BUTALA BWA MABUKU BWA PA INTANETI
Kyamba kya Usopa
BUTALA BWA PA INTANETI
Kikaonde
Pa kukebela
  • Bisopelo
  • BAIBOLO
  • MABUKU
  • KUPWILA
  • w01 10/1 pp. 13-18
  • Mapesho a Yehoba Etunonkesha

Vidyo ufwamo.

Yakana kushinkuka.

  • Mapesho a Yehoba Etunonkesha
  • Kyamba kya Usopa—2001
  • Tumitwe tucheche
  • Byambo Bipashako
  • Byambo bya Lesa—Kyabupe Kyabuneme
  • Twasanta Bingi pa Kwikala Nakya Bupe kya Mupashi Wazhila
  • Butemwe bwa Bwina Kilishitu—Kyabupe Kyotwafwainwa Kulama
  • ‘Bya Bupe ku Bantu’
  • Kyabupe Kyamwingilo wa Mubujimi
  • Kwikala Balusekelo mu Kisemi —Kyabupe Kyawama
  • Mambo ka Bupe bwa Lesa o Bwanemena?
    Kyamba kya Usopa Kibena Kubijika Bufumu Bwa Yehoba (Kya bena kengi)—2017
  • “Ukafwenya Kwipi ne Anweba”
    Kyamba kya Usopa—2003
  • Kwenda Mu Bololoke Mufuma Lusekelo
    Kyamba kya Usopa—2006
  • Bupe bwa pa Kimye Kyafwainwa
    Kyamba kya Usopa Kibena Kubijika Bufumu Bwa Yehoba (Kya bena kengi)—2017
Monai Bikwabo
Kyamba kya Usopa—2001
w01 10/1 pp. 13-18

Mapesho a Yehoba Etunonkesha

“Mapesho a Yehoba o alengela muntu kunonka; kabiji mingilo yanji kechi inungako [misongo, NW] ne.”—BYAMBO BYA MANA 10:22.

1, 2. Mambo ka lusekelo kyolubujila kufuma mubunonshi bwakumubiji?

MU MOBA etu alelo bantu bavula batemwa bingi bunonshi bwakumubiji. Pano nanchi bunonshi bwa kumubiji bwibaletela lusekelo nyi? Muntu umo mu magazini wa The Australian Women’s Weekly waambile’mba: “Kala bantu kechi bapopomejilwe byonka byobaji lelo jino ne.” Kabiji wanungilepo kuba’mba: “Kino kintu kyenyi. Betubujilenga’mba kyalo kya Australia kechi kiji nabuyanji ne, pano bwikalo kechi bwawama ne. . . . Onkao mambo, kino kyafichisha bingi bantu kumuchima mukyokino kyalo. Banabalume nebanabakazhi bonse pamo bamona’mba pajikintu kimo kyobabula mubwikalo bwabo, pano bino kechi bekiyukatu ne.” Binembelo byaamba kine kuba’mba lusekelo nebwikalo bwa muntu kechi bufuma mubintu byoanonka ne!—Musapwishi 5:10; Luka 12:15.

2 Baibolo ifunjisha kuba’mba lusekelo lukatampe lufuma mumapesho a Lesa. Kabiji pakino, Byambo bya Mana 10:22 byaamba’mba: “Mapesho a Yehoba o alengela muntu kunonka; kabiji mingilo yanji kechi inungako [misongo, NW] ne.” Javula misongo iya namambo alwiso lwakusakasaka bunonshi bwakumubiji. Kine mutumwa Paulo waambile bingi bulongo’mba: “Aba baji na muchima usaka bunonshi baponena mu lweseko ne kufwa mu bwina, ne mu bya lwiso bya kukosama ne bya kwiipaya, byo bibebizha bantu mu lufu ne mu lonaiko. Mambo kutemwa mali ye muzhazhi wa misango yonse ya bubi: bino bamo byo beakumbilwe ebasendwile kufuma ku lwitabilo, kabiji beashile bene na bya bulanda byavula.”—1 Timoti 6:9, 10.

