Kukasululwa ku Makatazho a mu Bwanyike

Byonka byo Kyashimikizhiwa na ba Eusebio Morcillo

Mu September 1993, nayile ku kaleya. Ene mambo o nayijileko ajinga a kukabatiza Mariví nkasami wa mukazhi ye bakashile. Bakaili bamo ne baota batajilengakotu na mushingi byo naambilenga jashi ja lubatizhilo. Saka nkyangye kulondolola kitulengejile aye ne amiwa kutanwa mu kaleya, patanshi mbena kukeba kushimikizha byajinga bwikalo bwetu bwa ku bwanyike.

NASEMEKELWE mu kyalo kya Spain pa juba ja May 5, 1954, kabiji yami najinga mubeji mu jivumo jetu ja baana batanu na babiji. Mariví wajinga wa butanu mu kusemwa. Bankambo yetu babakazhi betukomeshe mu bupopweshi bwa Bakatolika, kabiji ne luno nkivuluka byo nepaine kwi Lesa kimye kyo nakijinga mwanyike saka nkikala nabo. Pano bino bwikalo bwa pa nzubo na bansemi bami kechi bwajinga bwa bwina Lesa ne. Javula batata bapumanga bingi bamama ne atweba baana pamo. Twaikalangatu ba moyo moyo, kabiji kyankolanga bingi ku muchima pa kumona bamama byo bamanyikwanga.

Kabiji ku sukulu nako napitanga mu lukatazho lukwabo. Mufunjishi umo wajinga pulisiti, witukunkanga mitwe ku lubumbulu umvwe twakankalwa kukumbula bulongo bwipuzho. Pulisiti mukwabo wakunanga baana basukulu pa kupitulukamo nabo mu mingilo ya ku sukulu yo bapewanga kwiingijila ku mazubo. Kabiji mafunjisho a Bakatolika nabiji lufunjisho lwa mujilo wa helo, amvulañanyanga ne kunchinya bingi. Natendekele kufumyako muchima kwi Lesa.

Netayile mu Bwikalo Buncha

Na mambo a kubula kuyuka bya kutokesha Lesa pa muchima, natendekele kuya ku madisiko na kukaya na bantu bajinga na byubilo byatama. Javula kwabukanga bulwi bwa kulwa na mipenyi, minyololo, mitumwa ne kwimaka bitebe. Nangwa kya kuba kechi nalwangako ne, pa kimye kimo bampumine kya kuba napungila ne kupungila.

Mu kuya kwa moba, nalekele kuya ku bino bishimikwa ne kukebapo kukwabo kungi kwabulanga kwikala byongo. Nangwatu ku bino bishimikwa bikwabo, nako kwajinga bantu baingijishanga bizhima. Mu kifulo kya kunsangajika, bino bizhima byandengelanga kumvwa lushe ne kwikala na bijikila.

Nangwa kya kuba nashikilwe buno bwikalo, naongwelepo nkasami umo wamulume José Luis ne mulunda nami umo wa jizhina ja Miguel kulondela byubilo byami. Atweba ne bakwabotu bakyanyike mu kyalo kya Spain pa kyokya kimye, twaongolokejile ku byubilo byatama. Kechi nakebanga kwikalatu kwa kubula mali a kupotamo bizhima ne. Nasujilwe bingi ku bantu bavula.

Yehoba Wampokolwele

Kimye kyo nakijinga mu buno bwikalo, naambangapo bingi javula na bakwetu pa mambo a nkebelo ya bumi kabiji ne pe Lesa namba ko aji. Natendekele kukeba Lesa kupichila mu kukebapo muntu ye nakebelenga kubula milanguluko yami. Naishile kumona’mba Francisco mukwetu mo twaingijilanga wajinga na byubilo byapuseneko bingi na bya bakwabo. Wamwekelenga kwikala bingi wa lusekelo, wakishinka kabiji wakoka muchima, onkao mambo nafuukwilepo kumubula byajinga ku muchima wami. Francisco wajinga Kamonyi wa kwa Yehoba, kabiji wampele ne Kyamba kya Usopa mwajinga kibaba kyaambilenga pa bizhima.

