Ketekelai mu Mupashi wa Lesa byo Mupita mu Bintu Bimumwekela mu Bwikalo
“Kasa uteshakotu muchima ukefikizhe obe mwine kwi Lesa.”—2 TIMOTI. 2:15.
1. Ñanyi lupimpu lwakonsha kweseka bumupashi bwetu?
NTANDA monka yaalukila. Tumona kukomenako mu bya sayansi ne bya kulengalenga kubikapotu ne kutama kwa byubilo. Byonka byo twafunjile mu mutwe wafumako, bena Kilishitu bafwainwa kuchina mupashi wa ino ntanda ubula kwakamwa Lesa. Byonkabyo, ntanda inge yaaluka, ne atweba pa muntu pa muntu tupimpulwa mu mashinda avula bingi. Tufuma ku bulukeke ne kwikala bakulumpe. Kimo kimye twakonsha kwikala na bunonshi nangwa kwibutaya, twakonsha kwikala na butuntulu bwa mubiji bwawama lelo kesha bwatama, kabiji ne kufwisha batemwe betu. Twikalatu bapelelela mu kupimpulwa kwa bintu byavula bya uno mutundu, kabiji kuletelapotu ne makatazho akwabo eseka bumupashi bwetu.
2. Ñanyi lupimpu lwapichilemo Davida mu bwikalo bwanji?
2 Bantu bachechetu bo bamona lupimpi lukatampe mu bwikalo bwabo pamo nobe Davida mwana Yese. Kalombwana aye Davida wajingatu kafunga, kulutwe waikele ke kiyangala waya nkuwa. Kabiji palutwe kacheche bamulondele londelengatu nobe nyama kwi mfumu wa kichima. Kufuma pa kyo kino, Davida waikele ke mfumu washindañenenga. Wachinchikile malwa afumine mu mambo o alengele. Kisemi kyanji kyaabenejilemo ne kumanama. Waikele na bunonshi, wakotele ne kumanama na bukote. Nangwa kya kuba wapichile mu luno lupimpu lonse, Davida wakinkile manungo ne kuketekela mwi Yehoba ne mu mupashi wanji. Wateshepo bingi muchima pa kuba’mba ‘efikizhe aye mwine kwi Lesa,’ ne Lesa wamupesheshe. (2 Timoti 2:15) Nangwa kya kuba byo tupitamo byapusana na byapichilemo Davida, twakonsha kufunjilako ku byo aubile na bino bintu mu bwikalo bwanji. Byo apichilemo byakonsha kwitukwasha kuyuka byo twakonsha kutwajijila kukwashiwa na mupashi wa Lesa kimye kyo tubena kupita mu bintu bitumwekela mu bwikalo bwetu.
Davida wa Kumwenako Wawama mu Kwipelula
3, 4. Nga Davida waalukile byepi kufuma ku bukafunga ne kwikala kiyangala waya nkuwa?
3 Nangwatu byo ajinga mwanyike Davida kechi wajinga muntu wanema mu kisemi kyanji ne. Pa baana babo bonse batanu na basatu, bashanja Davida basolwelekotu baana ba balume batanu na babiji kimye Samwela kyo ashile ku Betelema. Davida mwanyike bamushile na kufunga mikooko. Bino Yehoba wasajile Davida kuba’mba ye ukekala mfumu wa bena Isalela kulutwe na lwendo. Davida bamuletele kufuma mungye. Baibolo wamba kuba’mba: “Samwela washikwile lusengo wa manyi ne kumushingao kasa aji mukachi ka balongo banji; kabiji kufuma ku joja juba ne kuya kulutwe mupashi wa Yehoba wamwikijilenga Davida na bulume bukatampe.” (1 Samwela 16:12, 13) Davida waketekejile mu uno mupashi mu bwikalo bwanji bonse.
