“Bapusenamo mu Milaka Bino Saka Bakwatankana mu Butemwe”

Kupokololwa. Kulubulwa. Lupulukilo. Pa myaka yavula yapitapo, bantu bakebesha bingi kupokololwa ku bisendwa ne bijikila. Twakonsha kuchinchika byepi na makatazho a mu bwikalo? Nanchi kukekalapo kupokololwa nyi? Umvwe ibyo, mu ñanyi jishinda?

UNO ye wajinga mutwe waambiwepo pa kupwila kwa nkambi kwa Bakamonyi ba kwa Yehoba kwa moba asatu kwatendekele mu May 2006. Mutwe wajinga wa kuba’mba: “Kupokololwa Kujitu Pepi!”

Ku kupwila kwa nkambi kutanu na kuna kwatainwe bantu bavula bingi bafumine mu byalo byapusana pusana. Kuno kupwila kwajingako pakachi ka July ne August 2006, mu Prague, muzhi mukatampe wa mu Czech Republic; mu Bratislava, muzhi mukatampe wa mu Slovakia; mu Chorzow ne mu Poznan, ku Poland;a ne mu mizhi ikatampe itanu ya mu Germany. Ino mizhi itanu ke Dortmund, Frankfurt, Hamburg, Leipzig, ne Munich. Kibelengelo kya bantu bonse batainwe ku kuno kupwila kwa nkambi kyakijile pa 313,000.

Ñanyi mupashi wajinga pa kuno kupwila kwa nkambi? Ñanyi masawakya a pa mwela o batambwijile? Nga aba batainwe ku kupwila kwa nkambi baumvwine byepi panyuma ya kutanwako?

Lunengezho

Bakamonyi bafuminenga mwalepalepa ne bafuminetu pepi batongelenga bingi kutanwa ku kuno kupwila kwa nkambi, mambo bayukile’mba kukawama bingi. Kwajinga mwingilo mukatampe wa kunengezha mwa kulaala benyi. Kya kumwenako, kupwila kwa nkambi kwajinga mu Chorzow, Bakamonyi bamba mulaka wa Kipolish bepaine kutambwila benyi mu mazubo abo bafikile ku 13,000 bafumine ku Eastern Europe. Batainwe ku kuno kupwila kwa nkambi kwajinga mu Chorzow bafumine ku Armenia, Belarus, Estonia, Georgia, Kazakhstan, Kyrgyzstan, Latvia, Lithuania, Moldova, Russia, Tajikistan, Turkmenistan, Ukraine, United States, ne ku Uzbekistan.

Bavula batendekele kunengezhezha jimo saka kwakishala bañondo bavula. Wa mwingilo umo wa kimye kyonse wa jizhina ja Tatiana wikala ku Kamchatka, jikuji ja ku Russia jaikela ku kabeta ka ku buyeke musela wa Japan, watendekele kunengezha bya ñendelo saka kwakishala mwaka umo. Waendele museke walepele makilomita 10,500. Patanshi wakiyile na ndeke yaendele maawala atanu; wabwelele wapatama shitima yaendele pepi nobe moba asatu; kepo apatamine sakya waendele maawala 30 pa kuba’mba akafike ku Chorzow.

Ba mwingilo bavula ba kwitemenwa baingijile mingilo ya kuwamisha bibanza bikatampe mwa kupwila. (Mpitulukilo ya mu mizhilo 23:14) Kya kumwenako kimo, mu Leipzig Bakamonyi ba mu yoya mpunzha baingijile mwingilo wawama bingi wa kuwamisha kibanza, kabiji baambile’mba bakekiwamisha ne panyuma ya kupwila kwa nkambi. Kyafuminemo, bakulumpe ba kafulumende batala pa kyokya kibanza bafumisheko mutengo wa mali afwainwe kupanwa ku kuwamishisha kyokya kibanza.

Lwito

Bipwilo mwaya ntanda yonse byatandenye mbila ya kwita bantu kwiya na kutanwa ku Kupwila kwa Nkambi kwa “Kupokololwa Kujitu Pepi!” Aba batainwe ku kuno kupwila baingijile bingi na mukoyo mu uno mwingilo wiikajila wa kwita bantu. Batwajijiletu na kubula bantu kuba’mba bakatanwe ku kupwila kwa nkambi kufikatu ne bufuku bwa kuba’mba kesha bakatendeka kupwila kwa nkambi. Nanchi mwingilo ye baingijile na mukoyo mwafumine byawama nyi?

