“Ukafwenya Kwipi ne Anweba”
“[Lesa] kechi uji kwalepa ne atweba bonse ne.”—BYUBILO 17:27.
1, 2. (a) Umvwe twatala tubangabanga mwiulu, ñanyi jipuzho jotwakonsha kwiipuzha pamambo a Mulenga? (b) Baibolo itubula byepi kine’mba Yehoba kechi ukankalwa kumona bantu nameso anjine?
ABYA mwakitalapo kala mwiulu mwakenguluka bufuku nekukumya pakumona tubangabanganyi? Kuvula kwatubangabanga twakukankalwa kubala nekubaisha kwalwelele kuleta bingi moyo. Muluno lwelele lwabaya bibye, ino ntanda kekajintomyatu kacheche. Nanchi kino kilumbulula’mba Mulenga, “Mwine Wakila wa panopantanda ponse,” namambo akuba uji pakifulo kyapeulu kechi wakonsha nekutako muchima kukulama bantu nekuba’mba uji kwalepesha kwakukankalwa bantu kumuyukanyi?—Masalamo 83:18.
2 Baibolo itubujishatu patoka kuba’mba Yehoba kechi ukankalwa kumona bantu nameso anji ne. Byambo bya Lesa bitutundaika kumukeba. Byaamba’mba: “Kechi uji kwalepa ne atweba bonse ne.” (Byubilo 17:27; 1 Byambo bya Moba 28:9) Kyakine, umvwe twafwenya kwipi ne Lesa, neaye ukafwenya kwiatweba. Muñanyi jishinda? Byambo byakinembelo kyetu kyamwaka wa 2003 byakumbula jino jipuzho namukumbu usangajika kuba’mba: “Aye ukafwenya kwipi ne anweba.” (Yakoba 4:8) Pano twayai twambe pamfweto imo yawamisha Yehoba yoapa aba bafwenya kwipi neaye.
Kyabupe Kitupa Yehoba
3. Ñanyi kyabupe Yehoba kyoapana kuboba bafwenya kwipi neaye?
3 Kyakutendekelapotu, bakalume ba Yehoba baji nakyabupe kyanema bingi kyoebatujila. Bulume bonse, byabunonshi, nekufunda sukulu byakino kyalo kechi byakonsha kupana kino kyabupene. Kino kekyabupe Yehoba kyoapanatu kuboba bafwenya kwipi neaye. Ñanyi kyabupe kino? Byambo bya Lesa byakumbula’mba: ‘Umvwe . . . wasansula jiwi jobe mu kukeba milangwe, kabiji umvwe wiikeba nobe siliva, ne kwiikebesha pamo nobe ukeba bya buneme byafyamika, kepo ukayuka mo ayila moyo wa kumwakamwa Yehoba, ne kumona maana a kumuyuka Lesa. Mambo Yehoba ye upana maana.’ (Byambo bya Mana 2:3-6) Akilangulukaipotu bantu bambulwakoloka ‘kumona maana a kumuyuka Lesa’! Kino kyabupe, maana atanyiwa mu Byambo bya Lesa, apashañanyishiwa ku “bya buneme byafyamika.” Mamboka?
4, 5. Mamboka ‘maana a kumuyuka Lesa’ kyoaesakanyiwa ku “bya buneme byafyamika.”? Lumbululai.
