Kitango 27

‘Kine Buwame Bwanji byo Bwabayapo!’

1, 2. Buwame bwa Lesa bwabaya byepi, kabiji Baibolo waambishapo’mba ka pa kino kyubilo?

BALUNDA na muntu baikala pa kamute na kuja kajo, kwisamba ne kuseka juba byo jibena kuya na kuzhika. Njimi wakemana palepa byobya ne kumvwa bingi bulongo pa kumona makumbi a mvula byo afinda kabiji ne miso ke inokele pa bijimwa byanji. Kukwabo nako, bamulume ne mukazhi babena kwisekelatu pa kumona mwanabo byo keatamune.

² Kikale bekiyuka nangwa ne, bano bantu babena kumwenamo mu kintu kimo—buwame bwa Yehoba Lesa. Bantu bamo ba mu bupopweshi javula batemwa kubwezhabwezhapo byambo bya kuba’mba “Lesa wawama.” Bino Baibolo aye waambishapo bingi na ngovu. Waamba’mba: “Kine buwame bwanji byo bwabayapo!” (Zekaliya 9:17, NW) Pano bino kimweka nobe bantutu bacheche bo bayuka mwatala bino byambo. Buwame bwa Yehoba Lesa bwavwangamo ka, kabiji kino kyubilo kya Lesa kitufikila byepi atweba bonse pa muntu pa muntu?

Lubaji Lukatampe lwa Butemwe bwa Lesa

3, 4. Buwame bo bu ka, kabiji mambo ka buwame bwa Yehoba o bwakonsha kulumbululwa bulongo amba kimwesho kya butemwe bwa Lesa?

³ Byonka byo bwaambiwa mu Baibolo, buwame bulumbulula kukilamo kuwamisha. Byonkabyo, twakonsha kwamba’mba buwame bwamukumbana Yehoba. Byubilo byanji byonse—kubikapo bulume bwanji, bololoke, ne maana anji byawama bingi. Nangwa byonkabyo buwame bwakonsha kulumbululwa bulongo amba kimwesho kya butemwe bwa Yehoba. Mambo ka?

⁴ Buwame ke kyubilo kingila, kimweshiwa mu kubila bantu bintu. Mutumwa Paulo wamwesheshe’mba lusa nangwa’mba buwame mu bantu busangajika bingi kukila bololoke. (Loma 5:7) Muntu waoloka ulondela mu bukishinka bikeba mizhilo, bino muntu wawama aye uba byavula. Ye wikala mutanshi kumonapo mashinda a kukwashishamo bakwabo. Byonka byo tusa kumona, Yehoba ye wawama mu kino. Ee kine, buwame bwa uno mutundu bufuma mu butemwe bwa Yehoba bubula kupwa.

5-7. Mambo ka Yesu o akanyijile kumwita amba “Mufunjishi wawama,” kabiji ñanyi bukine bukatampe bo amwesheshe?

⁵ Kabiji Yehoba ye yenkatu wawama. Yesu saka akyangye kufwa, mwanamulume umo wamunyemejile na kumwipuzha bwipuzho, ke ambe na byambo bya kuba’mba “Mufunjishi wawama.” Yesu wamukumbwile’mba: “Mambo ka mwantelela’mba, Wawama? Kafwako wawama ne, poso yenka Lesa.” (Mako 10:17, 18) Uno mukumbu wakonsha kwimukatazha bingi. Mambo ka Yesu o aolwejile uno mwanamulume? Nanchi Yesu kechi wajinga “Mufunjishi wawama” nenyi?

