BUTALA BWA MABUKU BWA PA INTANETI
Kyamba kya Usopa
BUTALA BWA PA INTANETI
Kikaonde
Pa kukebela
  • Bisopelo
  • BAIBOLO
  • MABUKU
  • KUPWILA
  • w02 11/1 pp. 8-13
  • ‘Diabola Mukanai’

Vidyo ufwamo.

Yakana kushinkuka.

  • ‘Diabola Mukanai’
  • Kyamba kya Usopa—2002
  • Tumitwe tucheche
  • Byambo Bipashako
  • Tukose Twatejilwe Bena Kilishitu Batanshi
  • Tukose Twakwa Satana Ano Moba
  • Yesu Wakaine Diabola
  • Kwikala Benengezha Kukana Diabola
  • ‘Mukanai Diabola’ Byonka Yesu Byo Amukaine
    Kyamba kya Usopa—2008
  • Mukanai Satana, Ne Aye Ukemunyema!
    Kyamba kya Usopa—2006
  • Twafwainwa Kukana Meseko
    Fundai ku Mufunjishi Wayukisha
  • Saka Mulaba ne Kukenkenta Mambo Satana Ukeba Kwimuja!
    Kyamba kya Usopa Kibena Kubijika Bufumu Bwa Yehoba—2015
Monai Bikwabo
Kyamba kya Usopa—2002
w02 11/1 pp. 8-13

‘Diabola Mukanai’

‘Diabola mukanai ne aye ukemunyema.’—YAKOBA 4:7.

1. Twakonsha kulondolola byepi byubilo bibena kubiwa muino ntanda, kabiji mamboka bashingwa nebalunda nabo obafwainwa kujimukila?

“LESA kekafwako, Diabola washala.” Bino byambo byaambile nembi waki French aye André Malraux byakonsha nekwambiwa kubyubilo bibena kubiwa luno muntanda, mambo byubilo byabantu bibena kumwesha bujimuku bwakwa Diabola, kukila kyaswa muchima wa Lesa. Satana ubena kutwala bantu mungi “na bulume bonse, ne na biyukilo, ne na bya kukumya bya bubela, kabiji ne na bujimbijimbi bonse bwabipa bwa kujimbaika boba babenakonaika.” (2 Tesalonika 2:9, 10) Pano bino, muano ‘moba apelako,’ Satana kikatakata ubena kwingila bingi nangovu kukeba kutwala mungi bakalume ba Lesa bepana, nekulwa nkondo nabena Kilishitu bashingwa, “bonka balama mikambizho ya Lesa, ne kukwachisha bukamonyi bwa Yesu.” (2 Timoti 3:1; Lumwekesho 12:9, 17) Bano bakalume ba Lesa bashingwa nebalunda nabo baji naluketekelo lwakwikala panopantanda bafwainwa kujimuka.

2. Satana wajimbaikile byepi Evwa, kabiji mutumwa Paulo wajinga nakijikila kyabyepi?

2 Satana mujimbijimbi wamama nafwa. Waishijile mumuloolo nakujimbaika Evwa kulanguluka’mba wakonsheshe kwikala nalusekelo lukatampe umvwe keeubile bintu byanji mwine kwakubula kumvwina Lesa. (Ntendekelo 3:1-6) Byopapichile myaka nobe biumbi bina, mutumwa Paulo waambile kijikila kyoajinga nakyo kubena Kilishitu bashingwa mu Kolinda amba bajimuke kuchina’mba bakajimbaikwa nabujimuku bwakwa Satana. Paulo wanembele’mba: “Nachina namba, nangwa na kya byepi, michima yenu yakabipishiwa yakafuma ku yewa muchima umo ne wawama wata kwi Kilishitu, byonka byo amujimbaikile Evwa aye mulo[o]lo mu bujimuku bwanji.” (2 Kolinda 11:3) Satana utamisha bingi michima yabantu nekwalulula ndangulukilo yabo. Byonkatu byoajimbaikile Evwa, wakonsha kulengela bena Kilishitu kutatula kwibepa abo bene nekulanguluka’mba lusekelo lwabo lufuma mukuba kintu kyabula kwitabilwa kwi Yehoba ne Mwananji.

