanema botuji nabo ne Yehoba Lesa. Lekai kimye kyonse tusanchilenga mfweto yakwikala baana babwanga bakwa Kilishitu nekwikala bangikazhi bamu Bufumu. Twayai tutemwe balongo betu namuchima yense, nekusangalela kimye kyonse mubutemwe bobetumwesha. Kyakila pabyonse, twayai tumvwinenga byambo byanyimbi wamasalamo: “Pembelelai Yehoba: Kosai, ne muchima wenu achinchike; ee kine, pembelelai Yehoba.” (Masalamo 27:14; Isaya 54:17) Apa bino, byonka biji bena Kilishitu bavula botuji nabo, tukakosa naluketekelo lwakine—kwikala bena Kilishitu bakishinka babula bapanopantanda.

Mwakonsha Kulumbululanyi?

• Bulunda bwetu na Yehoba bwitupatula byepi kuino ntanda?

• Byotuji bangikazhi bamu Bufumu bwa Lesa, tubula byepi kwitumpa mubyaino ntanda?

• Muñanyi mashinda butemwe botwatemwa balongo betu mobwitulengela kwikala bapatulwa kuino ntanda?

[Kipikichala pa peja 25]

Kwikala Bangikazhi bamu Bufumu bwa Lesa kwitulengela kwikala byepi nabantu baino ntanda?

[Kipikichala pa peja 26]

Mu Hutu nemu Tutsi babena kwingijila pamo mulusekelo

[Kipikichala pa peja 27]

Balongo babwina Kilishitu mu Yudea nemu Alabu

[Kipikichala pa peja 27]

Bena Kilishitu bena Serbia, Bosnia, ne Croatia bapwañena pamo

[Kipikichala pa peja 28]

Jishindaka jawama jotwafwainwa kulondela umvwe bantangi betukambizha kulala mizhilo ya Lesa?

    Mabuku a mu Kikaonde (1992-2025)
    Shinkai
    Shinkulai
    • Kikaonde
    • Tuminaiko Bakwenu
    • Byo Mukeba
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Shinkulai
    Tuminaiko Bakwenu