4 Kechi papichile ne kimye kyabaya ne, aye wajingatu kalombwana kafunga waikele ke muntu wayukanyikwa bingi mu kyalo kyabo. Bamwichilepo ne kwi mfumu na kumwimbila nyimbo. Waipayile mwanamulume kitonzhi aye Goliata ye bachinanga ku bashilikale bene bakaimbi ba mu Isalela. Davida byo bamupele bukulumpe bwa pa banzhita, watapile bena Filishitiya. Bantu bamutemenwe bingi. Baimbile ne nyimbo ya kumutakaika. Bino saka bikyangye kubiwa, nsongwalume wa maana waingijilanga Mfumu Saulo waambilepo pe Davida kuba’mba kechi wajingatu nsongwalume ‘wayukisha kwimba’ pa jisense ne, bino wajinga ‘mwine kiyangala wafwainwa nkondo, wajinga na maana pa kwamba, kabiji walengwa bulongo.’—1 Samwela 16:18; 17:23, 24, 45-51; 18:5-7.
5. Bintu ka byakonsheshe kulengela Davida kwitota, kabiji twayuka byepi kuba’mba kechi witotelenga ne?
5 Davida wayile nkuwa bingi, wajinga wawama pa kumutala, wayuka kwamba bulongo, nyimbi, kiyangala wafwainwa nkondo kabiji wa byubilo byawama. Umvwe wajinga umo, inge witotelenga na mambo a kwikala na bino bintu, pano kechi byo byo aubile ne. Monai Davida byo akumbwile Mfumu Saulo wamupele mwananji wamukazhi kuba’mba asongole. Na kwipelula, Davida waambile’mba: “Nanchi amiwa yami ñanyi? Kabiji nanema byepi? Ne kisaka kya batata nakyo kiji byepi mu Isalela, kya kuba’mba amiwa ngikale ke muko wa mfumu?” (1 Samwela 18:18) Muntu umo wafunda waambilepo pa ino vesi kuba’mba: “Davida watazhizhe mu kuba’mba bwikalo bwanji nangwa byo ajingatu kubikapo ne kikota kyoafuminemo, kechi wajinga muntu wafwainwa munema wa kwikala muko wa mfumu ne.”
6. Mambo ka o twafwainwa kwikela bantu bepelula?
6 Davida wipelwile mambo wayukile kuba’mba kafwako nangwa muntu umo mbulwakoloka waesakana na Yehoba mu jishinda jiji jonse ne. Davida wakuminye bingi kuba’mba Lesa wibata muchima bantu. (Masalamo 144:3) Kabiji Davida wayukile ne kuba’mba kifulo kyonse kyoafwainwe kwikala nakyo kyaishile na mambo a kuba Yehoba wipelwile, wikepesha mwine amba amwimanye, kumuzhikijila ne kumusunga bulongo. (Masalamo 18:35) Byo lwawamapo luno lufunjisho! Maana etu, byubilo byetu ne jishuko jetu kechi byafwainwa kwitulengela kwitota ne. Paulo wanembele’mba: ‘I ki ka kyo muji nakyo kyo mwabujile kutambula? Kabiji umvwe mwikitambwile, mambo ka o mwitotela nobe mwabujile kwikitambula?’ (1 Kolinda 4:7) Pa kwikala na mupashi wazhila wa Lesa ne kwikala bantu baitabilwa kwi aye, twafwainwa kwikala bantu bepelula ne kutwajijila byonkabyo.—Yakoba 4:6.
