Ikalai Ba Kishinka Mu Bintu Byonse

1, 2. Yehoba umvwa byepi inge ke twibikeko kwikala bakishinka?

Fwanyikizhai kalombwana wataana kikwama muji mali avula byo abena kufuma ku sukulu. Wakonsha kuba byepi na kino kikwama? Wakonsha kwikifya inge ubena kukeba. Bino wafuukulapo kutwala kino kikwama ku mwine mwina kyo. Bainanji bakonsha kumvwa bingi bulongo inge baumvwa byo auba.

² Bansemi bomvwa bingi bulongo inge baana babo bauba kintu kyawama. Yehoba Shetu wa mwiulu, “Lesa wa bukine” naye umvwa bingi bulongo inge twaikala bakishinka. (Salamo 31:5) Tukeba bingi kumutokesha ku muchima ne “kwikala ba kishinka mu bintu byonse.” (Bahebelu 13:18) Twayai twisambe pa bintu bina byakonsha kulengela bantu kubula kwikala bakishinka. Kabiji tusa kwisamba ne pa bintu byawama bifumamo inge twatwajijila kwikala bakishinka.

TWAFWAINWA KWIKALA BAKISHINKA

3-5. (a) Twakonsha kwijimbaika byepi atweba bene? (b) Ñanyi kintu kyakonsha kwitukwasha kwikala bakishinka?

³ Pa kuba’mba twikale bakishinka ku bakwetu, twafwainwa patanshi kwikala bakishinka atweba bene. Kechi kyapela kuba bino ne. Bena Kilishitu ba mu myaka kitota kitanshi bajinga mu kipwilo kya mu Laodikea, bejimbaikilenga abo bene na ndangulukilo ya kuba’mba babena kutookesha Yehoba ku muchima bino saka babena kubula kuba bino. (Lumwekesho 3:17) Ne atweba twakonsha kwijimbaika’mba byubilo byetu bijitu bulongo bino saka byatama.

⁴ Mwana wa bwanga Yakoba waambile’mba: “Umvwe muntu walanguluka’mba upopwela Lesa, bino kechi ulama lujimi wanji ne, ko kuba’mba ubena kujimbaika muchima wanji, ne kupopwela kwanji ko kwatu.” (Yakoba 1:26) Inge ketulanguluke’mba twakonsha kwingijisha bibi lujimi wetu ne kwamba bubela aku saka tubena kwingijila Lesa, ko kuba’mba tubena kwijimbaikatu atweba bene. Ñanyi kintu kyakonsha kwitukwasha kubula kwijimbaika atweba bene?

⁵ Inge twatala mu katajilo, tumona byo tumweka pangye. Twakonsha kuyuka byo tulanguluka inge ke tutange Baibolo. Baibolo naye witukwasha kuyuka bintu byo tuba bulongo ne byo tubula kuba bulongo. Kabiji witukwasha kupimpula milanguluko yetu, bintu byo tuba ne byo twamba. (Tangai Yakoba 1:23-25) Inge ketulanguluke’mba kechi tulubankanya ne, kiketukatazha kupimpula byubilo byetu. Onkao mambo, twafwainwa kwingijisha Baibolo kwipesa pesa. (Majilo a Yelemiya 3:40; Hagai 1:5) Lulombelo lwitukwasha kuyuka byo tuji. Kabiji twafwainwa ne kulomba Yehoba kwitupima ne kwitukwasha kumona bilubo byetu pa kuba’mba twibileke. (Salamo 139:23, 24) Twayuka kuba’mba, “Yehoba washikwa muntu wa bujimbijimbi, pakuba aba baoloka bo balunda nanji ba pa muchima.”—Byambo bya Maana 3:32.

KWIKALA BA KISHINKA MU KISEMI

6. Mambo ka baji mu masongola o bafwainwa kwikela bakishinka?

⁶ Kyanema bingi kwikala bakishinka mu kisemi. Inge baji mu masongola kebesambe bulongo, bazhikijilwa ne kwiketekela. Kuji bintu byavula byakonsha kulengela baji mu masongola kubula kwikala bakishinka. Baji mu masongola bakonsha kutendeka kusengula kubi na bantu bangi, kutamba bya mulekese nangwa kwifwalama na muntu ungi. Nyimbi wa masalamo waambile’mba: “Kechi mpwanañana na bantu ba bujimbijimbi ne, kabiji nchinuzhuka boba befya byo baji.” (Salamo 26:4) Inge mwabula kwikala bakishinka ku bena kwenu mu milanguluko, masongola enu akekala mu kizumba.