4 Kintu kimo kyotwakonsha kuyuka kekyakuba’mba, maana a Lesa anema bingi. Mfweto imo yanema yoapana kemulaye wabumi bwamyaka nemyaka. (Yoano 17:3) Pano bino nangwatu luno lonka ano maana etukwasha mubwikalo bwetu. Kyakumwenako, namambo akuta muchima kukutanga Byambo bya Lesa, twayuka mikumbu yamepuzho anema nabiji akuba’mba: Lesa jizhina janji ñanyi? (Masalamo 83:18) Kika kyakine kyubiwa kubafwa? (Musapwishi 9:5, 10) Ñanyi nkebelo Lesa yoaji nayo kuino ntanda nebantu? (Isaya 45:18) Kabiji twafunda nekuba’mba twakonshatu kwikala bulongo umvwe ketwingijishe lujimuno lwamaana lutanyiwa mu Baibolo. (Isaya 30:20, 21; 48:17, 18) Onkao mambo, tuji nalutangijilo lwakine lwitukwasha kushinda makatazho amu bwikalo bwetu nekukeba jishinda jabumi jileta lusekelo lwakine nekutondwa. Kyakila pabyonse, Byambo bya Lesa byotwafunda bitukwasha kuyuka byubilo bikatampe bya Yehoba nekufwenya kwipi neaye. Ñanyi kintu kyakonsha kunema kukila pakwikala nabulunda bwapamuchima ne Yehoba bwaimena pa ‘kumona maana a kumuyuka Lesa’?
5 Kuji kishinka kikwabo kyalengela maana a Lesa kwesakanyiwa ku “bya buneme byafyamika.” Byonka biji byabuneme byavula, kino kyabuneme kechi kimwekana-mwekana muino ntandane. Pabangikazhi 6 bilyonyi baji panopantanda, pepi nobe 6 milyonyi bapopweshi ba Yehoba, kokuba’mba bantu umvwe baji 1,000 muntutu umo yewatana ‘maana a kumuyuka Lesa.’ Pakuba’mba tulumbulule byokyashupa kuyuka bukine bwa Byambo bya Lesa, langulukai jipuzho jamu Baibolo jakuba’mba: Kika kyubiwa kubafwa? Tufunda mu Binembelo kuba’mba mweo ufwa kabiji bafwa kafwako nangwa kimo kyobayukane. (Ezikyo 18:4) Bino, mubupopweshi bwavula panopantanda, bantu bavula bafunda mafunjisho abubela akuba’mba kuji kintu kimo kishala kyumi mumuntu umvwe wafwa. Luno lolufunjisho lukatampe lwamubupopweshi bwa Kilishitendomu. Kabiji ano mafunjisho akumbana nemu Buddhism, Hinduism, Islam, Jainism, Judaism, Shinto, Sikhism, ne Taoism. Akilangulukai, bantu bavula bafunjishiwa luno lufunjisho lwabubela!
6, 7. (a) Bañanyi bunketu bakonsha kutana ‘maana a kumuyuka Lesa’? (b) Kyakumwenakoka kimwesha kuba’mba Yehoba witupa milangwe yabulapo bantu bavula ‘ba maana ne ba milangwe’?
6 Mamboka bantu bavula kyobabujila kutana ‘maana a kumuyuka Lesa’? Mambo muntu kechi wakonsha kumvwa mwatala Byambo bya Lesa kwakubula bukwasho Bwanjine. Vulukai kuba’mba ano maana kekyabupe. Yehoba wiapanatu kuboba bakeba kufunda Byambo byanji nabukishinka nenakwikepesha. Bano kechi bakonsha kwikala ba ‘maana mwayila buntunshi ne.’ (1 Kolinda 1:26) Bavula bamwiabo bakonsha kwibayuka kubantu baino ntanda amba ‘kechi bafunda ne, bantutu.’ (Byubilo 4:13) Bino, kino kechi kyokine kintune. Yehoba witupesha kwikala na ‘maana a kumuyuka’ namambo abyubilo byoamona mumuchima wetu.
7 Monai kyakumwenako. Bashayuka bavula mu Kilishitendomu banemba byambo byavula pamambo a Baibolo. Byambo byavula byobanemba bilondolola byampito, mwatala byambo bya Kihebelu ne Kingiliki, nebintutu bikwabo. Nabino byonse byobafunda, nanchi bano bashayuka kine batana ‘maana a kumuyuka Lesa’ nyi? Nanchi kine bamuyuka bulongo mutwe wamu Baibolo wakuba’mba, kutumbijika bumfumu bwa Yehoba kupichila mu Bufumu bwanji bwamwiulunyi? Abya bayuka kuba’mba Yehoba Lesa kechi Balesa basatu nenyi? Atweba twapusanako bingi mambo bino byonse bishinka twibiyuka bulongo. Mamboka? Mambo Yehoba witupa milangwe yakuyuka bukine bwakumupashi bwabulapo bantu bavula ‘ba maana ne ba milangwe.’ (Mateo 11:25) Kine Yehoba byoafwetapo aba bafwenya kwipi neaye!