3. Ñanyi luzhikijilo lwakwizhikijila kwi Diabola Yehoba loapana?

3 Satana uji nobe muntu wabusonso uteya tukose amba mufwe bañonyi babula kuyuka’mba paji kakose. Pakuba’mba tuchine tukose twakwa Satana, twafwainwa ‘kwikala mwafyamika mwa kwa Mwine Wakila,’ mumpunzha yakifwanyikizho yakufyamamo ayo Yehoba yoanengezhezha aba bamuyuka banekenena bumfumu bwanji bwapabilengwa byonse mubintu byoboba. (Masalamo 91:1-3) Tukebewa luzhikijilo lonse Lesa loapana kupichila mu Byambo byanji, mumupashi wanji, nemujibumba janji kuba’mba ‘tukonshe kwimana saka twakosa ku bya bujimuku bya Diabola.’ (Efisesa 6:11) Kechi kyakuzhinaukane, Diabola wingijisha bujimuku bwavula bingi kuba’mba akwachilemo bakalume ba Yehoba.

Tukose Twatejilwe Bena Kilishitu Batanshi

4. Ñanyi byubilo byajingako kimye kyabena Kilishitu batanshi?

4 Bena Kilishitu bajingako mukitota-myaka kitanshi nekyabubiji C.E. bajinga mukimye Bufumu bwabena Loma kyobwajinga nangovu ikatampe. Mutende mucheche wajinga mubobwa bufumu walengejile bingi byabusulu kuvula. Kuno kwikala mutende nebunonshi byalengejile babinemanga kwikala nakimye kyakukokoloka kyakubilamo bene byobakeba, kabiji bantangi bakyalo banengezhejile nebantutu bonse bintu byakisangajimbwe kuchina’mba bakebasatukila. Pabimye bimo, moba akukokoloka avujilenga bingi byonka byavujilenga moba akwingijilamo mingilo. Bantangi baingijishenga mali akyalo kupotelamo bantu kajo nekwibanengezhezha bibanza mwakukaila bisela nekuja sabaja bulongo kuba’mba balabame.

5, 6. (a) Mamboka okyabujilwe kufwainwa bena Kilishitu kutanwa mumazubo nemu bibanza mobakailanga bisela bena Loma? (b) Ñanyi bujimuku Satana boaingijishanga kabiji bena Kilishitu bakonsheshe kwibuchinuzhuka byepi?

5 Nanchi bino byubilo byaletele kizumba kubena Kilishitu batanshinyi? Kumwena kulujimuno lwanembele banembi baishile kwikalako aku batumwa bapwatu, nabiji Tertullian, banembele’mba byubilo byavula byakisangajimbwe byaubiwenga byabikilenga bingi bena Kilishitu batanshi mukizumba kumupashi nemubyubilo. Kizumba kimo kyajinga kyakuba’mba, bijiilo byamvula-bantu byavula nebisela byobakayanga byajinga byakunemeka balesa babubela. (2 Kolinda 6:14-18) Mumazubo mwakukayila bisela, bisela byakishakulu byavula byakaiwangamo byajinga byabyubilo byabunya nebyamalwañano nekwipayañana. Mukupita kwakimye, bisela byatemenwe bavula byapwile, kepo bapingizhepo kisela kyamuntu ubena kuzhatu bunke. Mubuku wanji wa Daily Life in Ancient Rome, shayuka wampito aye Jérôme Carcopino waamba’mba: “Mubino bisela byabo, banabakazhi bakayangamo bebaswishishe kushalatu mulekese . . . Bantu beipailenga kyatama. . . . Kino kisela kipi kyakufwanyikizha byubilo bimweka mubwikalo bwabantu, kyakizhizhemo bingi kyakuba kyalengejile bantu bavula kuba byubilo bincha byabulalelale. Kechi baumvwinengapotu nebunya nabino byubilo binchane, mambo bumbanzhi bwaubiwanga mumazubo mobakailanga bisela, bwibalengejile moyo kupwa kyakuba kebebimonetu’mba kafwako nekyatamane.”—Mateo 5:27, 28.