⁶ Kyamweka uno mwanamulume waingijishe bino byambo bya kuba’mba “Mufunjishi wawama” mu jishinda ja kuba nobe kumukosamika. Yesu mu kwipelula wapaine lukumo lwa uno mutundu kwi Shanji wa mwiulu, aye wakijishamo kuwama. (Byambo bya Mana 11:2) Bino Yesu wamwesheshe ne bukine bukatampe. Yehoba bunke bwanji ye wayuka kipimo kya bintu byawama. Aye yenka uji na lūsa lwa bunkambo lwa kuyuka kyawama ne kyatama. Ba Adama ne Evwa byo basatukile ne kuja ku kichi kya kuyuka kyawama ne kyatama, bakebelenga abo bene kwikala na lūsa lwa kwisajila kyawama ne kyatama. Kupusana ne abo, Yesu walekela Shanji kuba’mba ye yenka wafwainwa kuba byobyo.

⁷ Kabiji Yesu wayukile kuba’mba Yehoba ye nsulo ya byonse byawama. Ye Mpanyi ‘upana byonse byawama ne bya bupe byonse byalumbuluka.’ (Yakoba 1:17) Twayai tubalaule buwame bwa Yehoba byo bwamwekela mu bupanyi bwanji.

Biyukilo Bimwesha Kuvula kwa Buwame bwa Yehoba

8. Yehoba wamwesha byepi buwame ku bantu bonse?

⁸ Muntu yense waikalako kala wamwenamo mu buwame bwa Yehoba. Masalamo 145:9 aamba’mba: ‘Yehoba ye wawama ku bonse.’ Bya kumwenako ka bimo bimwesha kuvula kwa buwame bwanji? Baibolo waamba’mba: “Aye kechi wilekele mwine kwa kubula bukamonyi ne, mambo waubilenga byawama, ne kwimutumina mvula mwiulu ne myaka ya kuba kajo kavula kasa ekusha michima yenu na kajo ne lusekelo.” (Byubilo 14:17) Abya mwaumvwapo kala lumwengemwenge pa kuja kajo kanengela nyi? Umvwe kya kuba Yehoba mu buwame bwanji kechi walengele ntanda ne mema ajipo ewamisha ene kabiji ne “myaka ya kuba kajo kavula” ne, umvwe kajo kafwako. Yehoba kechi umweshatu buno buwame ku bantu bamutemwa bonkatu ne, wibumwesha ku bantu bonse. Yesu waambile amba: “Aye uselesha juba janji ku babi ne ku bawama pamo; ne kunokesha mvula pa baoloka ne pa babula koloka pamo.”—Mateo 5:45.

9. Nga jiepo jimwesha byepi buwame bwa Yehoba?

⁹ Bavula kechi batako muchima ku bupanyi bumweshiwa ku bantu na mambo a juba byo jitwajijila kusama, kunoka kwa mvula, kabiji ne myaka ya kuba kajo kavula ne. Kya kumwenako, akilangulukai pa kipangwa kya jiepo. Kino kipangwa kitanyiwa ku mapunzha onse a panopantanda kwabula kwikesha mashika ne kyuya. Nangwa byonkabyo ke kipangwa kya buya kyawama bingi kuja, kiji ne na mema atobala ne bujo bukebewa bingi. Abya mwayuka kuba’mba kuzhokoloka ntanda yonse kuji mitundu ya maepo 7,500 aji ne na misombelo yapusana pusana nyi? Amo achila, akwabo a ngolode, akwabo a kibobo, akwabo nao a manzhamatamba. Apusana pusana ne mu mbayilo, amo acheche kabiji akwabo nao abaya bingi. Umvwe mwabika kalutetele ka jiepo mu kuboko kwenu, kamwekanyika bingi buche. Pano ku konka kano kalutetele ko kufuma kichi kimo kyawama bingi. (Lwimbo wa Solomone 2:3) Kimye kya mwela, kichi kya maepo kilala buluba bwawama bingi; kabiji mu kimye kya kibundo kipanga bipangwa. Pa mwaka pa mwaka, kichi kya maepo kimo kipanga bipangwa byakonsha kuyuzha bibokoshi 20 biji na kinemenezhi kyafika ku ma kilogalamu 19 kabiji kitwajijila na kupanga byonkabye kufikatu ne ku myaka 75!

