‘Ubai Mwingilo wa Busapwishi’

‘Ikalai batekanya mu bintu byonse, . . . ubai mwingilo wa busapwishi.’—2 TIMOTI 4:5

1. Ñanyi mwingilo Yesu yeapele baana banji ba bwanga?

JIZHINA ja Yehoba ne nkebelo yanji bibena kubijikwa mwaya ntanda yonse. Kiji bino, mambo bantu ba Lesa bepana, batesha bingi muchima pa mwingilo Yesu yeapele baana banji ba bwanga byo aambile’mba: ‘Yainga na kwibasambisha ba mu mikoka yonse ya bantu baluke ke baana ba bwanga, ne kwibabatiza mu jizhina ja Tata ne ja Mwana ne ja mupashi wazhila: ne kwibafunjisha balamenga byonse byo nemukambizhe: kabiji talai, amiwa nji nenu moba onse, ne kufika ku juba jikapelako.’—Mateo 28:19, 20.

2. Mukulumpe mu kipwilo Timoti watambwijile ñanyi mikambizho, kabiji jishinda ka jimo bakulumpe mu kipwilo kya bwina Kilishitu ja kwingijilamo mwingilo wabo?

² Baana ba bwanga batanshi ba kwa Yesu batesheshe bingi muchima ku uno mwingilo. Kya kumwenako, mutumwa Paulo watundaikile mukulumpe mukwabo mu kipwilo wa bwina Kilishitu Timoti amba: ‘Uba mwingilo wa busapwishi bwa mambo awama, ne kupwisha bulongo mingilo yobe.’ (2 Timoti 4:5) Lelo jino, jishinda jimo bakulumpe mu kipwilo jo bengijilamo mwingilo wabo ke kupichila mu kwikala musapwishi wa Bufumu wapayankana, uya jonse mu mwingilo wa mu bujimi. Kya kumwenako, mukulumpe wa Lufunjisho lwa Buku pa Kipwilo uji na jishuko ja kutangijila ne kufunjisha bakwabo mu mwingilo wa kusapwila. Paulo waingijile mwingilo wanji wa kusapwila mambo awama ne kufunjisha bakwabo bya kwingila mwingilo.—Byubilo 20:20; 1 Kolinda 9:16, 17.

Basapwishi Bajingako Kala Bapayankene

3, 4. Ñanyi bya kumwenako musapwishi Filipa byoajinga nabyo?

³ Bena Kilishitu bajingako kala bayukanyikijilwe mu kwikala basapwishi bapayankana. Akilangulukai byajinga musapwishi Filipa. Wajinga umo wa mu boba ‘banabalume batanu ne babiji, . . . bayujile na mupashi ne maana’ batongwelwe kwingila mwingilo wa kwabanya kajo pa juba pa juba kwa kubula kutala ku bilungi mukachi ka bena Kilishitu Bangiliki ne Bahebelu banabakazhi bafwijilwe ba mu Yelusalema. (Byubilo 6:1-6) Pa kupwisha kwingila uno mwingilo wawama kwaishile meseko alengejile bena Kilishitu bonse kupalañenamo kufumyakotu baana ba bwanga, Filipa aye wayile ku Samaliya. Akwa koaile wakasapwijile mambo awama kabiji waingijishiwe na mupashi wazhila kufumya bademona ne kubuka bantu balemana ne bakolelwe kalepu. Bena Samaliya bavula batambwijile mambo a Bufumu ne kubatizwa. Baana ba bwanga mu Yelusalema byo baumvwine kino, batumine ba Petelo ne Yoano ku Samaliya kuba’mba aba ba mu lwitabilo babatizwe katataka batambwile mupashi wazhila.—Byubilo 8:4-17.

