BUTALA BWA MABUKU BWA PA INTANETI
Kyamba kya Usopa
BUTALA BWA PA INTANETI
Kikaonde
Pa kukebela
  • Bisopelo
  • BAIBOLO
  • MABUKU
  • KUPWILA
  • w03 7/1 pp. 12-17
  • Monainga Byawama mu Bonse

Vidyo ufwamo.

Yakana kushinkuka.

  • Monainga Byawama mu Bonse
  • Kyamba kya Usopa—2003
  • Tumitwe tucheche
  • Byambo Bipashako
  • Mu Kusapwila ne Kulenga Baana ba Bwanga
  • Mu Kisemi
  • Mu Kipwilo kya Bwina Kilishitu
  • Kumonangamo Byawama mu Bonse
  • Buwame—Mwakonsha Kuba Byepi pa Kuba’mba Mwikale na Kino Kyubilo?
    Kyamba kya Usopa Kibena Kubijika Bufumu Bwa Yehoba (Kya Kufundamo)—2019
  • Twajijilai Kumwesha Buwame
    Kyamba kya Usopa—2002
  • “Umvwai Mwane, Kino Kiloto”
    Kyamba kya Usopa—2014
  • ‘Kine Buwame Bwanji byo Bwabayapo!’
    Fwenyai Kwipi ne Yehoba
Monai Bikwabo
Kyamba kya Usopa—2003
w03 7/1 pp. 12-17

Monainga Byawama mu Bonse

“Mundanguluke anweba Lesa wami, ne kungubila byawama.”—NEHEMIYA 13:31.

1. Yehoba umwesha byepi buwame ku bantu bonse?

MOBA oba jiulu kikumbikumbi inge apita, kiwama bingi mute byoatendeka kusama. Bantu batemwa ne kusangalala. Kabiji ne panyuma ya kuzonga mute ne mwela wakaba pa kimye kyabaya, umvwe mvula yamima nangwatu yanoka ikatampe, ileta kamwela katalala komvwanyika bingi bulongo. Mulenga wetu wa butemwe Yehoba, walenga lwelele mu jishinda jakuba’mba lwikale na bino bintu byawama. Yesu waambilepo pa bumpanyi bwa Lesa kimye kyoafunjishe’mba: ‘Sa mwibatemwa balwanyi benu ne kwibalombela bemupata; namba mwikale baana ba Shenu wa mwiulu: mambo aye uselesha juba janji ku babi ne ku bawama pamo; ne kunokesha mvula pa baoloka ne pa babula koloka pamo.’ (Mateo 5:43-45) Kine, Yehoba umwesha buwame ku bantu bonse. Bakalume banji bafwainwa kweseka na ngovu kumulonda kupichila mu kumonanga byawama mu bakwabo.

2. (a) Kika kilengela Yehoba kumwesha buwame? (b) Yehoba umona byepi kyotwakonsha kubapo pa buwame bwanji?

2 Kika kilengela Yehoba kumwesha buwame? Kutendekatu kimye Adama kyoalengele mambo, Yehoba kechi waleka kumona byawama mu bantu ne. (Masalamo 130:3, 4) Nkebelo yanji ke ya kubwezha jibiji bantu bakishinka ku bumi mu Paladisa. (Efisesa 1:9, 10) Lusa lwanji lo lwitulengela kwikala na luketekelo lwa kupokololwa ku bundengamambo ne bumbulwakoloka kupichila mu Lukunwa walaiwe. (Ntendekelo 3:15; Loma 5:12, 15) Kwitabila mu mukuzhi yeapaine kwitushinkwila jishinda jakukekelamo baoloka. Luno Yehoba ubena kwitutalatala atweba umo umo ne kumona kyotwakonsha kubapo pa butemwe bwanji. (1 Yoano 3:16) Umona byonse byotuba mu kumwesha lusanchilo lwetu pa buwame bwanji. Mutumwa Paulo wanembele’mba: ‘Lesa kechi wabula koloka’mba, avulame mwingilo wenu ne butemwe bo mwijimwesha jizhina janji ne.’—Bahebelu 6:10.