3. Mamboka bantu ba Lesa kyobapichila mumeseko?

3 Lubaji lukwabo, aba batwajijila na ‘kukokela jiwi ja Yehoba’ bamona mapesho abula misongo. (Mpitulukilo ya mu mizhilo 28:2) Bino bamo bakonsha kushikisha’mba, ‘umvwe kyakuba mapesho a Yehoba kechi anungako misongo ne, nga mamboka bakalume ba Lesa kyobayanjila?’ Baibolo ikumbula’mba Lesa waswisha kupita mumeseko, pano bino afuma kwi Satana, buno bwikalo bwanji bubi, nekubuntu bwetu bwa bumbulwakoloka. (Ntendekelo 6:5; Mpitulukilo ya mu mizhilo 32:4, 5; Yoano 15:19; Yakoba 1:14, 15) Yehoba ye nsulo ya “bya kupana byonse byawama ne bya bupe byonse byalumbuluka.” (Yakoba 1:17) Onkao mambo, mapesho anji kechi aleta misongo ne. Pano twayai tumonepo byabupe bya Lesa bimo byalumbuluka.

Byambo bya Lesa—Kyabupe Kyabuneme

4. Mapesho nekyabupe ka bantu ba Yehoba kyobaji nakyo mu kino “kimye kya ku mpelo”?

4 Pamambo a “kimye kya ku mpelo,” bungauzhi bwakwa Danyela bwaamba’mba: ‘Maana a kuyuka bintu akayanga na kunanuka.’ Pano bino buno bungauzhi bwalumbulwile bulongo bino byambo’mba: ‘Kafwako mubi ukebyumvwa ne; pakuba ba maana bakebyumvwa.’ (Danyela 12:4, 10) Akikilangulukaipotu! Byambo bya Lesa—kikatakata bungauzhi bwabyo, bwaambiwa namaana a Lesa kyakuba mubi kuba wibumvwa ne, kanatu bantu ba Yehoba bobebumvwa. Mwana Lesa walombele’mba, ‘Tata, Mwine wa mwiulu ne panshi, nemupopwela byo mwafile bino ku bajimuka ne ba maana, kabiji mwibisolola ku twana twa lukeke.’ (Luka 10:21) Kejishuko jikatampe bingi jakwikala nakyabupe kyabuneme, Baibolo, Byambo bya Lesa byanembeshiwa kabiji nekwikala pakachi kaboba bantu Yehoba boapa maana a kumupashi!—1 Kolinda 1:21, 27, 28; 2:14, 15.

5. Maana oaka, kabiji twakonsha kwiatambwila byepi?

5 Umvwe nekutambwila ‘maana afuma mwiulu’ ne, inge tufwao maana akumupashi. (Yakoba 3:17) Maana kebulume bwakulanguluka nekwingijisha milangwe pakupwisha makatazho, kuchina bintu bileta misongo, kutana byomwakebelenga, nangwa kufunjisha lufunjisho lwawama. Tutambwila byepi maana a Lesa? Byambo bya Mana 2:6 byaamba’mba: ‘Yehoba ye upana maana; mu kanwa kanji mo mufuma kuyuka ne milangwe.’ Ee, Yehoba wakonsha kwitupa maana umvwe saka tukelwa mukwialomba byonka byoapele Mfumu Solomone ‘muchima wa maana ne wa milangwe.’ (1 Bamfumu 3:11, 12; Yakoba 1:5-8) Pakuba’mba twikale namaana, twafwainwa kutwajijila nakukokela Yehoba kupichila mukufunda Byambo byanji nekwibingijisha.

6. Mamboka o kyawamina kwingijisha mizhilo nemafunde a Lesa mubwikalo bwetu?

6 Byakumwenako byawamisha bya maana a Lesa biji mumizhilo nemafunde aji mu Baibolo. Abye bintu bitukwasha bingi mumashinda onse—kumubiji, mundangulukilo, mungubilo yabintu ne kumupashi. Nyimbi wa masalamo waimbile bingi bulongo’mba: ‘Buku wa mizhilo wa Yehoba walumbuluka, wikizha muchima: Mulaye wa Yehoba wakine, upana maana kubantutu. Mafunde a Yehoba aoloka, asekesha ne muchima: Mukambizho wa Yehoba wawama, utokesha pa meso. Moyo wa kwakamwa Yehoba watoka, wikala myaka: Malamuna a Yehoba o a kine, aolokatu. Byafwainwa kusakwa kukila ngolode, kine, nangwa ngolode yawamisha ne kuvula.’—Masalamo 19:7-10; 119:72.

