Twajijilai na Kwingila Mwingilo wa Kunowa!

“Aba bakusa nkunwa na mipolo bakanowa na lusekelo.”—MASALAMO 126:5.

1. Mambo ka o twafwainwa ‘kulomba ku Mwina bujimi kutuma bantu ba kunowa mu bujimi’ lelo jino?

YESU byo apwishishe kusapwila mu Ngalilea pa lwendo lwa busatu, wabujile baana banji ba bwanga amba: “Bujimi bwa kunowa bwabayisha kine, pakuba bakunowabo bakepa.” (Mateo 9:37) Mu Yudea namo ba kunowa bakepele. (Luka 10:2) Kino byo kyajinga kunyuma myaka 2,000 yapita, nga lelo kiji byepi? Mu mwaka wa mwingilo wapwa, Bakamonyi ba kwa Yehoba kukila pa 6,000,000 batwajijile na kwingila mwingilo wa kunowa mukachi ka bantu 6,000,000,000 pano pa ntanda, bavula mwi abo ‘basubakana ne kupelelwa, pamo no mikooko ya kubula kafunga.’ Onkao mambo, mukambizho wa kwa Yesu wa ‘kulomba ku Mwina bujimi amba atume bantu ba kunowa mu bujimi bwanji,’ ukingila ne lelo jino byonka byo ajingatu ne kala.—Mateo 9:36, 38.

2. Kika kitulengela kuyukanyikwa ku bantu?

² Yehoba Lesa Mwina bujimi, wakumbula lulombelo lwa kutuma ba kunowa bavula. Kabiji byo tujipo na lusekelo lwa kwingilako uno mwingilo wa kunowa ubena kutangijilwa na Lesa! Nangwa kya kuba kechi twavula byonka byavula ba mu mikoka ya bantu ne, kwingila kwetu mu mwingilo wa kusapwila Bufumu na kubambakana ne kulenga baana ba bwanga kwayukanyikwa bingi ku bantu kuzhokoloka ntanda yonse. Mu byalo byavula monka betutongwela pa ma waileshi. Nangwatu mu televizhonyi monka baambila pa mambo a kufwakasha kwa Bakamonyi ba kwa Yehoba pa mazubo a bantu. Ee kine, mwingilo wetu wa bwina Kilishitu wa kunowa kwa kifwanyikizho wayukanyikwa bingi mu kino kitota-myaka kya bu 21.

3. (a) Twayuka byepi kuba’mba bantu bamwene mwingilo wa kusapwila Bufumu mu kitota-myaka kitanshi? (b) Mambo ka o twafwainwa kwambila’mba bamalaika betukwasha mu mwingilo wetu?

³ Kabiji bantu bamwene mingilo ya kusapwila Bufumu mu kitota-myaka kitanshi ne kumanyika bamanyikilenga basapwishi ba mambo a Bufumu. Onkao mambo, mutumwa Paulo wanembele’mba: “Nalanguluka namba, aye Lesa witumwesha atweba batumwa ke bapelako, nobe bantu bazhatwa nao a lufu: mambo twaalulwa ke kya kutalatala ntanda yonse, ne ku bamalaika ne ku bantu pamo.” (1 Kolinda 4:9) Byonkabyo, byo tutwajijila na kusapwila Bufumu nangwa kya kuba tupita mu malwa kitulengela kuyukanyikwa ku bavula kabiji kyanema ne ku bamalaika. Lumwekesho 14:6 waamba’mba: “[Amiwa mutumwa Yoano] namwene malaika mukwabo kasa apita pakachi ka jiulu, kasa aji na mambo awama a myaka ne myaka a kusapwila ku bekala panopantanda, ne ku mikoka yonse ne ku bisaka byonse ne ku njimi yonse ne ku mitundu yonse ya bantu.” Ee kine, bamalaika betukwasha mu mwingilo wetu wa kunowa.—Bahebelu 1:13, 14.