“Kechi Mushinkanye Ne”
7. Jishuko ka jamwekele kwi Davida ja kukonsha kwipailamo Mfumu Saulo?
7 Nangwa kya kuba nkuwa ya kwa Davida kechi yamulengejile kwitota ne, bino yalengejile Mfumu Saulo waubile mupashi wa Lesa wafumamo kala mwi aye kwikala na kichima kya kukeba kumwipaya. Nangwa byonkabyo, Davida kechi waubilepo kyatama ne, wanyemene ne kukekala mungye. Kimye Mfumu Saulo kyo alondele londelenga Davida, wakatwelele mu kibwe kwa kubula kuyuka kuba’mba Davida ne bantu banji mo mo bafyamine ne. Bantu ba kwa Davida bamwambijile kuba’mba jo juba jo atongwele Lesa ja kwipailamo Saulo. Fwanyikizhai saka baji mwine mu kibwe mwauba ne bwii, saka bamunongotwela Davida amba: “Talai, jino jo juba jo atongwele Yehoba byo emubujile’mba: Nkamupana mulwanyi wobe mu kuboko kobe, amba obe mwine ukamube kyonka kyo wasaka.”—1 Samwela 24:2-6.
8. Mambo ka Davida kyo akanyijile kushinkanya?
8 Davida wakaine kwipaya Saulo. Wajinga na lwitabilo ne butekanye, kulekela byonse mu maboko a Yehoba. Mfumu byo afumine mu kibwe, Davida po po amubijikile ne kumwambila’mba: “Yehoba etuchibile mambo anweba ne amiwa, kabiji Yehoba anshinkenyeko amiwa na mambo a anweba; pakuba kuboko kwami kizhila kufika pe anweba.” (1 Samwela 24:12) Nangwa kya kuba Davida wayukile kuba’mba Saulo ye wajinga na mambo, kechi washinkenye mwine, nangwa kwamba mwenga kwi Saulo ne. Pa bimye byavula, Davida wakaine kwiubila bintu mu bulume bwanji. Waketekejile Yehoba kuchibila mambo mo aolokejile.—1 Samwela 25:32-34; 26:10, 11.
9. Mambo ka o twafwainwa kubula kushinkenya umvwe twalengululwa nangwa kumanyikwa?
9 Byonka byo kyajinga kwi Davida, nenuwa mwakonsha kufikilwa na lweseko. Kampepo kwimulengulula nangwa kwimukabisha ku bakwenu bo mufunda nabo, bakwenu mo mwingijila, ne ba mu kisemi kyenu, nangwa bantu bo mwabula kwikala nabo mu lwitabilo lumo ne. Kechi mushinkanye ne. Pembelelai pe Yehoba ne kulomba mupashi wanji kwimukwasha. Kimye kimo abo bantu babula kwitabila bakatemwa byubilo byenu byawama kikebalengele ne kwitabila. (1 Petelo 3:1) Mu byonse byakonsha kwimufikila, yukai’mba Yehoba umona byo mubena kupitamo kabiji ukobapo kyafwainwa mu kimye kyanji mwine. Mutumwa Paulo wanembele’mba: “Anweba batemwe, kechi mushinkanye ne, kokelai bukaji bwimufikila; mambo kyanembwa’mba, kushinkanya ko kwami; amiwa yami nkashinkanya, byo byaamba Nkambo.”—Loma 12:19.
“Umvwai Mafunde”
10. Davida walengele byepi mambo, kabiji waesekele byepi kwianyanta?
10 Pa kupitapo myaka, Davida waikele mfumu ye batemenwe bingi wayile nkuwa. Bwikalo bwanji bwa bukishinka, pamo ne masalamo awama o anembele a kutakaika Yehoba, byamwesheshe kuba’mba kechi wakonsha kulengapo ne mambo ne. Bino wialengele a bulala. Juba jimo byo ajinga peulu ya mutenge wa nzubo yanji wamwene mwanamukazhi saka owa. Ponkapo watumineko wa kwipuzha na mambo a yewa mwanamukazhi. Davida byo ayukile kuba’mba mwanamukazhi wajinga Batesheba ne mwata wanji Uliya wayile ku nkondo, watumineko buluwe na kumuleta, ne kulaala walajile nanji. Byo papichile kimye wayukile kuba’mba mwanamukazhi waimita. Ano mambo byo afwainwe kuletapo bumvu, umvwe ayukanyikwa! Mambo kwesakana na Muzhilo wa Mosesa bukende bwajinga mambo akatampe. Mfumu walangulukile kuba’mba wakonsha kwianyanta mambo. Watumine jiwi, ku nzhita, kuba’mba Uliya abwele ku Yelusalema. Uliya byo abwelele, Davida walangulukilenga’mba usakulaala ne Batesheba, bino kino kechi kyaubiwepo ne. Na mambo a kukatazhiwa muchima, Davida watumine Uliya jibiji ku nkondo ne nkalata kwi Yoaba mukulumpe wa nzhita. Mu nkalata wanembelemo’mba Uliya bamubike kulutwe ya nzhita pene pakosela bulemo pa kuba’mba bamutape afwe. Yoaba wakokejile, ne Uliya bamwipaile. Batesheba byo apwishishe kujila mwata wanji, Davida wamusendele ne kwikala ke mukazhanji.—2 Samwela 11:1-27.
