Twajijilai Kumwesha Buwame
“Bipangwa bya kyeya biji mu buwame bonse ne bololoke ne bukine.”—EFISESA 5:9.
1. Bantu bavula kino kimye babena kumwesha byepi’mba babena kwitabanzhana na Masalamo 31:19?
KUTUMBIJIKA Yehoba kyokintu kyawamisha bingi muntu kyoafwainwa kuba. Lelo jino, bantu bavula babena kuba kino mukutota Lesa mambo abuwame bwanji. Byotuji Bakamonyi bakwa Yehoba bakishinka, twitabanzhana nanyimbi wamasalamo waimbile’mba: ‘Kine, kine, buwame bwenu bo bukatampe, bo mwibatujila bemwakamwa.’—Masalamo 31:19.
2, 3. Kika kyakonsha kufumamo umvwe twabula byubilo byawama mumwingilo wetu wakulenga baana babwanga?
2 Moyo wakumwakamwa Yehoba witutundaika kumutota pabuwame bwanji. Kabiji witulengela ‘kusanchila Yehoba, kumutakaika nekusapwila lukumo lwa bufumu bwanji.’ (Masalamo 145:10-13) Oene mambo otubambakena mumwingilo wakusapwila Bufumu nekulenga baana babwanga. (Mateo 24:14; 28:19, 20) Pano bino, twafwainwa kwikala bantu baji nabyubilo byawama mu mwingilo wetu wakusapwila. Umvwene, twakonsha kuletela jizhina jazhila ja Yehoba mwenga.
3 Bantu bavula bamba’mba bapopwela Lesa, bino byubilo byabo byapusana namizhilo iji mu Byambo byanji byanembeshiwa. Pamambo abamo babujilenga kwikala mwayila ñambilo yabo yakuba’mba boba byawama, mutumwa Paulo wanembele’mba: “Obewa ufunjisha mukwenu, kechi wifunjisha obe mwine nenyi? Obewa usapwila’mba, Muntu kechi ebe ne, obewa wibanyi? Obewa wamba’mba, Muntu kuba bukende ne, obewa wibubanyi? . . . Jizhina ja Lesa janenwa bya mwenga mu Bagentila na mambo a anweba, monka mo byanembelwa.”—Loma 2:21, 22, 24.
4. Bika bifumamo mubyubilo byetu byawama?
4 Mukifulo kyakuletela jizhina ja Yehoba mwenga, twibikako nakwijitumbijika nabyubilo byetu byawama. Kino kilengela neboba babula mukipwilo kyabwina Kilishitu kukebulwa. Mambo kikwasha kuzhindamikapo bantu betulengulula. (1 Petelo 2:15) Kabiji kyakila mukunema, byubilo byetu byawama bikokela bantu kujibumba ja Yehoba, kwibashinkwila jishinda jakumutumbijikilamo kuba’mba bakamone bumi bwamyaka.—Byubilo 13:48.
5. Mepuzhoka otusakwisambapo?
5 Byotuji bambulwakoloka, twakonsha kuchinuzhuka byepi byubilo bibula kunemeka Yehoba byakonsha kutuntwisha bantu bakeba bukine? Kabiji twakonsha kumwesha byepi buwame?
Kipangwa Kyakyeya
6. Ñanyi ‘mingilo imo yatu ya mfishi,’ bino bipangwaka byafwainwa kwikala mubena Kilishitu?
6 Byotuji bena Kilishitu bepana, tusangalala nakintu kitukwasha kukana “mingilo yatu ya mfishi.” Ino mingilo yavwangamo neyoya ibula kunemeka Lesa nabiji kubepa, kwiba, mwenga, ñambilo yabula kufwainwa yabyakwilaala, byubilo bileta bumvu, kusengula kubi, nekupendwapendwa. (Efisesa 4:25, 28, 31; 5:3, 4, 11, 12, 18) Mukifulo kyakwitumpa muino mingilo, ‘twenda mwafwainwa baana ba kyeya.’ Mutumwa Paulo waambile’mba ‘bipangwa bya kyeya biji mu buwame bonse ne bololoke ne bukine.’ (Efisesa 5:8, 9) Onkao mambo, kwenda mukyeya kokwitulengela kutwajijila nakumwesha buwame. Ñanyi mutundu wakino kyeya?
