BUTALA BWA MABUKU BWA PA INTANETI
Kyamba kya Usopa
BUTALA BWA PA INTANETI
Kikaonde
Pa kukebela
  • Bisopelo
  • BAIBOLO
  • MABUKU
  • KUPWILA
  • w12 9/15 pp. 28-32
  • Yehoba Ukonkanya Pamo Bantu Banji ba Lusekelo

Vidyo ufwamo.

Yakana kushinkuka.

  • Yehoba Ukonkanya Pamo Bantu Banji ba Lusekelo
  • Kyamba kya Usopa—2012
  • Tumitwe tucheche
  • Byambo Bipashako
  • KUSHONKENA KWANEMA KWAJINGAKO KALA NE KWA ANO MOBA
  • BINTU BYUBIWA KIMYE KYONSE BITULETELA LUSEKELO
  • MAMBO KA O TWAFWAINWA KUNEMEKELA KUSHONKENA KWA ANO MOBA?
  • Kushonkena kwa pa Mwaka pa Mwaka ke Kimye kya Kumwesha byo Twatemwa Bakwetu
    Mutanchi wa Kupwila kwa Bwikalo ne Mwingilo Wetu wa Bwina Kilishitu—2021
  • Kajo ka ku Mupashi pa Kimye Kyafwainwa
    Mwingilo Wetu wa Bufumu—2004
  • Kupwila kwa Nkambi kyo Kimye kya Lusekelo!
    Mwingilo Wetu wa Bufumu—2001
  • “Bapusenamo mu Milaka Bino Saka Bakwatankana mu Butemwe”
    Kyamba kya Usopa—2007
Monai Bikwabo
Kyamba kya Usopa—2012
w12 9/15 pp. 28-32

Yehoba Ukonkanya Pamo Bantu Banji ba Lusekelo

“Mukebakonkanye bantu, banabalume, ne banabakazhi, ne bana, ne benyi bomwikala nabo mu mizhi yenu.”—MPITU. 31:12.

MUSAKUKUMBULA’MBA KA?

Mambo ka o twakonsha kwambila’mba kushonkena kwa bantu ba Yehoba kwanema bingi?

Ñanyi bintu bimo byaubanga bena Isalela pa kuba’mba baye na kutanwa ku bijiilo mu Yelusalema?

Mambo ka o mwafwainwa kutainwanga ku kushonkena kimye kyonse?

1, 2. Ñanyi kushonkena ko tusakwisambapo?

KUKONKANA kwa byalo ne kushonkena kwa nkambi byo bintu byubiwa mwapita bwikalo bwa Bakamonyi ba kwa Yehoba. Kabiji atweba bavula twatanwako kala ku bino bimye bya lusekelo pa myaka yavula.

2 Kala kene, bantu ba Lesa nabo baikalanga na kushonkena kwazhila. Tusakwisamba pa kushonkena kwaikalangako kala kwanembwa mu Binembelo ne kumona byo kwipasha na ko twikala nako lelo jino. Kabiji tusakufunda ene mambo o kyanemena kutanwa ku kuno kushonkena.—Sala. 44:1; Loma 15:4.

KUSHONKENA KWANEMA KWAJINGAKO KALA NE KWA ANO MOBA

3. (a) Ki ka kyamwekele pa kukonkana kutanshi kwa bantu ba Yehoba kwatongolwa mu Baibolo? (b) Bena Isalela bebetanga byepi pa kwiya na kukonkana?