10, 11. Nga bulume bo tuji nabo bumwesha byepi buwame bwa Lesa wetu?

¹⁰ Mu buwame bwanji bubula kupwa, Yehoba witupa mubiji ‘walengwa wa kukumya,’ uji na bulume bwapusana pusana bwitukwasha kumona mingilo yanji kabiji ne kusekela monka. (Masalamo 139:14) Akilangulukai jikwabo bintu byaambiwapo ku ntendekelo ya kino kitango. Bintu ka byo tumona bileta lusekelo pa kimye kya uno mutundu? Kumwemwesela kwa mwana. Mvula ubena kunokela mu bujimi. Kuzhika kwa juba byo kumweka na misombelo ichila ne yachiluluka chiluluka. Jiso ja muntu jalengwa mu jishinda ja kumona misombelo yakila pa 300,000! Kabiji bulume bwetu bwa kumvwa bukwata mawi apusana pusana awama bingi, kupupa kwa mwela mu bichi ne kuseka kwa kimenge kwa mwana wa mucheche. Mambo ka o tumvwina bulongo pa kumona bino bintu ne pa kumvwa ano mawi? Baibolo waamba’mba: “Kutwi kumvwa ne jiso jimona Yehoba ye wibilenga byonse bibiji.” (Byambo bya Mana 20:12) Bino buno ke bulumetu bubiji pa bulume bonse.

¹¹ Bulume bwa kumvwa bwema ke kiyukilo kikwabo kya buwame bwa Yehoba. Mona wa muntu wakonsha kumvwa bwema bwapusana pusana bwafika ku 10,000. Akilangulukai pa bwema buchechetu: bwema bwa kajo ko mwatemwa, bwa maluba, mabula apona, bwa bwishi bubena kufutumuka ku kamujilo kabena kutema bulongo. Kabiji bulume bwenu bwa kukwata bwimulengela kumvwa kamwela kabena kupepemuka ku meso, kwimukwata kwa muntu wimutemwa, kabiji ne kulamba kwa kipangwa kyo mwakwata. Umvwe mwasumamo, bulume bwenu bwa kutompa butendeka kwingila. Mumvwa mulowelenge pa kumvwa kipangwa byo kiji. Ee kine tuji na bishinka byavula bya kwambila kwi Yehoba amba: “Kine, kine, buwame bwenu bo bukatampe, bo mwibatujila bemwakamwa”! (Masalamo 31:19) Pano nga Yehoba ‘wibatujila’ byepi buwame aba bamwakamwa?

Buwame Buji na Bintu Byawama bya Myaka

12. Ñanyi lunengezho lwafuma kwi Yehoba lwanema kya kine kine, kabiji mambo ka?

¹² Yesu waambile amba: “Kyanembwa’mba, Muntu kechi akamwene bumi ku shinkwa yenka ne, poso ku byambo byonse bifuma mu kanwa ka Lesa.” (Mateo 4:4) Ee kine, lunengezho lwa Yehoba lwa ku mupashi lwakonsha kwitubila bintu byavula byawama kukila ne lunengezho lwa bintu bya ku mubiji, mambo lunengezho lwa ku mupashi lutangijila ku bumi bwa myaka ne myaka. Mu Kitango 8 kya uno buku, twamwene kuba’mba Yehoba waingijisha bulume bwanji bwa kubwezha bintu mu ano moba apelako kuleta paladisa wa ku mupashi. Lubaji lukatampe lwa uno paladisa ke kuvula kwa kajo ka ku mupashi.

13, 14. (a) Ki ka ngauzhi Ezikyo kyo amwene mu kimwesho, kabiji kyalumbulula ka kwi atweba lelo jino? (b) Ñanyi lunengezho lupana bumi Yehoba lo anengezhezha bakalume banji bakishinka?

