Lekai Kipwilo Kikomenga

“Kipwilo . . . kyamwene mutende, ne kukoma kyakomenenga.”—BYUBILO 9:31.

1. Ñanyi mepuzho afwainwa kwipuzhiwa pa mambo a “kipwilo kya Lesa”?

PA JUBA ja Pentekosita mu 33 C.E., Yehoba waitabizhe jibumba ja baana ba bwanga ba kwa Kilishitu baikele ke mukoka mupya, ko kuba’mba “bena Isalela ba Lesa.” (Ngalatiya 6:16) Kwesakana na byaamba Baibolo, bano bena Kilishitu bashingwa na mupashi baikele ke “kipwilo kya Lesa.” (1 Kolinda 11:22) Ki ka kyavwangilwemo mu kwikala kipwilo kya Lesa? Nanchi kino “kipwilo kya Lesa” kyanengezhiwe byepi? Kyaingijilenga byepi panopantanda konse konse kwaikalanga bantu balengele kino kipwilo? Kabiji kino kitulengela kwikala byepi balusekelo?

2, 3. Yesu wamwesheshe byepi kuba’mba kipwilo kyafwainwe kwikala na lutangijilo?

² Kwesakana na byo twisambilepo mu mutwe wafumako, Yesu waambijile jimo pa mambo a kulengwa kwa kipwilo kya baana banji ba bwanga bashingwa. Wabujile Petelo amba: “Pa jonka jino jibwe [Yesu Kilishitu] po nkatunga kipwilo kyami, ne binzhilo bya Kalunga kechi bikekishinda ne.” (Mateo 16:18) Kabiji Yesu byo akijinga na batumwa banji, wapaine mikambizho ya byafwainwe kwingila kino kipwilo kyajinga kwipi na kulengwa ne lunengezho lonse.

³ Yesu wafunjishe mu byambo ne mu byubilo byanji kuba’mba bamo bakatangijilanga mu kipwilo. Bafwainwe kuba bino kupichila mu kwingijila bakwabo mu jibumba. Kilishitu waambile’mba: ‘Mwayuka’mba, abo batelwa’mba bamfumu mu Bangetila bebobila bantu babo bunkambo; ne bakulumpe babo nabo pamo bebobila lūsa. Kabiji kechi kiji byonkabyo mwi anweba ne: pakuba aye mukwenu wasaka kwikala mukulumpe wenu, ekale ke wa mingilo yenu; ne aye wasaka kwikala mukulumpe wa bonse, ekale ke muzha wa bonse.’ (Mako 10:42-44) Ee, “kipwilo kya Lesa” kechi kyafwainwe kupalelamo nobe kipwilo mwabula lutangijilo ne. Kyafwainwe kwikala na lutangijilo lwawama, ne bantu saka bengila ne kumvwañena pamo.

4, 5. Twayuka byepi kuba’mba kipwilo kyafwainwe kufunjishiwa ku mupashi?

⁴ Yesu awo waikele Mutwe wa “kipwilo kya Lesa” waambile’mba batumwa banji ne bantutu bakwabo bafunjile kwi aye bafwainwe kwikala na mingilo ya kwingila mu kipwilo. Ñanyi mingilo? Mwingilo mukatampe ke wakufunjisha ba mu kipwilo pe Yehoba. Vulukai kuba’mba Yesu byo asangwilwe ne kumwekana ku batumwa banji bamo, waambijile Petelo amba: “Shimona, mwana Yona wantemwa kukila bano nyi?” Petelo wakumbwile’mba: “Ee, Nkambo; anweba mwayuka byo nemutemwa.” Yesu wamwambile’mba: ‘Kajishai twana twami twa mikooko. . . . Kalamai mikooko yami. . . . Kajishai mikooko yami.’ (Yoano 21:15-17) Uno wajinga mwingilo wanema bingi!

⁵ Twamona mu byambo bya kwa Yesu amba aba bo babena kukonkenya pamo mu kipwilo bafwanyikizhiwa ku mikooko iji mu kipaka. Ino mikooko, ko kuba’mba, banabalume, banabakazhi, ne baana ba bwina Kilishitu bafwainwe kujishiwa ku mupashi ne kwibalama bulongo. Kabiji Yesu byo akambizhe baana banji ba bwanga bonse kufunjisha ne kulenga baana ba bwanga, ko kuba’mba aba bonse bafwainwe kwikala mikooko yanji, bafwainwe kufunjishiwa bya kwingila uno mwingilo wakambizhe Lesa.—Mateo 28:19, 20.