3. Jipuzho ka jotwaya twisambepo?

3 Abya pano, twakonsha byepi kulonda Yehoba mu kumona byawama mu bakwetu? Pa kuba’mba tukumbule jino jipuzho, twayai twisambe pa mbaji ina ya bwikalo: (1) mu mwingilo wa bwina Kilishitu, (2) mu kisemi (3) mu kipwilo, ne (4) mu balunda betu bonse.

Mu Kusapwila ne Kulenga Baana ba Bwanga

4. Kwingila mwingilo wa bwina Kilishitu kwaikala byepi kumona byawama mu bakwetu?

4 Pa kukumbula baana banji ba bwanga byobakebelenga kuyuka mwatajile kishimpi kya kajo ne bincha, Yesu walumbulwile amba “bujimi po panopantanda.” Byotuji baana ba bwanga ba kwa Kilishitu ba ano moba, twayuka buno bukine byotuya mu mwingilo wetu. (Mateo 13:36-38; 28:19, 20) Mwingilo wetu wa mu bujimi wavwangamo kwiambila patoka lwitabilo lwetu. Kishinka kya kuba’mba Bakamonyi bakwa Yehoba pano babayukanyikwe na mwingilo wabo wa kusapwila ku nzubo ne nzubo ne mu mikwakwa, kishimuna kuba’mba twapayankana mu kukeba aba bonse bafwainwa mambo a Bufumu. Yesu wakambizhe’mba: “Mu mizhi yonse yo mukatwelamo, nangwa mukatampe nangwa muchuchu, ipuzhaimo muntu wafwainwa.”—Mateo 10:11; Byubilo 17:17; 20:20.

5, 6. Mambo ka o twibikilako kuya javula ku mazubo a bantu?

5 Kimye kyotufwakesha bantu kyakubazhimukila, tumona byoboba na mambo etu. Kimo kimye mu nzubo intutu imo, twakonsha kutana’mba umo muntu ukeba’mba atelekeko, bino mukwabo wakana’mba, “kechi tukeba kutelekako ne,” ponkapo ne kupwa kyapwa. Byotumvwapo bulanda na mambo akuba’mba umo byoakanya mukwabo nangwa aye mwine byoakana kutelekako walengela ne mukwabo wa kukebanga kutelekako naye wakana! Pano twakonsha kuba byepi kuba’mba tukoseko na kumona byawama mu bonse?

6 Kimye kyotwabwela jibiji ku yoyo nzubo pa kwingijila mu yoyo nyaunda, kyakonsha kwitupako kimye kya kwisamba na yewa muntu wachibikizhe mwisambo kimye kitanshi kyotwaileko. Kuvuluka kyaubiwe patanshi kwakonsha kwitukwasha kwinengezhezha jimo. Kimo kimye awa muntu wakaine wajinga na mulanguluko wawama wa kulekesha mukwabo kuba’mba abule kuteleka ku mambo a Bufumu. Kabiji kimo kimye kampe bantu bamo bamubujile byambo bya bubela pa mambo a mwingilo wetu. Bino kino kechi kyakonsha kwitulengela kubula kwibikako na kusapwila mambo awama a Bufumu pa yoyo nzubo ne, twakonsha kumonapo mashinda a kumukwashishamo kupwisha luzhinauko lwanji. Tukeba kukwasha bonse kuyuka maana alumbuluka a Lesa. Kampe Yehoba wakonsha kumukoka ne kufwenya kwipi ne aye.—Yoano 6:44; 1 Timoti 2:4.