⁴ Kabiji mupashi wa Lesa wamulengejile Filipa kusambakana na ntungu wa ku Etiopya mu jishinda jaya ku Gaza. Filipa byo apwishishe kulumbulula bulongo bungauzhi bwa kwa Isaya, uno muntu “wapewe lūsa lukatampe kwi Kandese mfumu wa mukazhi wa bena Etiopya” waitabijile mwi Yesu Kilishitu ne kubatizwa. (Byubilo 8:26-38) Panyuma ya bino, Filipa wayile ku Azotusa wakafika ne ku Kesalea, “kasa asapwila mambo awama mu mizhi yonse” yajinga mu jishinda. (Byubilo 8:39, 40) Ee kine wajinga wa kumwenako wawama mu kwingila mwingilo wa busapwishi!

5. Baana bana ba kwa Filipa bayukanyikijilwe ku ka?

⁵ Filipa watwajijile kwikala wapayankana mu mwingilo mu Kesalea pa myaka ikwabo yalondejilepo 20. Paulo ne Luka byo baikele nanji mu nzubo yanji, wajinga na ‘baana bana bazhike, bajinga bangauzhi.’ (Byubilo 21:8-10) Kine bebafunjishe bulongo ku mupashi, bajinga na kizaku kya kuya mu mwingilo, kabiji bajinga ne na kya bupe kya kwamba mu njimi. Kizaku kiji na bansemi pa mambo a mwingilo kyakonsha kutundaika baana babo ano moba, kwibalengela kutangizhako mwingilo wa kusapwila mu bumi bwabo bonse.

Basapwishi Bapayankana ano Moba

6. Mwingilo wa basapwishi ba mu myaka kitota kitanshi waingijiwe byepi bulongo?

⁶ Mu bungauzhi bwanji bukatampe bwaambilenga pa ano moba etu a lelo ne kimye kya kupelako, Yesu Kilishitu waambile’mba: “Mambo awama akasapwilwe patanshi ku mikoka yonse ya bantu.” (Mako 13:10) Mpelo ikeyatu panyuma ya kuba mambo awama asapwilwa “panopantanda ponse.” (Mateo 24:14) Paulo ne basapwishi bakwabo ba mu myaka kitota kitanshi byo basapwijile mambo awama, bavula baitabijile, ne bipwilo byalengelwenga mu mapunzha avula a mu Bufumu bonse bwa bena Loma. Bakulumpe mu kipwilo batongwelwe kwingijila mu byo bya bipwilo baingijijilenga pamo na balongo ne banyenga mu mwingilo wa kusapwila kabiji bakafikilenga ne monse monse na uno yenka mwingilo. Mambo a Yehoba ailenga na kukoma ne kushinda ashinjilenga mu oa moba, byonkatu byo oba ne ano moba Bakamonyi ba kwa Yehoba bavula byo babena kwingila mwingilo wa kusapwila. (Byubilo 19:20) Nanchi anweba mwibamo ba mu boba babena kumutota Yehoba nyi?

7. Basapwishi ba Bufumu babena kwingila ñanyi mwingilo lelo jino?

⁷ Ano moba bavula bataya mbila ya Bufumu babena kwingila bingi pabaya mu mwingilo wa kusapwila. Bavula batwela mu mwingilo wa bumishonale, kabiji bakwabo bavujisha nabo babena kwingila mwingilo wa kimye kyonse nabiji mwingilo wa bupainiya bwa kimye kyonse ne bwa kukwasha. Kabiji banabalume, banabakazhi, ne banyike bonse babena kusanchilwa bingi pa mwingilo wawama wa kwikala basapwishi bamukoyo wa Bufumu! Kine, bantu bonse ba Yehoba babena kwiyowa mapesho avula bingi byo babena kumwingijila na muchima umotu byo baji basapwishi ba bwina Kilishitu.—Zefwaniya 3:9.

8. Ñanyi mwingilo wa kubika tuyukilo ubena kwingijiwa lelo jino, kabiji bañanyi babena kumwingila?

