BUTALA BWA MABUKU BWA PA INTANETI
Kyamba kya Usopa
BUTALA BWA PA INTANETI
Kikaonde
Pa kukebela
  • Bisopelo
  • BAIBOLO
  • MABUKU
  • KUPWILA
  • w03 10/1 pp. 21-25
  • Bo Bapata na Mambo a Bololoke

Vidyo ufwamo.

Yakana kushinkuka.

  • Bo Bapata na Mambo a Bololoke
  • Kyamba kya Usopa—2003
  • Tumitwe tucheche
  • Byambo Bipashako
  • Kufwila Bukine nyi, inyi Lwitabilo?
  • “Bakemushikwa ku Bantu”
  • Bantu Bachinchikile mu Bukishinka
  • Mambo ka o Bebapachila ne Kwibamanyikila
  • Kuchinchika Meseko Kuleta Lutotelo kwi Yehoba
    Kyamba kya Usopa—2003
  • “Monse Mwapela Ntanda”
    “Kushimuna Bulongo” Mambo a Bufumu bwa Lesa
Kyamba kya Usopa—2003
w03 10/1 pp. 21-25

Bo Bapata na Mambo a Bololoke

“Bo bapata na mambo a bololoke bo batokwa.”—MATEO 5:10.

1. Mambo ka Yesu oatanyiwe kwi Pontiusa Pilato, kabiji Yesu waambile’mba ka?

“O MAMBO o nasemenwe, ne o naishijile panopantanda, namba nshimune bya bukine.” (Yoano 18:37) Yesu waambile bibye byambo kimye kyoajinga kwi Ndamakyalo wa bena Loma mu Yudea aye Pontiusa Pilato. Yesu kechi mwine wakebeletu amba ayeko ne, kabiji Pilato kechi ye wamwichile ne. Bamutwajile kokwa na mambo akuba bantangi ba bupopweshi bwa Bayudea bamubepejile amba ngubabibi wafwainwa kufwa.—Yoano 18:29-31.

2. Ñanyi kintu Yesu kyoaubile, kabiji kika kyafuminemo?

2 Yesu wayukile’mba kya kine, Pilato wajinga na ngovu ya kumulekako nangwa kumwipaya. (Yoano 19:10, NW) Pano bino kino kechi kyamulengejile kubula kwamba byambo bya Bufumu na kuchinchika kwi Pilato ne. Nangwa kya kuba bumi bwa kwa Yesu bwajinga mu kizumba, waingijishe kyokya kimye kushimwinamo bukine ku bakulumpe ba mu kafulumende wa bupopweshi. Pano bino nangwa kya kuba Yesu washimwine bukine, bamulengulwile ne kumwipaya lufu lwa kufwila pa mambo a lwitabilo lwanji pa kichi kya lumanamo.—Mateo 27:24-26, NW; Mako 15:15, NW; Luka 23:24, 25; Yoano 19:13-16, NW.

Kufwila Bukine nyi, inyi Lwitabilo?

3. Kyambo kya “martyr” kyalumbulwilenga ka mu kimye kyanembelwengamo Baibolo, pano kilumbulula ka ano moba?

3 Bantu bavula ano moba bamba’mba muntu inge wafwila pa lwitabilo lwanji ko kuba’mba wakanama. Aba bakeba kufwila pa lwitabilo lwabo kikatakata lwitabilo lwa bupopweshi bebazhinauka amba bambanzhi bepanatu kufwa bene kabiji bashinta ku bantu. Pano, bino byambo bya kuba’mba muntu ufwila pa mambo a lwitabilo lwanji byafuma ku kyambo kya Kingiliki (marʹtys) kyalumbulwilenga mu kimye kyanembelwenga Baibolo amba “muntu ushimuna,” bintu bya kine byamwekele kampe ku kije. Posotu mukuya kwa moba po po kyaishile kuyukanyikwa amba muntu ufwila pa lwitabilo lwanji ke “muntu wipana mwine kushimuna bya bukine,” nangwa kumwesha bukine bwa byambo byanji mu kupana bumi bwanji.

