Ikalai Batekanya Muchima Byonka Biji Yehoba
‘Nkambo kechi wabanda ku mulaye wanji ne, . . . pakuba watekanya muchima.’ —2 Petelo 3:9.
1. Ñanyi bupe bukatampe Yehoba bo apa bantu?
YEHOBA witupa kintu kyawama bingi kyakonsha kubula kwitupapo muntu uji yense ne. Ke kya buneme kyanengela bingi kabiji kechi kyakonsha kupotwa nangwa kwikingijilatu ne. Akino kintu ke bumi bwa myaka mu paladisa panopantanda. (Yoano 3:16) Kino kintu byo kikawamapo! Bintu byonse bileta bulanda, ko kuba’mba, lutobo, bukapondo, buyanji, bumbanzhi, kubela, ne lufu kechi bikekalako jibiji ne. Bantu bakekalanga bulongo mu mutende, kabiji bakakwatankana bingi kimye Bufumu bwa Lesa kyo bukalamanga. Byo tutongapo kwikala mu ino Paladisa!—Isaya 9:6, 7; Lumwekesho 21:4, 5.
2. Mambo ka Yehoba o akibujila konawina buno bwikalo bubi bwa kwa Satana?
2 Kabiji Yehoba ubena kupembelela kimye kyo akaleta Paladisa panopantanda. Akino ukekyuba mambo aye watemwa bololoke ne buchibamambo bwaoloka. (Masalamo 33:5) Kechi utemwa nangwa pachechetu kumona ino ntanda ibula kulondela mafunde anji aoloka ne kukana bukalama bwanji kabiji ne kumanyika bantu banji ne. Pano bino ko aji ene mambo amulengela kubula konauna buno bwikalo bubi bwa kwa Satana. Ano mambo avwangamo kuzhinauka bumfumu bwanji. Yehoba byo apembelela kuchiba ano mambo, wamweshapo kyubilo kimo kyabulapo bantu bavula lelo jino. Kino kyubilo ke butekanye.
3. (a) Byambo bya Kingiliki ne Kihebelu byatuntululwa amba “butekanye” mu Baibolo byatala mwepi? (b) Ñanyi mepuzho o twaya twisambepo?
3 Kuji kyambo kya Kingiliki kyatuntululwa jisatu mu Buku wa Lesa amba “butekanye.” Kino kyambo kilumbulula “kubula muchima wakizhingijisha.” Ne mu jino jishinda, kilumbulula “kukokamuchima.” Byambo bya Kihebelu ne Kingiliki byatuntululwa amba “kukokamuchima” byonse biji na mulanguluko wa kutekanya, ne kubula kuzhingila bukiji. Pano twamwenamo byepi mu butekanye bwa Yehoba? Ñanyi lufunjisho lo twakonsha kufunda ku butekanye bwa Yehoba ne bwa bakalume banji bakishinka? Twayuka byepi amba butekanye bwa Yehoba bwayatu? Twayai twisambepo.
Fundai Biji Butekanye bwa Yehoba
4. Mutumwa Petelo wanembelepo’mba ka pa butekanye bwa Yehoba?
4 Pa mambo a butekanye bwa Yehoba, mutumwa Petelo wanembele’mba: “Anweba batemwe, kechi muvulame kino kintu kimo ne, namba, kwi aye Nkambo juba jimo jauba nobe myaka kiumbi, ne myaka kiumbi yauba nobe juba jimo. Aye Nkambo kechi wabanda ku mulaye wanji, byo balanguluka bamo mambo a kubanda ne; pakuba wimutekenya muchima, byo abula kusaka nangwa umo onaike ne, poso amba, bonse balapile.” (2 Petelo 3:8, 9) Mu bino byambo muji bishinka bibiji byakonsha kwitukwasha kumvwisha mwatala butekanye bwa Yehoba.