Kamonyi umo wa jizhina ja Bogdan wamba mulaka wa Kipolish wasambakene mwanamulume umo wakikulumpe wakebele kutanwa ku kupwila kwa nkambi, bino waambile’mba kechi uji na mali afwainwe kumufikizha ku Chorzow palepele makilomita 120 ne. Pano bino kyatainwe kuba’mba sakya waingijishenga kipwilo kimo mu yonkaya mpunzha mwashajile kipona kimo pabujile muntu. Bogdan washimuna’mba: “Twabujile yewa mwanamulume amba aye ne atweba kwa kubula kupanako mali nangwa acheche ne, kikulutu akeye lukelo na kimye kya 5:30 ku mpunzha ko twapatamijilenga sakya lukelo.” Uno mwanamulume watambwijile luno lwito ne kutanwa watainweko ku kupwila kwa nkambi. Palutwe kacheche, wanembejile balongo amba: “Panyuma ya kutanwa ku kuno kupwila kwa nkambi, nakebesha bingi kwikala muntu wawama.”

Mu Prague namo mwanamulume umo waikalanga mu hotela mwafikijile balongo bafumine ku Britain juba jimo bufuku waambijile balongo baishile ku kupwila kwa nkambi amba naye watainweko ku kupwila kwa nkambi pa jonkaja juba. Ki ka kyamulengejile amba atanweko? Uno mwanamulume waambile’mba panyuma ya kutambwila lwito kufuma ku basapwishi jikumi mu yonkaya mpunzha, wakebeshe bingi kutanwako! Watemenwe bingi kabiji wakebeshe kufunjilapo byavula.—1 Timoti 2:3, 4.

Kajo ka ku Mupashi Kapita Mukyaji

Majashi aambilenga pa bya kuba na makatazho apusana pusana. Kwajinga lujimuno lwapainwe kwa kubula kupita mu mbaji lwaambilenga pa byo twafwainwa kupwisha makatazho nangwa kuchinchika.

Bantu bamanaminenga na mambo a bukote, kubelabela, kufwisha batemwe babo, nangwatu makatazho akwabo batundaikilwe bingi kufuma mu Baibolo kuba’mba bekale na luketekelo lwakosa. (Salamo 72:12-14) Baji mu masongola ne bansemi baumvwine lujimuno lwa mu Baibolo lwaambilenga pa byo bafwainwe kwikala balusekelo mu masongola ne byo bafwainwe kukomesha baana babo bulongo. (Musapwishi 4:12; Efisesa 5:22, 25; Kolose 3:21) Bena Kilishitu bakyanyike bapita mu lukatazho kufuma ku bakwabo ku sukulu pano bino batambwila lujimuno lwa mu Mambo a Lesa kimye kyo baji ku nzubo ne ku kipwilo batambwijile lujimuno lwawama bingi lwa kwibakwasha kuyuka mwakubila na makatazho afuminenga ku bakwabo ne byo bafwainwe ‘kunyema bya lwiso lwa bwanyike.’—2 Timoti 2:22.

Balongo Bakine ba Ntanda Yonse

Bakamonyi ba kwa Yehoba kimye kyonse batambwila lutangijilo lwawama bingi lwa mu Binembelo ku kupwila. (2 Timoti 3:16) Nangwa byonkabyo, kyalengejile amba kuno kupwila kwa nkambi kupusaneko ke na mambo a balongo bafumine mu byalo byapusana pusana. Pa mapunzha onse paikejile kuno kupwila kwa nkambi paambiwengatu majashi antu amo mu milaka yapusana pusana. Pa juba pa juba, ba mu Jibumba Jitangijila ja Bakamonyi ba kwa Yehoba baambilenga majashi, ne kupana masawakya a mu byalo bikwabo alengejile amba kupwila kuwame. Ano majashi ne masawakya beatuntulwilenga ne mu milaka ikwabo kuba’mba bonse batainweko bamwenemo.

Balongo baishile ku kuno kupwila bakebeshe bingi kumonañana na balongo ne banyenga ba mu byalo bikwabo. Mulongo umo waambile’mba: “Kupusana kwa milaka kechi kwaletelepo lukatazho ne. Ino milaka yalengejiletu kupwila kuwaminako. Aba batainwe ku kuno kupwila bafumine ku bisho byapusana pusana, pano bino bonse bakwatankene mu lwitabilo.” Aba batainwe ku kupwila kwa nkambi kwaikejile ku Munich baambile’mba: “Nangwa kya kuba bapusene milaka bino bakwatankene mu Butemwe.” Kechi na mambo a mpunzha ko bafumine nangwa mulaka ye baambilenga ne, aba bonse batainweko bamwene’mba bajinga pamo na balunda ba kine, balongo ne banyenga ba ku mupashi.—Zekaliya 8:23.