4. Yesu wajinga muntu wafwile pa mambo a lwitabilo lwanji kwesakana na byalumbulwilenga ka?

4 Yesu wajinga muntu wafwile pa mambo a lwitabilo lwanji kwesakana na byalumbulula bino byambo mu Kingiliki. Byonkatu byoabujile Pilato, waishile na ‘kushimuna bya bukine.’ Byambo byanji byoashimwinenga byalengejilenga bantu kwikala na milanguluko yapusana pusana. Bamo bantu byo baumvwine byambo bya kwa Yesu ne kumona bintu byoaubile, batundaikilwe ne kumwitabila bamwitabijile . (Yoano 2:23; 8:30) Bantu bavula ne bantangi ba bupopweshi abo bazhingijile. Yesu waambile ku balongo banji babujile mu lwitabilo amba: ‘Ba panopantanda kechi bakonsha kwimushikwa anweba ne; pakuba amiwa banshikwa, mambo mbenakwibashiina namba, mingilo yenu yatama.’ (Yoano 7:7) Yesu bamuzhingijile ku bantangi ba kyalo ne kumwipaya na mambo a kushimuna bukine. Kine Yesu wajinga “kamonyi wa kishinka ne wa kine (marʹtys).”—Lumwekesho 3:14.

“Bakemushikwa ku Bantu”

5. Yesu waambile’mba ka ku ntendekelo ya mwingilo wanji pa mambo a lumanamo?

5 Yesu kechi ye yenka wamanaminetu ne, bino wajimwine ne baana banji ba bwanga amba ne abo bakamanama byonkabyo. Ku ntendekelo ya mwingilo wanji, Yesu wabujile bantu bamutelekelenga mu Jashi janji ja pa Mutumba amba: “Bo bapata na mambo a bololoke bo batokwa: mambo bufumu bwa mwiulu bo bwabo. Kabiji anweba mwi batokwa umvwe bantu bemwambila mwenga, ne kwimupata, ne kwimubepela mu misango yonse ya bubi, na mambo a amiwa. Sekelai, ne kusangalala: mambo mfweto yenu ikatampe mwiulu.”—Mateo 5:10-12.

6. Ñanyi lujimuno Yesu loapaine kimye kyoatuminenga batumwa banji jikumi na babiji?

6 Kabiji palutwe byoatuminenga batumwa jikumi na babiji, Yesu wibabujile’mba: “Bajimukai bantu: mambo bakemusolola ku bije, ne mu mashinagoga abo bakemututaula; kine bakemuleta ku bene bandamakyalo ne ku bamfumu na mambo a amiwa, kikale ke kiyukilo kwi abo ne ku Bagentila pamo.” Bantangi ba bupopweshi kechi bo bonkatu bamanyikilenga baana ba bwanga ne. Yesu waambile ne kuba’mba: ‘Mulongo ukamusolola mulongo wanji ku lufu; shanji naye ukasolola mwananji byonkabyo; baana nabo bakebabukila ba kwibasema ne kwibepayisha. Kabiji bakemushikwa ku bantu bonse pa jizhina jami: kabiji awa ukakoselamo ne ku mpelo, ye ukapuluka.’ (Mateo 10:17, 18, 21, 22) Byapichilemo bena Kilishitu ba mu myaka kitota kitanshi byanembwa mu mpito, byalumbulwishatu amba kine byobyo bapichilemo.