“Bakemushikwa ku Bantu”

4, 5. (a) Lujimuno ka Yesu lo ajimwine baana banji ba bwanga? (b) Mambo ka bakalume ba Lesa lelo jino kyo ‘bebashikilwa ku bantu’?

⁴ Kimye batumwa ba kwa Yesu kyo batuminwe mu mwingilo wa kunowa, baumvwijile mukambizho wanji wa kuba’mba “mwikale bajimuka pamo no milolo, ne kukoka pamo no bankunda.” Kabiji Yesu wanungilepo’mba: “Bajimukai bantu: mambo bakemusolola ku bije, ne mu mashinagoga abo bakemututaula; kine bakemuleta ku bene bandamakyalo ne ku bamfumu na mambo a amiwa, kikale ke kiyukilo kwi abo ne ku Bagentila pamo. . . . Kabiji bakemushikwa ku bantu bonse pa jizhina jami: kabiji awa ukakoselamo ne ku mpelo, ye ukapuluka.”—Mateo 10:16-22.

⁵ Lelo jino ‘bantu betushikwa’ mambo a kuba “byonse bya panopantanda biji mu bulume bwa kwa aye mubi,” Satana Diabola mulwanyi mukatampe wa Lesa ne bantu Banji. (1 Yoano 5:19) Balwanyi betu bemwena bene bunonshi bwetu bwa ku mupashi, bino kechi bayuka’mba bufuma kwi Yehoba ne. Byo betumona satwasangalala ne kumwemwesela byo twingila mwingilo wa kunowa na lusekelo, bakumya bingi pa kumona kukwatankana kwetu! Nangwa kikala kya na mukose-mukose kino bekiyuka bingi umvwe bafwakesha ku mpunzha ingi ne kutana kuba’mba Bakamonyi ba kwa Yehoba babena kwingilatu mwingilo umo yenka ye bengilapo ko bafuma. Bino twayuka kuba’mba kulutwe na lwendo, balwanyi betu bakamuyuka Yehoba witukwasha ne kwitukwatankanya pamo.—Ezikyo 38:10-12, 23.

6. Ñanyi luketekelo lo tuji nalo byo tubena kwingila mwingilo wa kunowa, kabiji jipuzho ka jijipo?

⁶ Mwina bujimi wapa Mwananji Yesu Kilishitu ‘lūsa lonse . . . lwa mwiulu ne lwa pano panshi.’ (Mateo 28:18) Onkao mambo, Yehoba wingijisha Yesu kutangijila mwingilo wa kunowa kupichila mu bamalaika ba mwiulu ne ‘kalume wa kishinka ne wa maana’ washingwa pano pa ntanda. (Mateo 24:45-47; Lumwekesho 14:6, 7) Pano twakonsha kuchinchika byepi ku balwanyi betu ne kwikala ba lusekelo byo tubena kutwajijila na kwingila mwingilo wa kunowa?

7. Twafwainwa kwikala na muchima wa mutundu ka umvwe twalengululwa nangwa kumanyikwa?

⁷ Umvwe twalengululwa nangwa kumanyikwa, twafwainwa kulomba Lesa kwitukwasha pa kuba’mba twikale na muchima wajingapo na Paulo. Wanembele’mba: “pa kunenwa bibi twibapesha; pa kupatwa, tutekanya; pa kubepelwa, tusashijilatu.” (1 Kolinda 4:12, 13) Kwikala na muchima wa uno mutundu ne kwingila bulongo mwingilo wetu ku bantu, kimo kimye walula byubilo bya balwanyi betu.

8. Lutekenesho ka lo mutana mu byambo bya kwa Yesu byanembwa pa Mateo 10:28?

⁸ Nangwatu kukeba kwitwipaya kechi kubwezha panyuma kizaku kyetu kya kwingila mwingilo wa kunowa ne. Tusapwila mambo a Bufumu patoka kwa kubula moyo. Kabiji tutekeneshiwa na byambo byaambile Yesu amba: “Abo bepaya mubiji ne kukankalwa kwipaya mweo kwibachina ne: muchinai aye wakonsha konauna ne mweo ne mubiji pamo mu Ngehena.” (Mateo 10:28) Twayuka kuba’mba Tata wetu wa mwiulu ye Upana bumi. Ufweta boba basunga bulumbuluke bwabo ne kutwajijila kwingila na bukishinka mwingilo wa kunowa.