5. Yehoba uba byepi bintu monka mwayila kimye?
5 Kishinka kitanshi ke kya kuba’mba, Yehoba kechi umona kimye byonka byo twikimona atweba ne. Kwi Aye, myaka kiumbi kimo yauba nobe juba jimo. Kechi wabanda kupwisha makatazho ne. Byo aji na maana ayatu, Yehoba wayuka kimye kyawama kubilamo bintu kuba’mba bonse bamwenemo byawama, kabiji wakitekanya kuba’mba akya kimye kikafike. Nangwa byonkabyo, kechi twafwainwa kwamba’mba Yehoba kechi wata muchima ku makatazho apitamo bakalume banji kino kimye ne. Ke Lesa wa “lusa lwine,” kabiji ye butemwe. (Luka 1:78; 1 Yoano 4:8) Ukafumyapo buyanji bonse kikupu.—Masalamo 37:10.
6. Ki ka kyo twafwainwa kubula kulangulukanga pe Lesa, kabiji mambo ka?
6 Kyashupa bingi muntu kupembelela kintu kyo akebesha kwikala nakyo. (Byambo bya Mana 13:12) Onkao mambo, umvwe bantu babula kupelawizha kufikizha milaye yabo, bakwabo bantu bakonsha kulanguluka’mba ino milaye kechi ikafikizhiwa ne. Kyatama bingi kulanguluka bino pe Lesa! Umvwe twabula kuyuka mwatala butekanye ne kubanda kwa Lesa, kyakonsha kwitulengela kuzhinauka ne kulefuulwa na mambo a kupitapo kimye kyabaya, kabiji kino kyakonsha kwitulengela kukoka ku mupashi. Kyakilamo kutama ke kya kuba’mba, twakonsha kukumpulwa na bantu ba myendeleko babula lwitabilo baji nobe boba Petelo bo ajimwine. Abano bantu bamba mwenga amba: “Mulaye wa kwiya kwanji uji kwepi? Mambo kufuma mu juba jo baponene mu tulo bashakulu, bintu byonse kasa byaikala byo byajinga ne ku ntendekelo ya lulengelo.”—2 Petelo 3:4.
7. Butekanye bwa Yehoba buji byepi pamo na byo akeba’mba bantu balapile?
7 Kishinka kya bubiji kyo twakonsha kufunda mu byambo bya kwa Petelo ke kya kuba’mba, Yehoba witutekenya muchima mambo wasaka’mba bonse balapile. Aba bakana kusha mashinda abo atama bakepaiwa kwi Yehoba. Nangwa byonkabyo, Lesa kechi umwenamo lusekelo nangwa pachechetu mu lufu lwa ndengamambo ne. Poso kuba’mba bantu balapile ne kuleka mashinda abo atama kuba’mba bamone bumi. (Ezikyo 33:11) O ene mambo o atekanya ne kutuma bakalume banji na kusapwila mambo awama ku bantu panopantanda ponse kuba’mba nabo bekale na bumi.
8. Twakonsha kufunjilako ka ku butekanye bwa Lesa byo aubilenga na mukoka wa bena Isalela?
8 Kabiji twakonsha kufunjilako ku butekanye bwa Lesa umvwe twayuka byo aubilenga na mukoka wa bena Isalela. Pa myaka yavula wibalekejilengako mambo a bunsatuki bwabo. Lesa watumanga bangauzhi banji pa kimye pa kimye na kwibajimuna’mba: “Alulukai, mufume mu mashinda enu atama mulame mikambizho yami ne malamuna ami, monka mwayila mizhilo yonse yo nakambizhizhe bashakulu benu ne yo nemutumijile na bakalume bami bangauzhi.” Ki ka kyafuminemo? Kya bulanda kyajinga kya kuba’mba, bano bantu “kechi baswile kumvwa ne.”—2 Bamfumu 17:13, 14.
9. Butekanye bwa kwa Yesu bwamwesheshe byepi biji butekanye bwa Shanji?
9 Kyapeleleko Yehoba watumine Mwananji, waingijile na ngovu kwambila Bayudea amba babwele kwi Lesa. Yesu wamwesheshe butekanye byonka biji bwa Shanji. Yesu byo ayukile’mba katatakatu bamwipaye, wajijile’mba: ‘Obewa Yelusalema, Yelusalema, wa kwibepaya bangauzhi ba Lesa, ne kwibasa mabwe aba bo batuma kwi aye! javula bingi jo nasakile kwibakonkenya pamo baana bobe pamo nobe kyaje ukonkenya twana twanji mu byapi byanji, kabiji anweba kechi mwaswile ne!’ (Mateo 23:37) Abino byambo bifika pa muchima kechi biji nobe byambo bya kwa nchibamambo wabula lusa ukeba kumanyika muntu ne, ke bya muntu wa butemwe wibatekenya bantu. Byonka biji Shanji mwiulu, Yesu naye wakebele bantu kulapila kuchina bakepaiwa. Bamo baumvwijile lujimuno lwa kwa Yesu ne kunyema malwa afikijile Yelusalema mu 70 C.E.—Luka 21:20-22.