6. “Kipwilo kya Lesa” kyalengelwe kyaingijilenga byepi?

⁶ “Kipwilo kya Lesa” byo kyalengelwe, bantu bakonkananga kimye kyonse na kufunda ne kwikosesha bene na bene. “Bakoseletu mu mafunjisho a batumwa ne mu lumvwañano, ne mu kutebula shinkwa ne mu lulombelo.” (Byubilo 2:42, 46, 47) Kishinka kikwabo kyanembwa ke kya kuba’mba, banabalume bamo bafikizhe bikebewa mu Baibolo bapewe mwingilo wa kukwasha mu bintu bimo. Kechi batongwelwengatu na mambo a kuba’mba bafunjile kufika palepa, nangwa kuyukisha bya kwingila mingilo ne. Abano bajinga banabalume ‘bayujile na mupashi ne maana.’ Mwanamulume umo wajinga Setepena, kabiji jishimikila jaamba’mba wajinga “muntu wayujile lwitabilo ne mupashi wazhila.” Bipwilo byo byakwatankene, ‘ponkapo mambo a Lesa ananukilenga; ne baana ba bwanga bayilenga na kuvujisha bingi mu Yelusalema.’—Byubilo 6:1-7.

Banabalume Baingijishiwenga na Lesa

7, 8. (a) Batumwa ne bakulumpe mu Yelusalema baingilanga mwingilo ka ku bena Kilishitu kyokya kimye? (b) Ki ka kyafuminemo mikambizho byo yapainwe ku bipwilo?

⁷ Batumwa kechi bo bonka batangijilenga mu kipwilo ne. Kimye kimo, Paulo ne balunda nanji babwelele ku Silya Antioka. Byubilo 14:27 byashimikizha’mba: ‘Byo bafikile, bakonkenye pamo kipwilo, bebabujile byonsetu byo ebobijile Lesa.’ Byo bakijinga ku kyokya kipwilo, kwaishile bwipuzho bwaambilenga pa Bangetila baitabijile umvwe bakonsheshe kutwela mu mukanda. Pa kuba’mba bapwishe luno lukatazho, ba Paulo ne Banabasa batuminwe amba baye “ku Yelusalema ku batumwa ne bakulumpe,” bajinga jibumba jitangijila.—Byubilo 15:1-3.

⁸ Mukulumpe mu kipwilo kya bwina Kilishitu aye Yakoba, mulongo wa kwa Yesu bino wabujile kwikala mutumwa, watangijile “batumwa ne bakulumpe bekungulwile pamo amba tulanguluke mwayila ano mambo.” (Byubilo 15:6) Byo bapwishishe kwisamba ne kutalatalapo bulongo na bukwasho bwa mupashi wazhila, bapwishishe ano mambo mwayijile Binembelo. Bino bishinka byo besambilepo bebinembele mu nkalata ne kwiituma ku bipwilo. (Byubilo 15:22-32) Bipwilo byatambwijile ino nkalata ne kwingijisha byobya bishinka. Ki ka kyafuminemo? Abino bishinka byakoseshe bingi ne kutundaika balongo ne banyenga. Baibolo washimuna’mba: “Kepo bipwilo byakosele ne kukosa mu lwitabilo, bantu ke baye na kuvula pa juba pa juba.”—Byubilo 16:5.

9. Ñanyi mwingilo waambiwapo mu Baibolo wingila banabalume ba bwina Kilishitu bafikapo?