7. Twafwainwa kuba byepi pakuba’mba tutwajijile kumwesha buwame?
7 Nangwa kyakuba tuba bilubo, twakonsha kumwesha buwame umvwe ketwende mukyeya kyakumupashi. Nyimbi wamasalamo waimbile’mba “byambo byenu ye lampi wa maulu ami, kyo kyeya kya mu jishinda jami.” (Masalamo 119:105) Umvwe tukeba kutwajijila nakumwesha “bipangwa bya kyeya” mu “buwame bonse,” twafwainwa kwendanga mukyeya kyakumupashi kiji mu Byambo bya Lesa, kyalumbululwa bulongo mumabuku abwina Kilishitu, kyotufunda kimye kyonse pakupwila. (Luka 12:42; Loma 15:4; Bahebelu 10:24, 25) Kabiji twafwainwa kutesha muchima kubyubilo nemafunjisho akwa Yesu Kilishitu, “kyeya kya panopantanda” kabiji ‘ye kipasha kya lukumo lwa [Yehoba].’—Yoano 8:12; Bahebelu 1:1-3.
Kipangwa Kyamupashi
8. Mamboka otwakonsha kumweshesha buwame?
8 Kwakubula nangwa kuzhinaukane, kyeya kyakumupashi kitukwasha kumwesha buwame. Kabiji tumwesha kino kyubilo mambo tutangijilwa namupashi wazhila wa Lesa. Buwame nabo pobuji pa ‘bipangwa bya mupashi.’ (Ngalatiya 5:22, 23) Umvwe twakokela mizhilo yamupashi wazhila wa Yehoba, ukasema mwiatweba kipangwa kyawamisha kyabuwame.
9. Twakonsha kuba byepi mwayila byambo byakwa Yesu byanembwa mu Luka 11:9-13?
9 Kusaka kutokesha Yehoba pamuchima mukumwesha kipangwa kyamupashi kyabuwame kwafwainwa kwitutundaika kuba bintu mwayila byambo byakwa Yesu byakuba’mba: ‘Lombainga, kikemupewa; sakainga, mukamona; kokaulainga, bakemushinkwilako. Mambo bonse balomba batambula; usaka naye umona; ukokaula naye bakamushinkwilako. Ñanyi mukwenu uji na mwana, uba, kana mwananji wamulomba shinkwa, wamupa jibwe? nangwa walomba jisabi, wamupa muloolo? Nangwa walomba jike, wamupa kaminye? Kabiji umvwe anweba, byo muji babi, mwayuka kupana byawama ku baana benu, nanchi aye Shenu wa mwiulu kechi emukile kupana mupashi wazhila ku bamulomba nenyi?’ (Luka 11:9-13) Twayai tulonde lufunjisho lwakwa Yesu kupichila mukulomba mupashi wa Yehoba kuba’mba tutwajijile nakumwesha kipangwa kyabuwame.
‘Ubainga Byawama’
10. Ñanyi mbaji yabuwame bwa Yehoba yashimunwa mu Kulupuka 34:6, 7?
10 Nakyeya kyakumupashi kifuma mu Byambo bya Lesa nebukwasho bwamupashi wazhila wa Lesa, twakonsha kutwajijila ‘kuba byawama.’ (Loma 13:3) Kupichila mulufunjisho lwa Baibolo lwakimye kyonse, tufunda byavula byotwakonsha kulonda buwame bwa Yehoba. Mutwe wapita waambile pambaji yabuwame bwa Lesa buji mubyambo byashimwinwe kwi Mosesa byanembwa mu Kulupuka 34:6, 7 motutanga’mba: “Yehoba, Yehoba, Lesa wa lusa ne wa bibusa, ubanda kuzhingila, wayula na butemwe bubula kwaluka ne bukishinka, umwesha butemwe bubula kwaluka ku biumbi bya bantu, ne kulekela bantu bumbulwakoloka bwabo ne mizhilulwila yabo ne bubi bwabo, bino kechi ukebalekatu kwa kubula kwibakabisha ne.” Kufunda bulongo ino mbaji yabuwame bwa Yehoba kusakwitukwasha kutwajijila ‘kuba byawama.’
11. Byotwayuka’mba Yehoba walusa ne bibusa, twafwainwa kuba byepi?
11 Lushimuno loashimwine Lesa lwituvululako buneme bwa kulonda Yehoba mukwikala bantu balusa ne babibusa. Yesu waambile’mba “boba lusa bo batokwa: mambo bakobilwa lusa.” (Mateo 5:7; Luka 6:36) Byotwayuka’mba Lesa wabibusa, tutundaikwa kwikala babibusa mubyotuba kubakwetu, pamo neboba botusapwilako. Mambo momwayila nelufunjisho lwakwa Paulo kuba’mba: “Byambo byenu bikale na bupe moba onse, byalungwa na mukele, muyuke mwafwainwa kwibalondolwela bonse, pa muntu pa muntu.”—Kolose 4:6.
