Kebai Lesa Namuchima Wenu Nena Maana Enu
Bena Kilishitu bakine batundaika bantu kwingijisha muchima nemaana abo pakwikala nalwitabilo lutokesha Lesa pamuchima.
KUNUNGA pakutemwa Lesa “na muchima” ne “mweo” wetu yense, mwine watendekeshe bwina Kilishitu, aye Yesu Kilishitu, wafunjishe kuba’mba twafwainwa kutemwa Lesa na ‘maana’ etu onse, nangwa’mba nakalango ketu. (Mateo 22:37) Ee kine, kalango ketu kafwainwa kwingila mwingilo mukatampe mumpopwelo yetu.
Byoalombanga bantu bamutelekanga kulanguluka palufunjisho lwanji, javula Yesu waambanga’mba: ‘Mwalangulukapo’mbaka?’ (Mateo 17:25; 18:12; 21:28; 22:42) Ne mutumwa Petelo wanembejilepo bakwabo bamu lwitabilo byonka bino kuba’mba ‘ebabushe michima.’ (2 Petelo 3:1) Paulo mutumwa mutanshi waendanga bingi, wakambizhe bena Kilishitu kwingijisha “kalango,” (NW) nekuyuka “[abo bene] kyaswa muchima wa Lesa, akya kyawama, ne kyaitabilwa, ne kyalumbuluka.” (Loma 12:1, 2) Bena Kilishitu umvwe kebapalanguzhe nekulangulukishapo bulongo pabyobaitabilamo popo bakonsha kwikala nalwitabilo lutokesha Lesa pamuchima lwakonsha kwibakwasha kuchinchika kumeseko eya mubwikalo.—Bahebelu 11:1, 6.
Pakuba’mba bakwashe bantu kwikala nalwitabilo lwauno mutundu, basapwishi batanshi babwina Kilishitu ‘baipuzhañenenga nabo mu Binembelo, kasa bebilumbulula nekwibabula’ bintu byobafunjishenga. (Byubilo 17:1-3) Kino kyalengejile bantu bavula bamichima yakishinka kumvwa. Kyakumwenako, bantu bavula bamumuzhi wa Makedonya mu Beliya ‘batambwile mambo [a Lesa] na maboko abiji, ne kubalaulabalaula mu Binembelo pa juba pa juba, amba, tumone kana bino bintu [byalumbulwilenga Paulo nebakwabo] byakine.’ (Byubilo 17:11) Mukino kinembelo muji bintu bibiji byanema. Kitanshi, bena Beliya basakishe kumvwa Byambo bya Lesa; kyabubiji, kechi bebiswiletu’mba byakine kwakubula kwibilangulukapone, bino bebalawijilenga abo bene mu Binembelo amba bayuke umvwe byajinga byakine. Mwina Kilishitu wafwakashanga Luka watakaikile bingi bena Beliya pakino nekwibatela’mba “bamaana,” (NW). Nanchi neanweba mumwesha maana auno mutundu pabintu bya kumupashi nyi?
Maana Nemuchima Byendela Pamo
Byonka byokyaambiwapo kala, mpopwelo yakine ivwangamo maana nemuchima. (Mako 12:30) Vulukai kyakumwenako kyatongolwa mumutwe mutanshi kyayewa muntu yebapele mwingilo wakupenta nzubo pano waingijisha penchi wamisombelo ingi pakwiipenta. Umvwe kyakuba waumvwishishe bulongo mikambizho yamupele mwina nzubo wamutwezhezhe mingilo, inge waingijile mwingilo wanji namuchima yense nekuketekela’mba mwina nzubo usakutemwa bingi. Byobyo kiji nemumpopwelo yetu.
Yesu waambile’mba: ‘Bapopweshi bakine bakebapopwelanga Batata na Mupashi ne nabukine.’ (Yoano 4:23) Kyokyoaambijile nemutumwa Paulo amba: ‘Na onkao mambo ne atweba . . . kechi tuzhikilwa kwimulombela ne. Twimusakila, namba, muyule maana [alumbuluka, NW] a kuyukisha kyaswa muchima wanji mu maana onse ne milangwe ya bumupashi, mwendenga mwafwainwa nkambo mwa kumutokeshesha ku muchima to.’ (Kolose 1:9,10) Ano ‘maana alumbuluka oakwasha bantu bakishinka kuteshako muchima kumpopwelo nekwikala naluketekelo lukatampe, mambo ‘bapopwela kyobayuka.’—Yoano 4:22.