10. Twamwenamo byepi mu butekanye bwa Lesa?
10 Nanchi butekanye bwa Lesa kechi twafwainwa kwibukomoka nenyi? Nangwa kya kuba bantu basatuka kyatama bingi, Yehoba witupa jishuko atweba umo umo ne bantutu bakwabo ja kumuyuka ne kwikala na luketekelo lwa kuba’mba kukekala lupulukilo. Petelo wanembejile bena Kilishitu bakwabo amba: ‘Langulukainga’mba kukoka muchima kwa Nkambo yetu lo lupulukilo.’ (2 Petelo 3:15) Nanchi kechi twatemwa kuba’mba Yehoba mu butekanye bwanji witushinkwila jishinda ja kutainamo lupulukilo nenyi? Nanchi kechi tulomba amba Yehoba atwajijile na kwitutekenya muchima byo tubena kumwingijila pa juba pa juba nenyi?—Mateo 6:12.
11. Umvwe twayuka butekanye bwa Yehoba kitukwasha kuba ka?
11 Umvwe twayuka ene mambo Yehoba o atekenya muchima, kitukwasha kupembelela lupulukilo lo akaleta ne kubula kulanguluka’mba wabanda ku milaye yanji. (Majilo a Yelemiya 3:26) Byo tulomba’mba Bufumu bwa Lesa bufike, twayukishatu amba Lesa wayuka kimye kyawama kukumbwilamo lulombelo lwetu. Kabiji tumulonda Yehoba kupichila mu kwikala batekanya muchima byonka byo aji aye mu byo tuba na balongo betu ne boba bo tusapwilako. Ne atweba kechi tukeba nangwa umo konaika ne, poso nabo kulapila ne kwikala na luketekelo lo tujipo nalo lwa bumi bwa myaka.—1 Timoti 2:3, 4.
Fundai Byajinga Butekanye bwa Bangauzhi
12, 13. Kwesakana na Yakoba 5:10, ngauzhi Isaya wamwesheshe byepi butekanye?
12 Byo twafunda butekanye bwa Yehoba, twibuyuka kabiji twakebesha bingi kwikala na kino kyubilo. Pa kuba’mba twikale nakyo, twafwainwa kwibikako bingi. Twafwainwa kumwena ku bakalume ba Lesa bajingako kala. Mwana wa bwanga Yakoba wanembele’mba: “Bakwetu, mwayila kya kumwenako kya lumanamo ne butekanye, mwenai ku bangauzhi ba Lesa baambilenga mu jizhina ja Nkambo.” (Yakoba 5:10) Kitutekenesha bingi ne kwitukosesha byo twayuka’mba ko baji bantu bashinda makatazho o tubena kupitamo.
13 Kya kumwenako, ngauzhi Isaya wafwainwe kwikala watekanya muchima mu mwingilo wanji. Yehoba wamwambijile’mba: “Yanga, ukebambile bano bantu amba: Aki umvwaingatu, bino kechi musakwibikwatakanya ne; Tajishaingatu, bino kechi musakwibiyuka ne. Lengela michima ya bano bantu ke yaluwankana, ne matwi abo ke abula kumvwa, ne meso abo ke abula kumona; kuchina’mba bakamona na meso abo, ne kumvwa na matwi abo, ne kukwatakanya na michima yabo ne kwaluluka ne kubukiwa.” (Isaya 6:9, 10) Nangwa kya kuba bantu kechi baumvwine ne, Isaya wibatekenye muchima ne kwibajimuna na byambo bya Yehoba pa myaka nobe 46! Popamotu, ne atweba umvwe twatekanya kiketukwasha kuchinchika mu mwingilo wetu wa kusapwila mambo awama, nangwa kya kuba bavula kechi bomvwa ne.