Mambo Apulusha Bantu

9. Bantu bamo baubilenga byepi na byambo bya kwa Ezikyo, kabiji kino kibena kubiwa byepi ne lelo jino?

⁹ Kimye ngauzhi Ezikyo kyo asapwijile na kuchinchika byambo bya Yehoba ku “mukoka wa bantu ba milengulwila”—bena Isalela ne Yuda—bantu bamo batemenwe bingi kumvwa byo aambilenga. (Ezikyo 2:3) Yehoba waambile’mba: “Tala, obewa wamweka kwi abo nobe nyimbi wimba lwimbo wa butemwe na jiwi jawamisha, wayuka kwimba bulongo kijimba.” (Ezikyo 33:32) Pano bino, nangwa baumvwanga byambo bya kwa Ezikyo, kechi bebyubanga ne. Nga lelo jino kibena kubiwa byepi? Bashingwa bashalapo ne balunda nabo byo basapwila byambo bya Yehoba, bamo batemwa bingi pa kumvwa bikoba Bufumu, pano bino kechi bobapo kimo ne kwikala baana ba bwanga ba kwingila mwingilo wa kunowa ne.

10, 11. Kika kyaubiwenga pa kusapwila mambo etu apulusha bantu pa kutendeka kitota-myaka kya bu 20, kabiji bika byafuminemo?

¹⁰ Pano bino, bavula baumvwina mwingilo wa kunowa ne kutatula kusapwila mambo a Lesa. Kya kumwenako, mbila ya konaunwa kwa buno bwikalo bwa kwa Satana yabijikilwe kimye kwajinga kupwila kwa nkambi kwa bena Kilishitu kwalondakene kufuma mu 1922 kufika mu 1928. Mazubo amabila-bila avula abijikile luno luzhachisho lwabijikilwe pa kokwa kupwila. Panyuma ya kino, bantu ba Lesa banembele bino byambo ne kwibisampanya ku bantu.

¹¹ Pepi na kupwa kwa ma 1930, batatwile jishinda jikwabo ja kusapwilamo—ja kwenda kinkokombela. Pa kutendeka bantu ba Yehoba bavwalanga bipabi panembwa majashi a mvula-bantu. Mu kuya kwa moba, batatwile kusenda bipabi pajinga mitwe nabiji ya kuba’mba “Bupopweshi kakose kabiji kyakujilamo” ne “Ingijilai Lesa ne Yesu Mfumu.” Kimye kyo baendaukilenga mu mikwakwa, byakebwilenga bantu bapichilenga. Mulongo umo waingijilenga uno mwingilo kimye kyonse mu mikwakwa ya ku London mu England, mukinsankana bavula waambile’mba: ‘Kino kyalengejile bingi Bakamonyi ba kwa Yehoba kuyukanyikwa kabiji kibakoshe bingi.’

12. Kununga pa kusapwila mambo a lonaiko lukaleta Lesa, kika kikwabo kyo twambapo mu mwingilo wetu, kabiji bañanyi pano bakwatankana na kusapwila mambo awama?

¹² Byo tusapwila mambo a lonaiko lukaleta Lesa, twamba ne pa bintu byalayiwa bya Bufumu. Mu kusapwila kwetu na mukoyo mwaya ntanda yonse motutaina bantu bafwainwa. (Mateo 10:11) Jibumba ja bashingwa bavula bapelako baumvwijile lwito lwa mwingilo wa kunowa mu ma 1920 ne mu ma 1930. Kepo mu 1935 pa kupwila kwa nkambi, paumvwanyikile mambo awama a bwikalo bwawama bwa kulutwe bwa “jibumba jikatampe” ja ‘mikooko ikwabo’ jikekala pano pa ntanda. (Lumwekesho 7:9; Yoano 10:16) Jaumvwina mambo a lonaiko lukaleta Yehoba kabiji jakwatankana na bashingwa mu kusapwila mambo awama akupulusha bantu.