Namambo akino, Bakamonyi bakwa Yehoba kechi babatizha balukeke nangwa bantu bakatataka bakyangye kukiyukisha bulongo byambo byanembwa mu Binembelo ne. Yesu watumine baana banji babwanga amba: ‘Yainga nakwibasambisha ba mu mikoka yonse yabantu baluke ke baana babwanga . . . ne kwibafunjisha balamenga byonse, byo nemukambizhe.’ (Mateo 28:19, 20) Kanatu bafunda maana alumbuluka akuyuka Lesa, bantu bakishinka bafunda Baibolo popobafwainwa kwifuukwila abo bene kyobafwainwa kuba kwesakana namaana alumbuluka obafunda pamambo ampopwelo. Abya mubena kwibikako kufunda ano maana alumbulukanyi?
Kuyuka Lulombelo lwa Nkambo
Pakuba’mba tumone lupusano luji pakachi kakwikala namaana alumbuluka amu Baibolo, nekuyukatu kyabyonkabya byoyaamba, twayai tufunde palulombelo lwayuka bavula’mba lwa Tata Wetu, nangwa’mba Lulombelo lwa Nkambo, lwanembwa mu Mateo 6:9-13.
Bantu bavula babwezhabwezhapotu kulomba lulombelo lwakwa Yesu kimye kyonse mumachechi abo. Pano akilangulukai, banga bafunda nekuyuka byolwalumbulula, kikatakata lubaji lutanshi lwaamba pajizhina ja Lesa ne Bufumu? Ino mitwe yanema bingi Yesu kyokyoeyambijile patanshi muluno lulombelo.
Lwatendeka’mba: ‘Tata wetu wa mwiulu, jizhina jenu jizhile.’ Monai kuba’mba, Yesu waambile’mba lombainga’mba jizhina ja Lesa jizhijikwe. Kubantu bavula kino kileta mepuzho nabiji ano abiji. Jipuzho jitanshi, Lesa jizhina janji ñanyi? Jabubiji, mamboka ojafwainwa kuzhijikilwa?
Mukumbu wajipuzho jitanshi utanwa mu Baibolo mutanyiwa jizhina janji bimye kukila 7,000 mumilaka itanshi moyanembelwe. Umo uji mu Masalamo 83:18 amba: ‘Namba, bayuke amba, anweba yenka, wa jizhina ja Yehoba, Yenu Mwine Wakila wa panopantanda ponse.’ Pamambo ajizhina ja Lesa, Kulupuka 3:15 kwaamba pajizhina ja Yehoba, amba: “Jino jo jizhina jami ja pee, kino kyo kya kumvulukilako myaka ne myaka.”a Pano nga mamboka jizhina ja Lesa jabutooto kabiji jazhijila jimo, kyojafwainwa kuzhijikilwa? Kenamambo akuba’mba kufumatu kuntendekelo yabantu, jino jizhina bejikosamika bingi nekwijuba mukeyu.
Mu Edena, Lesa wabujile ba Adama ne Evwa amba bakafwa umvwe baja kipangwa kyobebazhijikile. (Ntendekelo 2:17) Satana witotele nekupachika kyaambile Lesa kwi Evwa amba: “ukafwa kine.” Mujino jishinda, Satana wabepejilenga Lesa amba wabubela. Bino nangwa byonkabyo, kechi walekejiletu ponkapone. Wabikilepo nemwenga mukwabo pajizhina ja Lesa byoabujilenga Evwa amba, Lesa wakufwa nshiji byoabula kukubula’mba uyuke kino. “Mambo Lesa wayuka’mba mu juba jo mukajako, meso enu akalaba; kabiji mukekala pamo nobe Lesa mwine ne kuyuka byawama ne byatama.” Byoaubapo luntepentepe!—Ntendekelo 3:4, 5.