11. Jishimikila ka Natana jo ashimikizhe Davida, nga aye waambilepo’mba ka?
11 Mulanguluko wa kwa Davida waingijile nangwa kya kuba wafwainwa wayukile kuba’mba byonse byo aubile byajingatu patoka ku meso a Yehoba. (Bahebelu 4:13) Pa kupitapo bañondo, mwana wasemekelwe. Kepo Lesa atumine ngauzhi Natana kwi Davida. Ngauzhi wabujile mfumu jishimikila jimo ja munonshi wajinga na mikooko yavula, waubile mu kifulo kya kutola pa yanji yavula, washikula kana ka mukooko ka muyanji konkatu ko ajinga nako ko alelele bulongo mwine wikepaya. Jino jishimikila jalengejile Davida kuvuluka bololoke bino kechi wayukile mo jaijile ne. Davida wazhachishe munonshi. Ne na bukaji waambijile Natana amba: “Awo muntu wauba kino kintu wafwainwa kufwa.”—2 Samwela 12:1-6.
12. Yehoba wachibijile byepi Davida mambo?
12 Ngauzhi wakumbwile’mba: “Awo muntu ye anweba!” Davida wizhachishishe mwine. Kwa kubula nangwa kuzhinaukatu ne, Davida kyamulengele bumvu ne bulanda bukatampe. Kyamukankamikile bingi byo atelekelenga Natana na kumulumbulwila mambo o alengele kwi Yehoba abujile mwa kwianyemena. Kechi byajinga byambo bya lutekenesho ne. Davida wasujile jiwi ja Yehoba ne kuba kintu kyatama. Nanchi kechi waipaile Uliya na mpoko ya mulwanyi nenyi? Mpoko kechi yafwainwe kufuma ku nzubo ya Davida ne. Nanchi kechi waangachile muka Uliya mu bufyamfya nenyi? Bubi bwa yenka uno mutundu bwakonsheshe kumumwekela ne aye mute wansanana kechi bufyamfya ne.—2 Samwela 12:7-12.
13. Nga Davida waubilepo byepi pa lujimuno lwa Yehoba?
13 Davida waubile bulongo pa kubula kukana mambo. Kechi wabukijile bukaji ngauzhi Natana ne. Kabiji kechi wabepejile bantu bangi kuba’mba efumye mu mambo o alengele ne. Davida byo alengele mambo, wietabile ne kwamba’mba: “Nalenga mambo kwi Yehoba.” (2 Samwela 12:13) Salamo 51 ulumbulula bulanda bo ajinga nabo pa mambo o alengele ne lulapilo lwanji lukatampe. Wasashijile Yehoba kuba’mba: “Kechi mumpange mu kyenyi kyenu ne: Ne kuñangata mupashi wenu wazhila ne.” Wayukile kuba’mba Yehoba mu lusa lwanji kechi usula “muchima walajika ne walapila” ku bundengamambo ne. (Masalamo 51:11, 17) Davida watwajijile kuketekela mu mupashi wa Lesa. Nangwa kya kuba Yehoba kechi wazhikijile Davida ku malwa afumine mu bundengamambo bwanji ne, wamulekejileko mambo.