Byambo bya Lusanchilo

Pa moba onse a kupwila kwa nkambi mu Poland kechi bwakilenga bulongo ne, kabiji kino kyaesekele michima ne kuchinchika kwa bonse batainweko. Kechi kwanokelengatu mvula yenka ne, bino kwajinga ne mashika, ko kuba’mba kwatalele nobe 14°C. Mulongo umo wafumine ku United States waambile’mba: “kwatamine bingi ne kutalala, amiwa nkyangye kumonapo kino pa kupwila kwa nkambi kuji konse ne, kabiji kechi naumvwine ne byavula byaambiwenga ne. Pano bino kukwatankana kwajinga pakachi ka balongo, muchima wawama wamweshiwe, ne kutambwila benyi, bino byonse byalengejile’mba kupwila kuwame kya kine kine. Kuno kupwila kechi nkekulubamo nangwa pachechetu ne!”

Kintu kikabula kulubiwamo kyamwekele pa kupwila kwa nkambi kwajingako kwa Mu mulaka wa Kipolish ke kulupulwa kwa buku wa Insight on the Scriptures mu mulaka wa Kipolish. Ano ajinga mapesho awama bingi o batambwijile na mambo a kuchinchika ku mashika ne mvula wajingako. Kulupulwa kwa buku wakatataka wa Live With Jehovah’s Day in Mind nako kwaletele bingi lusekelo pa Kupwila kwa Nkambi kwa “Kupokololwa Kujitu Pepi!”

Aba bavula batainweko bakavuluka kuno kupwila kwa nkambi mu mashinda akwabo. Nyenga umo wa jizhina ja Kristina awo wikala ku Czech wipaine mwine kuyila pamo na sakya wa bayilenga ku kupwila kwa nkambi bafumine mu byalo biji ku bushiya bwa kalunga ka mema uvuluka’mba: “Kimye kyo twishajikilengapo, nyenga umo wantwajile kwabunke byobya ne kunkumbata ne kwamba’mba: Naumvwine bingi bulongo pa kunta muchima! Mwituletelanga kajo pa bipona po twaikalanga ne kwitupatu mema a kutoma. Nemusanchila bingi pa byo mwipaine mu butemwe.” Uno nyenga waambilenga pa lunengezho lwa kajo ka pachaile ko apainenga uno nyenga mukwabo ku boba bafumine ku byalo biji ku bushiya bwa kalunga ka mema. Mulongo umo waambile’mba: “Wajinga mwingilo ye tukyangye kumonapo kala ne. Uno mwingilo wajinga wa kupana kajo ku bantu pepi nobe 6,500 pa juba pa juba. Naumvwine bingi bulongo ku muchima pa kumona bantu bavula kubikakotu ne banyike byo bepaine kuba’mba bakwashañane.”

Nyenga umo wayile ku kupwila kwa nkambi ku Chorzow kufuma ku Ukraine waambile’mba: “Twatundaikwa bingi pa butemwe, pa kwituta muchima, ne pa bumpanyi bwamwesheshe bakwetu ba mu lwitabilo. Twakankalwa ne mwa kusanchila.” Kabiji ne kashimbi umo wa myaka ya kusemwa itanu na isatu wa jizhina ja Annika wikala ku Finland wanembejile ofweshi wa musampi wa Bakamonyi ba kwa Yehoba mu Poland amba: “Kupwila kwa nkambi kwawamine bingi kukila ne byo nalangulukilenga. Kyawama bingi kwikala mu jibumba ja Yehoba, mambo muntu mo mo akonsha kwikala na balunda mwaya ntanda yonse!”—Salamo 133:1.

Byambo Byaambile Bantu Bamwenengako

Kupwila kwa nkambi saka kukyangye kutendeka ne, kwajinga kupishamo boba baishile na kupwila kuba’mba bamone mpunzha byo iji. Mu Bavaria, benyi baimenenga na kumona Mazubo a Bufumu bebatambwijile bingi ku Bakamonyi ba mu yoya mpunzha. Muntu umo wabujile kwikala Kamonyi watwajilenga Bakamonyi na kuzhokoloka watemenwe bingi pa kumona balongo byo bemwesheshenga butemwe. Mwenyi umo wa mulume waambile’mba: “Byo twapatamine sakya kubwela ku hotela ko twafikijile, awa witutwajilenga na kuzhokoloka waambile’mba atweba twapusanako bingi na mabumba akwabo eya na kumona mpunzha. Twavwajile bingi bulongo, kabiji bonse twalondejilenga bitubujilenga boba betutangijilenga mu jibumba. Kechi twifingilenga ne kuba kiwowo ne. Uno mwanamukazhi wakuminye bingi pa kutana kuba’mba bano benyi bafikenejiletu ponkapo kwikala bantu bawama.”