7. Bintu ka bifuma mukubula kukokela mizhilo yaoloka ya Lesa?

7 Lubaji lukwabo, aba bakana mizhilo ya Lesa yaoloka kechi batana lusekelo nekukasuluka kobakeba ne. Byopapita kimye bayuka kuba’mba Lesa kechi yewafwainwa kukosamikwa ne, mambo muntu yense unowa kyonka kyoabyala. (Ngalatiya 6:7) Bantu bavula babula kukokela mafunde a Baibolo babena kunowa bya malwa bibena kufumamo nabiji kwimita memi akubula kukeba, mashiki alenga bumvu, nekwipizha bintu byabulapotu nangwa kimo ne. Umvwe babula kujanyenye nekupimpula bwikalo bwabo, bino byubilo byabo kulutwe nalwendo bikebatwala mulufu nangwa kampe nekukebonawisha kwi Lesa.—Mateo 7:13, 14.

8. Mambo ka bantu batemwa Byambo bya Lesa kyobekela balusekelo?

8 Pano aba batemwa Byambo bya Lesa nekwibingijisha, bamona mapesho avula kyonka kino kimye nekimye kyakulutwe. Bayukishatu kuba’mba mizhilo ya Lesa ibakula, nekusangalala basangalala, kabiji batengela kimye kyobakakulwa kubundengamambo nelufu. (Loma 8:20, 21; Yakoba 1:25) Luno luketekelo lwakine mambo luji mukyabupe kya butemwe Lesa kyoapa bantu—kitapisho kya nkuulo ya Mwananji yeatemwisha, aye Yesu Kilishitu. (Mateo 20:28; Yoano 3:16; Loma 6:23) Kino kyabupe kyawamisha, kibena kumwesha butemwe bukatampe Lesa boatemwa bantu, nekwibalaya mapesho amyaka nemyaka bonse batwajijila nakukokela Yehoba.—Loma 8:32.

Twasanta Bingi pa Kwikala Nakya Bupe kya Mupashi Wazhila

9, 10. Kyabupe kya Lesa kya mupashi wazhila kitukwasha byepi? Ambai kyakumwenako.

9 Kyabupe kyabutemwe bwa Lesa kikwabo kyotwafwainwa kusanchila ke mupashi wanji wazhila. Pajuba ja Pentekosta wa 33 C.E., mutumwa Petelo wasashijile bantu bavula bapwijile mu Yelusalema amba: “Lapilai, ne kubatizwa bonse mu jizhina ja Yesu Kilishitu mu lulekelo lwa mambo enu; kabiji mukatambula wa bupetu Mupashi Wazhila.” (Byubilo 2:38) Mu moba etu alelo Yehoba upana mupashi wanji wazhila kubakalume banji bepana bamulomba nekukeba kuba kyaswa muchima wanji. (Luka 11:9-13) Mu moba akala, ino ngovu yakila bilengwa byonse ya mupashi wazhila wa Lesa nangwa’mba bulume, yakoseshenga banabalume nebanabakazhi balwitabilo, kuvwangakotu nebena Kilishitu batanshi. (Zekaliya 4:6; Byubilo 4:31) Neatweba bantu ba Yehoba yakonsha kwitukosesha, nangwa kyakuba tupita mumakatazho akatampe .—Yoela 2:28, 29.

10 Monai byajinga Laurel wakolelwe kalepu wakelwangatu mumashinyi amukwashanga kupema bulongo pa myaka 37.a Nangwa kyakuba wajinga mumisongo ikatampe, waingijile Lesa nakizaku kufikatu nebyoafwile. Pamyaka yoajinga mumi, Laurel wamwene mapesho a Yehoba avula bingi. Kyakumwenako, wakwashishe bantu 17 kufunda bukine bwalumbuluka bwa mu Baibolo, nangwa kyakuba wakelwangatu paano mashinyi juba jonse. Bwikalo boapichilemo bwituvululako byambo byakwa mutumwa Paulo amba: “Byo nji [wakoka, NW], byo byo nji ke wakosa.” (2 Kolinda 12:10) Kyakine, mingilo yonse yotuba mumwingilo wetu wakusapwila mambo awama, kechi twiingila nabulume nangwa nangovu yetu ne, bino ngovu ya Lesa ya mupashi wazhila yeapa boba batwajijila kumvwina jiwi janji yoitukwasha.—Isaya 40:29-31.