⁸ Lesa wapa baana ba bwanga bashingwa ba kwa Yesu mwingilo wa kutaya mbila ya mambo awama mwaya ntanda yonse. Mu uno mwingilo wa kusapwila, babena kwingijila pamo na ‘mikooko ikwabo’ ya kwa Kilishitu ibena kuyatu na kuvula. (Yoano 10:16) Mu bungauzhi, uno mwingilo upana bumi wapashañanyishiwa ku kubika kayukilo pa bilungi bya bantu bekizha byefu ne kubinza na mambo a bya bunya bibena kubiwa ano moba. Katatakatu babi bakonaunwe. Bino pa kino kimye, tuji na jishuko ja kutwala bukine bupulusha bantu ku bangikazhi mwaya ntanda!—Ezikyo 9:4-6, 11.

9. Bakatataka bakonsha kukwashiwa byepi kwingila bulongo mu mwingilo?

⁹ Umvwe twatendekele kala kwingila uno mwingilo wa busapwishi, kine twakonsha kubapo kimo kukwasha bakatataka baji mu kipwilo. Kimye kimo, twakonsha kutemwa kuba’mba tuye nabo mu mwingilo. Bakulumpe mu kipwilo batundaikwa kwingila papelela bulume bwabo kukosesha bapopweshi bakwabo ku mupashi. Mwingilo wawama wingila bakulumpe mu kipwilo bepelula wakonsha kukwasha bakwabo kwikala bapayankana kabiji babena kwingila bulongo.—2 Petelo 1:5-8.

Kusapwila Bukine ku Nzubo ne Nzubo

10. Kilishitu ne baana banji ba bwanga batanshi bajinga byepi bakumwenako mu mwingilo?

¹⁰ Yesu Kilishitu wajinga musapwishi wa kumwenako wawama bingi ku baana banji ba bwanga. Pa mambo a mwingilo wa Kilishitu ne batumwa banji, Byambo bya Lesa byaamba’mba: “Wayile na kupitañana mu mizhi ikatampe ne icheche na kusapwila, ne kwibabula mambo awama a bufumu bwa Lesa. Ne aba ba jikumi ne babiji wajinga nabo.” (Luka 8:1) Nga batumwa kyajinga byepi? Panyuma ya kwitululwa kwa mupashi wazhila pa Pentekosta mu 33 C.E., “moba onsetu mu nzubo ya Lesa ne kwabo, kechi balekele kufunjisha ne kusapwila mambo awama a Yesu Kilishitu, ne.”—Byubilo 5:42.

11. Kwesakana na Byubilo 20:20, 21, mutumwa Paulo waubile byepi mu mwingilo wanji?

¹¹ Na mambo a kwikala wapayankana mu mwingilo wanji wa busapwishi, mutumwa Paulo wabujile bakulumpe mu kipwilo kya bwina Kilishitu ba mu Efisesa amba: ‘Kechi nachiine kwimubula nangwa kimotu kimuwamina, kasa nemufunjisha patoka, ne ku nzubo ku nzubo.’ Paulo ‘byoafunjishenga ku nzubo ku nzubo,’ abya wafwakashijilenga mazubo a bapopweshi bakwabo ba Yehoba, saka aya na kwibakwasha nyi? Ine, watwajijila kwamba’mba: ‘Nebabujishe Bayudea ne Bangiliki, lulapilo lwa kwalulukila kwi Lesa, ne lwitabilo lwa kwalulukila kwi Lesa, ne lwitabilo lwa kumwitabila Nkambo yetu Yesu Kilishitu.’ (Byubilo 20:20, 21) Mukimvwange twakonsha kwamba’mba, aba bepana kala kwi Yehoba kechi bafwainwa kukeba kwibabula pa mambo a ‘lulapilo lwa kwalulukila kwi Lesa ne lwitabilo lwa kumwitabila Nkambo yetu Yesu Kilishitu ne.’ Paulo wafunjishe bakulumpe mu kipwilo ba bwina Kilishitu mu Efisesa bya kwingila mwingilo wa ku nzubo ne nzubo kimye kyoafunjishenga bantu babula mu lwitabilo pa mambo a lulapilo ne lwitabilo. Mu kuba kino, Paulo walondejilenga jishinda joaubilangamo Yesu.

12, 13. Kwesakana na Filipai 1:7, bantu ba Yehoba baubapo byepi pa mambo a kwikala na lūsa lwa kusapwila?