Bantu Bachinchikile mu Bukishinka

7. Kika kyalengejile Setepena kufwila mambo a lwitabilo lwanji?

7 Kimyetu kicheche kufuma lufu lwa kwa Yesu, Setepena ye mutanshi mwina Kilishitu wafwijile pa mambo a kushimuna bukine. Wajinga muntu “wayujile bupe ne bulume, waubilenga bya kukumya ne biyukilo bikatampe mu bantu.” Balwanyi banji ba bupopweshi ‘kechi bakonsheshe kushinda aa maana ne aye mupashi ye aambilengamo ne.’ (Byubilo 6:8, 10) Na mambo a kichima, bamutajangizhe Setepena ne kumutwala ku kije kikatampe kya Bayudea kya Saniedilini, ko bakamushinawijile ku bashinawishi ba bubela kabiji koashimwine ne bukine. Pano bino kya bulandatu, balwanyi banji bamwipayile aye kamonyi wa kishinka Setepena.—Byubilo 7:59, 60.

8. Baana ba bwanga mu Yelusalema baubilepo byepi pa lumanamo lwibeshijile panyuma ya lufu lwa kwa Setepena?

8 Setepena byo bamwipailetu, “kwabukile lupato lukatampe lwa kwikipata kipwilo kya mu Yelusalema; ne bonse bapalañejile monse mu Yudea, ne mu Samaliya.” (Byubilo 8:1) Nanchi lumanamo lwalengejile bena Kilishitu kuleka kushimuna bukine nyi? Jishimikila jitubula’mba “bapalañene bayilenga na kusapwila mambo awama.” (Byubilo 8:4) Bafwainwa baumvwine byonka byaumvwine mutumwa Petelo byo aambile’mba: “Twafwainwa kukokela Lesa kukila bantu.” (Byubilo 5:29) Nangwa kya kuba bapichilenga mu lumanamo, aba baana ba bwanga ba kishinka kabiji bachinchikile bakosejile mu mwingilo wa kushimuna bukine, sabayukishatu kuba’mba kino kyakonsha kwibaletela lumanamo lukwabo lwabaya.—Byubilo 11:19-21.

9. Ñanyi lumanamo lwatwajijile kwiya pa baana ba bwanga ba kwa Yesu?

9 Kine lumanamo lwatwajijilengatu kikupu. Patanshi, tufunda kuba’mba Saulo waitabizhenga amba ee Setepena bamwase mabwe, ‘byo akipingilenga bipingo bya kwibepaya baana ba bwanga ba Nkambo, wayile ku ñanga mukatampe mu kulomba makalata a kuya nao ku Damasakasa ku mashinagoga, amba kana nkatanako bamo ba mu jije Jishinda, nangwa banabalume nangwa banabakazhi, nkebalete mu mfungwa ku Yelusalema.’ (Byubilo 9:1, 2) Byo kyafikile nobe mu mwaka wa 44 C.E., “Heloda mfumu wakolomokele kumanyika bamo bamo ba mu kipwilo. Ponkapo waipayile Yakoba mulongo wa Yoano na mpoko.”—Byubilo 12:1, 2.

10. Ñanyi byambo bya lumanamo byo tutana mu buku wa Byubilo bya Batumwa ne Lumwekesho?

10 Mu buku yense wa Byubilo bya Batumwa muji byambo byaamba pa mambo obebapelengamo, byo bebatayilenga mu kaleya. Waamba ne pa lumanamo lwachinchikile bantu bakishinka nabiji Paulo muntu wamanyikañananga waalukile ke mutumwa, naye kampe wafwijile mambo a lwitabilo lwanji ku Mfumu Mukatampe wa Loma aye Nero nobe mu 65 C.E. (2 Kolinda 11:23-27; 2 Timoti 4:6-8) Kepo mu buku wa Lumwekesho wanembelwe ku bwipi na mpelo ya myaka kitota kitanshi, tutanamo byambo bya kuba’mba mutumwa Yoano mukote bamukashijile pa jikuji ja Patamosa “na mambo a mambo a Lesa ne a busapwishi bwa Yesu.” Kabiji buku wa Lumwekesho watongola ne Antipasa amba “Antipasa, kamonyi wami, muntu wami wa kishinka, ye baipayile” mu Pelegamuma.—Lumwekesho 1:9; 2:13.