11. Mupashi wa Lesa upanga bipangwa ka mu boba bavwala “bumuntu bupya.”?

11 Umvwe satukokela Lesa, mupashi wanji upanga bipangwa mwiatweba nabiji butemwe, lusekelo, mutende, kukoka muchima, lusa, buwame, bukishinka, bukimote nekwikanya. (Ngalatiya 5:22, 23) Bino “bipangwa bya mupashi” kelubaji lumo lwa “bumuntu bupya” bena Kilishitu bobavwala kupingizha pabyubilo byalwiso nebya bunyama byobaubanga kala. (Efisesa 4:20-24; Isaya 11:6-9) Butemwe kyokintu kyanema bingi pabino bipangwa mambo “ye mukwato ulumbulula byonse.”—Kolose 3:14.

Butemwe bwa Bwina Kilishitu—Kyabupe Kyotwafwainwa Kulama

12. Tabita ne bena Kilishitu bakwabo ba mu kitota-myaka bamwesheshe byepi butemwe?

12 Butemwe bwa bwina Kilishitu kekya bupe kikwabo kitupa Yehoba kyotwafwainwa kulama. Butangijilwa namafunde, pano bino buji bingi nakifyele kyakuba bupwanya bonse baitabila pamo kukilatu nebulongo bwa kumubiji. (Yoano 15:12, 13; 1 Petelo 1:22) Kyakumwenako, monai byajinga Tabita, mwanamukazhi mwina Kilishitu wawama wajingako mu kitota-myaka kitanshi. “Uno mwanamukazhi wavujile mingilo yawama ne kupana wapaine bya bupe byavula ku balanda,” kikatakata banabakazhi bafwijilwe bajinga mukipwilo. (Byubilo 9:36) Bano banabakazhi bafwijilwe kampe bajinga nena balongo babo bakumubiji bakonsheshe kwibakwasha, bino nangwa byonkabyo Tabita aye wakebelenga kwibobila kiji kyonse kyoakonsheshe kwibobila nekwibakosesha. (1 Yoano 3:18) Tabita byoamwesheshepo kyakumwenako kyawama! Butemwe bwakutemwa balongo bobwalengejile Pilisila ne Akwila ‘kuswa kutapwa’ pa mambo a mulongo wabo Paulo. Kabiji butemwe bobwatundaikile ne Epafalasa, Luka, Onesifolusa ne bakwabotu kukwasha uno mutumwa kimye kyoajinga mukaleya ku Loma. (Loma 16:3, 4; 2 Timoti 1:16; 4:11; Filemonyi 23, 24) Ee kine, bena Kilishitu ba uno mutundu mumoba etu a lelo ‘betemwa bene na bene,’ kya bupe kyawama kibapa Lesa kibayukanyikisha’mba baana babwanga bakine bakwa Yesu.—Yoano 13:34, 35.

13. Twakonsha kumwesha byepi’mba tunemeka bulongo bwetu bwa bwina Kilishitu?

13 Nanchi musangalela mubutemwe bumweshiwa mukipwilo kya bwina Kilishitu nyi? Abya musanchila bulongo bwetu bwa kumupashi bwa ntanda yonse nyi? Ano nao kemapesho a Yehoba etunonkesha afuma mwiulu. Pano twakonsha kumwesha byepi’mba twianemeka? Twakonsha kuba byobyo, kupichila mu kumwingijila Lesa mwingilo wazhila, kwivwangamo mukupwila kwa bwina Kilishitu, nekumwesha butemwe nebipangwa bikwabo bya mupashi wa Lesa.—Filipai 1:9; Bahebelu 10:24, 25.

‘Bya Bupe ku Bantu’

14. Mwina Kilishitu wafwainwa kwikala muntu wabyepi umvwe ukeba kwingila mwingilo wabukulumpe nangwa bunkwasho mukipwilo?

14 Banabalume bena Kilishitu basaka kwikala bakulumpe nangwa bankwasho mukipwilo mukukeba kwingijila bapopweshi bakwabo bakeba mwingilo wawama. (1 Timoti 3:1, 8) Pa kuba’mba muntu abikwe pa ino mingilo, wafwainwa kwikala muntu wabumupashi, wayuka bulongo Binembelo kabiji wapayankana mumwingilo wa mubujimi. (Byubilo 18:24; 1 Timoti 4:15; 2 Timoti 4:5) Wafwainwa kwikala muntu wakoka muchima, wikepesha kabiji watekanya, mambo bantu betota bekebela byabo abo bene kechi bamona mapesho a Lesa ne. (Byambo bya Mana 11:2; Bahebelu 6:15; 3 Yoano 9, 10) Umvwe wasongola, wafwainwa kwikala muntu ulama bonse bamunzubo yanji bulongo. (1 Timoti 3:4, 5, 12) Muntu wa uno mutundu wakonsha kumona mapesho a Yehoba, mambo unemeka byabunonshi bwa kumupashi.—Mateo 6:19-21.