13, 14. (a) Ñanyi lutekenesho lo tutana pa Masalamo 126:5, 6? (b) Umvwe twatwajijila na kukusa ne kutekezha, kika kikamweka?

¹³ Pa Masalamo 126:5, 6 paji byambo bya lutekenesho ku ba mwingilo ba Lesa, kikatakata ku boba bamanyikwa. Paamba’mba: “Aba bakusa nkunwa na mipolo bakanowa na lusekelo. Awa ulupuka na kujila, kasa asenda nkunwa, kine ukabwela na kusangalala, kasa asenda bikuta byanji.” Bino byambo bya nyimbi wa masalamo bya kukusa ne kunowa bibena kumwesha Yehoba byo alamine ne kupesha boba bashajilepo babwelele kufuma mu buzha ku Babilona. Basangalele bingi kimye bebakasulwileko, pano bino kampe bajijile mipolo pa kubyala nkunwa yabo mu masala aikala pa myaka 70 yobajinga mu buzha. Nangwa byonkabyo, aba batwajijile na kukusa ne kwingila mingilo ya kushimika bamwene lusekelo mu mingilo ya maboko abo.

¹⁴ Kimo kimye twakonsha kujila mipolo umvwe tuji mu lweseko nangwa umvwe ketumaname pamo na bakwetu baitabila “na mambo a bololoke.” (1 Petelo 3:14) Pa kutatula mwingilo wetu wa kunowa, kyakonsha kwitukatazha bingi mambo a kuba kafwapo kyo twamonapo kya kumwesha’mba kyo kyafuma mu uno mwingilo ne. Pano umvwe twatwajijila na kukusa ne kutakezha, Lesa ukebikomesha kukila ne byo tulanguluka. (1 Kolinda 3:6) Kino kimweka mu byo tusampanya ma Baibolo ne mabuku akwabo alumbulula Binembelo.

15. Ambai kya kumwenako bingila mabuku etu a bwina Kilishitu mu mwingilo wa kunowa.

¹⁵ Monai byaubile muntu umo wa jizhina ja Jim. Bainanji byo bafwile, mu bipe byabo watainemo buku wa Life—How Did It Get Here? By Evolution or by Creation?a Wamutemenwe bingi uno buku. Jim byo bamusolomokele ku kamonyi umo mu mukwakwa, waambile’mba mukeye ne jikwabo, byo abweleleko ne lufunjisho lwa Baibolo lwatatwile. Jim wakomene bingi lubilo ku mupashi, wipaine kwi Yehoba kepo ne kubatizwa wabatizwe. Wabujileko ne balongo banji byo afunjile. Kyafuminemo, nyenga yanji ne kolojanji wa mulume baikele ke Bakamonyi ba kwa Yehoba. Kepo muya moba, Jim wayile na kwingijila pa Betele mu London.

Tumanyikwa Bino Twikala na Lusekelo

16. (a) Mambo ka mwingilo wa kunowa kyo abena kupangila bipangwa? (b) Yesu wajimwine byepi pa mambo a mwingilo wa mambo awama, bino tusolomoka bantu na ñanyi mulanguluko?