¹³ Mu bungauzhi bumo bukatampe bwa mu Baibolo bwa kubwezhiwa kwa bintu, ngauzhi Ezikyo bamumwesheshe kimwesho kya nzubo ya Lesa yabwezhiwa kabiji ne kutumbijikwa. Ku ino nzubo kwafumine kakola kayilenga na kubaya ne kuzhika kufikila ne byo kaikele ke “mukola” mukatampe. Konse konse ko ayile uno mukola waletelenga bintu byawama. Ku bitulu bya uno mukola kwamenene bichi bya kupana kajo ne muchi. Kabiji uno mukola walengejile Kalunga Kafwa ka mukele mwabujile kintu kyumi nangwa kimo ne, mwaikala bintu byumi ke mwingijiwe ne mingilo! (Ezikyo 47:1-12) Nga bino byonse byatajile mwepi?

¹⁴ Kino kimwesho kyalumbulwilenga amba Yehoba ukabwezha lunengezho lwanji lwa mpopwelo ya kine, byonka byo lwamweshiwa na nzubo ya Lesa yo amwene Ezikyo. Byonka biji yewa mukola wa mu kimwesho, bupe bwa Lesa bwa bumi bukayangatu na kubayilako pakatampe bingi mu bantu banji. Kufumatu kimye kyabwezhiwe mpopwelo yawama mu 1919, Yehoba wapa bantu banji bya bupe bipana bumi. Mu ñanyi jishinda? Ma Baibolo, mabuku alumbulula Baibolo, kupwila, kupwila kukatampe, kwakwasha kuletela bantu bavula bukine bwanema bingi. Kupichila mu ano mashinda, Yehoba wafunjisha bantu banji pa mambo a kintu kyanema kya kine kine kya lunengezho lwanji lwa bumi—kitapisho kya bukuzhi bwa Kilishitu, kilengela kwikala batoka kwi Yehoba ne kupana luketekelo lwa bumi bwa myaka ku boba bonse bamutemwa ne kumwakamwa Lesa kya kine.a Onkao mambo, mu ano moba onse a kupelako, ntanda byo yamanama ku kipowe kya nzala ya ku mupashi, bantu ba Yehoba beyowa kijiilo kya ku mupashi.—Isaya 65:13.

15. Mu ñanyi mulanguluko buwame bwa Yehoba mo bukatwajijila ku bantu bakishinka kimye kya Bukalama bwa kwa Kilishitu bwa Myaka Kiumbi kimo?

¹⁵ Pano bino mukola wa mu kimwesho kya kwa Ezikyo kechi ukaleka kupita umvwe buno bwikalo bukote bwapwa ne. Po po akakizhamo ne kukizhamo na kupita kimye kya Bukalama bwa kwa Kilishitu bwa Myaka Kiumbi kimo. Apa bino kupichila mu Bufumu bwa Bumesiasa, Yehoba akengijishe pakatampe buneme bwa kitapisho kya kwa Yesu, saka aleta pachepache bantu bakishinka ku bulumbuluke. Byo tukasangalalapo pa buwame bwa Yehoba kyokya kimye!

Mbaji Ikwabo ya Buwame bwa Yehoba

16. Nga Baibolo umwesha byepi amba buwame bwa Yehoba buji na byubilo bikwabo, kabiji ñanyi byubilo bimo?

¹⁶ Buwame bwa Yehoba kechi bupanyi bonkatu ne. Lesa wabujile Mosesa amba: “Nkapisha buwame bwami bonse ku meso obe ne kwijishimuna jizhina jami ku meso obe.” Kabiji jishimikila jabwela jamba’mba: “Yehoba wapichile ku meso anji ne kushimuna’mba: Yehoba, Yehoba, Lesa wa lusa ne wa bibusa, ubanda kuzhila, wayula na butemwe bubula kwaluka ne bukishinka.” (Kulupuka 33:19; 34:6) Buwame bwa Yehoba buji na byubilo byawama byavula. Twayai twisambepotu pa bibiji.