7. Kika kyakonsha kwitukwasha kumonanga bantu mu jishinda jawama kimye kyo twibafwakesha?

7 Mu mikambizho Yesu yoakambizhe baana banji ba bwanga watongwelemo ne meseko a mu kisemi. Nanchi kechi waambile ne nyi kuba’mba: “Naiya kwabanya muntu ne shanji, mwana wa mukazhi naye ne inanji, mulokazhi naye ne inanjivyala”? Wanungilepo ne kuba’mba: “Balwanyi ba muntu bakekala ba mu kisaka kyanji mwine.” (Mateo 10:35, 36) Pano bino, bwikalo ne byubilo bipimpulwa. Kikola kyakubazhimukila, kufwisha mulongo, malwa, lukatazho mu milanguluko, ne bintutu bikwabo byakukankalwa kubala byakonsha kulengela bantu kuteleka ku busapwishi bwetu. Umvwe ketulanguluke kuba’mba bantu botusapwila kechi bakaluka ne, abya tubena kumona byawama mwiabo nyi? Nga mambo ka akubula kwibafwakesha ku mazubo abo kimye kikwabo? Apo kampe twakonsha kutana bapimpula milanguluko yabo. Kimo kimye kilengela kwitutambwila bulongo kechi amba na mambo a byotwamba ne, ke na mambo a jishinda jo twaambilamo byobyo byambo. Kulomba mu bukishinka kwi Yehoba saka tukyangye kutendeka kusapwila kwitukwasha kwingila bulongo ne kusapwila mambo a Bufumu mu jishinda jawama bulongo ku bonse.—Kolose 4:6; 1 Tesalonika 5:17.

8. Mwakonsha kufuma ka umvwe bena Kilishitu kebamone byawama mu balongo babo babula kwitabila?

8 Mu bipwilo bimo bantu bavula ba mu kisemi kimo bengijila Yehoba. Kimo kimye kyalengejile kuba’mba banyike mu kisemi bakomoke ne kunemeka uno mwingilo bapimpula ne michima yabo, ke kukosako kwa mulongo wabo mukulumpe yebekala nanji ne kumvwañana bulongo mu kisemi ne mu masongola anji. Kumvwina lujimuno lwa kwa mutumwa Petelo kwakwasha bingi banabakazhi bavula ba bwina Kilishitu kwitabisha bamwata wabo ‘kwakubula nangwa kwibabula.’—1 Petelo 3:1, 2.

Mu Kisemi

9, 10. Yakoba ne Yosefwa batememweko byepi byawama mu ba mu kisemi kyabo?

9 Kukwatankana mu kisemi jo jishinda jikwabo jotwafwainwa kumwenamo byawama mu bakwetu. Monai Yakoba byoaubile na baana banji babalume. Mu Ntendekelo kyapitala 37, vesi 3 ne 4, Baibolo yalumbulula’mba Yakoba watemenwe bingi Yosefwa. Balongo banji Yosefwa bamumvwijile kichima kyakuba kebakebe ne kumwipaya. Pano umvwai byaubile Yakoba ne Yosefwa mu bwikalo bwabo bwa kulutwe. Bonse babiji batemenweko byawama mu ba mu kisemi kyabo.

10 Yosefwa byoajinga mukulumpe watalanga pa kajo mu Ijipita kimye kwajinga kipowe kya nzala, watambwijile bingi bulongo balongo banji. Byoakyubile saka akyangye kwisolola aye mwine kwi abo, patanshi wanengezhezhe kwibatambwila bulongo balongo banji ne kwibapa kajo ka kusenda kwi shabo mukote. Kine, nangwa kyakuba bamushikilwe, Yosefwa, wibobijile byawama. (Ntendekelo 41:53–42:8; 45:23) Byonkabyo, Yakoba byoajinga pepi na kufwa waambile mapesho akamona baana banji babalume kulutwe. Nangwa kyakuba byubilo byabo byatama byalengejile kuba’mba babule kutambulako mapesho amo, kafwako nangwa umo wabujile kutambula kya buswanyi mu ntanda ne. (Ntendekelo 49:3-28) Yakoba byoamwesheshepo butemwe bwa kikupu!

11, 12. (a) Ñanyi byakumwenako bya mu bungauzhi byalumbulula byo kyanemena kumonanga byawama mu ba mu kisemi kyetu? (b) Lufunjisho ka lotwakonsha kufundako ku byaubile bashanji mu kishimpi kya kwa Yesu kya mwana walubile?