12. (a) Lesa byoabanda kuzhingila, nga atweba twafwainwa kuba byepi kubakwetu? (b) Lusa lwa Yehoba lwitutundaika kubaka?
12 Lesa byoabanda kuzhingila, kusaka kutwajijila ‘kuba byawama’ kwitutundaika kulekelako bakwetu mulwitabilo bilubo byabo nekutemwako byubilo byabo byawama. (Mateo 7:5; Yakoba 1:19) Lusa lwa Yehoba lwitutundaika kumwesha butemwe bwakishinka, nangwa kyakuba paikala lukatazho lwabyepi. Kino kintu kyokikebewa.—Byambo bya Mana 19:22.
13. Ñambilo yetu yafwainwa kwikala byepi imwesha’mba Yehoba ‘wayula na bukishinka’?
13 Shetu wamwiulu ‘byoayula na bukishinka’ tukeba ‘kwilumbulula amba twibamingilo mu mambo a bukine.’ (2 Kolinda 6:3-7) Pabintu bitanu nabibiji Yehoba byoashikwa paji ne“lujimi wa bubela” ne “kamonyi wa bujimbijimbi wamba bya bubela.” (Byambo bya Mana 6:16-19) Onkao mambo, kusaka kutokesha Lesa pamuchima kwitulengela ‘kutaya bubela ne kwiambila bya bukine.’ (Efisesa 4:25) Kange tukankalwe kumwesha buwame mujino jishinda janemane.
14. Mamboka otwafwainwa kwikela bantu balekelako bakwetu mambo?
14 Kabiji lushimuno lwa Lesa kwi Mosesa lwafwainwa kwitutundaika kwikala bantu balekelako bakwetu mambo, mambo Yehoba ulekela mambo. (Mateo 6:14, 15) Bino nangwa byonkabyo, Yehoba uleta lukabisho pabandengamambo babula kujanyenye. Onkao mambo, twafwainwa kulamachila kumizhilo yanji yabuwame mukusunga butooto bwakumupashi bwakipwilo.—Bena Levi 5:1; 1 Kolinda 5:11, 12; 1 Timoti 5:22.
“Tajijishai Bulongo”
15, 16. Lujimuno lwakwa Paulo lwanembwa mu Efisesa 5:15-19 lwitukwasha byepi kutwajijila kuba buwame?
15 Pakuba’mba tutwajijile kumwesha buwame nangwa kyakuba twazhokolokwa nabubi, twafwainwa kwikala namupashi wazhila wa Lesa nekutajijisha byotwenda. Pamambo akino, Paulo wasashijile bena Kilishitu mu Efisesa amba: ‘Tajijishai bulongo byo mwenda, kechi pamo na babula maana ne, kana pamo na ba maana; kasa mupulusha bimye, mambo ano moba atama. Onkao mambo kechi mwikale bakosama ne, yukai mwayila kyaswa muchima wa Nkambo. Kabiji kechi mupendwe binyu ne, mo muji bono, kana muyule na mupashi; kasa mwisamba anwe bene na bene mu masalamo ne nyimbo ya kutota ne nyimbo ya bumupashi, ne kwimba ne kuba kimenge na muchima yense kwi aye Nkambo.’ (Efisesa 5:15-19) Kyakine luno lujimuno lwitufwainwa bingi atweba muano moba apelako.—2 Timoti 3:1.
16 Umvwe tukeba kutwajijila kwikala bantu babuwame, twafwainwa kutajijisha bulongo byotwenda nekumona’mba tubena kwenda pamo nobe boba baji namaana a Lesa. (Yakoba 3:17) Kasa tuchinuzhukanga kulenga mambo, tuyulenga namupashi wazhila, kasa etutangijila. (Ngalatiya 5:19-25) Kupichila mukwingijisha mikambizho yakumupashi yotufunda pakupwila kwabwina Kilishitu, kupwila kwakijiiji, nekwa nkambi, tutwajijila nakuba byawama. Kabiji byambo byakwa Paulo kubena Efisesa bituvululako byotumwenamo mu “nyimbo ya bumupashi” yotwimba pakupwila kwetu kwabwina Kilishitu namuchima yense. Ino nyimbo yavula yamba pabyubilo byakumupashi, nabiji buwame.