7, 8. Mwakonsha kwingijisha byepi Baibolo pa kufunjisha baana benu kwikala bakishinka?

⁷ Baana bafwainwa kuyuka’mba kyanema bingi kwikala bakishinka. Bansemi bafwainwa kwingijisha Baibolo pa kufunjisha baana babo kwikala bakishinka. Baibolo waamba pa bantu babujile bukishinka: Akana waikele ngivi; Gehazi wabepele na mambo a kukeba mali; Yudasa naye waibile mali ne kusolola Yesu byo bamupele mali a siliva 30.—Yoshua 6:17-19; 7:11-25; 2 Bamfumu 5:14-16, 20-27; Mateo 26:14, 15; Yoano 12:6.

⁸ Kabiji mu Baibolo muji mashimikila a bantu bavula bajinga bakishinka: Yakoba wakambizhe baana banji kubwezha mali o bataaine mu masaka. Yefita ne mwananji wa mukazhi banemekele luchipo lo achipile kwi Lesa. Yesu naye watwajijile kwikala wa kishinka nangwatu kimye kyo apichilenga mu makatazho. (Ntendekelo 43:12; Mitonyi 11:30-40; Yoano 18:3-11) Byaubile bano bantu byakonsha kukwasha baana kuyuka ene mambo o kyanemena kwikala bakishinka.

9. Bansemi bakonsha kufunjisha byepi baana babo kwikala bakishinka?

⁹ Bansemi bafwainwa kufunjilako ku jifunde ja mu Baibolo jaamba’mba: “Byonkabyo, obewa ufunjisha mukwenu, nanchi kechi wifunjisha obe mwine nenyi? Obewa usapwila’mba, ‘Kwiba ne,’ nanchi wiba nyi?” (Loma 2:21) Baana bayuka inge bansemi babo babena kwibafunjisha bintu byo babula kuba abo bene. Inge ketufunjishe baana kwikala bakishinka bino saka twabula bukishinka, kikatazha baana kuyuka kyo bafwainwa kuba. Inge baana bayuka’mba bansemi babo babepa, nangwatu mu bintu bicheche, baana nabo byo byo bakobanga. (Tangai Luka 16:10.) Bino inge baana bamona’mba bansemi babo bakishinka, baana nabo bakekala bakishinka ku baana babo bo bakasema.—Byambo bya Maana 22:6; Efisesa 6:4.

IKALAI BAKISHINKA MU KIPWILO

10. Twakonsha kwikala byepi bakishinka inge tubena kwisamba na bakwetu bena Kilishitu?

¹⁰ Twafwainwa kwikala bakishinka ku banyenga ne balongo mu kipwilo. Misambo yetu yakonsha kwaluka ke miyebe ne luntepentepe. Inge ke tubuule bakwetu bintu byo twabula kuyuka bulongo, twakonsha kusampanya bubela. Twafwainwa ‘kulama kanwa ketu.’ (Byambo bya Maana 10:19) Kwikala bakishinka kechi kulumbulula’mba twafwainwa kwambanga byonse byaiya mu milanguluko yetu, byo twayuka nangwa byo twaumvwa ne. Nangwatu byo tubena kukeba kwamba bya kine, kechi bitukunza ne, kabiji kyakonsha kutama kubwezhapo kwamba pa bintu byo twaumvwa. (1 Tesalonika 4:11) Bantu bamo belundumika ne kwibingisha’mba: “Mbena kwambatu kine.” Pano bino, byo tuji bapopweshi ba Yehoba, byambo byetu kimye kyonse byafwainwa kwikala bya bibusa kabiji bimwesha lusa.—Tangai Kolose 4:6.