14. Twafwainwa kuba byepi na mafunde a Yehoba?
14 Atweba bonse twi bambulwakoloka, kabiji tulenga mambo. (Loma 3:23) Kimo kimye twakonsha kulenga mambo akatampe nobe alengelepo Davida. Byonka shanji byo afunjisha baana banji, ne Yehoba naye olola bonse bakeba kumwingijila. Mafunde nangwa kya kuba awama, kechi apela kwiatambwila ne. Kimye kimo alengela “bulanda.” (Bahebelu 12:6, 11) Bino, umvwe ‘twaumvwa mafunde,’ twakonsha kwitabila kwi Yehoba. (Byambo bya Mana 8:33) Pa kutwajijila kwikala na mapesho a mupashi wa Yehoba, twafwainwa kuswa kwitolola ne kwibikako kuba’mba twikale bantu baitabilwa kwi Lesa.
Kechi Muketekele Bunonshi bwa Kubulwa ne mwa Kwibuketekejila Ne
15. (a) Bantu bamo bengijisha byepi bunonshi bwabo? (b) Nga Davida wakebeshe kwingijisha byepi bunonshi bwanji?
15 Kafwako bimwesha kuba’mba Davida wasemenwe mu kisemi kyaile nkuwa nangwa kisemi kyajinga kinonshi ne. Bino, Davida mu bukalama bwanji mo mo aikajile na bunonshi. Byonka byo mwayuka, bavula bekala na bunonshi ne na lwiso lwa kukeba kwibuvuzha, nangwa kwikala na kisuse kya bintu. Bakwabo nabo bengijisha mali kwitotelamo. (Mateo 6:2) Bino Davida aye waingijishe bya bunonshi bwanji mu jishinda jawama. Wakebeshe kunemeka Yehoba. Walumbulwile kwi Natana kuba’mba ukeba kushimika nzubo ya Yehoba mwa kwikala jikwachi ja lulayañano, ajo ‘jaikajilengatu mu tente’ mu Yelusalema. Yehoba wasekejile bingi mu mulanguluko wa kwa Davida bino wamubujile kupichila mwi Natana kuba’mba Solomone mwananji Davida ye ukashimika nzubo.—2 Samwela 7:1, 2, 12, 13.
16. Ñanyi lunengezho Davida lo aubile lwa kushimika nzubo ya Yehoba?
16 Davida wanengezhejile jimo byonse bya kushimikila. Waambijile Solomone amba: “Nalungikila jimo bya nzubo ya Yehoba matalenta a ngolode biumbi kitota kimo, ne matalenta a siliva kiumbi kimo kya biumbi, ne lubemba ne kapotwe bya kubula kukonsha kupima mambo byavujisha; ne mapulanga ne mabwe nao nealungikila jimo; kabiji ne obewa wakonsha kubikapo.” Aye wabikilepo bya bunonshi bwanji, matalenta a ngolode 3,000 ne matalenta a siliva 7,000.a (1 Byambo bya Moba 22:14; 29:3, 4) Bumpanyi bwa kine kine bwa kwa Davida kechi bwaji bwa kukeba kwitota ne, bino bwamwesheshetu lwitabilo ne byo anemekele Yehoba Lesa. Byo ayuka Nsulo ya bunonshi bwanji waambile kwi Yehoba amba: “Bintu byonsetu bifuma kwi anweba, kabiji mu bya kwenu anwe bene mo mo twimupa.” (1 Byambo bya Moba 29:14) Bumpanyi bwanji Davida bwamulengejile kuba papelele bulume bwanji kutundaika bupopweshi bwa kine.