“Yehoba Wibalama Bonse Bamutemwa”
8, 9. (a) Davida walondolwele byepi mfweto ikwabo yaboba bafwenya kwipi ne Yehoba? (b) Mamboka bena Kilishitu bakine obakebela kwibazhikijila kwi Lesa?
8 Aba bafwenya kwipi ne Yehoba bamwenamo mfweto ikwabo. Aye wibazhikijila. Nyimbi wa Masalamo Davida, wapichile mubyamalwa, wanembele’mba: “Yehoba uji kwipi na bonse bamwita. Ku bonse bamwita kya kine. Ukoba kyo basaka abo bamwakamwa; Kabiji ukomvwa ne kwita kwabo ne kwibapulusha. Yehoba wibalama bonse bamutemwa.” (Masalamo 145:18-20) Ee, Yehoba uji kwipi nabonse bamutemwa kabiji namambo akino wibakwasha bukiji-bukiji umvwe bakeba bukwasho.
9 Mamboka otukebela kwituzhikijila kwi Lesa? Kununga pakumvwa byokyumvwanyika kwikala mubino “bimye byakatazha,” bena Kilishitu bakine bobene boakebesha Mulwanyi mukatampe wa Yehoba, Satana Diabola. (2 Timoti 3:1) Uno mulwanyi wabujimuku ukebesha bingi ‘kwituja.’ (1 Petelo 5:8) Satana witweseka, nekwitumanyika. Kabiji upima milanguluko nemichima yetu kuba’mba etonaune. Ulanguluka kubapo kintu kimo. Ukeba kukokesha lwitabilo lwetu nekonauna bumupashi bwetu. (Lumwekesho 12:12, 17) Pakuba byotwayuka namba tuji nauno mulwanyi wakulwa nanji, nanchi kechi tutekeneshiwa pakuyuka’mba “Yehoba wibalama bonse bamutemwa” nenyi?
10. (a) Yehoba ulama byepi bantu banji? (b) Ñanyi luzhikijilo lwakilamo kunema, kabiji mamboka?
10 Pano nga Yehoba ulama byepi bantu banji? Byoetulaya kuba’mba uketulama kechi kilumbulula’mba pano twashukwa twakwata nepanshi twikalangatu kwakubula kupita mumakatazho mubwikalo bwaino ntandane; nangwa amba kampe umweshanga bintu byakukumya mukwituzhikijilane. Pano bino, Yehoba uzhikijila jibumba jabantu banji jonse. Kechi uketabizha Diabola kuvizha bapopweshi banji bakine panopantandane! (2 Petelo 2:9) Kyakila pabyonse, Yehoba wituzhikijila kumupashi. Witupa byonse byotukajilwa pakuba’mba tuchinchike meseko nekukosesha bulunda bwetu neaye. Kintu kyakilamo kunema kyoetubila kekwituzhikijila kumupashi. Mamboka? Mambo kikulutu twaikala balunda na Yehoba, kafwako nangwa kimo, kikale lufu kyotwakonsha kwakamwa’mba kiketonauna kikupune.—Mateo 10:28.
11. Lunengezhoka Yehoba loanengezha kukwasha bantu banji kumupashi?
11 Yehoba wanengezha lunengezho lwavula lwakuzhikijila aba bafwenya kwipi neaye. Kupichila mu Byambo byanji, Baibolo, witufunjisha kwikala namaana akuyuka byakuchinchika meseko amisango nemisango. (Yakoba 1:2-5) Kwingijisha lujimuno luji mu Binembelo kwituzhikijila bingi. Kabiji, Yehoba upana “Mupashi Wazhila ku bamulomba.” (Luka 11:13) Uno mupashi yewakilamo ngovu mubilengwa byonse, onkao mambo wakonsha kwitukwasha kushinda meseko aji onse nangwa lumanamo lwakonsha kwituponena. Yehoba upana “byabupetu ku bantu” kupichila mwi Kilishitu. (Efisesa 4:8) Bano banabalume bakoma kumupashi bakebesha bingi kulonda kifyele kya Yehoba mukukwasha bapopweshi bakwabo.—Yakoba 5:14, 15.