11. Bintu byapichilemo bena Kilishitu batanshi byamwesha byepi’mba byambo bya kwa Yesu pa mambo a lumanamo bya kine?

11 Abye byonse byamwesha byambo bya kwa Yesu byo byaikala bya kine byo aambile’mba: “Inge bampachile amiwa, kabiji bakemupata ne anweba.” (Yoano 15:20) Bena Kilishitu batanshi bakishinka banengezhezhe kupita mu meseko akatampe, ne lufu—kampe kupichila mu kwibamanyika, kwibataya mu binyama bijanyi, nangwatu mu jishinda jikwabo—amba kanatu bengile mwingilo wibapele Nkambo Yesu Kilishitu ye ebabujile’mba: “Mukekala batumonyi bami ba kunshimuna ne mu Yelusalema, ne monse mu Yudea, ne mu Samaliya, ne monse mwapela ntanda.”—Byubilo 1:8.

12. Mambo ka lumanamo lwa bena Kilishitu kyolwabujila kwikela amba kintu kyamwekelengatu kala?

12 Umvwe muntu kealanguluke’mba bintu byatama byaubilenga bantu ku baana ba bwanga ba kwa Yesu byamwekeletu kunyuma kuba byamweka luno ne, awo muntu waya mungi. Paulo naye wapichile mu makatazho byonka byotwamona kala, wanembele’mba: “Bonse bakeba kwikala na munema wa kunemeka Lesa mwi Kilishitu Yesu, bakapatwanga.” (2 Timoti 3:12) Pa mambo a lumanamo, Petelo waambile’mba: “Kino kyo kyo mwaichilwa: mambo Kilishitu naye wimumanamijile anweba, ne kwimushila mwa kulondela, mulonde monka mu ngayo yanji.” (1 Petelo 2:21) Kufumatu ku kala kufika ne lelo jino mu ‘moba apelako,’ bantu ba kwa Yehoba batwajijila na kupatwa ne kumanyikwa. (2 Timoti 3:1) Mu makonka onse a ntanda, byalo bilamwa na bashilikale ne byalo bilamwa na bukalama bwa bunsaji, Bakamonyi bakwa Yehoba pa muntu pa muntu nangwa mu bu jibumba bamanyikwapo kala.

Mambo ka o Bebapachila ne Kwibamanyikila

13. Bakalume ba kwa Yehoba ba ano moba bafwainwa kuvulukanga ka pa mambo a lumanamo?

13 Nangwatu kya kuba ano moba atweba bavula twakasulukako kusapwila ne kupwila pamo ku matwi nzoo, twafwainwa kuvulukanga byaamba Baibolo amba, “musango wa panopantanda ubenakupichijila [ubena kwalauka, NW].” (1 Kolinda 7:31) Bintu byakonsha kwaluka nobe mu kukopa kwa jiso, onkao mambo pa kuba’mba tubule kupona, twafwainwa kwikala bantu benengezhezha jimo mu milanguluko, mu byotumona bintu, ne ku mupashi. Pano twakonsha kuba byepi pa kuba’mba twizhikijile atweba bene? Kintu kikatampe kyakonsha kwituzhikijila ke kuvulukanga kimye kyonse ene mambo bena Kilishitu baji na butemwe kabiji balama mizhilo kyo bebapachila ne kwibamanyika.