11 Kabiji kukokamuchima kwa Yehoba mu byoaubile na mukoka wa bena Isalela babujile lwitabilo kimwesha byoamona byawama mu bantu banji. Yehoba byo aambile pa bwikalo bwa ngauzhi Hoseya, walumbulwile pa butemwe bwanji bwa kikupu. Goma, mukazhanji Hoseya, waubanga bupite. Nangwa byonkabyo, Yehoba wamukambizhe Hoseya amba: “Bwelako, ukamutemwe mwanamukazhi nkende ye batemwa ku mukambwe wanji; ukamutemwe byonka byo ebatemwa Yehoba bena Isalela, nangwa bongolokela ku balesa bangi, ne kutemwa bimpampe bya mañanzañanza.” (Hoseya 3:1) Nga mambo ka oa panyijile ino mikambizho? Yehoba wayukile’mba kufuma mu yenkawa mukoka wasendukile mu mashinda anji, bantu bamo bakakokela na mambo a butekanye bwanji. Hoseya waambile’mba: “Kulutwe bena Isalela bakabwela ne kumukeba Yehoba Lesa wabo, ne Davida mfumu wabo; mu moba akapelako bakeya kwi Yehoba kasa bazakama amba: Tutambule bibusa byanji.” (Hoseya 3:5) Kine kino ke kyakumwenako kyawama kulonda umvwe mu kisemi mwaikala makatazho. Umvwe mwatwajijila kumonako byawama mu ba mu kisemi kyenu ne abo bakamwena kwi anweba ne kwikala batekanya.

12 Kishimpi kya kwa Yesu kya mwana walubile kitukwasha kumona byotwafwainwa kumonanga byawama mu ba mu kisemi kyetu. Awa nsongwalume wabwelele ku nzubo panyuma ya kwitayaika mu bwikalo bwanji. Bashanji bamutambwijile bingi na lusa. Bashanji baubilepo byepi kimye kijizhañenyenga mwanabo wamulume wa mukulumpe wabujile kusha kisemi kyanji? Babujile yewa mwanabo wamulume wa mukulumpe amba: “Mwanami, obewa uji ne amiwa moba onse, ne byonse byo nji nabyo, byo byobe.” Kuno kechi kwaji kumukajipila ne, ke butemwe bo bamumwesheshenga bashanji. “Kyajikufwainwa kusangalala ne kusekela: mambo uno nkasobe waji wafwa, kabiji lelo ke mumi; kabiji waji waluba, pano wamweka.” Byonkabyo ne atweba twafwainwa kutwajijila na kutemwangako byawama mu bakwetu.—Luka 15:11-32.

Mu Kipwilo kya Bwina Kilishitu

13, 14. Ñanyi jishinda jimo jotwafwainwa kumwesheshamo mukambizho wa bufumu wa butemwe mu kipwilo kya bwina Kilishitu?

13 Byotuji bena Kilishitu, tukeba bingi kulama mukambizho wa bufumu wa butemwe. (Yakoba 2:1-9) Kine, kimo kimye twakonsha kwikala na bantu ba mu kipwilo kyetu baji na bwikalo bwa ku mubiji bwapusana na bwetu. Pano nanchi tuji na “misalululo” ya mishobo, bisho, nangwa ya bupopweshi botwakomenamo nyi? Umvwe ibyo, twakonsha byepi kumvwina lujimuno lwa kwa Yakoba?

14 Kutambwila bonse beya na kutanwa ku kupwila kwa bwina Kilishitu kumwesha muchima wetu wa kutambwilañana. Umvwe twitendekelako atwe bene kwamba ku bakatataka beya na kutanwa ku Nzubo ya Bufumu, kwakonsha kwibalengela kupwisha bumvu. Kine, bamo batanwako kala ku kupwila kwa bwina Kilishitu kimye kitanshi bamba’mba: “Bonse bankasulukijile. Namwenengatu nobe bangyukile kala. Nakasulukile bingi.”