¹⁶ Mambo ka mwingilo wa kunowa kyo aikela mwingilo upanga bipangwa? Mambo bena Kilishitu bashingwa ne balunda nabo bomvwina mikambizho ya kwa Yesu: “Kyo nemubula mu mfishi mwikyambe pa mute; kabiji kyo mumvwa mu kutwi, mwikitayile mbila pa mitenge ya mazubo.” (Mateo 10:27) Nangwa byonkabyo, twakonsha kuketekela kupita mu malwa, mambo ne Yesu waambile’mba: ‘Mulongo ukamusolola mulongo wanji ku lufu; shanji naye ukasolola mwananji byonkabyo; baana nabo bakebabukila ba kwibasema ne kwibepayisha.’ Kabiji waambile’mba: “Inge mulanguluke’mba, Waiya kuleta mutende pano panshi ne: kechi naiya kuleta mutende ne, poso mpoko.” (Mateo 10:21, 34) Yesu kechi waishijile na kwabanya bisemi ne. Kimye kimo, mambo awama aubilenga byonkabyo. Byo kiji ne ku bakalume ba Lesa lelo jino. Kimye kyo tufwakesha bisemi, kechi tuya na mulanguluko wa kwabanya kisemi ne, tukeba kuba namba bonse batambwila mambo awama. Onkao mambo, tusolomoka bonse ba mu kisemi na lusa ne butemwe bulengela mambo etu kukebula boba ‘batongwelwa bumi bwa myaka.’—Byubilo 13:48.

17. Aba banemeka bumfumu bwa Lesa bapatulwa byepi, kabiji kya kumwenako kyabo ka kijipo?

¹⁷ Mambo a Bufumu apatula aba banemeka bumfumu bwa Lesa. Kya kumwenako, monai bapopweshi bakwetu byo bepatwile mambo a ‘kulubwila Kesala bintu bya Kesala, ne Lesa bintu bya Lesa’ mu moba a ba National Socialism mu Germany. (Luka 20:25) Kupusanako na bantangi ba bupopweshi ne betongola’mba bena Kilishitu ba mu ma chechi a Kilishitendomu, bakalume ba Yehoba bachinchikile ne kukanyishatu kuzhilulula mizhilo ya Baibolo. (Isaya 2:4; Mateo 4:10; Yoano 17:16) Shayuka wa mpito kabiji Mfumu aye Christine wanembele buku wa Nazi State and the New Religions, waambile’mba: “Bakamonyitu bo bonka Kafulumende wa [Nazi] bo akankelwe kushinda, nangwa kya kuba wibepaile bavula. Bupopweshi bwa Bakamonyi ba kwa Yehoba bwatwajijile kufikatu ne mu May 1945, bino kipanyi kya National Socialism kyo kyazhiile.”

18. Bantu ba Yehoba bomvwa byepi nangwa kya kuba bapita mu bya malwa?

¹⁸ Kuchinchika kwa bantu ba Yehoba ko bachinchika na kumanyikwa kwanema bingi. Babinemanga ba mu kafulumende bakomoka bingi lwitabilo lwetu, ne kukumya pa kumona’mba kechi twikala na mfika ne. Kya kumwenako, bena Kilishitu bapulukile mu oa Malwa bekala bingi na lusekelo kimye kyo bavuluka byo bapichilemo. Bayuka kuba’mba Yehoba wibapele “bukata bwine bwa bulume.” (2 Kolinda 4:7) Bashingwa baji mukachi ketu bashiinwa kuba’mba ‘mazhina abo anembwa mwiulu.’ (Luka 10:20) Kuchinchika kwabo kuleta luketekelo lubula kuleta bumvu. Ba mwingilo wa kunowa baji na luketekelo lwa kwikala pa ntanda nabo baji na luketekelo lumo.—Loma 5:4, 5.

Koselaimo mu Mwingilo wa Kunowa

19. Ñanyi mashinda akufunjishishamo aingila bulongo aingijishiwa mu mwingilo wa bwina Kilishitu?