3 Kukonkana kwaikejile ku Mutumba wa Sinai ko kwajinga kukonkana kutanshi kukatampe kwa bantu ba Lesa ko batambwijile mikambizho kufuma kwi Yehoba. Kuno kukonkana kwanemene bingi mu bapopweshi ba kine. Pa kyokya kimye kya lusekelo kyabujile kulubamo bonse batainweko, Yehoba wamwesheshe bena Isalela bulume bwanji kimye kyo ebapele Mizhilo yanji. (Lupu. 19:2-9, 16-19; tangai Kulupuka 20:18; Mpitulukilo ya mu mizhilo 4:9, 10.) Pa joja juba, bulunda bwa bena Isalela na Lesa bwakosejileko. Palutwe kacheche, Yehoba wabikileko lunengezho lwa kukonkanya bantu banji. Wakambizhe Mosesa kulenga matolompita abiji a siliva a kwingijisha pa kwita “jibumba jonse” kwiya “ku kibelo kya tente wa lusambakeno.” (Bala. 10:1-4) Esekai kufwanyikizha byo basangalalanga pa bino bimye!

4, 5. Mambo ka kukonkana kwatangijilwenga na Mosesa ne Yoshua o kwanemejile?

4 Ku mpelo ya myaka 40 yaikele bena Isalela mu kiselebwa, Mosesa wakonkenye bena Isalela. Kino kyajinga kimye kyanemene bingi ku bena Isalela, mambo bajingatu pepi na kutwela mu Ntanda ya Mulaye. Kabiji kino kyajinga kimye kyawama kwi Mosesa kya kuvululamo balongo banji bintu byonse bibobijile Yehoba kabiji ne bikwabo byo afwainwe kwibobila kulutwe.—Mpitu. 29:1-15; 30:15-20; 31:30.

5 Kyamweka pa konkakwe kushonkena, Mosesa po po aambile pa lunengezho lwa kukonkana na kufunda mizhilo ya Lesa. Ku mpelo ya Myaka itanu na ibiji, pa kimye kya Kijiilo kya ku Mimba, banabalume, banabakazhi, baana, ne benyi baikalanga mu mizhi ya bena Isalela, bebambijile kuba’mba bakakonkanenga pa mpunzha ikasala Yehoba ‘kuba’mba bakomvwenga ne kufunda kumwakamwa Yehoba ne kuteshakotu michima yabo mu kulama byambo byonse bya mizhilo.’ (Tangai Mpitulukilo ya mu mizhilo 31:1, 10-12.) Onkao mambo, kufumatu kyokya kimye, Yehoba wakebelenga’mba bantu banji bakonkanenga kimye kyonse na kufunda mizhilo yanji ne kuba kyaswa muchima wanji. Kimye bena Isalela kyo bashinjile bisaka byonse byajinga mu Ntanda ya Mulaye, bino saka bakibazhokoloka ku bisaka byapopwelanga balesa bangi, Yoshua wakonkenye bena Isalela bonse kuba’mba ebakoseshe kutwajijila kwikala bakishinka kwi Yehoba. Kya kine, bantu nabo balayile amba bakengijilanga Lesa.—Yosh. 23:1, 2; 24:1, 15, 21-24.

6, 7. Mambo ka o twakonsha kwambila’mba kushonkena kwa bantu ba Yehoba ba ano moba kwanema bingi?

6 Bantu ba Yehoba ba mu ano moba, bekala na kushonkena kwanema bingi kwibakwasha kuyuka lupimpu lubiwa mu jibumba ja Yehoba ne kwibakwasha kumvwisha Binembelo. (Mana 4:18) Kushonkena kutanshi kukatampe kwa Bafunda Baibolo kwajingako panyuma ya Nkondo Itanshi ya Ntanda Yonse, kwaubiwe mu 1919 mu muzhi wa Cedar Point, Ohio, mu U.S.A. Pa kuno kushonkena kwatainwe bantu 7,000, babijikile kuba’mba kukekala mukwekele wa kusapwila mwaya ntanda yonse. Mu 1922, mu yenkawe muzhi, mwajinga kushonkena kwa moba atanu na ana. Pa kuno kushonkena, mulongo Joseph F. Rutherford waambile jashi jaambile pa lupimpu lukatampe lwa mwingilo wa kusapwila. Bantu batainweko wibatundaikile amba: “Ikalai bakishinka ne kwikala bakamonyi ba kine ba Nkambo. Yainga na kusapwila kufika ne kimye kikonaunwa Babilona Mukatampe. Sampanyai mambo awama mu ntanda yonse. Bantu bafwainwa kuyuka’mba Yehoba ye Lesa ne kuba’mba Yesu Kilishitu ye Mfumu wa bamfumu kabiji ye Nkambo ya bankambo. Jino jo juba jakilamo kunema. Monai, Mfumu ubena kulama! Anweba yenu bantu bo engijisha. Onkao mambo, tayai mbila, tayai mbila, tayai mbila ya Mfumu ne bufumu bwanji.” Bantu batainweko, ne bantu ba Lesa kuzhokoloka ntanda yonse, baumvwijile luno lutundaiko.