6 Mubibanza mobakailanga bisela, bantu bakayanga bisela byakulwa balwanga kyatama nekwiipaya. Kabiji kwajinga nekisela kyakuba muntu kealwe nanyama nekumwipaya wamwipaya, nangwa awo nyama waipaya yewo muntu yeabena kulwa nanji. Bambanzhi bobafwishanga namambo, nemukupita kwakimye bena Kilishitu bavula bebatailenga kubinyama bikaji amba bebaje. Nangwatu mubyobya bimye byakala, bujimuku bwakwa Satana bwajinga bwakulabika bantu amba babule kushikwa byubilo byatama nemalwañano kufikilatu nebino byubilo kyobyasampukile kabiji bantu bonse bebikebelenga bingi kwibyuba. Onkao mambo, jishindatu bunke jakuchinuzhukilamo koka kakose jajinga jakubula kuya mumazubo nemu bibanza mobakailanga bisela.—1 Kolinda 15:32, 33.

7, 8. (a) Mamboka mwina Kilishitu kyoafwainwe kwikala wabula maana inge waya nakutamba kapela kamakalaki? (b) Satana wakonsheshe kwingijisha byepi bishimikwa mwajinga tubizhiba pobaowelanga bena Loma kukwachilamo bena Kilishitu?

7 Kyasangajikanga bingi bantu pakumona makalaki abena kunyema kapela kamukonkola mubibanza bikatampe, pano kechi kyafwainwe kubena Kilishitu ne, mambo mabumba abantu batambanga kano kapela javula balwanga. Nembi wamukitota-myaka kyabusatu washimwine kuba’mba bantu bamo batambilenga kano kapela balwilenga nekulwa bene nabene, kabiji Carcopino waambile’mba mutumikwakwa twapita pakachi kabibanza mobakailanga bisela “momwaselakenanga bamfunji batubangabanga nebapite.” Kyakine kibanza kobanyemenanga kapela kamakalaki kechi yajinga mpunzha yawama kubena Kilishitu ne.—1 Kolinda 6:9, 10.

8 Ibyepi pamambo abishimikwa byayile nkuwa mwajinga tubizhiba pobaowelanga bena Loma? Kyakine, kowa amba bekale kipale kechi kwataminene. Pano bino, bishimikwa bikatampe mwajinga tubizhiba pobaowelanga bena Loma byajinga nabibamba byamukachi mobakandanga bantu, mobakailanga bisela, mobakayilanga bisela byalubekyo, mwakujila, nemwakutomena. Nangwa kyakuba babikile kimye kyakowelamo banabalume nekyakowelamo banabakazhi, javula banabalume nebanabakazhi baowelangatu pamo. Clement waku Alexandria wanembele’mba: “Tuno tubizhiba twakowapo betulekeletu pano banabalume nebanabakazhi keboweletu pamo mulekese nekuba bulalelale monka mobakebela.” Onkao mambo, Satana wakonsheshe kwingijisha byobya bishimikwa byaswishiwe namuzhilo, byaikala kekakose kakukwachilamo bena Kilishitu. Bajinga namaana kechi bayangakone.

9. Ñanyi tukose tumo bena Kilishitu batanshi tobafwainwe kuchinuzhuka?

