Ikalai na Lusekelo lwa Kupana!
“Lusekelo lo bamona aba bapana lwakila lo bamona aba batambula.”—BYUBILO 20:35.
1. Yehoba umwesha byepi lusekelo lwa kupana?
LUSEKELO lwa kuyuka bukine ne mfweto ifumamo ke bya bupe byanema bitupa Lesa. Aba bayuka Yehoba baji na bishinka byavula bya kwikela ba lusekelo. Byonka byo twikala na lusekelo pa kutambwila kintu, byo byo tumvwa ne pa kupana. Yehoba ye Mpanyi wa “bya kupana byonse byawama ne bya bupe byonse byalumbuluka,” kabiji ye “Lesa wa lusekelo.” (Yakoba 1:17; 1 Timoti 1:11, NW) Ufunjisha bonse bateleka ku lufunjisho lwalumbuluka ne kusangalala na boba balama byo ebafunjisha, byonka bisekela bansemi inge baana babo kebomvwine mikambizho.—Byambo bya Mana 27:11.
2. (a) Yesu waambilepo’mba ka pa kupana? (b) Lusekelo ka lo tumona umvwe twafunjisha bantu bukine bwa mu Baibolo?
2 Byonkabyo, ne Yesu kimye ajinga pano pa ntanda kyamuletelanga bingi lusekelo pa kumona bantu byo baumvwijilenga mafunjisho anji. Mutumwa Paulo wanembele byambo bya kwa Yesu amba: “Lusekelo lo bamona aba bapana lwakila lo bamona aba batambula.” (Byubilo 20:35) Lusekelo lo tumona umvwe twafunjisha bantu bukine bwa mu Baibolo kechi lwa kuba’mba muntu waswa mafunjisho a bupopweshi bwetu ne. Twikala na luno lusekelo mambo tuyuka namba tubena kufunjisha bantu bya bukine bwa myaka. Byo tupa bantu bintu bya ku mupashi, twibakwasha kumwenamo ano moba ne oa akeya.—1 Timoti 4:8.
Kupana Kuleta Lusekelo
3. (a) Nga batumwa ba Paulo ne Yoano balumbulwile byepi lusekelo lwabo lwa kukwasha bantu ku mupashi? (b) Mambo ka kufunjisha baana betu bukine bwa mu Baibolo kyo kumweshesha butemwe bwetu?
3 Kya kine, byonkatu bisekela Yehoba ne Yesu pa kupana bya bupe bya ku mupashi, ne bena Kilishitu nabo byo byo basekela. Mutumwa Paulo wasekejile byo akwashishe bantu kufunda bukine bwa Byambo bya Lesa. Ku kipwilo kya ku Tesalonika wanembejileko amba: “Mambo luketekelo lwetu, nangwa lusekelo lwetu, nangwa munchinya wetu wa kwitotelamo kyo ki ka? Ke yenka anweba kabiji ku meso a Nkambo yetu Yesu byo akeyanyi? Mambo anweba mwi lukumo lwetu ne lusekelo lwetu.” (1 Tesalonika 2:19, 20) Pa kutongola baana banji ba ku mupashi mutumwa Yoano naye wanembele’mba: ‘Kechi nji na lusekelo lwakila lo luno, lwa kumvwa’mba, baana bami babenakwenda mu bukine ne.’ (3 Yoano 4) Akilangulukai ne lusekelo lo twikala nalo pa kukwasha baana betu ba kwisemena kwikala baana ba ku mupashi! Kukomesha baana na “kwibafunjisha ne kwibajimuna monka mwaswila aye Nkambo” ke kintu kimo kimwesha bansemi byo batemwa baana babo. (Efisesa 6:4) Mu jino jishinda, bansemi bamwesha lusekelo lo baji nalo mu bwikalo bwa myaka bwa baana babo. Umvwe nabo baumvwina, bansemi basangalala bingi.