¹⁹ Kechi twayuka kimye kyashalako Yehoba kyo atongola kulekelamo mwingilo wa kunowa kwa kifwanyikizho ne. Pano bino, pa kino kimye twafwainwa kuyuka kuba’mba ba mwingilo wa kunowa baji na mashinda amo o bengijilamo uno mwingilo wabo. Byonkabyo, twafwainwa kushiinwa amba bukishinka bwetu mu kwingijisha mashinda a kusapwilamo aingijishiwapo kala engilangatu bulongo. Paulo wabujile bakwabo bena Kilishitu amba: “Nemusashijila namba, Ikalai bakundondela amiwa.” (1 Kolinda 4:16) Kimye Paulo kyo apwijile na bakulumpe mu kipwilo kya bena Efisesa ku Miletusa, wibavulwileko amba kechi walekele kufunjisha bantu ‘patoka ne ku nzubo ne nzubo’ ne. (Byubilo 20:20, 21) Mulunda nanji Paulo aye Timoti byo afunjile mfunjishilo yafunjishilangamo batumwa, naye wakafunjisheko bena Kolinda. (1 Kolinda 4:17) Lesa wapesheshe mfunjishisho ya kwa Paulo, byonka byo akonsha kupesha kukoselamo kwetu mu mwingilo wa kusapwila mambo awama patoka ku nzubo ne nzubo, pa kubwelako, pa mafunjisho a Baibolo a pa nzubo ne konsetu kutanwa bantu.—Byubilo 17:17.

20. Yesu waambile byepi amba mwingilo wa kunowa kwa ku mupashi wajinga pepi, kabiji kino kyamwekele byepi mu myaka ya ku nyuma kwe?

²⁰ Pa nyuma ya kusapwila mwanamukazhi mwina Samaliya kubwipi na muzhi wa Saikala mu 30 C.E., Yesu waambile pa mambo a kunowa kwa ku mupashi. Waambijile baana banji ba bwanga amba: “Inunai meso enu, mumone majimi, byo atoka kala afwainwa kunowa. Kabiji awa unowa utambula mfweto, ubungizha ne kajo ka ku bumi bwa myaka; namba ne yewa ukusa nkunwa ne yewa unowa basekele pamo.” (Yoano 4:34-36) Kampe Yesu wamwenejile jimo kyafuminemo mu mwisambo ye esambile na mwanamukazhi mwina Samaliya, mambo bavula bamwitabijilenga na mambo a byashimwinenga yewa mwanamukazhi. (Yoano 4:39) Mu myaka ya ku nyuma kwe, byalo byavula byakainyenga Bakamonyi ba kwa Yehoba kwingila mwingilo wabo, pano bibaswisha kabiji kino kyashinkula majimi apya a kunowamo. Kyafumamo ke kya kuba’mba kunowa kwa ku mupashi kubena kwingijiwa. Kuzhokoloka mwaya ntanda yonse, tubena kupeshiwa bingi byo tubena kutwajijila kwingila na lusekelo mwingilo wa kunowa kwa ku mupashi.

21. Mambo ka o twafwainwa kutwajijila kwingila mwingilo wa kunowa na lusekelo?

²¹ Ba mwingilo wa kunowa bengila bingi na kupelawizha umvwe kajo kapya. Bengila na mukoyo kuchina’mba kakonaika. Lelo jino, kikebewa ne atweba kwingila na mukoyo ne kupelawizha mambo tuji mu “kimye kya kumpelo.” (Danyela 12:4) Kya kine, tupita mu meseko, pano bino bapopweshi ba Yehoba baji na mwingilo mukatampe wa kunowa kukila ne byokyajinga kala. Onkao mambo, kino ke kimye kya lusekelo. (Isaya 9:3) Byo tuji ba mwingilo wa kunowa, twayai nanchi tutwajijile na kwingila mwingilo wa kunowa!

[Tubyambo twa mushi]

Musakukumbula’mba Ka?

• Mwina bujimi bwa kunowa wakumbula byepi lulombelo lwa kutuma ba kunowa bavula?

• Nangwa kya kuba ‘betushikwa,’ twikala na muchima wa mutundu ka?

• Mambo ka o twikela ba lusekelo nangwa kya kuba betumanyika?

• Mambo ka o twafwainwa kukosela mu mwingilo wa kunowa na kupelawizha?

[Kipikichala pa peja 15]

Kwenda kinkokombela kwalengejile mambo a Bufumu kukebula bavula

[Kipikichala pa peja 15]

Atweba tubyala ne kutekezha, bino Lesa ye ukomesha

[Bipikichala pa peja 16, 17]

Aba bengila mwingilo wa kunowa kwa ku mupashi bakwashiwa na bamalaika