¹² Mwingilo wa ku nzubo ne nzubo wakonsha kukatazha bingi. Kya kumwenako, bamo bazhingila bingi umvwe twibendela ku mazubo abo na kwibabula mambo a mu Baibolo. Atweba kechi kyo kyetu kya kuzhingijisha bantu ne. Bino, mwingilo wa ku nzubo ne nzubo wa mu Binembelo, kabiji butemwe bo twatemwa Lesa ne bakwetu bo bwitutundaika kusapwila bukine mu jino jishinda. (Mako 12:28-31) Pa kuba’mba ‘tulwile ne kwikajika’ lūsa lwetu lwa kusapwila ku nzubo ne nzubo, twaambapo kala ne mambo mu bije, kuvwangakotu ne kije kya Supreme Court of the United States. (Filipai 1:7) Kino kije kitwambijileko bingi bulongo. Byambo byalondelapo byaambapo jishinda jimo jo twabingilamo:

¹³ “Kusampanya kwa matalakiti ke jishinda ja kala bamishonale jo baingijishanga kubilamo busapwishi—jino jishinda jabanda bingi kufumatu kala kimye kyatendekele kwikalako mashinyi a kupulintilako. Jaingijishiwa bingi na bupopweshi bwavula pa myaka yavula. Kabiji jino jonka jishinda jo jingijishiwa ne lelo na bupopweshi bwapusana pusana muji basapwishi basapwila ku mazubo a bantu bavula kabiji ne kwibafwakesha kuba’mba bano bantu bebalondele mu lwitabilo lwabo lo baitabilamo. . . . Jino jonka jishinda jingijisha bupopweshi mu kusapwila, janembwa ne mu Mizhilo Itanshi [ya mu United States Constitution] byonkatu byo bapopwela mu machechi ne kusapwila pa pulatifomu.”—Murdock v. Pennsylvania, 1943.

Nga Mambo ka a Kuba Saka Tusapwilatu?

14. Buwame ka bwakonsha kufuma mu mwingilo wetu?

¹⁴ Kuji bishinka byavula bingi bitulengela kusapwila ku nzubo ne nzubo. Kimye kyonse kyo twabwela ku mwina nzubo, tubyala lukunwa wa bukine bwa mu Binembelo. Byo tubwelako jibiji, tukeba kuya na kutekezha. Kino kyakonsha kulengela mwina nzubo kukosako, mambo Paulo wanembele’mba: “Amiwa nabyajile, Apolosa watekezhepo; pakuba Lesa ye wiikomeshenga.” (1 Kolinda 3:6) Onkao mambo, twayai tutwajijile na ‘kubyala ne kutekezha,’ saka tuji na luketekelo lwa kuba’mba Yehoba ‘ukeikomesha.’

15, 16. Mambo ka o tuyila javula ku mazubo a bantu?

¹⁵ Twingila mwingilo wa busapwishi mambo bumi bwa bantu buji mu kizumba. Kupichila mu kusapwila, twakonsha kwipulusha atwe bene ne boba betumvwa pamo. (1 Timoti 4:16) Umvwe twayuka’mba muntu uji mu kizumba kya kukeba kufwa, abya twakonsha kubatu kyanamukose mukose amba tumukwashe kabiji katanda kano twabwela twikileka nyi? Ine! Bumi bwa bantu byo bwavwangiwamo, tubwelako javula ku mazubo abo. Bwikalo bwa bantu bwalauka alauka. Umvwe muntu kimye kimo twamutana wapayankana kya kuba wakankalwa kutelekako, kimye kikwabo wakonsha kutemwa kuteleka ku mambo a mu Baibolo. Kimye kikwabo kyo twabwelako ku yoyo nzubo twakonsha kutanapo muntu mukwabo wa mu kisemi wakonsha kutemwa kuteleka, kino kyakonsha kwitulengela kwisamba nanji mwisambo wa mu Baibolo.