4. Kya kumwenako ka kibena kumwesha lusekelo lwa kupana bya ku mupashi?
4 Dell, musapwishi wa kimye kyonse uji na baana batanu, waambile’mba: “Pano nayuka mutumwa Yoano kyo aumvwijile lusekelo, mambo ne amiwa nasekela bingi pa kumona baana bami bana ‘babena kwenda mu bukine.’ Nayuka namba kiletela bingi Yehoba lusekelo pa kumona bisemi byakwatankana mu bupopweshi bwa kine. Onkao mambo, nasangalala bingi byoankwasha kufunjisha baana bami bukine. Luketekelo lwa bumi bwa myaka lwa kwikala mu Paladisa na kisemi kyami, lunkosesha bingi kabiji lunkwasha kuchinchika mu bya malwa ne mikika yonse.” Kya bulanda, mwana Dell umo nsongwakazhi ye wapangiwa mu kipwilo mambo a kuba byubilo byabula bya bwina Kilishitu. Bino nangwa kiji byonkabyo, Dell wingila bingi na ngovu kuchina kutaya lusekelo lwanji. Wamba’mba: “Naketekela namba juba jimo mwanami ukakokela mu bukishinka ne kubwela kwi Yehoba. Bino, nsanta bingi kwi Lesa pa baana bami bonse babena kumwingijila na bukishinka. Lusekelo lo ntana lunkosesha bingi.”—Nehemiya 8:10.
Kulenga Balunda ba Myaka
5. Kimye twingila mwingilo wa kulenga baana ba bwanga, kika kitulengela’mba twikale ba lusekelo?
5 Yesu wakambizhe batumwa banji kulenga baana ba bwanga ba bwina Kilishitu ne kwibafunjisha biji Yehoba ne byo akeba. (Mateo 28:19, 20) Bonse babiji, Yehoba ne Yesu bakwasha bingi bantu kufunda bukine. Nanchi ko kuba’mba byo tubena kwingila mwingilo wa kulenga baana ba bwanga, tuji na lusekelo lwa kuba’mba tubena kulondela kya kumwenako kya kwa Yehoba ne Yesu, byonka byaubile bena Kilishitu batanshi. (1 Kolinda 11:1) Bwikalo bwetu bwikala bwalumbuluka umvwe saka tukokela Lesa wa Bulume bonse ne Mwananji ye atemwisha. Byo twasangalalapo pa kwikala na bakwetu “ba mu mwingilo umo” ne Lesa! (1 Kolinda 3:9) Nanchi kechi kya lusekelo kuba’mba ne bamalaika nabo baji mu uno mwingilo wa kusapwila mambo awama nenyi?—Lumwekesho 14:6, 7.
6. Byo twingila mwingilo wa kupana bya ku mupashi, bañanyi bekala balunda netu?
6 Mu kwingila uno mwingilo wa kupana bya ku mupashi, kechi twikalatu ba mu mwingilo umo ne Lesa ne, bino tulenga ne bulunda bwa myaka ne aye. Abalahama bamutelanga’mba mulunda na Lesa, mambo a lwitabilo lwanji. (Yakoba 2:23) Umvwe twibikako kuba kyaswa muchima wa Lesa, ne atweba twakonsha kwikala ke balunda na Lesa, ne Yesu. Yesu waambijile baana banji ba bwanga amba: “Amiwa nemutela namba balunda nami; mambo bintu byonse byo naumvwine kwi Batata, nebilumbulula kwi anweba.” (Yoano 15:15) Bantu bavula basekela bingi pa kwibatela’mba balunda na bantu baya nkuwa nangwa binemanga, pano atweba tusekela pa kutelwa’mba twi balunda na bantu babiji baisha nkuwa mu kulengwa konse!
7. (a) Mwanamukazhi umo wapangile byepi mulunda wa kine kine? (b) Nanchi ne anweba byo byo mwaubile nyi?
