Nanchi Mambo Awama a Bufumu O Aka?
Mwaka wapwa kuzhokoloka ntanda yonse mu byalo 235, banyike ne bakulumpe 6,035,564 baingijile maawala 1,171,270,425 mu kubulako bakwabo ano mambo. Kechi babujilenga bantu mu byambo bya pa kanwatu byonka ne, bapainenga ne mabuku kukila pa 700 milyonyi na kwielela mbila ne kwialumbulula. Pa kutaya ino mbila bakumbenye ne matepu apa kijimba ne apa vidyo. Nanchi “ano” o aka?
“ANO” ke mambo awama a Bufumu bwa Lesa. Kya kine, mu bwikalo bwa bantu bonse, kafwako kimye kyasapwilwapo kala “ano mambo awama a bufumu” byonka byo kiji lelo jino ne.—Mateo 24:14.
Bonse bengila uno mwingilo wa kusapwila ne kufunjisha mwaya ntanda yonse ke bantu bepana. Bantu babula kupopwela Lesa bamona kuba’mba, bano bantu kechi bakonsha kwingila uno mwingilo ne. Pano kika kibalengela kuchinchika ne kutwajijila? Kibalengela kuba kino ke ngovu ya mambo awama a Bufumu, mambo ano ke mambo abulana mapesho akeya ku bantu. Ano o mapesho bantu bavula o bajila—lusekelo, kukasuluka ku byakutaba-taba bya bwikalo, kafulumende wawama, mutende, kulamwa ne kikwabo kyakilapo kikatazha bavula kwitaba—ke bumi bwa myaka ne myaka! Ano ke mambo awama a boba bakeba nkebelo ya bumi. Ee, ano mapesho onse ne akwabotu akonsha kwikala enu inge mwaitabila mambo awama a Bufumu abena kushimunwa ne kubapo kimo.
Bufumu bo Buka?
Nanchi Bufumu ka bubena kushimunwa mu ano mambo awama? Buno ke Bufumu bo bafunjisha bavula kwibulomba mu bino byambo byayukanyikwa’mba: “Tata wetu wa mwiulu, Jizhina jenu jizhile. Bufumu bwenu bufike. Kyaswa muchima wenu kyubiwe pano panshi, byonka byo kyubiwa mwiulu.”—Mateo 6:9, 10.
Bo Bufumu boaambilepo ngauzhi wa Kihebelu Danyela pa bitota myaka 25 byapita kimye anembele amba: “Lesa wa mwiulu ukaleta bufumu bo bakabula konauna myaka ne myaka, nangwa pachechetu ne, kabiji abwa bufumu kechi bakebupana ku mutundu ungi ne. Kabiji bukalalaula buno bufumu bonse ne kwibupwishatu shata! pakuba abo bukekala myaka ne myaka.”—Danyela 2:44.
Onkao mambo, ano mambo awama ke a Bufumu nangwa’mba kafulumende wa Lesa ukafumyapo bubi bonse ne kulama ntanda yonse mu mutende. Bukabwezha ine nkebelo ya Lesa yo alengejile bantu ne ntanda.—Ntendekelo 1:28.
“Bufumu bwa Mwiulu Bwafwenya ke Pepi”
Pepi na myaka 2,000 yapita, mambo awama a Bufumu patanshi asapwijilwe ku bantu na muntu wipaine wajinga na byubilo ne mwekelo yawama. Uno muntu wajinga Yoano Mubatishi, mwana ñanga wa Lesa Zakaliya ne mukazhanji Elisabeta. Yoano wavwalanga kivwalo kya boya bwa ngamela, ne mukwandala mu kifuka kyanji, byonka byavwalanga ngauzhi Elaija wamwimejilengako. Byambo byanji byaichile bingi bantu bavula. Wasapwijilenga’mba: “Lapilai; mambo bufumu bwa mwiulu bwafwenya ke pepi.”—Mateo 3:1-6.
Bamutelekelenga Yoano bajinga Bayudea betongolanga’mba bapopwela Lesa wa kine Yehoba. Ku nyuma nobe myaka 1,500, mukoka wabo yense watambwile lulayañano lwa Mizhilo kupichila mwi Mosesa. Kabiji pa kyo kya kimye mu Yelusalema mwajinga ne nzubo ya Lesa, mo bapainanga bitapisho, byonka byaambile Mizhilo. Onkao mambo, bino byonse byashiine Bayudea kuba’mba bupopweshi bwabo bwajinga bwaitabizhiwa ku meso a Lesa.