Panyuma ya kutanga kino kibaba, nalombele Lesa kunkwasha namba: “Nkambo, nayuka namba ko muji kabiji mbena kukeba kwimuyuka ne kuba kyaswa muchima wenu. Nasasapo kine nkwashai!” Francisco ne Bakamonyi bakwabo baingijishanga Baibolo kuntundaika kabiji ne kumpa mabuku alumbulula Baibolo a kutangamo. Naishile kuyuka’mba bano bantu babena kunkwasha kwesakana na monalombejile kwi Lesa. Ne kimyetu ne, natendekele kubulako bakwetu ne José Luis pa mambo a bintu byo nafunjilenga.

Juba jimo byo twafuminenga ku disiko, nafuminepo pa jibumba ja bakwetu. Natendekele kwibatajila palepa byobya, kabiji kyankolele bingi ku muchima pa kumona byubilo byetu byo byatamine na mambo akwingijisha bizhima. Pa kyonka kya kimye, nafuukwilepo kusankilapo buno bwikalo bubi ne kwikala Kamonyi wa kwa Yehoba.

Nalombele Francisco kumpako Baibolo, kabiji wampele wabikapo ne buku wa Icine Icitungulula ku Bumi bwa Ciyayaya.a Byo natangile pa mambo a mulaye wa Lesa wa kushimuna mipolo yonse ne kufumyapo lufu, nasumininwe namba natana bukine bukasulula bantu. (Yoano 8:32; Lumwekesho 21:4) Palutwe kacheche, nayile na kupwila pa Nzubo ya Bufumu ya Bakamonyi ba kwa Yehoba. Kukasuluka ne lusekelo lwajinga na bantu bo nataine lwandengejile kumvwa bingi bulongo.

Na mambo a kukeba kubulako bakwetu byonamwene pa ino Nzubo ya Bufumu, naichile nkasami José Luis ne bakwetu. Papichiletu moba acheche, atweba bonse twayile na kupwila. Nsongwakazhi umo waikele palutwe yetu wazhalulukile ne kwitutala. Kyamweka wakuminye bingi pa kumona jino jibumba ja bantu bajinga na nsuki yazama ne kuzakalala, kabiji kechi wabwezhezhepo kwitutala ne. Kabiji kyamweka wakuminye byo etumwene pa Nzubo ya Bufumu mulungu walondejilepo, mambo pa kino kimye twavwajile masuchi ne matai.

Palutwe kacheche, amiwa ne Miguel twayile na kutanwa ku kupwila kwa kijiiji kwa Bakamonyi ba kwa Yehoba. Kechi twayukilepo namba kujipo ne bulongo bwa kine bwa bantu bapusana pusana nobe buno bo twataine ne. Kabiji twakuminye bingi pa kumona’mba kuno kupwila kwa kijiiji kwaikejile monka mu kishimikwa motwazhilanga madisiko. Bino pa kikye kimye byubilo ne nyimbo yajingamo itukoseshe bingi.

Jibumba jetu jonse jatendekele kufunda Baibolo. Byo papichile bañondo nobe batanu na bana, amiwa ne Miguel twabatizwe pa juba ja July 26, 1974. Bonse twajinga na myaka ya kusemwa 20. Bakwetu bana nabo baishile kubatizwa panyuma ya kupitapo bañondo bacheche. Bintu byo nafunjile mu Baibolo byandengejile kutendeka kukwashako bamaama kwingila mingilo ya pa nzubo ne kwibabulako pa mambo a lwitabilo lwami lwakatataka. Twatendekele kumvwañana bingi. Kabiji naikalangako ne na kimye kyabaya kya kukwashishamo bankasami.