15, 16. ‘Bya bupe ku bantu’ bobañanyi? Ambai byakumwenako.

15 Aba baji pamwingilo wabukulumpe mukipwilo umvwe kebengile nangovu mubusapwishi, bukafunga, bufunjishi, betulengela kunemeka bino ‘bya bupe ku bantu.’ (Efisesa 4:8, 11) Aba bamwenamo bulongo mumwingilo wabo wabutemwe kechi jonse jobamwesha lusanchilo lwabo ne, bino Yehoba yeumona mingilo yonse ingila bakulumpe mukipwilo bakishinka. Kechi ukavulama butemwe bobejimwesha jizhina janji mukwingijila bantu banji ne.—1 Timoti 5:17; Bahebelu 6:10.

16 Monai byaingijile mukulumpe mukipwilo umo wingila nangovu wafwakashishe mwanyike wamukazhi mwina Kilishitu wailenga kufyeta nakukamuba opaleshonyi wabongo. Mulongo wanji umo wanembele’mba: “Uno mukulumpe wajinga bingi na lusa, kabiji wamukwashishe bingi ne kumulama. Walombele lūsa lwakumuswisha kulomba kwi Yehoba pamo neatweba. Byoalombelenga, bashanja uno mwana [babula Bakamonyi bakwa Yehoba] bajijile bingi, kabiji bonse bajinga mukyoya kibamba kimo kya kipatela mipolo yalakachilengatu. Lulombelo lwa yewa mukulumpe byo lwajingapo lwana lusa, kabiji bwajinga butemwe bwa Yehoba pakumutuma pakimye kyafwainwa!” Kamonyi mukwabo wajinga mulwazhi waambile pamambo a bakulumpe mukipwilo bamufwakashijilenga’mba: “Bakulumpe mukipwilo byo banankaminenga kumwanya yenajingapo wabantu bakolwa bingi, nayukile namba, nangwa pamweketu kyabyepi nangwa kyabyepi nsakuchinchika. Naikele mutende nekukosako.” Nanchi muntu wakonsha kupota kifyele kya uno mutundu nyi? Kwalepeshatu! Mambo kekyabupetu kifuma kwi Lesa, kyoapana kupichila mukipwilo kya bwina Kilishitu.—Isaya 32:1, 2.

Kyabupe Kyamwingilo wa Mubujimi

17, 18. (a) Kyabupe kyamwingilo ka Yehoba kyoapana kubantu banji bonse? (b) Bukwasho ka Lesa boapana pakuba’mba twingile mwingilo wetu?

17 Kafwako mushingi mukatampe upanwa kumuntu wakila yewa wakwingijila Yehoba, Mwine Wakila ne. (Isaya 43:10; 2 Kolinda 4:7; 1 Petelo 2:9) Bino nangwa byonkabyo, jishuko ja kwingila mwingilo wakusapwila jijitu kubonse—kubanyike nebakulumpe, banabalume nebanabakazhi basaka kwingijila Lesa kufuma mukachi ka muchima. Nanchi mwingilako uno mwingilo wabupetu wakilamo kunema nyi? Bamo kechi basapwila ne, mambo akulanguluka’mba kechi bafwainwa ne, pano bino mwafwainwa kuvulukanga’mba Yehoba upana mupashi wanji wazhila kuboba bamwingijila, kabiji witukwasha kuwamya mumo mumo motwashajilamo.—Yelemiya 1:6-8; 20:11.

18 Yehoba wapana mwingilo wakusapwila Bufumu ku bakalume banji bekepesha, kechi kubantu belundumika baketekela mu maana abo bene ne. (1 Kolinda 1:20, 26-29) Bantu bekepesha kabiji babimote, bayuka papela bulume bwabo nekuketekela mubukwasho bwa Lesa kimye kyobengila mwingilo wamubujimi. Kabiji basanchila bingi bukwasho bwa kumupashi boapana kupichila mwi ‘kalume wa kishinka ne wa maana.’—Luka 12:42-44; Byambo bya Mana 22:4.