12, 13. (a) Yehoba witupa byepi kajo kakumupashi pakimye pafwainwa? (b) Mwiumvwa byepi pamambo alunengezho lwa Yehoba loetulama bulongo kumupashi?
12 Yehoba unengezha nekintu kikwabo kyakwituzhikijila. Witupa kajo kakumupashi pakimye pafwainwa. (Mateo 24:45) Yehoba witupa bintu byotwakajilwa pakimye kyotwibikajilwa kupichila mukwitunengezhezha mabuku, magazini a Kyamba kya Usopa ne Loleni!, kupwila kwakipwilo, kupwila kwakijiiji nekwajuba jimo kwiikajila, nekwankambi. Abya mwakonsha kuvulukapo kimye kimo kyomwaumvwinepo kishinka pakupwila kwabwina Kilishitu, kupwila kwakijiiji, kwajuba jimo kwiikajila, nangwa kwankambi kimufikile pamuchima nekwimukosesha nangwa kwimutekeneshanyi? Abya mwakitangapo kala kibaba kimo mumagazini atongolwa peulupo panyuma yakutanga mwaamba nekwamba’mba, ‘Abino byambo kikatakata byanembejilwetu anwebanyi?
13 Kintu kimo Satana kyoengijisha kibula kupusa, kekulefulañana. Kabiji tumona bifumamo. Wayuka kuba’mba umvwe twatwajijila nakwiumvwa nobe kechi twazhikijilwane kyakonsha kwitupwisha bulume, nekwiumvwa bakokelela. (Byambo bya Mana 24:10) Namambo akuba’mba Satana ukeba bingi kwitutwelelela mubintu motumwekela kukoka, tukeba bukwasho. Mumagazini a Kyamba kya Usopa ne Loleni! javula mwikala bibaba bitukwasha kupwisha bintu bitulefula. Mukibaba kimo, nyenga umo mwina Kilishitu wanembele’mba: “Natanganga kibaba kintutu kimo pajuba pajuba, kabiji kino kyandengelanga mipolo kulukumuka mumeso. Natulangatu pepi namwanya wami namba umvwe nalefulwa nakonshatu kutola nekutangamo. Kutanga bibaba nabiji kino, neumvwatu nobe Yehoba wambukata mumaboko anji.”a Nanchi kechi tumusanchila Yehoba pakwitupa kajo kakumupashi pakimye pafwainwa nenyi? Vulukai kuba’mba, lunengezho lwanji loanengezha lwakwitulama bulongo kumupashi kekiyukilo kyakuba’mba uji kwipi neatweba kabiji wituzhikijila.
Jishinda Jakufwenyenyamo kwi aye ‘Umvwa Milombelo’
14, 15. (a) Bupeka Yehoba boapana kuboba bafwenya kwipi neaye? (b) Mamboka jishinda jotwapewa jakufwenyenyamo kwi Yehoba mumilombelo kyojaikela kyabupe kyanema?
14 Abya mwakimonapo kala amba umvwe bantu bapewa ngovu nelūsa, javula kechi bakeba kwibasolomoka kuboba bajiko pakifulo kyapanshi nenyi? Pano nga Yehoba Lesa uba byepi? Abya uji kwalepeshatu kyakuba’mba kechi ukeba nekumvwa misanshijilo imulomba bantutu nenyi? Ine! Lulombelo kebupe bukwabo Yehoba boapana kuboba bafwenya kwipi neaye. Byoetupa jishinda jakufwenyenyamo kwi aye ‘umvwa milombelo,’ kine kekyabupe kikatampe. (Masalamo 65:2) Mamboka?