Pa nyuma ya kuteleka kwi Yoano, bamo popo batatwile kulanguluka’mba nanchi bupopweshi bwabo kechi bwajinga bwaitabizhiwa ne. Bupopweshi bwa Bayudea bwafunjishenga mafunjisho a bisho ne butemwamaana bwa Kingiliki. Mizhilo ya buntunshi ne bisho, yo yaonawine ne kuzhilulula mizhilo yo batambwile kwi Lesa kupichila mwi Mosesa. (Mateo 15:6) Mambo a kwibatwala mungi ku bantangi ba bupopweshi bakosa michima kabiji babula lusa, bavula kechi bapopwejilenga Lesa mu jishinda jaitabizhiwa ne. (Yakoba 1:27) Onkao mambo, bafwainwe kulapila bundengamambo bwabo kwi Lesa ne ku lulayañano lwa Mizhilo.
Pa kyokya kimye bavula batengejilenga kumona Mesiasa nangwa’mba Kilishitu walayiwe, kabiji bamo balangulukilenga mu michima yabo mambo a Yoano amba, “kana ye Kilishitunyi?” Yoano wakaine’mba kechi ye iye ne, ne kwibabula wibabujile muntu mukwabo ye aambile kuba’mba: “mikanda ya makwabilo anji amiwa kechi nafwainwa kukutululayo ne.” (Luka 3:15, 16) Yoano byo amwesheshenga Yesu baana banji ba bwanga, waambile’mba: ‘Talai, ye Mwana mukooko wa Lesa, ye ufumya bundengamambo bwa ba panopantanda!’—Yoano 1:29.
Ano kine ajinga mambo awama a bumi bwa lusekelo Yoano o abujilenga bantu, mambo Yesu “ye ufumya bundengamambo bwa ba panopantanda.” Bantu bonse byo bafumine mu musana wa ba Adama ne Evwa, basemwa mu bulwanyi bwa bundengamambo ne Lufu. Loma 5:19 ulumbulula amba: “Bavula byo baalukile ke bandengamambo mu mulengulwila wa umo [Adama], byonkabyo ne bavula bakaluka ke baoloka mu lukokelo lwa umo [Yesu].” Yesu nobe kitapisho kya mukooko, wipaine ‘kufumyapo bundengamambo’ ne kukuula bantu. Baibolo ilumbulula amba: “Mfweto ya bundengamambo lo lufu; pakuba kya bupe kyo apanatu Lesa bo bumi bwa myaka mwi Yesu Kilishitu, Nkambo yetu.”—Loma 6:23.
Yesu byo aji muntu walumbuluka, waya nkuwa mu bantu bonse, watatwile mwingilo wa kusapwila mambo awama. Jishimikila ja mu Baibolo pa Mako 1:14, 15 jitubula amba: “Kabiji Yoano, byo bamukashile, ne Yesu waishile mu Ngalilea, kasa asapwila mambo awama a Lesa’mba, Mwaka wafika kala, ne bufumu bwa Lesa bwafwenya ke pepi: lapilai anweba, mwitabile mu mambo awama.”
Aba bauvwine mambo awama asapwijile Yesu ne kwietabila bapeshiwe pakatampe. Yoano 1:12 waamba’mba: ‘Bonse mo bavujila bamutambwile, i bo bo apele lūsa lwa kwikala ke baana ba Lesa, ke bonkaba baitabila mu jizhina janji.’ Byo baikele ke baana ba Lesa, bajinga bafwainwa kutambwila mfweto ya bumi bwa myaka ne myaka.—1 Yoano 2:25.
Jishuko ja kutambwila mapesho a Bufumu kechi jajingatu ku bonka ba mu kitota-myaka kitanshi ne. Byonka byo kyaambiwapo kala, mambo awama a Bufumu bwa Lesa abena kusapwilwa ne kufunjishiwa pano pa ntanda ponse mu moba etu a lelo. Onkao mambo, ano mapesho a Bufumu poakiji. Mwafwainwa kubapo byepi pa kuba’mba mukatambwile mapesho a uno mutundu? Mutwe walondelapo walumbulula kino.