7 Kikwabo, umvwe twakwasha bantu kuyuka Lesa, nabo bekala ke balunda netu ba kwituletela lusekelo lwabaya. Joan wikala mu United States, watatwile kufunjisha Baibolo mwanamukazhi wa jizhina ja Thelma. Nangwa kya kuba balongo ba kwa Thelma kechi bakebelenga’mba afundenga ne, aye watwajijile, kabiji byo papichile mwaka umo wabatizwe. Joan wanembele’mba: “Bwanabwankazhi bwetu kechi bwapwijiletu ponkapo ne; bubaikale pano ke bulunda bwa kine kine pa myaka nobe 35 kufika ne lelo jino. Javulatu twayapo kala mu busapwishi ne na kupwila kwa nkambi. Kepo navilukijile ku muzhi ungi palepa mamailoshi 500. Nangwa kyajinga byonkabyo, Thelma watwajijile na kuntumina makalata, ne kumbula kuba’mba untonga bingi ne kunsanchila pa kwikala mulunda nanji wa kumwenako, kabiji ne pa kumufunjisha bukine bwa mu Baibolo. Ke mfweto yawamisha bingi pa kwikala na mutemwe wa byonkabyo mambo a kwingila na ngovu na kumukwasha amba ayuke Yehoba.”
8. Ñanyi ndangulukilo yawama yakonsha kwitukwasha mu mwingilo wa busapwishi?
8 Luketekelo lwa kukeba kutanapo muntu ubena kukeba kufunda bukine lwakonsha kwitukwasha kwibikako nangwa kya kuba bantu bavula botutana kechi bakeba Byambo bya Yehoba ne. Misula yo ibika luketekelo ne kuchinchika kwetu mu lweseko. Pano umvwe twaikalatu na lusekelo kyakonsha kwitukwasha. Fausto mwina Guatemala waambile’mba: “Kimye kyo nsapwila ku bantu, ndanguluka bingi namba umvwe kya kuba’mba muntu ye mbena kwisamba naye waikala mulongo nangwa nyenga wa ku mupashi kikekala kya lusekelo bingi. Nsakatu namba ntanepotu nangwa muntu umo akafunde bukine bwa Byambo bya Lesa kulutwe na lwendo. Uno mulanguluko untundaika bingi kabiji undetela bingi lusekelo lwa kine kine.”
Kwibikila Nsabo Mwiulu
9. Yesu waambile’mba ka pa mambo a kwibikila nsabo mwiulu, kabiji twakonsha kufunjilako ka ku kino?
9 Kulenga baana ba bwanga, kikale baana betu nangwa bantu bangi kechi kyapela ne. Papita kimye, kabiji pakebewa kutekanya, ne kwibikako. Vulukai kuba’mba, bantu bavula babena kwingila bingi na ngovu kwikala na bintu bya ku mubiji byavula bingi, bintu bibulapotu nangwa kwibaletela lusekelo nangwa kwikala myaka. Yesu wabujile banteleki banji amba kyawamako kwingijila bintu bya ku mupashi. Waambile’mba: “Kechi mwibikila anwe bena nsabo pano panshi ne, paji bilongolo ne ndalabwa byonauna, paji ne bangivi basaba mazubo ne kwiba: kabiji ibikilai nsabo mwiulu, mwabula bilongolo ne ndalabwa byonauna, ne bangivi kechi basaba mazubo ne kwiba ne.” (Mateo 6:19, 20) Twafwainwa kwikala na lusekelo lukatampe pa kuyuka amba tubena kuba kyaswa muchima wa Lesa kabiji amba uketufweta, umvwe saka twingila bintu bya ku mupashi, muji ne mwingilo wanema wa kulenga baana ba bwanga. Mutumwa Paulo wanembele’mba: ‘Lesa kechi wabula koloka’mba, avulame mwingilo wenu ne butemwe bo mwijimwesha jizhina janji ne.’—Bahebelu 6:10.