15 Kyakumwenako: Mukulumpe wapakampanyi kakatampe uji bingi namingilo yavula yakuba. Yeuyuka mingilo yoakonsha kwingila mwine kabiji neyoakonsha kupa bakwabo. Byonkabyo, Mulenga Wabintu Byonse wifuukwila aye mwine kuyuka mingilo yoasakwingila kabiji neyoasakupana. Akilangulukai pamingilo Yehoba yoapana ku Mwananji yeatemwisha, Yesu. Wapa mwana “lūsa lwa kuchiba mambo.” (Yoano 5:27) Bamalaika “bamunekenena.” (1 Petelo 3:22) Yehoba wapana mupashi wanji wazhila kwi Yesu wakumukwasha kutangijila baana banji babwanga baji panopantanda. (Yoano 15:26; 16:7) Kyokine kintu Yesu kyoaambijile’mba: “Lūsa lonse napewalo ne lwa mwiulu ne lwa pano panshi.” (Mateo 28:18) Pano bino, Yehoba aye mwine yeumvwa milombelo yetu. Kyokine kintu Baibolo kyoitukambizha kulombatu kwi Yehoba bunke kwapwa, kupichila mujizhina ja Yesu.—Masalamo 69:13; Yoano 14:6, 13.
16. Twakonsha kuketekela byepi kuba’mba Yehoba kine umvwa milombelo yetu?
16 Nanchi kine Yehoba umvwa milombelo yetunyi? Umvwe kechi watangako muchimane, kuba witutundaika amba ‘tukelwenga mu lulombelo’ nekutwika bisendwa nebijikila byetu peayene. (Loma 12:12; Masalamo 55:22; 1 Petelo 5:7) Bakalume bakishinka banembwa mu Baibolo baketekejile mwi Yehoba namuchima wabo yense kuba’mba ukumbula milombelo. (1 Yoano 5:14) Nyimbi wamasalamo Davida kyokyoaambijile’mba: ‘[Yehoba] umvwa jiwi jami.’ (Masalamo 55:17) Neatweba twaketekela namuchima umo kuba’mba Yehoba uji kwipi, kabiji wakonsha kumvwa milanguluko nebijikila byetu.
Yehoba Ufweta Bakalume Banji
17, 18. (a) Yehoba wiumvwa byepi pamambo amingilo yakishinka ingila bilengwa byanji byajimuka? (b) Londololai Byambo bya Mana 19:17 byobyalumbulula kuba’mba mingilo yotwingila mulusa kechi ipwilamotu kwakubula kuyukanyikwa kwi Yehoba ne.
17 Namambo akuba Yehoba ye Mulenga Wabintu Byonse, bintu byakonsha kuba bantu nangwa byobakonsha kubula kuba kechi bimupampatane. Nangwa byonkabyo, Yehoba ke Lesa usanta. Unemeka nekutemwisha pamingilo ingila bilengwa byanji byajimuka. (Masalamo 147:11) Ino nayo kemfweto ikwabo iyowa boba bafwenya kwipi ne Yehoba: Ufweta bakalume banji.—Bahebelu 11:6.
18 Baibolo yambatu patoka kuba’mba Yehoba unemeka mingilo ingila bakalume banji. Kyakumwenako, tutanga’mba: “Awa wamubila lusa muyanji wamukongwesha Yehoba, kabiji aye ukamulubwila akya kyanji kyawama kyo aubile.” (Byambo bya Mana 19:17) Lusa lwa Yehoba loobila bayanji lwamwekejile mu Mizhilo yakwa Mosesa. (Bena Levi 14:21; 19:15) Yehoba wiumvwa byepi umvwe twalonda lusa lwanji mukukwasha bayanji? Umvwe twapana kubayanda, kwakubula kuketekela amba nabo betupepone, Yehoba umona kino nobe Aye yetwakongwesha. Yehoba walaya kubwezha ino nkongole nabibusa nemapesho. (Byambo bya Mana 10:22; Mateo 6:3, 4; Luka 14:12-14) Ee, umvwe twaumvwina lusa bapopweshi bakwetu, kimutokela bingi Yehoba kumuchima. Byotutemwapo pakuyuka kuba’mba lusa lwetu lotuba kechi lupwilamotu kwakubula kuyukanyikwa kwi Shetu wamwiulune!—Mateo 5:7.