¹⁶ Kechi bwikalotu bwa bena mazubo bwakonsha kwaluka ne, bino ne byubilo byabo nabyo byakonsha kwaluka. Kya kumwenako, umvwe muntu wafwisha mutemwe wanji, kyakonsha kumulengela kuteleka ku mambo a Bufumu. Twaketekela namba twakonsha kutekenesha yewo muntu, kumukwasha kwikala na kilaka kya ku mupashi, ne kumubula byo kyakonsha kupwa.—Mateo 5:3, 4.

17. Ñanyi kishinka kikatampe kitulengela kusapwila?

¹⁷ Kintu kikatampe kitulengela kusapwila ku nzubo ne nzubo nangwa kwingilako mingilo ikwabo ya bwina Kilishitu ke kukebesha kwetu kwa kuyukanyikisha jizhina ja Yehoba. (Kulupuka 9:16; Masalamo 83:18) Muji mfweto yavula bingi umvwe kya kuba mu mwingilo wetu wa kusapwila twakwasha bantu batemwa bukine ne bololoke ke batote Yehoba! Nyimbi wa masalamo waimbile’mba: ‘Anweba bansongwalume ne bakamwale; ne banabalume bakote ne banyike: Bonse bejitote jizhina ja Yehoba; Mambo jizhina janji jo jonka jatumbalala; Lukumo lwanji luji peulu ya ntanda ne jiulu.’—Masalamo 148:12, 13.

Kusapwila Kwituletela Mfweto pa Muntu pa Muntu

18. Tumwenamo byepi mfweto mu kwingila mwingilo wa busapwishi?

¹⁸ Kwingila mwingilo wa busapwishi kwituletela mfweto pa muntu pa muntu mu mashinda apusana pusana. Kusapwila mambo awama ku nzubo ne nzubo kwitukwasha kwikala bepelula, kikatakata umvwe babula kwitutambwila bulongo. Pa kuba’mba twikale basapwishi bapayankana, twafwainwa kwikala byonka byajinga Paulo, aye ‘waalukile ke bintu byonse ku bantu bonse, namba na bintu byonse apulushepo bamo.’ (1 Kolinda 9:19-23) Kupijilwa mu mwingilo kwitukwasha kuyuka mwa kwambila. Kupichila mu kuketekela mwi Yehoba ne kuyuka bulongo bya kwamba, kwakonsha kwitulengela kumvwina lujimuno lwa kwa Paulo lwa kuba’mba: “Byambo byenu bikale na bupe moba onse, byalungwa na mukele, muyuke mwafwainwa kwibalondolwela bonse, pa muntu pa muntu.”—Kolose 4:6.

19. Basapwishi bakwashiwa byepi na mupashi wazhila?

¹⁹ Kabiji mwingilo wa busapwishi witutundaika kuketekela mu mupashi wazhila wa Lesa. (Zekaliya 4:6) Kifumamo ke kya kuba’mba, ‘butemwe, lusekelo, mutende, kukoka muchima, lusa, buwame, bukishinka, bukimote, ne kwikanya’ bimwekana mu mwingilo wetu. (Ngalatiya 5:22, 23) Kitukwasha kwingila bulongo na bantu, mambo kukokela lutangijilo lwa mupashi kwitukwasha kumwesha butemwe, kwikala ba lusekelo ne mutende, kukoka muchima ne lusa, kumwesha buwame ne bukishinka, ne kumwesha bukimote ne kwikanya kimye kyo tubena kusapwila mambo awama.

20, 21. Ñanyi mfweto iji mu kwikala basapwishi bapayankana?

²⁰ Mfweto ikwabo yo twikala nayo na mambo a kwikala basapwishi ke ya kuba’mba twikala ba kuba lusa. Umvwe bantu betulondolwela makatazho abo nabiji bikola, kubula nkito, meseko a pa nzubo—kechi tuba pano ketwibatangijile ne, atweba twisambatu nabo binembelo bikoseshañana ne kutundaikañana. Tuvulukapo ne bantu bapofulwa ku mupashi bino bamweka nobe batemwa bololoke. (2 Kolinda 4:4) Kabiji kileta bingi lusekelo kukwasha ku mupashi boba ‘batongwelwa bumi bwa myaka.’!—Byubilo 13:48.