11, 12. (a) Muntu walenga mambo wakonsha kulengela byepi lukatazho lwanji kubayilako? (b) Ñanyi mepuzho o twafwainwa kwiipuzha? (c) Twakonsha kwikala byepi bakishinka ku jibumba ja Yehoba?

¹¹ Yehoba wapa bakulumpe mwingilo wa kukwasha balongo ne banyenga mu kipwilo. Kyakonsha kwibapelela bakalama kwitukwasha inge twaikala bakishinka kwi abo. Mambo ka? Inge mwakolwa kabiji mukeba kumonañana na dokotala, nanchi mwakonsha kufya byo mubena kumvwa nyi? Inge mwabula kwamba, dokotala wakonsha kwimukwasha byepi? Kyo kimotu, inge twalenga mambo, kechi twafwainwa kwiafya ne. Bino twafwainwa kuya na kubuula bakulumpe mu kipwilo. (Salamo 12:2; Byubilo 5:1-11) Langulukai pa kino: Mwakonsha kuba byepi inge mwayuka’mba mukwenu walenga mambo akatampe? (Bena Levi 5:1) Nanchi mwakonsha kwamba’mba: “Kechi nsakubulako uji yense ne mambo mulunda nami nyi”? Nangwa mwakonsha kuketekela’mba bakulumpe mu kipwilo bakonsha kumukwasha kukosesha bulunda bwanji ne Yehoba jibiji nyi?—Bahebelu 13:17; Yakoba 5:14, 15.

¹² Kabiji twafwainwa kwikala bakishinka ku jibumba ja Yehoba inge tubena kupana maola a mu mwingilo. Kabiji twafwainwa kwikala bakishinka inge tubena kunembesha kwingilako bupainiya nangwatu mingilo ikwabo mu jibumba ja Lesa.—Tangai Byambo bya Maana 6:16-19.

13. Twakonsha kwikala byepi bakishinka inge tubena kuba busulu na bakwetu bena Kilishitu?

¹³ Balongo ne banyenga bengijila pamo kechi bafwainwa kuleta bya kipwilo mu bya busulu ne. Kechi twafwainwa kwisamba bya busulu inge tuji pa Nzubo ya Bufumu nangwa mu mwingilo ne. Kabiji kechi twafwainwa kujiila makusu pa mutwe balongo ne banyenga mu bya busulu ne. Umvwe mwatwezha nkito balongo nangwa banyenga, mwafwainwa kwibapa mali o mwaumvwañene nabo ne mfweto yaesakana na mizhilo yabikako kafulumende. Kino kyavwangamo kupana mali ku kipatela nangwa kwibapa kimye kya kukokoloka. (1 Timoti 5:18; Yakoba 5:1-4) Kabiji umvwe bemutwezha nkito ku mulongo nangwa nyenga, kechi mwafwainwa kuketekela’mba bakakizhamo kwimubila byawama na mambo a kuba’mba mukwenu wa mu lwitabilo ne. (Efisesa 6:5-8) Mwafwainwa kwingilanga maola o mwaumvwañene ne kwingila mingilo yo bemupa.—2 Tesalonika 3:10.

14. Bena Kilishitu bafwainwa kuba byepi saka bakyangye kutendeka kuba busulu?

¹⁴ Pano kyakonsha kwikala byepi inge tubila pamo busulu na mulongo nangwa nyenga? Kampe mwatambwile loni nangwa muji na bipe. Inge kyaikala bino, jifunde jiji mu Baibolo jakonsha kwimukwasha bingi. Mwafwainwa kunemba byonse byo mubena kuba. Ngauzhi Yelemiya byo apotele bujimi, wanembele makalata abiji a lulayañano, wiapaine ku bakamonyi kuba’mba banembepo mazhina abo ne kulamapo imo ya kwingijisha kulutwe. (Yelemiya 32:9-12; monai ne Ntendekelo 23:16-20.) Bamo balanguluka’mba kunemba byo mwaumvwañana kumwesha’mba kechi mwaketekela mulongo nangwa nyenga ne. Pano bino, kunemba byo mwaumvwañana kwakonsha kwimukwasha kubula kwizhingijisha ne kutoboka. Inge mubena kuba busulu, mwafwainwa kuvulukanga’mba kyanema kulamawizha mutende mu kipwilo, kechi mwafwainwa kupusenamo na balongo ne banyenga na mambo a bya busulu ne.—1 Kolinda 6:1-8; Monai byambo bikwabo 30.