9 Kukaya bisela byalubekyo kyokintu kimo kyobatemenwe bingi bantu kimye Bufumu bwabena Loma kyobwajinga nangovu ikatampe. Bena Kilishitu batanshi bakonsheshe kuchinuzhuka kutanyiwa kubibanza kobaubilanga lubekyo lwakapela kamakalaki mukubula kuyako. Bantu bakayanga nebisela bikwabo byalubekyo byabufyamfya byabujile kuswishiwa namuzhilo mubibamba byamu mahotela nemu bishimikwa byamaalwa. Bantu bakayanga bisela byalubekyo bekyombeshanga kwingijisha tubwebwe nangwa tubikupa tubiji nangwa tusatu toalama mumaboko mukwabo mobabena kuteyela. Kukaya bisela byalubekyo kwasangajikanga bingi bantu mubwikalo bwabo mambo momobamwenanga mali abukiji-bukiji. (Efisesa 5:5) Kabiji banabakazhi bapoteshanga maalwa mubishimikwa byamaalwa bajinga bapite akyo kyabikanga bantu mukizumba kyakuba bulalelale. Tuno totwajinga tukose tumo Satana toateyele bena Kilishitu baikalanga mumizhi yamu Bufumu bwabena Loma. Nanchi bintu byapusana ano mobanyi?

Tukose Twakwa Satana Ano Moba

10. Byubilo bimweka ano moba bipasha byepi nabyobya byasampukilemo mu Bufumu bwabena Loma?

10 Nangwa kyakuba pabapite myaka nobe kajo, bujimuku bwakwa Satana kechi bwakingyane. Mutumwa Paulo wajimwine kyabaya bingi bena Kilishitu baikalanga mumuzhi wa Kolinda mwajinga byubilo byatama kuchina’mba ‘Satana wakebajimukila.’ Waambile’mba: “Kechi twaluba bya bujimuku [byakwa Satana] ne.” (2 Kolinda 2:11) Mubyalo byavula byakoma mubyabunonshi, byubilo bijimo ano moba bipasha bingi nabyobya byasampukilemo kimye Bufumu bwabena Loma kyobwajinga nangovu ikatampe. Bantu bavula baji bingi nakimye kyakukokoloka kyakubilamo bintu byobakeba abo bene kukila byokyajinga kala. Bipamo byaikajikwa namakafulumende, byakuteya bisela byalubekyo byakuwina kyakushukilwa bibena kulengela nebayanji nabo kwisasabikako amba kwandapo bamonapo mali. Muji bingi byubilo byakisangajimbwe byatutu byakubula kulipilako nemaline byakulabika bantu. Bibanza mobakaila bisela mushonkena bingi bantu bavula, bamo bakaya bisela byalubekyo, monkamwa kabiji balwa nekulwa, nangwatu bene babena kwikyombesha mubisela nabo javula balwa. Bantu batemwa bingi nyimbo yabula kufwainwa, nekutamba mafilimu amwesha byubilo byabulalelale mumazubo mobakaila bisela nepa TV. Mubyalo bimo, kisela kyakowela pamo banabalume nebanabakazhi mumema akyuya nangwa pabizhiba patupauka mema akyuya bekitemwa bingi kubikapotu nekwanama mulekese kubitulu byamikola. Byonkatu byokyajinga mubitota-myaka bitanshi byabwina Kilishitu, Satana weseka kongola bakalume ba Lesa nakwingijisha bintu byakisangajimbwe byaino ntanda.

11. Ñanyi tukose tuji mukukeba kukokolokapo nangwa kubapo byubilo byakisangajimbwe?

11 Muino ntanda yayula bijikila, kijitu bulongo kukeba kukokolokapo, nangwa kubapo byubilo byakisangajimbwe. Pano bino, byonkatu bishimikwa mwajinga tubizhiba pobaowelanga bena Loma byomwajinga bintu byatama byakonsheshe kongola bena Kilishitu batanshi, mapunzha amo akuyako nakukokolokelako aikala kekitewa Satana kyoabena kwingijisha kongwelamo bena Kilishitu baano moba mubulalelale nangwa kutomesha malwa. Paulo wanembejile bena Kilishitu mu Kolinda amba: “Kechi mujimbaikwe ne: Kwendañana ne babi ko kuvulañanya bisela byawama. Bukai mwikale batekanya ne kulenga mambo ne; mambo bamo bamulubatu Lesa.”—1 Kolinda 15:33, 34.