19. (a) Mamboka otwafwainwa kwikela naluketekelo kuba’mba Yehoba unemeka mingilo yotwingila yakusapwila nekulenga baana babwanga? (b) Yehoba ufweta byepi aba bengila mingilo yakutumbijika Bufumu bwanji?
19 Kikatakata Yehoba witusanchila pamingilo yotwingila ya Bufumu bwanji. Umvwe twafwenya kwipi ne Yehoba, kyokintutu kitufwainwa kukeba kwingijisha kimye, ngovu, nebipe byetu mukwingijisha papelela bulume bwetu mumwingilo wa Bufumu nekulenga baana babwanga. (Mateo 28:19, 20) Bimye bimo, twakonsha kwiumvwa amba tubena kwingilatu mingilo icheche. Muchima wetu wabumbulwakoloka wakonsha kwitulengela ketuzhinauke amba kana Yehoba witusanchila pamingilo yotwingilanyi kuyukane. (1 Yoano 3:19, 20) Bino Yehoba unemeka kyabupe kyonse, nangwa kikepe byepi, kikulutu kyapanyiwa namuchima umo wabutemwe. (Mako 12:41-44) Baibolo itulaya’mba: ‘Mambo Lesa kechi wabula koloka’mba, avulame mwingilo wenu ne butemwe bo mwijimwesha jizhina janji,’ ne. (Bahebelu 6:10) Ee, Yehoba uvuluka kabiji ufweta neboba bengila mingilo icheche yakutumbijika Bufumu bwanji. Kununga pamfweto yotutambula ano moba, tutengela kimye kyakulutwe kyotukelemena bumi mukyalo kipya kibena kwiya, amo Yehoba moakavungulula kuboko kwanji nekwikusha bantu baoloka aba bonse bafwenya kwipi neaye!—Masalamo 145:16; 2 Petelo 3:13.
20. Mumwaka yense wa 2003, twakonsha kuvulukanga byepi byambo byamu kinembelo kyamwaka, kabiji kika kyakonsha kufumamo?
20 Mumwaka yense wa 2003, twayai twiipuzhenga atwe bene umvwe tubena kweseka nabulume bwetu bonse kufwenya kwipi na Shetu wamwiulu. Umvwe tubena kufwenya kwipi neaye, twafwainwa kuketekela’mba ukakumbula kwesakana nabyonka byoalaya. Pakuba ‘Lesa kechi ubepane.’ (Titusa 1:2) Umvwe mwafwenya kwipi neaye, neaye ukafwenya kwipi neanweba. (Yakoba 4:8) Kika kikafumamo? Tukatambwila mapesho akatampe ano onka moba kabiji nemulaye wakwikala balunda ne Yehoba myaka nemyaka!
[Tubyambo twa mushi]
a Monai kibaba kyaamba’mba “Yehova Alikula Acile Mitima Yesu,” mu Kyamba kya Usopa, kya Kibemba kya May 1, 2000, mapeja 28-31.
Mukivulukanyi?
• Ñanyi kyabupe Yehoba kyoapana kuboba bafwenya kwipi neaye?
• Lunengezhoka Yehoba loanengezha lwakuzhikijila bantu banji kumupashi?
• Mamboka kyojaikela jishuko jikatampe kwikala bakasuluka kulomba kwi Yehoba?
• Baibolo ilumbulula byepi kuba’mba Yehoba unemeka mingilo yakishinka ingila bilengwa byanji byajimuka?
[Kipikichala pa peja 15]
Yehoba witupa maana akuyuka bukine bwakumupashi
[Bipikichala pa peja 16, 17]
JYehoba uzhikijila kumupashi
[Kipikichala pa peja 18]
Yehoba ujitu pepi, umvwa milombelo yetu yonse