14. Kika Petelo kyoatongwele amba kyo kyalengejile bena Kilishitu kumanyikwa?

14 Mutumwa Petelo waambilepo pa kino mu nkalata yanji itanshi yo anembele nobe mu 62-64 C.E., kimye bena Kilishitu mu mapunzha onse a Bufumu bwa bena Loma kyo bapichilenga mu meseko ne mu lumanamo. Waambile’mba: “Kafwako wa mwi anweba amaname na mambo a kwikala mbanzhi ne, nangwa ngivi ne, nangwa wa kuba bibi ne, nangwa wa kwibika mu mambo a bakwabo ne: bino umvwe muntu wamanama na mambo a kwikala mwina Kilishitu kechi obe bumvu ne; poso atumbijike Lesa mu jonka jino jizhina.” Petelo walumbulwile kuba’mba kechi bamanaminenga na mambo a bungubabibi ne, bino bamanaminenga na mambo a bwina Kilishitu. Umvwe kya kuba ‘bechampakenyenga nabo pamo mu bincha’ byonka byaubanga bantutu, inge bantu baubanga bino bintu bebetabile. Kishinka ke kya kuba’mba, bamanamine na mambo a kuba bebikilengako kwikala byonka byo bajinga baana ba bwanga ba kwa Kilishitu. Ne ku bena Kilishitu bakine ano moba byobyo kiji.—1 Petelo 4:4, 12, 15, 16.

15. Mambo ka Bakamonyi bakwa Yehoba bayukanyikwa amba bantu ba byubilo byawama o bebakanyishisha ne kwibayanjisha?

15 Mu mapunzha avula mwaya ntanda, Bakamonyi bakwa Yehoba bebatota bingi pa kukwatankana kwabo ne kwingijila pamo ko bamwesha pa kupwila kwabo kwa nkambi, ne pa mapunzha po bashimika bishimikwa, ne na mambo a bukishinka bwabo ne kwingila na ngovu, na mambo a byubilo byabo ne byo bekala bulongo mu kisemi, nangwatu na mambo a mwekelo yabo yawama kabiji ya butooto.a Kabiji mwingilo wabo bamukanya mu byalo nobe 28 pa kyo kino kimye kyo tubena kwamba, ne Bakamonyi bavula bebamanyika ne kwibonawina bipe byabo pa mambotu a lwitabilo lwabo. Pano mambo ka Bakamonyi bakwa Yehoba bayukanyikwa amba bantu ba byubilo byawama o bebakanyishisha ne kwibayanjisha? Kabiji mambo ka Lesa kyoaswishisha kino sakyubiwa?

16. Ñanyi kintu kitanshi Lesa kyoaswishisha bantu banji kumanyikwa?

16 Patanshitu twafwainwa kulabijila byambo biji mu Byambo bya Mana 27:11 byaamba’mba: ‘Mwanami, wikale wa maana, usangajike muchima wami, namba mmone mwa kumukumbwila awa uñendeleka.’ Ee, ke mambo a kala keene a bumfumu. Kechi na mambo a bishiino byavula byamwesha bonse basunga bulumbuluke bwabo kwi Yehoba mwapita bwikalo bwa bantu ne, Satana kechi waleka kwendeleka Yehoba byonka byoaubile mu moba akwa Yoba ne. (Yoba 1:9-11; 2:4, 5) Kwa kubula nangwa kuzhinaukatu ne, Satana pano wauba ne nuu kusakisha amba afikizhe byambo byanji, byo amona amba Bufumu bwa Lesa bwaikajikwa kala na bangikazhi bakishinka ne bantomesha banji mwaya ntanda. Nanchi bano bakatwajijila kwikala bakishinka kwi Lesa inge kya kuba kebapite mu lukatazho lukatampe nyi? Aje ke jipuzho kalume wa Yehoba yense jo akonsha kwikumbwila aye mwine mu byubilo byanji byakonsha kumwesha kana ukatwajijila kwikala wa kishinka kwi Yehoba nyi, inyi ne.—Lumwekesho 12:12, 17.