Mu kuya kwa kimye, bamaama ne bankasami bonse kufumyakotu umo, bafunjile bukine bwa mu Baibolo ne kubatizwa kwikala ke Bakamonyi ba kwa Yehoba. Mu 1977, nasongwele Soledad. Ye yewa nsongwakazhi waalulukile ne kwitutala juba jitanshi jo twayile na kupwila pa Nzubo ya Bufumu. Papichiletu bañondo bacheche twaikele ke bapainiya. Jino jo jizhina Bakamonyi ba kwa Yehoba jo batela basapwishi ba kimye kyonse ba mambo awama.

Mutemwe Wami Wakuulwa

Marivi nkasami wamukazhi bamukunanga bingi byo akijingatu kashimbi, kabiji kino kyaishile kumulengela kwitumpa mu byubilo byatama. Byo afikile ke nsongwakazhi, waikele na byubilo byatama bya kwingijisha bizhima, bwivi, ne bupite. Byo afikizhe myaka ya kusemwa 23, bamutayile mu kaleya mo atwajijile na byubilo byanji bincha.

Pa kyokya kimye, najinga mukulumpe wa kijiiji nangwa’mba wamwingilo wenda wa Bakamonyi ba kwa Yehoba. Mu 1989, amiwa ne mwina kwami Soledad betutumine kuya na kwingijila ku mpunzha kwajinga kaleya mo bakashijile nyenga yami Mariví. Papichiletu kimye kicheche kufuma po bamwangachile mwananji wamulume ku bakulumpe ba kaleya; kabiji kino kyamulengejile kwikala na binyenge ne kulanguluka’mba kyawamatu ne kufwa. Juba jimo nayile na kumufwakashisha ne kumwipuzha kufundanga nanji Baibolo, ne kuswa waswile. Panyuma ya kufunda nanji pa bañondo bacheche, walekele kwingijisha bizhima ne kupepa fwanka. Kyandetejile bingi lusekelo pa kumona kuba’mba Yehoba wamukwashishe kuleka bino bintu mu bwikalo bwanji.—Bahebelu 4:12.

Byo papichiletu kimye kicheche, Mariví watendekele kubulako bakaili bakwabo babakazhi ne baota pa mambo a bukine bwa mu Baibolo. Nangwa kya kuba bamuvilwile vilwilenga kuya mu tuleya twapusana pusana, watwajijile kwingila mwingilo wanji wa kusapwila. Mukaleya kamo, wasapwijilenga mu kibamba ne kibamba. Byo papichile myaka yavula Mariví watendekele kufunjisha mafunjisho a Baibolo ku bakwabo bakaili mu tuleya twapusana pusana.

Juba jimo Mariví wambujile’mba ukeba kwipana kwi Yehoba ne kubatizwa. Pano bino, kechi bamupele lūsa lwa kufuma mu kaleya nangwa kuswishapo uji yense kutwela mukachi na kumubatiza ne. Wachinchikile ne kwikala myaka ikwabo ina mu kano kaleya mwajinga byubilo byatama. Ki ka kyamukwashishe kutwajijila kwikala na lwitabilo? Pa kimye kya kupwila kwa kipwilo kyajinga kwipi, naye wapitulukanga mu mutanchi wa bintu byafunjiwenga. Kabiji waikalanga ne na lufunjisho lwa Baibolo lwa pa bunke ne lulombelo.

Monka mu kuya kwa moba, Mariví bamuvilwijile ku kaleya kakatezhe bingi kajinga ne na kakizhiba pa kowela. Wamwene’mba kyakonshekele bingi kubatizwa ku kano kaleya ko bamuletele. Ne kya kine, Mariví bamupele lūsa lwa kubatizwa pa kano ka kizhiba. Oene mambo o kyatanyiwe kuba’mba yami nayile na kwamba jashi ja lubatizhilo. Nashinkilwepo pa kino kimye kyanemene bingi mu bwikalo bwanji.