Mulongo umo waingijijilenga ku Dipatimenti wa Byambo pa kupwila kwa nkambi kwaikejile ku Prague washimikizha’mba: “Pa Mulungu lukelo, kapokola ye batumine kwiya na kwingijila pa mpunzha paikejile kupwila kwa nkambi waishile ko tuji. Wamwene’mba twaikala bingi mutende ne kwamba’mba kafwako nangwa kimo kyo afwainwe kubapo ne. Kabiji waambile ne kuba’mba bantu bamonkamwa mu mpunzha mwaikejile kibanza mo bapwijilenga baipwizhe pa mambo a bikekala kupwila. Byo atongwele Bakamonyi ba kwa Yehoba, baumvwine moyo, bino uno kapokola wibambijile’mba: ‘Umvwe bantu ke bobe byubilo bijipo na Bakamonyi ba kwa Yehoba, kuba kwaikala ne bakapokola ne.’”

Bavula Bapokololwa Kala!

Mambo a Lesa, Baibolo aji nobe kyabu kyakwatankanya bisho, ne kulengela bena Kilishitu kwikala mutende. (Loma 14:19; Efisesa 4:22-24; Filipai 4:7) Kupwila kwa nkambi kwa “Kupokololwa Kujitu Pepi!” kwamwesheshe kino. Bakamonyi ba kwa Yehoba bapokololwa ne kala ku myalo yavula yakumbana panopantanda. Bintu nabiji bukaji, ne misalululo ya mishobo kechi biji kya kine mwi abo ne, kabiji baketekela kimye kya kulutwe panopantanda byo pakabula ano makatazho.

Aba batainwe ku kuno kupwila kwa nkambi bemwenejile bene kukwatankana kwajingapo pakachi ka Bakamonyi bafumine mu byalo ne bisho byapusana pusana. Kino kyaishile kumweka panyuma ya kupwila kwa nkambi. Bonse bapopwejilenga, kwipakachilamo na batemwe babo, ne kukopelwa pamo bipikichala bya kwilaya. (1 Kolinda 1:10; 1 Petelo 2:17) Byo batemenwe ne kusumininwa’mba kupokololwa ku makatazho onse kujitu pepi, aba bonse batainwe ku kupwila kwa nkambi babwelelenga ku mazubo abo ne ku bipwilo byabo na muchima wa kukebesha kukwachisha ku “mambo a bumi” a Lesa.—Filipai 2:15, 16.

[Tubyambo twa mushi]

[Kitenguluzha/Kipikichala pa peja 10]

Milaka 26 Baambilengatu Nobe Mulaka Umo

Pa kupwila kwa nkambi konse kutanu na kuna, majashi aambiwenga mu milaka yakonkakwa. Pa kupwila kwajingako mu Germany, majashi aambiwenga ne mu milaka ikwabo 18. Mu Dortmund namo majashi aambiwenga mu ki Arabic, Farsi, Portuguese, Spanish, ne kina Russia; pa kupwila kwaikejile ku Frankfurt, majashi aambiwenga mu Kizungu, French, ne mu ki Serbia/Croatia; ku Hamburg majashi aambiwenga mu ki Danish, Dutch, Swedish, ne ki Tamil; ku Leipzig aambiwenga mu ki Chinese, Polish, ne Turkish; ku Munich aambiwenga mu Kingiliki, Italian, ne mu mulaka wa kwamba na maboko wa kina Germany. Kupwila kwa nkambi kwaikejile ku Prague, majashi onse aambiwenga mu ki Czech, Kizungu, ne kina Russia. Ku Bratislava majashi aambiwenga mu Kizungu, kina Hungarian, kina Slovak, ne Mulaka wa Kwamba na Maboko wa kina Slovakia. Ku Chorzow milaka yaambiwengako yajinga ki Polish, kina Russia, kina Ukrain, ne Mulaka wa kwamba na Maboko wa kina Polish. Kabiji mu Poznan, majashi aambiwenga mu kina Polish ne ki Finnish.

Milaka yonse yajinga 26! Kya kine, aba batainwe ku kupwila kwa nkambi baambilenga milaka yapusana pusana, pano bino bakwatankene mu butemwe.

[Kipikichala pa peja 9]

Aba batainwe ku kupwila kwa nkambi kwaambiwenga mulaka wa kina Croatia ku Frankfurt batambwijile Baibolo wa “New World Translation” mu mulaka wabo