17. Bibusa byo bi ka, kabiji Yehoba wibimwesha byepi ku bantutu bambulwakoloka?

¹⁷ “Bibusa.” Kino kyubilo kitufunjisha byavula pa mambo a jishinda Yehoba jo obilamo na bilengwa byanji. Mu kifulo kya kwikala wakanama nangwa washinta byonka biji bantu baji na lūsa pa bakwabo, Yehoba wakoka kabiji wa lusa. Kya kumwenako, Yehoba waambijile Abulama amba: “Mwane kenkentai ponka po muji, mutale ku kabeta ka buyeke ne ku kabeta ka ku bulenge, ne ku musela, ne ku muzhika.” (Ntendekelo 13:14, NW) Ma Baibolo avula ashapo kyambo kya kuba’mba “mwane.” Bino bashayuka ba Baibolo bamba’mba nembelo ya mu Kihebelu kine iji na ka kyambo kipimpula ñambilo ya kukambizha kwikala ke ya mushingi. Kuji ne mukwabo muji ñambilo ya byonkabye. (Ntendekelo 31:12; Ezikyo 8:5, NW) Akifwanyikizhaitu, Nkambo mwina bintu byonse kwambila bantutu amba “mwane”! Mu ntanda ya bantu ba bukaji, bakanwa, ne babula mushingi, nanchi kechi kitekenesha kulanguluka pa bibusa bya Lesa wetu, aye Yehoba nenyi?

18. Mu ñanyi mulanguluko Yehoba mo aikela “wayula ... bukishinka,” kabiji mambo ka bino byambo o bitekeneshesha?

¹⁸ “Wayula ... bukishinka.” Lelo jino kubula bukishinka kubaikale ke kiselatu. Bino Baibolo wituvululako’mba: “Lesa kechi ye muntu wakonsha kubepa ne.” (Kubala 23:19) Ne Titusa 1:2 naye waamba’mba ‘Lesa kuba wabepa ne.’ Buwame bwanji kuba bwamuswisha kubepa ne. Onkao mambo milaye ya Yehoba yaketekelwa; kabiji byambo byanji kimye kyonse bifikizhiwa. Kabiji Yehoba utelwa ne kutelwa’mba “Lesa wa bukine.” (Masalamo 31:5) Yehoba kechi ubulatu kubepa ne, bino upana ne bukine bwavula. Kechi wifya, nangwa kufya mabulañano ne; upa bakalume banji bakishinka maana abula kupwa.b Wibafunjisha ne byo bafwainwa kwikala mwayila bukine bo apana kuba’mba bakonshe ‘kwenda mu bukine.’ (3 Yoano 3) Nga buwame bwa Yehoba bwafwainwa kwitufikila byepi pa muntu pa muntu?

‘Samainga na Lusekelo na Mambo a Buwame bwa Yehoba’

19, 20. (a) Satana waesekele byepi konauna luketekelo lwa kwa Evwa mu buwame bwa Yehoba, kabiji ki ka kyafuminemo? (b) Nga buwame bwa Yehoba bwafwainwa kwitulengela kwikala byepi, kabiji mambo ka?

¹⁹ Kimye Satana kyo aesekele Evwa mu bujimi bwa Edena, mu bujimuku watendekele kumonawina luketekelo lwanji mu buwame bwa Yehoba. Yehoba wamwambijile Adama amba: “Ku bichi byonse bya mu bujimi wakonsha kujakotu monka mo usakila.” Pa bichi byavula byajinga mu bobwa bujimi, Yehoba wakanyishepotu kichi kimo. Nangwa byonkabyo, akimonai Satana mo aambijile bwipuzho bwanji butanshi kwi Evwa: “Nanchi kine, Lesa kechi wimwambijile nenyi? amba: Kechi mukaje ku kichi nangwa kimotu kya mu bujimi ne.” (Ntendekelo 2:9, 16; 3:1) Satana waalwile byambo bya Yehoba kulengela Evwa kulanguluka’mba Yehoba wafile kintu kyawama. Kya bulandatu ke kya kuba’mba, jino jishinda jaingijile. Evwa, byonka byajingatu banabalume ne banabakazhi balondejile pe aye, watendekele kuzhinauka buwame bwa Lesa, wamupele byonse byo ajinga nabyo.