KWIKALA BA KISHINKA PA NKITO NE MU BYA BUSULU

15. Yehoba umvwa byepi inge twabula kwikala bakishinka mu bya busulu?

¹⁵ Twafwainwa kwikala bakishinka ku bantu bonse kumvwangakotu ne babula Bakamonyi ba kwa Yehoba. Yehoba ukeba’mba twikale bakishinka. Baibolo waamba’mba: “Mashikelu a bujimbijimbi o a bunya kwi Yehoba, pakuba kipimo kyalumbuluka kimusangajika.” (Byambo bya Maana 11:1; 20:10, 23) Kala, mashikelu beengijishanga bingi mu bya busulu. Pano bino, basulu bamo bajiilanga bantu mambo baingijishanga mashikelu a bujimbijimbi pa kupima byo babena kupotesha nangwa kwibambila kupana mali avula pa kupota. Kyo kimotu ne mu ano moba, bantu kechi bekala bakishinka mu bya busulu ne. Byonkatu Yehoba byo ashikilwe bantu babulanga kwikala bakishinka mu bya busulu, ne lelo jino Lesa washikwa bingi bantu babula kwikala bakishinka.

16, 17. Ñanyi bintu byo twafwainwa kuchinuzhuka byakonsha kwitulengela kubula kwikala bakishinka?

¹⁶ Atweba bonse twakonsha kupita mu bintu byakonsha kwitulengela kubula kwikala bakishinka, nabiji inge tubena kukeba kutwela nkito, pa kusaina mapepala a kafulumende nangwa pa kunemba mpeso. Bavula balanguluka’mba kuba bino kechi kwatama ne. Kino kechi kyakonsha kwitukumisha ne. Baibolo waambijile jimo amba mu moba akupelako, bantu bakekala “betemwatu abo bene, batemwa mali, . . . babula kutemwa kyawama.”—2 Timoti 3:1-5.

¹⁷ Javula tumona kuba’mba bantu babula kwikala bakishinka bekala bingi bulongo. (Salamo 73:1-8) Mwina Kilishitu nkito yanji yakonsha kupwa, kubula kumufolesha mali nangwa kumushikwa pa nkito na mambo a kwikala wakishinka. Nangwa byonkabyo, kyanema bingi kwikala bakishinka mu bintu byonse. Mambo ka?

BYAWAMA BIFUMA MU KWIKALA BAKISHINKA

18. Mambo ka o kyanemena kwikala bakishinka?

¹⁸ Lelo jino, kyakatazha bingi kutaana bantu bakishinka. Onkao mambo, bantu bavula inge bataana muntu wakishinka bamunemeka bingi ne kumuketekela. Atweba bonse twafwainwa kwibikako kwikala bakishinka. (Mika 7:2) Ibyo kuba’mba bantu bakonsha kwimwendeleka ne kwimukosamika na mambo a kwikala bakishinka. Nangwa byonkabyo, kwikala bakishinka kukalengela bantu bamo kwimunemeka ne kwimuketekela. Bakulumpe ba nkito bavula basalapo kutwezha nkito Bakamonyi mambo bayuka’mba ke bantu bakishinka. Kabiji inge bantu bebapanga nkito na mambo a kubula kwikala bakishinka, Bakamonyi kechi bebapanga ne.

19. Bulunda bwenu ne Yehoba bukekala byepi inge mwaikala bakishinka?

¹⁹ Kwikala bakishinka mu bintu byonse kukemulengela kwikala na jiwi ja mu muchima jawama ne kwikala na mutende wa mu milanguluko. Twakonsha kwamba byonka byaambile Paulo amba: “Twaketekela’mba tuji na jiwi ja mu muchima ja kishinka.” (Bahebelu 13:18) Kabiji Shetu wa butemwe aye Yehoba umona byo twibikako kwikala bakishinka mu bintu byonse.—Tangai Salamo 15:1, 2; Byambo bya Maana 22:1.