17. Yesu watazhizhe mu ka pa kwamba’mba ‘[akye kikekala ke bukamonyi kwi anweba, NW]’?

17 Kimye Yesu kyo abujilenga baana banji ba bwanga bintu bikamweka mu kimye kya “mpelo ya buno bwikalo, NW,” walumbulwilepo ne kishinka kikwabo Yehoba kyoaswishisha lumanamo kumwekela bakalume banji. Wibambijile’mba: ‘Bakemufikizha ku meso a bamfumu ne bandamakyalo mambo a jizhina jami. [Akye kikekala ke bukamonyi kwi anweba, NW].’ (Mateo 24:3, 9; Luka 21:12, 13) Yesu aye mwine washimwine bukamonyi kwi Heloda ne kwi Pontiusa Pilato. Mutumwa Paulo naye ‘bamufikizhe ku meso a bamfumu ne bandamakyalo.’ Byo bamutangijile kwi Nkambo Yesu Kilishitu, Paulo wakebeshe kushimuna bukamonyi ku ndamakyalo wakosa wajingako oa moba ne byo aambile’mba: ‘Naponena kwi Kesala.’ (Byubilo 23:11; 25:8-12) Byonkabyo, nangwatu ano moba, bimye bya lweseko byaluka ke bimye bya kupainamo lushimuno ku ba biloolo ne ku mvula bantu.b

18, 19. (a) Kuyuka mwakubila na meseko kuketukwasha byepi? (b) Ñanyi mepuzho o tukafundapo mu mutwe walondelapo?

18 Kabiji kuyuka mwakwikela na meseko ne lumanamo kwakonsha kwitukwasha. Mu ñanyi jishinda? Mwana wa bwanga Yakoba wavulwileko bakwabo bena Kilishitu amba: “Balongo bami, byo muponena mu bya lweseko bya misango ne misango, kasa mulanguluka’mba, byonse byo bya lusekelo; byo mwayuka’mba kwesekwa kwa lwitabilo lwenu ko kulenga butekanye.” Kya kine lumanamo lukosesha lwitabilo lwetu ne kwituletela butekanye. Kyokyo tubujila ne kukeba mashinda abula a mu binembelo a kwilupwishishamo. Tumvwina byambo byaambile Yakoba amba: “Mwibuleke bwingile mwingilo wabo walumbuluka, mwikale balumbuluka, batuntulu.”—Yakoba 1:2-4.

19 Pano bino nangwa kya kuba Byambo bya Lesa bitukwasha kuyuka bakalume ba Lesa bakishinka kyo bebamanyikila ne Yehoba kyoekiswishisha, kino kechi kipeezhako lumanamo ne. Kika kyakonsha kwitukwasha kukosa ku lumanamo? Twafwainwa kuba byepi inge ketupite mu lumanamo? Tukafunda bino bintu byanema mu mutwe walondelapo.

[Tubyambo twa mushi]

a Monai mu magazini a Kyamba kya Usopa kya December 15, 1995, mapeja 27-9; April 15, 1994, mapeja 16-17; ne Loleni! wa January 8, 1994, mapeja 21-28, a Kibemba.

b Monai Loleni! wa January 8, 2003, mapeja 3-11 wa Kizungu.

Mwakonsha Kulumbulula Nyi?

• Yesu wajinga muntu wafwijile pa mambo a lwitabilo lwanji kwesakana na byalumbulwilenga ka?

• Lumanamo lwalengejile bena Kilishitu ba mu myaka kitota kitanshi kuba byepi?

• Kwesakana na byalumbulwile Petelo, mambo ka bena Kilishitu batanshi kyo bebamanyikijilenga?

• Ñanyi bishinka Yehoba byoalekela bakalume banji na kumanama?

[Kipikichala pa peja 24]

Bena Kilishitu ba mu myaka kitota kitanshi kechi bamanaminenga na mambo a bungubabibi ne, bamanaminenga na mambo akuba bajinga bena Kilishitu

[Bipikichala pa peja 24, 25]

PAULO

YAKOBA

YOANO

ANTIPASA

SETEPENA

    Mabuku a mu Kikaonde (1992-2025)
    Shinkai
    Shinkulai
    • Kikaonde
    • Tuminaiko Bakwenu
    • Byo Mukeba
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Shinkulai
    Tuminaiko Bakwenu