10. (a) Mambo ka Yesu kyo aikejile na nsabo mwiulu? (b) Yesu wipaine byepi kufwila bantu, kabiji baji na ñanyi jishuko?
10 Umvwe ke twingile na ngovu na kulenga baana ba bwanga, ‘twibikila atwe bene nsabo mwiulu,’ monka mwaambijile Yesu. Kino kituletela lusekelo lwa kutambwila. Byo tupana kwa kubula lwiso, kituletela bingi lusekelo. Yesu aye mwine waingijila Yehoba na bukishinka pa myaka ya kukankalwa kubala. Akilangulukaipo nsabo yo ebikila mwiulu! Pano bino, Yesu kechi wakebelenga byanji mwine ne. Mutumwa Paulo wanembele’mba ‘[Yesu] wipaine mwine mu mambo etu, mu kwitupokolola ku bya pano pa ntanda, monka mwayila muchima wa Lesa, Tata wetu.’ (Ngalatiya 1:4) Yesu kechi wipaine kwingilatu mwingilo konka ne, wapaine ne bumi bwanji kwikala ke kitapisho kya kwitukuula kuba’mba ne bantu bakwabo nabo bekale na jishuko ja kwibikila nsabo mwiulu.
11. Mambo ka bya bupe bya ku mupashi kyo byawamina kukila bya ku mubiji?
11 Mu kufunjisha bantu bya Lesa, mo mo twibakwashisha nabo byo bakonsha kwibikila nsabo ya ku mupashi ibula konaika. Kya bupe ka kikatampe kyo mwakonsha kwibapa? Umvwe mwapa mulunda nenu nkoloko ipotwa mali avula, motoka nangwatu nzubo, awo mukwenu ukatemwa kabiji ukekala bingi na lusekelo, ne anweba mukekala na lusekelo lwa kupana. Abya akyo kya bupe kyo mwamupa kikatwajijila kuwama inge papita myaka 20, 200 nangwa 2,000 nyi? Pano, umvwe mwakwasha muntu kwingijila Yehoba, ukamwenamo mu kyo kyo kya bupe myaka ne myaka.
Kumonamo Bakeba Bukine
12. Bantu bavula bepana byepi kukwasha bakwabo ku mupashi?
12 Pa kuba’mba bantu ba Yehoba bekalepo na lusekelo lwa kupana, bapalelamo na kupana monse mwapela ntanda. Bavula basha mazubo abo ne balongo babo ne kutatula mwingilo wa bumishonale mu byalo byamba milaka ingi ne bisho byapusana-pusana. Bakwabo nabo bavilukila ku mapunzha kuji kukajilwa kukatampe na kusapwila Bufumu monka mu byalo byabo. Kabiji bakwabo nabo bafunda milaka yambiwa kungi, kuba’mba ibakwashengako kusapwila bakañenda beya na kwikala ku mpunzha yabo bafuma mungi. Kya kumwenako, pa nyuma ya kukomesha baana babo babiji pa kino kimye babena kwingijila pa ofweshi mukatampe wa ntanda yonse wa Bakamonyi ba kwa Yehoba, bamulume ne mukazhi bamo mu New Jersey, U.S.A., bafunjile kwamba Kichainizi ne kutatula bupainiya. Byo papichile myaka isatu, bafunjishenga mafunjisho a Baibolo ku bantu 74 bamba Kichainizi bafunjilenga pa koleji iji kwipi na kobekela. Abya ne anweba mukeba kubaishako busapwishi bwenu mu mashinda amo pa kuba’mba mumwenemo lusekelo mu mwingilo wa kulenga baana ba bwanga?