12. Ñanyi bintu bimo byabujimuku byoengijisha Satana kukwachilamo bakalume ba Yehoba ano moba?

12 Twayuka Satana mubujimuku bwanji byoajimbaikile Evwa nekongola milanguluko yanji. (2 Kolinda 11:3) Ano moba kakose kamo kakwa Satana kekakulengela bena Kilishitu kutatula kulanguluka’mba umvwe kebobe byubilo byavula byaino ntanda byakumwesha kuba’mba Bakamonyi bakwa Yehoba bajitu nobe bantu bakwabo, bakonsha kukoka bakwabo kwiya mubukine bwabwina Kilishitu. Kimo kimye bakizhamo bingi baikala nekwikala nobe babula kwitabila, pano bino bifumamo bitama bingi. (Hagai 2:12-14) Bujimbijimbi bukwabo bwakwa Satana kekutundaika bena Kilishitu bepana, bonsetu banyike nebakulumpe, ‘kufichisha kumuchima aye mupashi wazhila wa Lesa’ nakwikala bwikalo bwakuba aku nakwingijila Lesa aku nakuba byubilo byatama. (Efisesa 4:30) Bamo bakwachiwa kukano kakose namambo akutamba bintu byatama pa Intaneti.

13. Ñanyi kakose kamo kabula kuyukanyikwa kengijisha Diabola mubujimuku bwanji, kabiji lujimunoka lwafwainwa pakino luji mu Byambo bya Mana?

13 Kakose kakwabo kakwa Satana kekubula kuyuka kutama kwabulozhi. Kafwako mwina Kilishitu wakine wikebelatu mwine kutwela mubyubilo byakupopwela Satana nangwa kupopwela mipashine. Pano bino, bamo mubwilube belekelela bene kutamba mafilimu, bisela byapa TV, makayo amu mavidyo, nangwatu mabuku abanyike nebipikichala bimwesha malwañano nangwa byubilo byabulozhi. Kiji kyonse kyakonsha kumweshatu nangwa pacheche bino byubilo kyafwainwa kuchinuzhukwa. Kishimpi kyamaana kyaamba’mba: “Miba ne bitewa biji mu jishinda ja wauluñana; bino awa wilama mwine ukapichila kwalepa na ko biji.” (Byambo bya Mana 22:5) Satana byoaji “lesa wa panopantanda,” kintu kiji kyonse kyatemwa bavula kyakonsha kufyapo kakose kanji kamo.—2 Kolinda 4:4; 1 Yoano 2:15, 16.

Yesu Wakaine Diabola

14. Yesu wakaine byepi lweseko lutanshi lwakwa Diabola?

14 Yesu wamwesheshe byotwafwainwa kumwenako kwiaye mukukana Diabola nekumulengela kunyema. Byoabatizwe nekuzhikilwa nanzala moba 40, Yesu waesekelwe kwi Satana. (Mateo 4:1-11) Lweseko lutanshi loamwesekele lwajinga lwanzala mambo Yesu wafwile nzala panyuma yakuzhikilwa kwakubula kuja. Satana wamwambijile Yesu amba obe kyakukumya kitanshi kyakulenga kajo aje. Yesu watongwele byambo byamu Mpitulukilo ya mu mizhilo 8:3 nekukana kwingijisha ngovu yanji mujishinda jabula kufwainwa nekunemeka wanemekeleko kajo kakumupashi kukila kakumubiji.

15. (a) Ñanyi kintu kikeba muntu yense Satana kyoamwene amba kyokyafwainwa kwesekelamo Yesu? (b) Kyubiloka kimo kikatampe kyabujimuku bwakwa Diabola kyoabena kwingijisha kubakalume ba Yehoba ano moba, bino twakonsha kumukana byepi?