17. Kika kyobakonsha kuketekela bena Kilishitu babela umvwe bwikalo bwabo bwibalengela kubula kutanwa kukupwila kimye kyonse?
17 Ibyepi kubakwetu mulwitabilo babula kutanwa kukupwila kwabwina Kilishitu namambo akubela kubula kupwa? Bakonsha kwiumvwa amba bapelelwa namambo akubula kupopwela Yehoba pamo nabalongo nebanyenga yabo bakumupashi kimye kyonse. Bino bafwainwa kuketekela’mba Yehoba wayuka bwikalo bwabo byobuji, ukebasunga mubukine, ukebapa mupashi wanji wazhila, nekwibakwasha kutwajijila nakuba byawama.—Isaya 57:15.
18. Kika kiketukwasha kuba buwame?
18 Mukuba buwame mukebewa kuyuka bantu botwendañana nabo nekuchinuzhuka boba babula “kutemwa byawama.” (2 Timoti 3:2-5; 1 Kolinda 15:33) Kwingijisha luno lujimuno kwitukwasha kuchina “kumufichisha ku muchima aye Mupashi Wazhila” umvwe ketube byoabula kukeba. (Efisesa 4:30) Aba baji nabwikalo bumwesha’mba batemwa byawama kabiji batangijilwa namupashi wazhila wa Yehoba bakonsha kwitukwasha kuba byawama inge botwendañana nabo.—Amosi 5:15; Loma 8:14; Ngalatiya 5:18.
Buwame Buleta Byawama
19-21. Shimikizhai byamwekele bibena kumwesha bintu bifuma mukumwesha buwame.
19 Kwenda mukyeya kyamupashi, kulondela lutangijilo lwamupashi wa Lesa nekutajijisha byotwenda kuketukwasha kuchinuzhuka byatama nekutwajijila ‘kuba byawama.’ Mukuba bino mufuma byawama. Monai byaubile Kamonyi wakwa Yehoba umo mu South Africa wajizhina ja Zongezile. Juba jimo byoailenga kusukulu lukelo, wapichile kubanki amba amone mali anji ajimo. Mashinyi amubanki oachinyikile’mba amumweshe ano mali apushile nekunemba mali avula afika ku R42,000 ($6,000, U.S.). Malonda wakuino banki nebakwabo bamutundaikile’mba afumye oa mali nekwiatwala mubanki ingi. Bakamonyi bamo bamulume nemukazhi boaikalanga nabo bobonka bamukwashishe’mba kange ufumye ano maline.
20 Juba jalondejilepo, Zongezile wayile kuino banki nakukebabula kilubo kyamwekele. Kyatanyiwe kuba’mba nambala yanji yaakaunti yajinga ipasha nayoya yamusulu umo wanonkele kyakine kine naye mukulubankanya wabikile mali anji muakaunti ingi. Uno musulu wakuminye bingi mambo Zongezile kechi wajilepotu nangwa kangwee paoa maline, kepo amwipwizhe’mba: “Uya muñanyi bupopweshi?” Zongezile walumbulwile’mba, mwane amiwa ne Kamonyi wakwa Yehoba. Bakulumpe bamuino banki bamusanchijile bingi nekwamba’mba: “Bantu bonse umvwe bajinga bakishinka byonka biji Bakamonyi bakwa Yehoba inge kyawama bingi.” Kyakine, byubilo byabukishinka nebuwame bilengela bantu kutumbijika Yehoba.—Bahebelu 13:18.
21 Byubilo byabuwame kechi kuba’mba kanatu bikale bikatampe bino mufume byawamane. Monai kyakumwenako: Kamonyi umo wakyanyike wingila busapwishi bwakimye kyonse pajikuji jimo ja mumakuji a Samoa wayile kukipatela. Bantu byobapembejilenga kumonañana nadokotala, uno Kamonyi wamwene inetu umo wakikulumpe wajinga kunyuma yanji wabelele bingi. Kepo amupishishe kulutwe nekumwambila’mba mwane twelai mutambule muchi bukiji-bukiji amiwa nsakwiya panyuma inge mupwishe. Juba jikwabo, uno Kamonyi byoataine yewa inetu wakikulumpe pakisankane, awa inetu wamuvulukile nebyubilo byawama byoamubijile kukipatela. Kepo aambile’mba: “Kine pano nayuka namba Bakamonyi bakwa Yehoba batemwa bakwabo.” Buwame bwamumwesheshe uno Kamonyi bwamulengejile kumvwa mambo a Bufumu, mambo kunyuma wakananga. Waswile lufunjisho lwa Baibolo lwa panzubo nekutendeka kufunda maana a Byambo bya Lesa.