7 Mambo ka o mwafwainwa kutainwanga ku kushonkena kimye kyonse?Mu 1931, pa kushonkena kwajinga mu muzhi wa Columbus, mu kyalo kya Ohio, Bafunda Baibolo baumvwine bingi bulongo byo bebabujile amba basakutelwanga’mba Bakamonyi ba kwa Yehoba. Kepo mu 1935, mu muzhi mukatampe wa Washington, D.C., mulongo Rutherford wayukanyikishe “jibumba jikatampe” jalumbululwa mu Lumwekesho amba ‘jaimana kulutwe ya jitanda ne ku meso a Mwana mukooko.’ (Lum. 7:9-17) Mu 1942, kimye kya nkondo ya ntanda yonse ya bubiji, Nathan H. Knorr waambile jashi ja kuba’mba “Nanchi Mutende Wakonsha Kutwajijila Nyi?” Mu jino jashi, wayukanyikishe “lukinyama wachijisha” wanembwa mu Lumwekesho kitango 17, kabiji waambile amba mwingilo wa kusapwila ukatwajijila ne panyuma ya nkondo.

8, 9. Mambo ka kushonkena kumo o kwaletelanga bantu lusekelo lukatampe?

8 Pa kushonkena kwajingako mu 1946, kwaikejile mu Nzubo ya Kubuñenamo mu muzhi wa Cleveland, mu Ohio, kwajinga na mutwe wa kuba’mba “Bantu ba Lusekelo,” mulongo Knorr waambile jashi ja kuba’mba “Makatazho Ajiko na Mambo a Kushimukulula ne Kubaishako Musampi.” Mulongo umo wamwene byaubile luonde kimye kyaambiwenga jino jashi, wanembele amba: “Najinga kunyuma ya mutuntamo kimye mulongo Knorr kyo aambilenga jino jashi kabiji byo aambile pa mutanchi wa kubaishako musampi wa mu Brooklyn ne bishimikwa bikwabo bya pa uno musampi, bantu kechi bapopwejile kya kukaisha ne. Nangwa kya kuba pa mutuntamo po najinga palepele, bino namwene lusekelo lwajinga na bantu.” Pa kukonkana kwa byalo kwajingako mu 1950, mu muzhi wa New York, bantu bajinga bingi na lusekelo kimye kyo batambwile Baibolo wa Kizungu wa Binembelo bya Ntanda Ipya bya Kingiliki bya Bwina Kilishitu. Uno Baibolo bamunembele mu mulaka wapela kumvwa kabiji babwezhezhemo jizhina ja Lesa ponse po jitanwa mu Mambo anji.—Yele. 16:21.