14, 15. Ki ka kyamukwashishe Yelemiya kuchinchika makatazho ne bintu byamulefwilenga?
14 Bangauzhi byo baingijilenga mwingilo wabo, kechi bachinchikiletu ku bantu bakaine kumvwa mambo awama ne, bino bebamanyikilenga ne kwibamanyika. Yelemiya bamubikile mu bikulu, kumutaya ‘mu nzubo yo baalwile ke kaleya,’ kabiji ne kumutaya mu mushima wa mateshi. (Yelemiya 20:2; 37:15; 38:6) Bamumanyikile bingi ku bantu bonka bo akebele kukwasha. Bino Yelemiya kechi wazhingijile nangwa kushinkanya kibi na kibi ne. Watekenye ne kuchinchika myaka yavula bingi.
15 Yelemiya kechi walekele kwingila mwingilo na mambo a bantu bamumanyikilenga ne kumwendeleka ne. Ne atweba lelo jino kechi betulekesha kwingila mwingilo ne. Kimye kimo twakonsha kulefuulwa byonka biumvwine Yelemiya. Wanembele’mba: “Byambo bya Yehoba byandetela amiwa kwendelekwa ne kusekwa juba jonse. Umvwe naamba namba: Kechi nkamutela nangwa kwamba jibiji mu jizhina janji ne, ponkapo mu muchima wami muba nobe muji mujilo utema, ye bashinkila mu bikupa byami, kabiji amiwa nakoka na kwikanya, pano kechi nakonsha kwikanya ne.” (Yelemiya 20:8, 9) Yelemiya walefwilwe mambo watele muchima ku bantu bamwendelekelenga. Kimye kyo alangulukile pa buwame ne munema wa mwingilo, waikele jibiji na lusekelo. Kabiji Yehoba wajinga ne Yelemiya “nobe kitonzhi ulenga moyo,” na kumukosesha kwamba mambo a Lesa na mukoyo ne na kuchinchika.—Yelemiya 20:11.
16. Twakonsha kwikala byepi na lusekelo mu mwingilo wetu wa kusapwila mambo awama?
16 Nanchi ngauzhi Yelemiya wajinga na lusekelo mu mwingilo wanji nyi? Ee! Waambile kwi Yehoba amba: “Byambo byenu nebimwene, kabiji nebijile; kabiji byambo byenu byaikajile kwi amiwa ke bya kumwenamo lusekelo, ne bya kusangajika muchima wami; mambo amiwa natelwa na jizhina jenu, anweba Yehoba, Lesa.” (Yelemiya 15:16) Yelemiya wasekejile mu kwimenako Lesa wa kine ne kusapwila mambo anji. Ne atweba twakonsha kusekela. Kabiji tusekela byonka bisekela bamalaika mwiulu pa kumona bantu bavula mwaya ntanda byo babena kumvwa mambo a Bufumu ne kulapila, ne kwiya mu jishinda ja ku bumi bwa myaka.—Luka 15:10.
‘Kuchinchika kwa Yoba’
17, 18. Yoba wachinchikile byepi, kabiji ki ka kyafuminemo?
17 Byo apwishishe kwamba pa bangauzhi bajingako kala aye saka akyangye kwikalako, mwana wa bwanga Yakoba wanembele’mba: ‘Anweba mwaumvwine kala mambo a [kuchinchika, NW] kwa Yoba, kabiji mwamona byo apezha Nkambo, ne byo ayula na lusa ne bibusa.’ (Yakoba 5:11) Kyambo kya Kingiliki kyatuntululwa’mba “kuchinchika” kipasha na kyambo kyo aingijishe Yakoba mu kitango 5 kyepelo 10 kyaamba pa “butekanye.” Shayuka umo byo aambilenga mwapusena bino byambo bibiji, wanembele’mba: “Bino byambo byapusana mu jishinda ja kuba’mba, kyambo kya butekanye kingila kwi atweba inge ke betumanyike, kabiji kyambo kya kuchinchika twikingijisha inge ke tupite mu makatazho.”