Ba Adama ne Evwa byobajile kipangwa kyobebazhijikile, kokuba’mba bakokejile Satana. Kufumatu kyokya kimye, bantu bavula kikale sabayuka nangwane banungako kuyewa mwenga wakala byobakana mizhilo ya Lesa yabyubilo byawama. (1 Yoano 5:19) Kabiji bantu bakimusebanya Lesa pamambo akumanama kwabo, nangwatu kyakuba abo bene bobeletelela namambo abyubilo byabo byatama. Byambo bya Mana 19:3 byaamba kuba’mba: ‘Kukosama kwa muntu mwine kokukobankanya jishinda janji pano kanyinyichile Yehoba.’ Pano mwamona mambo ene Yesu watemwishe Shanji kyakine kine kyoalombejile’mba jizhina Janji jizhijikwe?
“Bufumu Bwenu Bufike”
Byoapwishishe kulomba’mba jizhina ja Lesa jizhile, Yesu waambile’mba: “Bufumu bwenu bufike. Kyaswa muchima wenu kyubiwe pano panshi, byonka byo kyubiwa mwiulu.” (Mateo 6:10) Pabino byambo twakonsha kushikisha’mba: ‘Bufumu bwa Lesa bobuka? Kabiji kufika kwabo kukobaka nakyaswa muchima wa Lesa kubiwa pano panshi?’
Mu Baibolo kyambo kya “bufumu” kilumbulula “mfumu ubena kulama.” Kokuba’mba, Bufumu bwa Lesa ke bukalama, nangwa’mba kafulumende wa Lesa uji na mfumu yeatongola aye mwine. Uno Mfumu kafwapo ungine kanatu Yesu Kilishitu yenka wasangwilwe, aye ‘Mfumu wa bamfumu, ne Nkambo wa bankambo.’ (Lumwekesho 19:16; Danyela 7:13, 14) Pamambo a Bufumu bwa Lesa bwa Bumesiasa buji mumaboko akwa Kilishitu Yesu, ngauzhi Danyela wanembele’mba: “Ne mu moba aboba bamfumu [makafulumende abantu abena kulama kino kimye] aye Lesa wa mwiulu ukaleta bufumu bo bakabula konauna myaka ne myaka, nangwa pachechetu ne, kabiji abwa bufumu kechi bakebupana ku mutundu ungi ne. Kabiji bukalalaula buno bufumu bonse ne kwibupwishatu shata! Pakuba abo bukekala myaka ne myaka,” kokuba’mba kikupu.—Danyela 2:44.
Ee kine, Bufumu bwa Lesa bukalama ntanda yonse, kwangatapo bubi bonse, nekwiilama “myaka ne myaka” kokuba’mba kikupu. Mujino jishinda, Bufumu bwa Lesa jojishinda Yehoba joazhijikilamo jizhina janji, kwijifumya bubela bonse nemukeyu wakwa Satana nebantu babi.—Ezikyo 36:23.
Byonkatu bikala makafulumende onse, Bufumu bwa Lesa buji nabangikazhi. Bano bobañanyi? Baibolo yakumbula’mba: “Bakimote bakaswana ntanda. Kabiji bakasangalela mu kuvula kwa mutende.” (Masalamo 37:11) Yesu naye waambile’mba: “Ba kimote bo batokwa: mambo bakaswana ntanda yonse.” Nangwa byonkabyo, bano bantu bafunda maana alumbuluka akuyuka Lesa, mambo kyokintu kikebewa kumuntu pakuba’mba akekale nabumi.—Mateo 5:5; Yoano 17:3.
Kine akifwanyikizhai, ntanda yonse yakumbana bakimote, bantu batemwa Lesa kyakine kabiji betemwa bene nabene. (1 Yoano 4:7, 8) Kino kyokyalombele Yesu byoaambile’mba: “Bufumu bwenu bufike. Kyaswa muchima wenu kyubiwe pano panshi, byonka byo kyubiwa mwiulu.” Pano mwaumvwisha Yesu kyoafunjishishe baana banji babwanga kulomba mujino jishinda? Kyakilapo kunema, abya mwimwena kufikizhiwa kwaluno lulombelo kyokukemubilanyi?
Bantu Bavula Pano Babena Kubalaulabalaula mu Binembelo
Yesu waambijile jimo mwingilo wantanda yonse walufunjisho lwakumupashi lukabijikanga Bufumu bwa Lesa bubena kwiya. Waambile’mba: “Ano mambo awama a bufumu akasapwilwa panopantanda ponse mwa kwibashimwina ba mu mikoka yonse ya bantu; bino ke ku mpelo.”—Mateo 24:14.