9 Yehoba wakwashishe bantu banji bakishinka kwikala na kushonkena ne mu byalo mo bamanyikanga Bakamonyi ne kwibakanya kusapwila. Kino kibaletejile bingi lusekelo. Kyakumwenako, Adolf Hitler wapingile amba ukavizha Bakamonyi ba kwa Yehoba mu Germany, pano bino, kimye kya kushonkena mu 1955, Bakamonyi 107,000 bapwijile mu bibanza bya mu muzhi wa Nuremberg monka mo afunjishishanga bashilikale banji. Bavula batainweko, bajijile mipolo na mambo a lusekelo. Pa bantu 166,518 batainwe ku kushonkena kusatu kwajinga na mutwe wa kuba’mba “Munema wa Kunemeka Lesa” kwajingako mu kyalo kya Poland mu 1989, pajinga ne bafumine ku byalo byatelwanga kala amba Soviet Union ne Czechoslovakia, ne bakwabo bafumine ku byalo bya ku musela wa Europe. Bamo kyo kyajinga kimye kitanshi kutanwa ku kushonkena kwa bantu ba Lesa bavula kukila pa 15 nangwa 20. Akifwanyikizhai lusekelo lwajinga na bantu batainwe ku Kukonkana kwa Byalo kwajinga na mutwe wa kuba’mba, “Mafunjisho a Lesa,” kwajingako mu 1993 mu muzhi wa Kiev, mu Ukraine, kimye bantu 7,402 kyo babatizhiwe. Kino kyo kyajinga kimye kitanshi kyabatizhiwe Bakamonyi ba kwa Yehoba bavula pa kimye kimo.—Isa. 60:22; Hagai 2:7.

10. Ñanyi kushonkena ko muvuluka bingi, kabiji mambo ka?

10 Kampe ne anweba muvulukapo kushonkena kwa nkambi nangwa kukonkana kwa byalo kwimuletejile lusekelo. Nanchi muvuluka kushonkena kwa nkambi kutanshi ko mwatainweko nangwa kampe kokwa ko mwayile na kubatizhiwa nyi? Bino byonse byajinga bimye byanema bingi mu mpopwelo yenu. Twajijilai kwibinemeka!—Sala. 42:4.

BINTU BYUBIWA KIMYE KYONSE BITULETELA LUSEKELO

11. Ñanyi bijiilo Lesa byo akebelenga’mba bena Isalela batanwengako pa mwaka pa mwaka?

11 Yehoba wakebelenga amba bena Iselela bakatanwenga ku bijiilo bisatu mu Yelusalema pa mwaka pa mwaka, ko kuba’mba Kijiilo kya Bashinkwa ba Kubula Mbizho, Kijiilo kya Milungu, (kyaishile kutelwa kulutwe amba Pentekosita), ne Kijiilo kya ku Mimba. Pa mambo a bino bijiilo, Lesa wakambizhe amba: “Bimye bisatu pa mwaka pa mwaka banabalume benu bonsetu bakamweke ku meso a Nkambo, Yehoba.” (Lupu. 23:14-17) Na mambo a kuba bayukile buneme bwa bino bijiilo mu mpopwelo yabo, mitwe ya bisemi byavula yatanwangako pamo na bisemi byabo byonse.—1 Sam. 1:1-7; Luka 2:41, 42.

12, 13. Bena Isalela baubanga byepi pa kuba’mba batanwe ku bijiilo byaikalangako pa mwaka pa mwaka?

12 Akilangulukai bena Isalela byo baendanga pa kuya na kutanwa ku bino bijiilo pamo na bisemi byabo. Kyakumwenako, Yosefwa ne Maliya baendanga makilomita 100 kufuma ku Nazala kuya ku Yelusalema. Mwalanguluka’mba mwakonsha kwendapo moba anga pa kuba’mba mufike ku mpunzha kwalepa bibye na baana babacheche? Jishimikila jaamba pe Yesu byo ayile ku Yelusalema saka akijitu mwanyike, jimwesha kuba’mba bakilongo ne balunda nabo baendelanga pamo. Kyafwainwa kyajinga kimye kyawama bingi kya kwendela pamo, kujiila pamo ne kwikwasha kumona pa kulaala mu mapunzha o babujile kuyuka bulongo. Kyamweka ino mpunzha yawamine bingi, mambo Yesu bamuswishe kwenda bunke nangwa kya kuba wajingatu na myaka jikumi na ibiji. Akilangulukai bantu byo bavulukanga bino bijiilo, kikatakata bakyanyike.—Luka 2:44-46.