Kwikala Balusekelo mu Kisemi —Kyabupe Kyawama

19. Bintu ka bikwasha mukukomesha baana?

19 Masongola nekwikala balusekelo mukisemi ke byabupe kufuma kwi Lesa. (Luta 1:9; Efisesa 3:14, 15) Kabiji nebaana nabo ke ‘bunonshi bufuma kwi Yehoba,’ buletela bansemi lusekelo umvwe kyakuba bebafunjisha byubilo bya Lesa. (Masalamo 127:3) Inge mwibansemi twajijilai kukokela jiwi ja Yehoba nekufunjisha baana benu saka bakiji bacheche monka mwayila Byambo byanji. Aba boba bino kinetu bakamona mapesho a Yehoba kabiji ukebakosesha kyakine kine.—Byambo bya Mana 3:5, 6; 22:6; Efisesa 6:1-4.

20. Kika kyakonsha kukwasha bansemi baji nabaana bafuma mubupopweshi bwakine?

20 Nangwa kyakuba bansemi baji namoyo wakwakamwa Yehoba bebikako nakufunjisha baana babo, bamo baana basalapo abo bene kufuma mubupopweshi bwakine inge bakoma. (Ntendekelo 26:34, 35) Akye kikozha bingi bansemi ku muchima. (Byambo bya Mana 17:21, 25) Mukifulo kya kubatu’mba mwane mambo anji, kyakonsha kwibakwashako umvwe sabavuluka kishimpi kyakwa Yesu kya mwana walubile. Nangwa kyakuba awa mwana wafumine panzubo nekutwela mubwikalo buncha, pakupitapo kimye wabwelele kunzubo yabashanji bamutambwijile nalusekelo kabiji nabutemwe. (Luka 15:11-32) Nangwa pamweke kyabyepi nangwa kyabyepi, bansemi bakishinka babwina Kilishitu, bakonsha kuketekela’mba Yehoba wibomvwa, wibatemwa kabiji wakonsha kwibakwasha.—Masalamo 145:14.

21. Twafwainwa kukokela ñanyi, kabiji mambo ka?

21 Twayai atweba bonse tuyuke bintu byanemesha mubwikalo bwetu. Nanchi tusasata nakukeba bunonshi bwakumubiji bwavula, bwakonsha kwituletela misongo atweba bene nebisemi byetu nyi? Inyi, tukeba ‘bya kupana byonse byawama ne bya bupe byonse byalumbuluka’ bifuma kwi “Tata wa byeya.” (Yakoba 1:17) Satana “shanja bubela,” usaka atweba kukabakana nakukeba bunonshi bwa kumubiji nekutaya lusekelo ne bumi bwetu. (Yoano 8:44; Luka 12:15) Yehoba ye witutemwa kabiji ukeba atweba kwikala bulongo. (Isaya 48:17, 18) Onkao mambo, twayai tutwajijile kukokela Shetu wamwiulu ne ‘kusangalela’ mwi aye. (Masalamo 37:4) Umvwe ketube bino, bya bupe bya Yehoba bya buneme nemapesho anji biketunonkesha kwakubula kunungako kamusongo nangwa kachechetu ne.

[Tubyambo twa mushi]

a Monai Loleni! wa Kizungu wa January 22, 1993, mapeja 18-21.

Mukivuluka Nyi?

• Lusekelo lukatampe lutanwa kwepi?

• Byabupe ka bimo Yehoba byoapana kubantu banji?

• Mamboka mwingilo wa mubujimi kyoaikela kyabupe?

• Bansemi bafwainwa kuba byepi pakuba’mba bamone mapesho a Yehoba mukukomesha baana babo?

[Kipikichala pa peja 14]

Nanchi musanchila kyabupe kya Lesa kya Byambo byanji byanembwa nyi?

[Kipikichala pa peja 15]

Nangwa kyakuba bwikalo bwanji bwakatezhe bingi, Laurel Nisbet waingijile Yehoba nakizaku

[Bipikichala pa peja 16]

Byonka byajinga Tabita, bena Kilishitu bamu ano moba etu alelo bayukanyikilwa bingi nabutemwe bwabo

[Kipikichala pa peja 17]

Bakulumpe mukipwilo babwina Kilishitu batemwa bakwabo baitabila

    Mabuku a mu Kikaonde (1992-2025)
    Shinkai
    Shinkulai
    • Kikaonde
    • Tuminaiko Bakwenu
    • Byo Mukeba
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Shinkulai
    Tuminaiko Bakwenu