15. Banyike mu kipwilo bafwainwa kukwashiwa byepi kuba’mba besambenga na bakulumpe?

15 Mu bipwilo bimo, pa kupwisha kupwila, banyike bamo kimo kimye bebungizha pamo mukachi nangwa pangye ya Nzubo ya Bufumu mulwabo bene na bene na mambo a kumvwa bumvu kwisamba pamo na bakulumpe. Pano bakonsha kukwashiwa byepi kuba’mba bumvu bupwe? Kitanshitu, bansemi bafwainwa kufunjisha baana babo ku nzubo, kwibanengezhezha jimo kuya na kupwila. (Byambo bya Mana 22:6) Bafwainwa kwibabula kulongela jimo mabuku apusana pusana akukengijisha ku kupwila. Bansemi bafwainwa ne kutundaika baana babo kwisamba na bakulumpe ne boba bakolwa baiya ku Nzubo ya Bufumu. Umvwe baana kebesambe byambo byawama na bantu ba uno mutundu kyakonsha kwibaletela lusekelo.

16, 17. Bakulumpe bakonsha byepi kumona byawama mu bakyanyike baji mu kipwilo?

16 Balongo ne banyenga bakikulumpe bafwainwa kutesha muchima ku bakyanyike baji mu kipwilo. (Filipai 2:4) Bafwainwa kwitendekelako kwamba ku bakyanyike byambo byakwibakosesha. Kampe bishinka bimo bikatampe byambiwa pa kupwila. Mwakonsha kwipuzha bakyanyike umvwe bakupwilatu bulongo kabiji umvwe kikatakata pajingapo bishinka bimo byo bajikumvwisha byobakonsha kwingijisha. Bakyanyike byo baikala banema mu kipwilo, bafwainwa kwibatakaika pa byo bateshako muchima ne kwibasanchila pa mikumbu iji yonse yo bakumbulapo pa kupwila nangwa lubaji luji lonse lobaji nalo mu majashi a kupwila. Jishinda bakyanyike jobesambilamo na bakikulumpe mu kipwilo ne byobengila mingilo ya pa nzubo bikamwesha kuba’mba bakonsha kwingila bulongo ne mingilo ikatampe mu kuya kwa moba.—Luka 16:10.

17 Kuswa kwingila mingilo yobebapa kulengela bakyanyike bamo kukomenako kya kuba’mba byubilo byabo bya ku mupashi byobamwesha bibalengela kwibapa mingilo ikwabo yanema. Kabiji kwikala na mingilo ya kwingila kulengela bakyanyike kwamuka ku byubilo bya lwiso. (2 Timoti 2:22) Kabiji balongo babena kukanamina bunkwasho bakonsha ‘kwibeseka, umvwe babulwa mambo’ na mingilo ya uno mutundu. (1 Timoti 3:10) Kwivwangamo kwabo pa kupwila ne kizaku kyabo kya mu mwingilo, kabiji ne byo batemwa bantu bonse mu kipwilo, kulengela bakulumpe mu kipwilo kuyuka byobakonsha kwingila umvwe kebakebe kwibapa mingilo ikwabo.

Kumonangamo Byawama mu Bonse

18. Ñanyi bintu byatama byafwainwa kuchinuzhukwa pa kuchiba mambo, kabiji mambo ka?