13 Kimye bena Isalela kyo bapalañenejile mu byalo bikwabo, aba batanwanga ku bijiilo bafumanga mu byalo byavula bingi. Pa Pentekosita mu mwaka wa 33 C.E., Bayudea banemekele bintu bya ku mupashi ne bantu baalukile ke Bayudea, baendele kufuma mu mapunzha apusana pusana nabiji Italya, Libya, Keleta, Asha Maina, ne Mesopotamya kuya ku Yelusalema.—Byu. 2:5-11; 20:16.

14. Bena Isalela bamwenangamo byepi mu kutanwa ku bijiilo bya pa mwaka pa mwaka?

14 Kintu kyanema kyalengelanga bena Isalela bakishinka kwenda miseke yalepa, ke kupopwela Yehoba pamo na bakwabo bavula baiyanga na kutanwa ku bino bijiilo. Ki ka kyafumangamo mu kutanwa ku bino bijiilo? Twakonsha kutana mukumbu mu mikambizho yapaine Yehoba ku bantu banji pa mambo a Kijiilo kya ku Mimba. Waambile’mba: “Mukasangalalenga mu kijilo kyenu, anwe bene ne bana benu ba balume ne ba bakazhi ne bamwingilo wenu ba balume ne babakazhi, ne bena Levi, ne benyi, ne banabanshiwa ne banabakazhi bafwilwa bo muji nabo mu mizhi yenu. Mukajenga kijilo kyazhila kya Yehoba Lesa wenu moba atanu na abiji, konkakwa ko akasalulula Yehoba; mambo Yehoba Lesa wenu ukemubila bibusa mu kajo kenu konse, ne mu mingilo yenu yonse yo mukengila na maboko enu, kya kuba’mba, mukasangalalenga na muchima yensetu.”—Mpitu. 16:14, 15; tangai Mateo 5:3.

MAMBO KA O TWAFWAINWA KUNEMEKELA KUSHONKENA KWA ANO MOBA?

15, 16. Ñanyi bintu bimo byo mwaubilepo pa kuba’mba mutanwe ku kushonkena? Mambo ka o kyanemena kuba bino?

15 Bantu ba Lesa ba mu ano moba bakonsha kufunjilako byawama ku kushonkena kwaikalangako kala. Nangwa kya kuba bintu byavula byapimpulwako pa kupitapo myaka, pano bino, mbaji yanema ya kushonkena kechi yapimpulwa ne. Mu bimye bya kala, baubangapo bintu bimo pa kuba’mba baye na kutanwako. Ne lelo jino, bavula byo byo boba. Kabiji bamwenamo bingi mu kwibikako kwabo. Ne ano moba kushonkena kwanema bingi mu mpopwelo yetu byonka byo kwajingatu ne kala. Kushonkena kwitukwasha kuyuka ne kumvwisha bintu bitulengela kukosesha bulunda bwetu ne Lesa. Kabiji kwitutundaika kwingijisha bintu byo tufunda, kuchinuzhuka makatazho ne kwitukwasha kuta muchima pa kuba bintu byakonsha kwituletela lusekelo. Kabiji kwitukwasha kuchinuzhuka bintu byonse byakonsha kwituletela bijikila.—Sala. 122:1-4.

16 Kushonkena kuletela bingi lusekelo boba batanwako. Sawakya umo wa pa kushonkena kukatampe kwajingako mu 1946 waambile amba: “Kyaletele bingi lusekelo pa kumona bakamonyi bavula byo baikele pamo, kabiji kyaumvwanyikilenga bingi bulongo pa kuteleka ku nyimbo ya pa kijimba ne mawi a bajinga mu luonde byo baimbilenga na kimenge nyimbo ya Bufumu ya kutota Yehoba.” Uno sawakya wanungilepo amba: “Na mambo a kukeba kukwasha bakwabo, bavula banembeshe ku Dipatimenti wa Mwingilo wa Kwipana kuba’mba bengijile mu madipatiment onse a pa kushonkena.” Nanchi ne anweba byo byo muba inge mwatanwa ku kushonkena kwa nkambi nangwa ku kukonkana kwa byalo nyi?—Sala. 110:3; Isa. 42:10-12.