Kuzhokoloka ntanda yonse, Bakamonyi bakwa Yehoba nobe 6,000,000 babena kufunjisha bantu ano mambo awama. Bemulomba kufunjilako byavula pe Lesa ne Bufumu bwanji kasa mubena ‘kwipuzhañana mu Binembelo,’ nekwingijisha milangwe yenu. Kuba bino kukakosesha lwitabilo lwenu nekwimusangajika pakulanguluka-languluka bwikalo bwamu ntanda ya paladisa, ‘ikakumbana maana akumuyuka Yehoba byonka byakumbana mema mu kalunga ka mema.’—Isaya 11:6-9.
[Tubyambo twa mushi]
a Bashayuka bamo jizhina ja “Yehoba” bejinemba amba “Yahweh.” Nangwa byonkabyo, batuntulula ma Baibolo bavula balelo bafumyamo jizhina ja Lesa muma Baibolo abo obatuntulula nekwijipingizhapo na mazhina akuba’mba “Nkambo” nangwa “Lesa.” Mwane monai byambo byavula byalumbulula bulongo jizhina ja Lesa mubuloshuwa wa Ishina lya Bulesa Ilikatwalilila Kuli Pe na Pe, wanembwa na Bakamonyi bakwa Yehoba.
[Kitenguluzha/Kipikichala pa peja 8]
LONDAI MUFUNJISHI MUKATAMPE
Javula mumfunjishisho yanji, Yesu washinkamikanga lufunjisho lwanji pamitwe imo mu Baibolo. Kyakumwenako, panyuma yalusanguko lwanji, walumbulwijile batumwa banji babiji bakankamikilwe nalufu lwanji mwingilo wanji munkebelo ya Lesa. Luka 24:27 waamba’mba: “Kutatwila kwi Mosesa ne ku bangauzhi ba Lesa bonse, aye wibalumbulwijilenga mu binembelo byonse bintu bya aye mwine.”
Monai pano, Yesu wamwenepo mutwe umo washinkamene pe “aye mwine” Mesiasa, nekutongola byambo bya “mu binembelo byonse” mumwisambo wanji. Yesu watolawilemo binembelo bimo mu Baibolo byakebewenga muyeo mwisambo byonka byokikala pakusokankanya pamo bipimvwa nekulenga kintu kimo, akyo kyakwashishe baana banji babwanga kumvwisha bulongo musango wabukine bwakumupashi. (2 Timoti 1:13) Nekyafuminemo kechi baumvwishishetu kwapwane, bino batundaikilwe pakatampe. Jishimikila jaamba’mba: ‘Baambañene bene nabene amba, michima yetu ke ibatemenga bulongo munda byo ajikwisambanga ne atweba pajishinda, ne byo ajikwitulumbulwilanga binembelo nenyi?’—Luka 24:32.
Bakamonyi bakwa Yehoba bebikako kulonda mfunjishisho yakwa Yesu mumwingilo wabo. Mabuku abo obengijisha ke buloshuwa wa Nanchi Lesa Ukebaka Kwiatweba? nebuku wa Kuyuka Kutangijila ku Bumi Bwa Myaka. Ano mabuku aamba pa mitwe yamu Baibolo yavula bingi nabiji: “Lesa Ye Ñanyi?,” “Nanchi Mambo ka Lesa O Aswishisha Buyanji?,” “Mwakonsha Kutaana Byepi Bupopweshi Bwakiine?,” “Ano o Moba Apelako!,” ne “Kukomesha Kisemi Kinemeka Lesa.” Mukitango nekitango muji binembelo byavula bingi.
Mwane mwakonsha kwibabula Bakamonyi bakwa Yehoba baji mukimasamasa kyenu nangwa kwibanembela nkalata kwingijisha keyala iji papeja 2 yaino magazini amba mubena kukeba lufunjisho lwa Baibolo lwabupetu paino mitwe neikwabotu.
Mufikai pamuchima muntu yemufunjisha nakushinkamana pamitwe imo yamu Baibolo
[Bipikichala pa peja 7]
Pano mwayuka bilumbulula lulombelo lwakwa Yesu nyi?
“Tata wetu wa mwiulu, jizhina jenu jizhile . . . ”
“Bufumu bwenu [bwa Bumesiasa] bufike . . . ”
“Kyaswa muchima wenu kyubiwe pano panshi, byonka byo kyubiwa mwiulu”