15 Kintu kimo kyawama pamambo aluno lweseko kekyakuba’mba Diabola kechi wakebele’mba Yesu alenge mambo abulalelalene. Nzala byoilengela muntu yense kukeba kuja, yoyamwekele kwikala kintu kikatampe kyakwesekelamo Yesu pakyokya kimye. Mesekoka Diabola oengijisha kongwelamo bantu ba Lesa mumoba etu alelo? Ano meseko avula bingi kabiji aenda kupusana-pusana, pano bino lweseko lukatampe loabena kwingijisha mubujimuku bwanji mukukeba konauna bulumbuluke bwabantu ba Yehoba kebulalelale. Twakonsha kumukana Diabola nekushinda meseko umvwe ketulonde Yesu. Byonkatu Yesu byoavulukile binembelo byafwainwa byamukoseshe kushinda mukoyo wakwa Satana wakukeba’mba amukokele, neatweba inge twaesekwa’mba tube bulalelale twafwainwa kuvuluka binembelo nabiji Ntendekelo 39:9 ne 1 Kolinda 6:18.

16. (a) Satana wamwesekele byepi Yesu kimye kyabubiji? (b) Muñanyi mashinda Satana moakonsha kwitwesekela’mba tweseke Yehoba?

16 Kikwabo, Diabola wamwambijile Yesu amba eele panshi kufuma pamalela ansakwa ya nzubo ya Lesa nekweseka Lesa amba usakumuzhikijila nabulume bwanji kupichila mubamalaika Banji. Yesu watongwele byambo biji mu Mpitulukilo ya mu mizhilo 6:16 nekukana kweseka Shanji. Satana kuba witweseka’mba twiele kufuma pamalela ansakwa ya nzubo ya Lesa ne, bino wakonsha kwitweseka’mba tweseke Yehoba. Nanchi tuponena mulweseko lwakulondela mafwashonyi aino ntanda mumvwajilo nemwekelo kwakubula kwitufundakonyi? Abya twesekwa mukukeba kutanyiwa mubyakisangajimbwe byatamanyi? Umvwe ibyo, kokuba’mba tubena kumweseka Yehoba. Inge kyakuba byobintu byotwatemwa, mukifulo kyakwituleka, Satana wakonsha kwitumina saakosakotu kwitongola amba tukane Lesa byonka byoamukana aye.

17. (a) Diabola wamwesekele byepi Yesu kimye kyabusatu? (b) Yakoba 4:7 wakonsha kwingila byepi kotuji?

17 Kimye Satana kyoamumwesheshe Yesu Bufumu bonse bwapanopantanda amba usakumupabo umvwe amupopweletu jimo, napo Yesu wamukaine watongola ne Kinembelo, nekukana amba wafwainwa kupopwelatu Shanji yenka kwapwa. (Mpitulukilo ya mu mizhilo 5:9; 6:13; 10:20) Satana kuba witupa bufumu bwaino ntandane, bino kimye kyonse witweseka kutemwisha bintu byakumubiji, ketumone nekumona’mba naikala ntentente. Nanchi tukana byonka byakaine Yesu amba twafwainwa kupopwelatu Yehoba yenka kwapwanyi? Umvwe byobyotuba, netuwa kikamweka byonka byokyamwekele kwi Yesu. Jishimikila jakwa Mateo jaamba’mba: “Ponkapo Diabola wamulekele.” (Mateo 4:11) Satana uketuleka inge twakosako nakumukana satuvuluka mafunde amu Baibolo afwainwa, nekwiengijisha. Mwana wabwanga Yakoba wanembele’mba: ‘Diabola, mukanai, ne aye ukemunyema.’ (Yakoba 4:7) Mwina Kilishitu umo wanembejile kuofweshi yamusampi ya Bakamonyi bakwa Yehoba mu France kuba’mba: “Satana kine mujimbijimbi. Nangwa kyakuba nkeba kuba byawama, kinkatazha bingi kuba’mba ngyuke mwakutazha nemwakubila. Pano bino nangwa byonkabyo, namambo akukosako, kutekanya, nekyakila pabyonse bukwasho bwa Yehoba, nasunga bulumbuluke bwami nekukakachila kubukine.”