⁹ Nga bipwilo byaingijilenga byepi pa juba pa juba? Akimonai byaubile bipwilo pa jikuji ja Keleta. Nangwa kya kuba mu yoya mpunzha mwaikalanga bantu bavula bajinga na byubilo byatama, bamo bapimpwile byubilo byabo ne kwikala bena Kilishitu ba kine. (Titusa 1:10-12; 2:2, 3) Bena Kilishitu ba mu Keleta baikalanga mu mizhi yapusana pusana, kabiji bonse baikelanga kwalepa na kwajinga jibumba jatangijilanga jajinga mu Yelusalema. Pano bino, luno kechi lwajinga lukatazho lukatampe ne, mambo “bakulumpe” batangijilanga ku mupashi batongwelwe mu kipwilo kimo kimo pa jikuji ja Keleta, byonka byo kyajinga ku mapunzha akwabo. Bano banabalume bafikizhe bikebewa mu Baibolo. Batongwelwe kwikala bakulumpe mu kipwilo nangwa’mba bakalama ba “kufunda na lufunjisho lwalumbuluka, ne kwibashiina balengululao pamo.” (Titusa 1:5-9; 1 Timoti 3:1-7) Banabalume bakwabo bafikizhe bikebewa mu Baibolo batongwelwe kwikala bankwasho mu kipwilo nangwa’mba badikoni.—1 Timoti 3:8-10, 12, 13.

10. Kwesakana na byaamba Mateo 18:15-17, mambo akatampe afwainwe kwiachiba byepi?

¹⁰ Yesu waambile’mba luno lunengezho lukekalako. Vulukai jishimikila jiji pa Mateo 18:15-17, po aambile’mba kimye kimo pakonsha kwikalako makatazho pakachi ka bantu ba Lesa babiji umvwe umo walenga mambo mukwabo. Awa ye balenga mambo wafwainwa kuya ku mukwabo wamulenga mambo, ne “kumubula mambo anji” pa bunke, bubiji bwabo. Umvwe besambapo pa ano mambo pano babula kwiapwisha, bafwainwa kwitapo muntu umo nangwa babiji bayuka oo mambo kuba’mba bakwashañane. Pano kyafwainwa kwikala byepi umvwe mambo ne kupwa ne? Yesu waambile’mba: ‘Umvwe wakana kumvwa, abya kabule kipwilo, kabiji kana wakana kwikyumvwa kipwilo nakyo, muleke ekale ku meso obe pamotu na mungetila ne musonkeshi.’ Kimye Yesu kyo aambilenga bino byambo, Bayudea bo bajinga “kipwilo kya Lesa,” onkao mambo, bino byambo byashinkamene pe abo.a Pano bino, kipwilo kya bwina Kilishitu byo kyatendekele, byambo byaambile Yesu byafwainwe kwingila mu kino kyonka kipwilo. Kino ke kishinka kikwabo kimwesha kuba’mba bantu ba Lesa bafwainwe kwikala na lunengezho lwa kipwilo lwa kukosesha ne kutangijila bena Kilishitu pa muntu pa muntu.

11. Bakulumpe mu kipwilo bakonsheshe kutolamo lubaji ka mu kupwisha mambo?

¹¹ Popamotu ne bakulumpe nangwa’mba bakalama nabo bafwainwe kwimenako kipwilo mu kwamba nangwa kuchiba mambo. Abino bikebewa byo byaambiwapo ne pa Titusa 1:9. Nangwa byonkabyo, bano bakulumpe mu kipwilo bajinga bambulwakoloka, byonkatu byajinga Titusa ne Paulo batuminwe ku bipwilo na ‘kunengezha bintu byashajilepo.’ (Titusa 1:4, 5) Lelo jino, aba bo batongola kwikala bakulumpe mu kipwilo ke bantu baji na lwitabilo lwakosa ne kwipana pa kimye kyabaya. Onkao mambo, kino kilengela bakwabo mu kipwilo kuketekela lutangijilo ne buntangi bubiwa mu kipwilo.

12. Ñanyi mwingilo bakulumpe mu kipwilo ye baji nanji?

¹² Paulo waambijile bakulumpe mu kipwilo kya mu Efisesa amba: ‘Iketai anwe bene, ne jitanga jonse, jo bemupejile bukulumpe kwi mupashi wazhila, amba mujishe kipwilo kya Lesa, kyo apotele na mashi [a Mwananji] mwine.’ (Byubilo 20:28) Byo byo kiji ne lelo jino bakalama mu kipwilo nabo batongolwa ‘kulama [kipwilo, NW] kya Lesa.’ Bafwainwa kwikilama mu butemwe, kechi kubila bunkambo jitanga ne. (1 Petelo 5:2, 3) Bakalama bafwainwa kwesekesha na ngovu kukosesha ne kukwasha “jitanga jonse.”