18 Byambo bya Mana 24:23 byaamba’mba: “Kutala ku bilungi bya bantu pa kuchiba mambo kechi kyawama ne.” Maana afuma mwiulu akeba’mba bakulumpe mu kipwilo babulenga kutala ku bilungi bya bantu pa kuchiba mambo mu kipwilo. Yakoba waamba’mba: ‘Maana afuma mwiulu, patanshi o awamishatu, kabiji o a mutende, o akoka, o apela kusashilwa, o ayula lusa ne bipangwa byawama, o abula misalululo, o abula bujimbijimbi.” (Yakoba 3:17) Kine, bakulumpe mu kipwilo byobamona byawama mu bakwabo, bafwainwa kumona kuba’mba bunchibamambo bwabo kechi bwa kwiubila kichima na mambotu a bintu bimo bya mu bwikalo nangwa kwifila bikonkoma ne. Nyimbi wa masalamo Asafwa wanembele’mba: “Lesa waimana monka mu kipwilo kya Lesa. Uchiba mambo mukachi ka balesa [nangwa mu jishinda jikwabo’mba bantu baji nobe lesa, kulumbulula banchibamambo ba bantu]. Nanchi myaka inga yo mukebachibila mambo mwabula koloka, ne kwibanemeka bantu babi?” (Masalamo 82:1, 2) Na mambo akino, bakulumpe mu kipwilo ba bwina Kilishitu bachinuzhuka kutala ku bilungi bya bantu umvwe mambo o babena kuchiba muji mulunda nabo nangwa mulongo wabo. Mu jino jishinda balamawizha mutende wa mu kipwilo ne kulengela mupashi wa Yehoba kwingila bulongo.—1 Tesalonika 5:23.

19. Mu ñanyi mashinda motwafwainwa kumwenanga byawama mu bakwetu?

19 Pakumona byawama mu balongo ne banyenga yetu, tumwesha muchima wajingapo ne Paulo kimye kyo anembejile kipwilo kya mu Tesalonika. Waambile’mba: “Kabiji tuji na luketekelo mwi Nkambo mambo a anweba, namba, mubenakwibyuba kabiji mukebyubanga bintu byo twimukambizha.” (2 Tesalonika 3:4) Kino kitukwasha kubula kuta muchima ku bilubo bya bakwetu bino tumonamo byawama mwi abo. Tumonapo mashinda otwakonsha kutakaikilamo balongo betu, kukila kwikala na muchima washinta. Mutumwa Paulo wanembele’mba: “Mu bakalama kyafwainwa’mba, batanwe ba kishinka.” (1 Kolinda 4:2) Bukishinka buji na bakalama ba mu kipwilo ne bwa balongo ne banyenga yetu bonse ba bwina Kilishitu bobwitulengela kwibatemwa. Kino kituleta kwipi ne abo, kikosesha bulunda buji pakachi ketu bwa bwina Kilishitu. Tuba byonka byaubile Paulo ku balongo bajingako mu moba anji. Bo ‘bakwetu ba mwingilo mu bufumu bwa Lesa’ kabiji ‘bobetukosesha michima yetu.’ (Kolose 4:11) Kino kitulengela kulonda Yehoba byo oba.

20. Mfweto ka ikatambula boba bamona byawama mu bonse?

20 Kine twamba lulombelo lwalombele Nehemiya amba: “Mundanguluke anweba Lesa wami, ne kungubila byawama.” (Nehemiya 13:31) Kitusangajika bingi kuyuka’mba Yehoba umona byawama mu bantu! (1 Bamfumu 14:13) Twayai ne atweba tumonenga byawama mu bakwetu. Kino kitulengela kwikala na luketekelo lwa kukapokololwa ne kwikala bumi bwa myaka ne myaka mu ntanda ipya yafwenya kala ke pepi.—Masalamo 130:3-8.

Musakukumbula’mba ka?

• Kika kilengela Yehoba kumwesha buwame ku bonse?

• Twakonsha kumona byepi byawama mu bakwetu

• mu mwingilo wetu?

• mu kisemi kyetu?

• mu kipwilo kyetu?

• mu balunda betu bonse?

[Kipikichala pa peja 13]

Nangwa kyakuba balongo banji patanshi bamushikilwe, Yosefwa wamwenemo byawama mwiabo

[Kipikichala pa peja 14]

Lumanamo kechi lwitulengela kubula kukwasha bonse ne

[Kipikichala pa peja 15]

Kechi na mambo a byobaubile ne, kafwakotu nangwa mwana umo wa kwa Yakoba wabujile kupeshiwa ne

[Kipikichala pa peja 16]

    Mabuku a mu Kikaonde (1992-2025)
    Shinkai
    Shinkulai
    • Kikaonde
    • Tuminaiko Bakwenu
    • Byo Mukeba
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Shinkulai
    Tuminaiko Bakwenu