17. Lujimuno luji mu 1 Timoti 6:17-19 lwingila byepi ku banonshi ne bayanji?
17 Byonkabyo, twayai netuwa twingijishenga nsabo yetu bulongo. Mu kifulo kya kulondalonda bya mu bwikalo, kyawama kwifikizha atweba bene kwi Yehoba, mambo jino jo jishinda ja maana a kine ne lusekelo. Paulo wanembele’mba: “Wibakambizhe banonshi ba panopantanda amba, kechi bekale na muchima wa kwitumbijika ne, nangwa kuketekela bunonshi bwa kubulwa ne mwa kwibuketekejila ne, kana mwi Lesa, ye witupa byavujisha bya mu bintu byonse, amba basekele monka; kabiji amba, bobe byawama, ne kwikala banonshi ba mu mingilo yawama, bekale bampanyi ba kukwashañana; ne kwitujila jimo kitendekesho kyawama kya myaka ikeya namba bakwachishe ku bumi, bonkabwa bwa kine kine.” (1 Timoti 6:17-19) Kechi na mambo a bintu byo twakonsha kwikala nabyo ne, twayai tuketekele mu mupashi wa Lesa ne kulondalonda bwikalo buketulengela kwikala na “ bya bunonshi mwi aye Lesa.” (Luka 12:21) Kafwako nangwa kimo kyanema kyakila pa kwifikizha kwi Shetu wa mwiulu uji na butemwe ne.
Ifikizhai Anweba Bene kwi Lesa
18. Mu ñanyi jishinda Davida mo aikela wa kumwenako wawama ku bena Kilishitu?
18 Mu bwikalo bwanji bonse, Davida wifikizhe kwi Yehoba. Mu lwimbo waimbile na bulanda’mba: “Bangubileko lusa, anweba Lesa, bangubileko lusa; mambo mweo wami wafyama mwi anweba.” (Masalamo 57:1) Luketekelo lwanji mwi Yehoba kechi lwaji lwatu ne. Davida wakotele ne “kwikala myaka yavula.” (1 Byambo bya Moba 23:1) Nangwa kya kuba Davida walengele mambo akatampe, uvulukilwa pamo na bakamonyi ba Lesa bajinga na lwitabilo lwakosa.—Bahebelu 11:32.
19. Twakonsha kwifikizha byepi atweba bene kwi Lesa?
19 Byo mupita mu bintu byapusana pusana mu bwikalo, vulukainga kuba’mba byonka Yehoba byo alamine, kukosesha, ne kumolola Davida, byo byo akonsha kuba ne kwi atweba. Mutumwa Paulo, naye wapichile mu bintu byapusana pusana mu bwikalo pamotu nobe Davida. Bino watwajijile wa kishinka byo aketekejile mu mupashi wa Lesa. Wanembele’mba: “Nakonsha kuba byonse mwi aye unkosesha.” (Filipai 4:12, 13) Umvwe twaketekela mwi Yehoba uketukwasha. Aye ukeba atweba kukonsha. Umvwe satumvwina ne kufwenya kwipi ne aye, uketukosesha kuba kyaswa muchima wanji. Kabiji inge kya kuba twaketekela mu mupashi wa Lesa, ‘tukefikizha atweba bene kwi Lesa’ ne kukelwa monka myaka ne myaka.—2 Timoti 2:15.
[Tubyambo twa mushi]
a Bya buneme Davida byo abikilepo, kwibyesakanya na mali a ano moba, akilaila pa $1,200,000,000, mali a kina America.
Musakukumbula’mba Ka?
• Twakonsha kuchinuzhuka byepi kwitota?
• Mambo ka o twakonshesha kubula kushinkenya?
• Twakonsha kumona byepi mafunde?
• Mambo ka o twafwainwa kuketekela mwi Lesa kechi mu bya bunonshi ne?
[[Kipikichala pa peja 28]
Davida waketekejile mu mupashi wa Lesa ne kwifikizha mwine kwi aye. Nga anweba mubena kuba byonka byo aubile nyi?
[[Kipikichala pa peja 30]
“Bintu byonsetu bifuma kwi anweba, kabiji mu bya kwenu anwe bene mo mo twimupa”