Koselai mu Kipwilo

13. Kimye kimo mu kipwilo mwakonsha kwikala ka, kabiji mambo ka?

¹³ Bakulumpe mu kipwilo ne bonse baji mu kipwilo ke bambulwakoloka. Onkao mambo, balenga bilubo pa kimye ne kimye, byonkatu byo kyajinga ne mu kitota kya myaka kitanshi ne batumwa bamo saka bakijipo. (Filipai 4:2, 3) Kalama mu kipwilo nangwa muntu uji yense wakonsha kwamba byambo byamwesha nobe wauba bitala, kubula lusa, nangwa kubula kwamba bukine. Nangwa kimo kimye twakonsha kulanguluka’mba kuji kintu kimo kyabula kwitabizhiwa mu binembelo kibena kubiwa, bino kyamwekana kuba’mba nangwa kya kuba bakulumpe mu kipwilo bekiyuka, kechi babena kwingijilapo amba bapwishe lolo lukatazho ne. Kampe kimo kimye besambapo kala pa lolo lukatazho nangwa babena kwisambapo monka mwayila Binembelo ne bishinka byo twabula kuyuka ne. Bino nangwa kya kuba twayuka amba kuji kintu kimo kibena kubiwa kyabula mu binembelo, akilangulukai pa kino: Kimye kimo mu kipwilo kya mu Kolinda mwajinga mambo akatampe. Kino kyajinga kipwilo kyo akwashanga Yehoba. Mu kuya kwa kimye, Yehoba walengejile lolwa lukatazho kwingijiwapo bulongo monka mo kyayila. (1 Kolinda 5:1, 5, 9-11) Twakonsha kwiipuzha atweba bene amba, ‘Umvwe yami naikalanga mu Kolinda pa kyokya kimye, inge naubilepo ka pa ano mambo?’

14, 15. Ki ka kyalengejile bamo kuleka kwenda ne Yesu, kabiji twafwainwa kufunjilako ka ku kino?

¹⁴ Akimonai kintu kikwabo kyakonsha kubiwa mu kipwilo. Twambe’mba muntu wakankalwa kumvwa ne kulondela lufunjisho lwa mu Binembelo. Wakonsha kupesapesa bishinka mu Baibolo ne mu mabuku akwabo a kipwilo, kabiji ne kukebatu bukwasho ku bakwabo bena Kilishitu bakoma ku mupashi, kubikakotu ne bakulumpe mu kipwilo. Pano bino nangwa byonkabyo, wakabulapotu bwishi. Uno muntu wafwainwa kubapo byepi? Kino kintu kyo kyamwekelepo ne kimye kyo kwashajile mwaka nobe umo kuba’mba Yesu afwe. Waambile’mba wajinga “kajo ka bumi,” kabiji amba muntu pa kuba’mba ekale myaka ne myaka wafwainwe ‘kuja ku mubiji wa Mwana muntu, ne kutoma mashi anji.’ Kino kyakumishe bingi baana banji ba bwanga. Mu kifulo kya kuba’mba bepuzhe mwatajile bino byambo nangwa kupembelelatu mukumbu mu meso anteka, baana ba bwanga bavula ‘balekele kwenda nanji jibiji [Yesu].’ (Yoano 6:35, 41-66) Pa kino kimye napo umvwe ne atweba twajingapo, inge twaubilepo ka?

¹⁵ Ne mu ano moba, bamo baleka kupwanañena pamo na kipwilo, balanguluka kuba’mba bakengijilanga Lesa bunke bwabo. Bakonsha kwamba’mba bebatuntwisha, mambo kafwako nangwa kimo kibena kubiwapo pa mambo ajipo ne, nangwa kimo kimye bakana kulondela mafunjisho amo. Nanchi kyawama kuba bino nyi? Nangwa kya kuba ibyo kuba’mba mwina Kilishitu umo umo wafwainwa kwikala mulunda na Lesa, twayuka’mba Lesa ubena kwingijisha kipwilo mwaya ntanda yonse, byonka byo aubile mu moba a batumwa. Kabiji Yehoba waingijishe ne kupesha bipwilo bya mu kitota kya myaka kitanshi. Watongwele bakulumpe mu kipwilo bafikizhe bikebewa mu Baibolo ne bankwasho ba kukwasha kipwilo. Byo byo kiji ne ano moba.