22. Ñanyi jishinda jimo janema ja ‘kubilamo byawama’?
22 Neanweba mwakonsha kushimikizha byamwekele bimwesha buneme bwakumwesha buwame. Jishinda jimo janema ja ‘kubilamo byawama’ ke jakusapwila kimye kyonse mambo awama a Bufumu bwa Lesa. (Mateo 24:14). Twayai tutwajijile kwingila uno mwingilo mukatampe, kasa tuvuluka’mba jino jojishinda jimo jakubilamo byawama, kikatakata kuboba baswa kufunda. Kyakilamo kunema, uno mwingilo nebyubilo byetu byawama bitumbijika Yehoba nsulo ine yabuwame.—Mateo 19:16, 17.
Twajijilai ‘Kuba Byawama’
23. Mamboka mwingilo wabwina Kilishitu kyoaikela mwingilo wawama?
23 Kwakubula nangwa kuzhinaukatune, mwingilo wetu kemwingilo wawama bingi. Mukafuma lupulukilo lwetu nelwaboba bomvwa mambo amu Baibolo nekumona jishinda jaya kubumi bwamyaka. (Mateo 7:13, 14; 1 Timoti 4:16) Umvwe paji kintu kyotukeba kuba, kusaka kuba byawama kwitulengela kwishikisha atwe bene’mba: ‘Nanchi kino kyonkeba kuba kisakukwata byepi kumwingilo wami wakusapwila Bufumu? Abya kine kino kintu kyonkeba kuba kyawamanyi? Nanchi kisakundengela kukwasha bakwetu kuswa “mambo awama a myaka ne myaka” nekwikala balunda na Yehoba Lesa nyi?’ (Lumwekesho 14:6) Lusekelo lukatampe lufuma mukwingila mingilo yavula ya Bufumu.—Mateo 6:33; Byubilo 20:35.
24, 25. Ñanyi mashinda amo akubilamo byawama mukipwilo, kabiji twakonsha kuketekelaka umvwe twatwajijila nakumwesha buwame?
24 Kange tusulenga bintu byawama bifuma mubuwamene. Twakonsha kutwajijila kumwesha kino kyubilo kupichila mukukwasha kipwilo kyabwina Kilishitu nekwingila papelela ngovu yetu mukukebakeba byawama bifumamo. Tuba bingi bulongo byotutanwa kukupwila kwabwina Kilishitu kimye kyonse nekukumbulapo. Kutanwako kwetu kukosesha bakwetu bapopweshi, kabiji nemikumbu yetu yotunengezha bulongo nayo ibakomesha bingi kumupashi. Kabiji tumwesha buwame umvwe ketwingijishe mali etu kuwamishishamo Nzubo ya Bufumu nekwiilama biyampe. (2 Bamfumu 22:3-7; 2 Kolinda 9:6, 7) Kyakine, “byotuji na mwa kubila, twibobile bantu bonse byawama, pakuba bene bene bonka bakwetu ba mu lwitabilo.”—Ngalatiya 6:10.
25 Kuba twakonsha kutongaula bintu byonse motwakonsha kumweshesha buwamene. Byotutanyiwa mumakatazho, twayai tukebe maana mu Binembelo, kulomba mupashi wazhila wa Yehoba, nekwibikako nakuba kyaswa muchima wanji kyawama nekyalumbuluka. (Loma 2:9, 10; 12:2) Twaketekela namba kulutwe nalwendo Yehoba uketushukisha byotutwajijila nakumwesha buwame.
Musakukumbula’mbaka?
• Twakonsha kumwesha byepi buwame bwabaisha?
• Mamboka buwame kyobutelelwa’mba ‘kipangwa kya kyeya?
• Mamboka buwame kyobutelelwa’mba ‘kipangwa kya mupashi’?
• Bika bifuma mubyubilo byetu byawama?
[Kipikichala pa peja 15]
Byambo bya Lesa nemupashi wanji wazhila bitukwasha kumwesha buwame
[Bipikichala pa peja 16]
Kumwesha buwame kuleta byawama