²⁰ Twayuka kubaya kwa bulanda ne bya malwa byafumamo na mambo a luzhinauko lwa uno mutundu. Onkao mambo twayai tumvwinenga byambo biji mu Yelemiya 31:12 bya kuba’mba: “Kepo ... bilungi byabo bikasama na lusekelo na mambo a bupe [buwame, NW] bwa Yehoba.” Buwame bwa Yehoba kine bwafwainwa kwitulenga kusama na lusekelo. Kechi twafwainwa kuzhinauka milanguluko ya Lesa wetu wayula buwame ne. Twafwainwa kumuketekela na muchima yense, mambo ukeba aba bamutemwa kumona byawama.

21, 22. (a) Mu ñanyi mashinda amo mo mukeba kusanchilamo buwame bwa Yehoba? (b) Kyubilo ka kyo tukesambapo mu kitango kyalondelapo, kabiji kyapusana byepi na buwame?

²¹ Kabiji tusangalala bingi umvwe twaikalapo na jishuko ja kubulako bakwetu buwame bwa Lesa. Pa mambo a bantu banji, Masalamo 145:7 amba’mba: “Bakambañananga mambo a nkuwa ya kuvula kwa kuwama kwenu.” Juba ne juba jo twikala bomi, tumwenamo mu buwame bwa Yehoba mu jishinda jimo ne jikwabo. Nga mambo ka a kubula kusanchilanga Yehoba pa juba pa juba pa buwame bwanji, sa mutongaula ne bine bintu byo mubena kumusanchilapo? Kulangulukapo pa kino kyubilo, kumusanchila Yehoba pa kino moba onse, ne kubulako bakwetu pa mambo a kino kyubilo kuketukwasha kulonda Lesa wetu wawama. Kabiji byo tukebapo mashinda mwakubila byawama, byonka byuba Yehoba, tukafwenyesha kwipi ne aye. Mutumwa Yoano mu bukote bwanji wanembele amba: “Anweba batemwe, kechi mulonde kyokya kyabipa ne, kana kyonkakya kyawama: Aye uba byawama ye wa kwa Lesa.”—3 Yoano 11.

²² Kabiji buwame bwa Yehoba bwaesakanyiwa ne ku byubilo bikwabo. Kya kumwenako, Lesa “wayula butemwe bubula kwaluka,” nangwa’mba butemwe bwakishinka. (Kulupuka 34:6) Kino kyubilo kupusanako na buwame kechi kimweshiwa ku bantu bonse ne, Yehoba wikimweshatu ku bakalume banji bakishinka. Mu kitango kyalondelapo, tukafunda byo oba kino.

[Tubyambo twa mushi]

Mepuzho a Kulangulukapo

1 Bamfumu 8:54-61, 66 Solomone wamwesheshe byepi lusanchilo pa buwame bwa Yehoba, kabiji kino kyalengejile bena Isalela kumvwa byepi?

Masalamo 119:66, 68 Nga milombelo yetu yakonsha kumwesha byepi amba tukeba kulonda buwame bwa Yehoba?

Luka 6:32-38 Ki ka kyakonsha kwitutundaika kulonda muchima wa Yehoba wa bupanyi?

Loma 12:2, 9, 17-21 Twakonsha kumwesha byepi buwame mu bwikalo bwetu bwa juba ne juba?

[Kipikichala pa peja 272]

Yehoba ubena “kwimutumina mvula mwiulu ne myaka ya kuba kajo kavula”

[Kipikichala pa peja 273]

Ku kano kalutetele ko kufuma kichi kijisha ne kusangajika bantu pa myaka yavula