16. Umvwe muntu uji na milanguluko ya kukeba kufuma mu kipwilo, ki ka kyo afwainwa kubapo?

¹⁶ Umvwe mwina Kilishitu wisunsa mu kyaji amba wakonshatu kuketekela mwi Lesa kwapwa kwa kubula kupwanañena pamo na kipwilo, ko kuba’mba ubena kukana luno lunengezho lwa kipwilo kya bantu ba Lesa mwaya ntanda yonse. Muntu wakonsha kupopwela Lesa bunke bwanji, nangwa na bakwabotu bacheche, pano nanchi nga lunengezho lwa bakulumpe mu kipwilo ne bankwasho luji pi? Kimye Paulo kyo anembejile kipwilo kya mu Kolose ne kukambizha’mba nkalata itangiwe ne mu Laodikea, waambilepo pa mambo a ‘kutabilwa mwi [Kilishitu] ne kushimikwa monka.’ Aba bajinga mu bipwilo bo bonkatu bakonsheshe kumwenamo mu kino kwapwa, kechi boba bafuminemo ne.—Kolose 2:6, 7; 4:16.

Jipanda ne Jikinko ja Bukine

17. Mu 1 Timoti 3:15 tufundamo ka pa mambo a kipwilo?

¹⁷ Mu nkalata yanji yo anembejile Timoti wajinga mukulumpe mu kipwilo, mutumwa Paulo wanembelemo bintu bikebewa byafwainwa bakulumpe mu kipwilo ne bankwasho. Panyuma ya bino, Paulo watongwele “kipwilo kya Lesa mumi” amba jo “jipanda ne jikinko ja bukine.” (1 Timoti 3:15) Kipwilo kyonse kya bena Kilishitu bashingwa kyo kyajinga jipanda mu kitota kya myaka kitanshi. Kwa kubula nangwa kuzhinaukatu ne, mwina Kilishitu umo umo wafwainwe kufunda buno bukine kupichila mu kipwilo. Mo mo bafunjilenga bukine bwa mu Baibolo ne kwibakosesha pa muntu pa muntu.

18. Kupwila kwanemena ka?

¹⁸ Popamotu ne kipwilo kya bena Kilishitu kya ntanda yonse yo nzubo ya Lesa, jo “jipanda ne jikinko ja bukine.” Umvwe saka tutanwa ku kipwilo kimye kyonse ne kwambapo, twakonsha kukosa mu bulunda bwetu na Lesa, ne kwinengezha kuba kyaswa muchima wanji. Paulo byo anembejile kipwilo kya mu Kolinda, wanembele pa byaambiwenga pa kuno kupwila. Wanembele’mba abya byaambiwenga ku kupwila byafwainwe kumvwanyika ku boba batanwako kuba’mba “bakome.” (1 Kolinda 14:12, 17-19) Ne atweba lelo jino twakonsha kukoma umvwe twayuka kuba’mba Yehoba Lesa waswisha lunengezho lwa kipwilo ne kwikikwasha.

19. Mambo ka o mwafwainwa kusanchila kipwilo?

¹⁹ Ee, umvwe atweba bena Kilishitu twakeba amba tukome, twafwainwa kwikala mu kipwilo. Kyazhikijilañana bingi pa myaka yavula ku mafunjisho a bubela, kabiji Lesa ubena kwikingijisha kuba’mba mambo awama a Bufumu bwa Bumesiasa asapwilwe mwaya ntanda yonse. Kwa kubula nangwa kuzhinaukatu ne, Lesa waingila mingilo yavula bingi kupichila mu kipwilo kya bwina Kilishitu.—Efisesa 3:9, 10.

[Tubyambo twa mushi]

Mwakonsha Kuvuluka Nyi?

• Mambo ka o twakonsha kuketekela’mba Lesa ubena kwingijisha kipwilo panopantanda?

• Nangwa kya kuba bakulumpe mu kipwilo bambulwakoloka, bengila mingilo ka mu kipwilo?

• Kipwilo kibena kwimukwasha byepi?

[Kipikichala pa peja 15]

Batumwa ne bakulumpe mu Yelusalema bo bajinga jibumba jitangijila

[Kipikichala pa peja 16]

Bakulumpe mu kipwilo ne bankwasho batambwila mikambizho ya kwibakwasha kwingila mingilo yabo mu kipwilo