17. Nga kushonkena kwa ano moba kwapusanako byepi na kokwa kwaubiwanga kala?

17 Ano moba kushonkena kwapusanako na kokwa kwaubiwanga kala. Kyakumwenako, bantu ba Lesa bamo bavuluka kimye kyo bashonkenanga moba atanu na asatu. Juba jimo jaikalanga na bipungu bisatu, lukelo, mute ne bufuku. Kwaikalanga ne kuya mu mwingilo wa mu bujimi. Mbaji imo ya kushonkena yatendekanga na kimye kya 9 koloko lukelo, kabiji kwaikalanga mbaji ikwabo yafikanga ku ma 9 koloko a bufuku. Bamingilo bepana baingilanga kimye kyabaya bingi kunengezha kajo ka kwiaula, ka pa chaile, ne ka mulajilo ka bantu bonse. Ano moba, kushonkena kwikalatu kwa moba acheche, kabiji bantu benengezhezha kajo kabo bene kuba’mba kibakwashenga kutesha muchima ku mutanchi wa kushonkena.

18, 19. Ñanyi mbaji ya pa kushonkena yo mwatemwa bingi, kabiji mambo ka?

18 Kuji mbaji imo ya kushonkena yo tumwenamo bingi kufumatu ne kala. Kyakumwenako, tutambwila kajo ka ku mupashi ka “pa kimye kyafwainwa” ketukwasha kumvwisha mwatala mafunjisho ne bungauzhi bwa mu Baibolo, kupichila mu majashi ne mu mabuku alupulwa pa kushonkena. (Mat. 24:45) Ano mabuku alupulwa pa kushonkena ke bingijisho byawama bikwasha bantu kumvwisha bukine bwa mu Baibolo. Bifwanyikizho bya mu Baibolo bikalako pa kushonkena, bitundaika bakyanyike ne bakulumpe bonse kwingijila Yehoba na muchima yense ne kumona byo bakonsha kwizhikijila ku byubilo byatama bya bantu ba mu ino ntanda. Jashi ja lubatizhilo najo jitukwasha kuyuka bintu byo twanemeka bingi mu bwikalo bwetu, kabiji kituletela bingi lusekelo pa kumona bakwetu byo bamwesha kwipana kwabo kwi Yehoba kupichila mu lubatizhilo.

19 Kutendekatu ne kala, kushonkena ke lubaji lwa mpopwelo ya kine, kabiji kukwasha bantu ba Yehoba kumwingijila na lusekelo ne mu kimye kyo bapita mu makatazho. Kupwila kwa uno mutundu kwitulengela kwikala na lusekelo, kwikala na balunda ba katataka, kwitukwasha kunemeka bwanabwankazhi bwa ntanda yonse kabiji jo jishinda Yehoba jo apesheshamo ne kukwashishamo bantu banji. Kine, atweba bonse twafwainwa kunengezha bulongo kuba’mba tutanwengako kimye kyonse ne kumwenamo mu bipungu byonse bya kushonkena.—Mana 10:22.

[Kipikichala pa peja 30]

Kukonkana kwa byalo mu muzhi wa New York mu 1950

[Kipikichala pa peja 32]

Mozambique

[Kipikichala pa peja 32]

South Korea

    Mabuku a mu Kikaonde (1992-2025)
    Shinkai
    Shinkulai
    • Kikaonde
    • Tuminaiko Bakwenu
    • Byo Mukeba
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Shinkulai
    Tuminaiko Bakwenu