13. Mwafwainwa kuba byepi inge mukeba mwingilo wenu kupanga bipangwa?
13 Apo kampe ne anweba mwajila bingi kufunjishapo lufunjisho lwa Baibolo, pano bino kyakatazhatu. Mu byalo bimo kyakatazha bingi kumonapo bantu baji na lusekelo lwa kukeba kufunda. Kampe bantu bomutana kechi bakeba kufunda Baibolo ne. Umvwe byo kiji, mwakonsha kwikitongolanga javula mu milombelo yenu byo mwayuka amba Yehoba ne Yesu Kilishitu batemwa bingi uno mwingilo, bakonsha kwimutangijila ku muntu wa bumukooko. Ipuzhaipo mashinda amo ku bomuji nabo mu kipwilo kyenu baibijila mwingilo bengila bulongo. Ingijishainga byo mufunda pa kupwila kwa bwina Kilishitu. Mwenai ku bakulumpe benda ne bakazhi babo byo bengila. Kyakila pa byonse, kange mukoke ne. Muntu wa maana wanembele’mba: “Kusai nkunwa yenu lukelo, kabiji mabanga nao kechi muvunge kuboko kwenu ne. Mambo kechi mwayuka ikamena bulongo ne, kana iyinyi, kana yoya, nangwa kana yonse ibiji ikawama pamo.” (Musapwishi 11:6) Vulukaingapo bantu bakishinka nabiji ba Nowa ne Yelemiya. Nangwa kya kuba bacheche bo batemenwe byo basapwijilenga, batwajijile kwingila mwingilo wabo na lusekelo. Kyawamisha, mingilo yabo yasangajikile Yehoba.
Kwingila Papela Bulume Bwenu
14. Yehoba umona byepi aba bakotela mu mwingilo wanji?
14 Kimo kimye kampe bwikalo bwenu kuba bwimuswisha kwingila byo mukeba anwe bene mu mwingilo wenu ne. Kampe bukote bwakonsha kwimubwezha pa nyuma mu byo mwakonsha kuba mu mwingilo wa Yehoba. Nangwa byonkabyo, vulukai byaambile muntu wa maana amba: “Mutwe wa mvwi ye munchinya wa lukumo; mu jishinda ja bololoke muntu mo mo amumwena.” (Byambo bya Mana 16:31) Yehoba usekela bingi muntu waingijisha bumi bwanji mu mwingilo wanji. Kabiji Binembelo byamba’mba: “Kine kufika ne ku bukote bwenu, amiwa [Yehoba] yenka, yami i ye, kabiji yami nkemupapanga kufika ne byo mukamena mvwi. Yami nemulenga, kabiji nemusendanga; kabiji yami nkemupapanga ne kwimupulusha.” (Isaya 46:4) Tata wetu wa butemwe wa mwiulu walaya kukwasha ne kukosesha bantu banji bakishinka.
15. Nanchi mwaitabila kuba’mba Yehoba wayuka bwikalo bwenu? Mambo ka?
15 Apo kampe mubena kupita mu misongo, kwimumanyika ku mwina kwenu wabula kwitabila, mingilo yakosa ya kisemi nangwatu makatazho akwabo. Yehoba wayuka papelela ngovu yetu ne bwikalo bwetu, kabiji witutemwa mambo a kwibikako mu kumwingijila. Kabiji nangwa mingilo yetu yakepa kukila ibena kwingila bakwetu, napo utemwa mambo tubena kumwingijila. (Ngalatiya 6:4) Yehoba wayuka amba twi bambulwakoloka, kabiji kechi ukeba byavula kwi atweba ne. (Masalamo 147:11) Umvwe twaingila papela ngovu yetu, twakonsha kushiinwa kuba’mba twanema ku meso a Yehoba kabiji kechi ukavulama mingilo yetu ya lwitabilo ne.—Luka 21:1-4.