18 Yoba walefwilwe bingi. Wamanamine bingi mambo bunonshi bwanji bwaonaikile, baana banji bafwile, ne aye mwine wabelele bingi. Kabiji bamubepejile bya bubela amba Yehoba ye wamuyanjishishenga. Yoba kechi wafwijilengatu mukachi na milanguluko ne. Wajijile kabiji waambile’mba bololoke bwanji bwakila bwa Lesa. (Yoba 35:2) Nangwa byonkabyo, kechi walekele kwikala na lwitabilo nangwa konauna bulumbuluke bwanji ne. Kechi wamunenene mwenga Lesa monka mwaambijile Satana ne. (Yoba 1:11, 21) Ki ka kyafuminemo? Yehoba “wapesheshe bwikalo bwanji Yoba bwapeleleko kukila butanshi.” (Yoba 42:12) Yehoba wamupele Yoba butuntulu bwa mubiji bwawama, wamubikijilepo bunonshi bwanji, kabiji kisemi kyanji kyonse kyajinga kya lusekelo. Yoba byo atekenye ne kuchinchika waishile kumuyukisha Yehoba byo aji.
19. Tufundako ka ku butekanye ne kuchinchika kwa kwa Yoba?
19 Tufundako ka ku butekanye ne kuchinchika kwa kwa Yoba? Byonka byajinga Yoba, ne atweba twakonsha kubela nangwa kupitatu mu makatazho akwabo. Kuba twayukisha ene mambo Yehoba o aswishisha amba tupite mu lweseko ne. Pano bino twayuka’mba: Umvwe twaikala bakishinka, tukapeshiwa. Yehoba ufweta boba bamukebesha. (Bahebelu 11:6) Yesu waambile’mba: “Awa ukakoselamo ne ku mpelo, ye ukapuluka.”—Mateo 10:22; 24:13.
“Juba ja Nkambo Jikeya”
20. Twayuka byepi amba juba ja Yehoba jikeya?
20 Nangwa kya kuba Yehoba watekanya, bino waoloka kabiji kechi ukalekatu bintu byatama na kubiwa ne. Butekanye bwanji paji ne po bwapelela. Petelo wanembele’mba: “Ntanda ya kala nayo [Lesa] kechi wiilekele ne.” Lesa waonawine yoya ntanda yabujile kumuyuka na muyulo wa mema. Nowa ne kisemi kyanji bo bonkatu bapulukile. Kabiji Yehoba waonawine Sodoma ne Gomola kya kuba’mba kwashajiletu buto. Buno buchibamambo ke bwa “kumwenako abo bakekala mu bumbulwa kwakamwa Lesa.” Akino kitubulatu patoka’mba: ‘Juba ja Nkambo jikeya.’—2 Petelo 2:5, 6; 3:10.
21. Twakonsha kwikala byepi batekanya muchima ne kuchinchika, kabiji tukafunda ka mu mutwe walondelapo?
21 Onkao mambo, twayai twikale batekanya muchima byonka biji Yehoba kupichila mu kukwasha bantu kuba’mba balapile ne kukapuluka. Kabiji twayai twikale byonka byajinga bangauzhi kupichila mu kwikala batekanya muchima ne kusapwila mambo awama nangwa kya kuba bantu bamo bo tusapwila kechi ba bena kwiatambwila ne. Byonka byajinga Yoba, ne atweba twayuka’mba umvwe twachinchika mu meseko, Yehoba uketufweta. Tuji na bishinka byavula bingi bitulengela kusekela mu mwingilo wetu umvwe twamona Yehoba byo afweta bantu banji na kusapwila mambo awama mwaya ntanda yonse. Akino kyo kyo tukafunda mu mutwe walondelapo.
Nanchi Mukivuluka Nyi?
• Mambo ka Yehoba o aikela watekanya?
• Tufundako ka ku butekanye bwa bangauzhi?
• Yoba wachinchikile byepi, kabiji ki ka kyafuminemo?
• Twayuka byepi amba butekanye bwa Yehoba buji ne po bwapelela?
[Kipikichala pa peja 15]
Yesu wamwesheshe butekanye byonka byatekanya Shanji
[Kipikichala pa peja 16]
Yehoba wamufwetele byepi Yelemiya pa butekanye bwanji?
[Kipikichala pa peja 17]
Yehoba wamufwetele byepi Yoba pa byo achinchikile?