²¹ Kwingila kimye kyonse mu mwingilo wa busapwishi kwitukwasha kutesha muchima wetu ku bintu bya ku mupashi. (Luka 11:34) Kino kikwasha bingi mambo umvwe ne kuta muchima ku bintu bya ku mupashi ne, twakonsha kuta muchima ku bintu bya ku mubiji byakumbana panopantanda. Mutumwa Yoano watundaikile bena Kilishitu amba: “Inge mutemwe panopantanda nangwa bya panopantanda ne. Umvwe muntu watemwa panopantanda, butemwe bwa kutemwa Tata kechi buji mwi aye ne: Mambo byonse biji panopantanda, lwiso lwa mubiji, ne lwiso lwa meso, ne kwitota kwatu kwa buno bumi, kechi byo bya Tata ne, nanchi byo bya panopantanda. Kabiji panopantanda pakapita ne lwiso lwapo: pakuba aye uba kyaswa muchima wa Lesa ukekala myaka ne myaka.” (1 Yoano 2:15-17) Kwikala basapwishi bapayankana ne kwikala na byavula bya kuba mu mwingilo wa Nkambo kwitukwasha kubula kutemwa bya panopantanda.—1 Kolinda 15:58.

Ibikilai Nsabo Mwiulu

22, 23. (a) Ñanyi nsabo basapwishi ba bwina Kilishitu yo bebikila? (b) Mutwe walondelapo uketukwasha byepi?

²² Kwikala bapayankana mu mwingilo wa kusapwila mambo a Bufumu muji mfweto ya myaka. Yesu wamwesheshe kino byo aambile’mba: “Kechi mwibikila anwe bene nsabo pano panshi ne, paji bilongolo ne ndalabwa byonauna, paji ne bangivi basaba mazubo ne kwiba: kabiji ibikilai nsabo mwiulu, mwabula bilongolo ne ndalabwa byonauna, ne bangivi kechi basaba mazubo ne kwiba ne: mambo paji nsabo yonse, ne muchima wobe naye uji ponka.”—Mateo 6:19-21.

²³ Twayai tubikenga nsabo mwiulu, mambo twayuka namba kafwako jishuko jikwabo jakila pa kwimenako Nkambo Yehoba mu kwikala Bakamonyi banji ne. (Isaya 43:10-12) Byo tubena kwingila mwingilo wetu ye twapewa wa kwikala ba mwingilo ba Lesa, twakonsha kwiumvwa byonka biumvwine mwanamukazhi umo mwina Kilishitu uji na myaka ya kusemwa ya mu ma 90 waambile bino byambo pa byoaingijijile Yehoba myaka yavula amba: “Namusanchila bingi Yehoba pa kundeka amba namwingijilenga nangwa kya kuba nguba bilubo, kabiji ndombesha bingi namba ukekala Tata wami wa myaka ne myaka.” Umvwe ne atweba twakosesha bulunda bwetu na Lesa, kine tukebesha bingi kwingila bulongo mwingilo wa busapwishi. Mutwe walondelapo uketukwasha kumona byo twakonsha kwingila mwingilo wetu bulongo.

Musakukumbula’mba Ka?

• Ñanyi mambo o twafwainwa kwingijila mwingilo wa busapwishi?

• Mwakonsha kwambapo’mba ka pa mambo a mwingilo wa basapwishi bajingako kala ne ba ano moba?

• Mambo ka o tusapwila ku nzubo ne nzubo?

• Anweba bunke bwenu mumwenamo byepi mfweto mu kwingila mwingilo wa busapwishi?

[Bipikichala pa peja 12]

Basapwishi nabiji Filipa ne baana banji babakazhi, baji byonka biji bakwabo bamwingilo ano moba

[Kipikichala pa peja 16]

Anweba pa muntu pa muntu mumwenamo byepi mfweto byo musapwila ku bakwenu mambo awama?