16. Mu ñanyi mashinda kipwilo kyonse mo kikwashisha kukomesha mwana wa bwanga?
16 Kikwabo, vulukai kuba’mba mwingilo wa kulenga baana ba bwanga ke mwingilo wakwingijila pamo. Kafwapo muntu ulenga mwana wa bwanga bunke ne, nangwatu miso ya mvula, kafwako muso umo wakonsha kutakezha kijimwa ne. Kya kine, Kamonyi umo wakonsha kumona muntu uji na lusekelo lwa kukeba kufunda ne kutatula lufunjisho lwa Baibolo. Pano awo muntu wa katataka byo eyatu pa Nzubo ya Bufumu, kipwilo kyonse kimukwasha kuyuka bukine. Butemwe bwetu bwa bwanabwankazhi bumwesha bingila mupashi wa Lesa. (1 Kolinda 14:24, 25) Banyike ne bakoma kala byo bakumbulapo, kimwesha muntu wa katataka amba banyike botuji nabo bapusana na bakwabo ba ino ntanda. Aba bakolwa, babula bulume ne bakote mu kipwilo bafunjisha bakatataka kuchinchika byo kuji. Kechi na mambo a jifumbi jo tujimo ne kupelelwa kwetu ne, atweba bonse twingila mwingilo wabaya bingi wa kukwasha bakatataka kutemwa bukine bwa mu Baibolo saka babena kunungulukila ku lubatizhilo. Awala yense ye twingila mu mwingilo, kubwelako konse ko tuba, mwisambo yense ye twisamba na muntu wakatataka pa Nzubo ya Bufumu, bimweka nobe kechi byanema ne, pano bino, ke lubaji lumo lwa mwingilo mukatampe Yehoba ye abena kwingila.
17, 18. (a) Kununga pa mwingilo wa kulenga baana ba bwanga, twakonsha kwikala byepi na lusekelo lwa kupana? (b) Ñanyi ye tulondela pa kwikala na lusekelo lwa kupana?
17 Kya kine, kununga pa mwingilo wanema wa kulenga baana ba bwanga, atweba bena Kilishitu twikalapo ne na lusekelo lwa kupana mu mashinda akwabo. Kimo kimye twakonsha kusungapo ka jali ka kupana ku mwingilo wa kukwasha bupopweshi bwa kine ne kukwasha boba bakajilwa. (Luka 16:9; 1 Kolinda 16:1, 2) Twakonsha kumonapo mashinda mwa kutambwila benyi. (Loma 12:13) Twakonsha kwibikako na ‘kubila bantu bonse byawama, pa kuba bene bene bonka bakwetu ba mu lwitabilo.’ (Ngalatiya 6:10) Kabiji mu mashinda apela bino anema, twakonsha kutuminapo bakwetu nkalata, lamya, kya bupe, kwibakwashako mu bimo nangwa kampe kwibakosesha.
18 Umvwe saka tupana, ko kumwesha kuba’mba tubena kulondela Shetu wa mwiulu. Kabiji tumwesha byo twitemwa, akyo kyaikala kiyukilo kya bwina kilishitu bwa kine. (Yoano 13:35) Kuvulauka-vulauka bino bintu kwakonsha kwitukwasha kwikala na lusekelo lwa kupana.
Mwakonsha Kulumbulula Nyi?
• Yehoba ne Yesu bamwesha byepi kupana bya ku mupashi?
• Twakonsha kupanga byepi balunda ba myaka?
• Ñanyi mashinda o twakonsha kwingila pa kuba’mba mwingilo wetu engijiwenga bulongo?
• Bonse mu kipwilo bakonsha kwikala byepi na lusekelo lwa kupana?
[Bipikichala pa peja 27]
Kibaletela bingi lusekelo bansemi, umvwe baana babo bakokela lufunjisho
[Kipikichala pa peja 29]
Monka mu kulenga baana ba bwanga, twakonsha kulenga balunda ba kine kine
[Kipikichala pa peja 30]
Yehoba witulamatu ne mu bukote
[Bipikichala pa peja 31]
Mu mashinda apela, bino anema tumwenamo lusekelo lwa kupana