Kwikala Benengezha Kukana Diabola

18. Ñanyi bivwalo byankondo byakumupashi bitukokozha kukana Diabola?

18 Yehoba witupa byakuvwala byankondo byakumupashi byonse kuba’mba tukonshe ‘kwimana saka twakosa ku byabujimuku bya Diabola.’ (Efisesa 6:11-18) Butemwe botwatemwa bukine buketulengela kunyingisha mukwato mubifuka byetu, nangwa’mba buketukokwezhezha jimo kwingila mingilo yabwina Kilishitu. Kusakisha kwetu kwakukakachila kumafunde a Yehoba aoloka kukekala nobe kyela kyapa kyaji kyakuzhikijila muchima wetu. Umvwe kumaulu etu twavwalako makwabilo akutengelela jimo kwa mambo awama, aketutwalanga kimye kyonse mumwingilo wakusapwila, kabiji kino kiketukosesha nekwituzhikijila kumupashi. Lwitabilo lwetu lwakosa lukekala nobe jikebo jikatampe jakwituzhikijila ku “miketo ya mujilo yonse ya kwa aye mubi,” bujimuku nemeseko anji oengijisha. Luketekelo lwetu mukufikizhiwa kwamilaye ya Yehoba lukekala nobe kyakuvwala kumutwe kyakuzhikijila ndangulukilo yetu nekwitupa mutende mumilanguluko. (Filipai 4:7) Umvwe twayuka kwamba bulongo Byambo bya Lesa, bikekala nobe mpoko yakwingijisha kukwashishamo bantu kukasululwa kubuzha bwakwa Satana bwaku mupashi bobanonkwamo. Kabiji tukebingijishanga kwilamwina atweba bene, byonka byaubile Yesu kimye kyoaesekelwe.

19. Kununga ‘pakukana Diabola,’ kika kikebewa?

19 Umvwe twatwajijila ‘kuvwala byonse bya nkondo bya Lesa’ nekulomba kimye kyonse, twafwainwa kuketekela’mba Yehoba uketuzhikijila inge Satana witulukuka. (Yoano 17:15; 1 Kolinda 10:13) Bino, Yakoba waambile’mba ‘kukanatu Diabola’ kechi kokonkatu kukebewane. Kyakila pabyonse, twafwainwa ‘kunekenena Lesa,’ aye witulama. (Yakoba 4:7, 8) Mumutwe walondelapo momotukafunda byotwakonsha kuba kino.

Musakukumbula’mbaka?

• Ñanyi tukose twakwa Satana tobafwainwe kuchinuzhuka bena Kilishitu batanshi?

• Byubiloka byabujimuku Satana byoengijisha ano moba kukeba kukwachilamo bakalume ba Yehoba?

• Yesu wakaine byepi meseko akwa Diabola?

• Ñanyi bivwalo byankondo byakumupashi bitukwasha kukana Diabola?

[Kipikichala pa peja 8, 9]

Yesu wamukainetu nsala-nsala Diabola

[Bipikichala pa peja 10]

Bena Kilishitu bamukitota-myaka kitanshi bakaine byubilo byakisangajimbwe byajinga byamalwañano nebyabyubilo bincha

[Credit on page 10]

The Complete Encyclopedia of Illustration/J. G. Heck

    Mabuku a mu Kikaonde (1992-2025)
    Shinkai
    Shinkulai
    • Kikaonde
    • Tuminaiko Bakwenu
    • Byo Mukeba
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Shinkulai
    Tuminaiko Bakwenu