Na mambo a bwikalo bwanji bwakala, Mariví wasambwile kikola kya AIDS. Nangwa byonkabyo, mu ñondo wa March 1994 bamufumishe bukiji mu kaleya na mambo a byubilo byanji byawama. Waikelenga pamo ne bamama ne kukosela ku bwina Kilishitu kufikatu ne kimye kyo afwile panyuma ya myaka ibiji.

Kwamuka ku Milanguluko Yatama

Ne amiwatu kechi naamuka ku bintu byonse byafumine mu bwikalo bwami bwa kala ne. Lumanamo lwamanyikanga batata ne bwikalo bwami buncha bwa ku bwanyike bwandengela kwikala na binyenge. Byo nakoma, javula nkatazhiwa bingi na milanguluko ya kwizhachisha ne kwimona nobe nasulwa bingi. Kimye kimo ndefulwa bingi. Pano bino, Mambo a Lesa ankwasha bingi kushinda ino milanguluko yatama. Kulanguluka languluka javula pa binembelo nabiji Isaya 1:18 ne Salamo 103:8-13, kwankwasha bingi pa myaka yavula kubula kwikala na milanguluko ya kwizhachisha.

Lulombelo ke kilwilo kikwabo kinkwasha kushinda milanguluko ya kwiumvwa wasulwa. Javula mipolo iyengelela bingi mu meso umvwe mbena kulomba kwi Yehoba. Nangwa byonkabyo, byambo byanembwa mu 1 Yoano 3:19, 20 binkosesha bingi, mambo byaamba kuba’mba: “Monka muno mo tukayukila namba, twi ba bukine, ne kwikosesha michima yetu ku meso anji monse monse mo ituzhachisha michima yetu, mambo Lesa ye wakila michima yetu, ne kuyuka wayuka byonse.”

Byo kiji kuba’mba ndomba Lesa na muchima “walajika ne walapila,” mvuluka namba kechi ne mubi kwesakana na byo nalangulukanga kala ne. Baibolo wibabula mu bukishinka aba bonse bakeba Yehoba amba kechi wibasula aba balapila ku byubilo byabo byakala kabiji ne kuba kyaswa muchima wanji ne.—Salamo 51:17.

Umvwe natendeka kwizhinauka, ndanguluka pa bintu byawama bya ku mupashi nabiji byobya byaambiwapo mu Filipai 4:8. Nalabijila byambo biji mu Salamo kitango 23 ne biji mu Jashi ja pa Mutumba. Umvwe milanguluko yatama yaiya, mvuluka byambo biji mu bino Binembelo. Kulanguluka pa bino byambo kunkwasha bingi kikatakata umvwe naikala na kilabila bufuku.

Kintu kikwabo kinkwasha ke lutundaiko lufuma ku mukazhami ne ku bena Kilishitu bakoma ku mupashi. Nangwa kya kuba patanshi kyankatazhanga bingi kuswa byambo byabo byalutundaiko, Baibolo wankwasha kumvwisha’mba butemwe “bwitaba byonse.” (1 Kolinda 13:7) Kabiji nafunda ne kwikepesha kupichila mu kwitabizha bilubo byami.

Ku lubaji lukwabo, milanguluko yatama yo natalañananga nayo yankwasha bingi kwikala wa lusa byonji mukulumpe wenda. Amiwa ne mukazhami twaingila myaka 30 mu mwingilo wa kimye kyonse wa kusapwila mambo awama. Lusekelo lo ngikala nalo pa kwingijila bakwetu lunkwasha kushinda ndangulukilo yatama ne kulubako bya malwa byo napichilemo ku bwanyike.

Pa kino kimye, nguba umvwe navuluka bwikalo bwami bwa kunyuma ne kulanguluka pa bintu byawama byangubila Yehoba, kindengela kwamba byonka byaambile nyimbi wa masalamo amba: “Utakaike Yehoba, . . . ; ye ukulekela bibi byobe byonse; ye upwisha bikola byobe byonse; ye ukula bumi bobe ku lonaiko; ye ukuvwika munchinya wa lusa ne wa bya lusa lwakoka.”—Salamo 103:1-4.

[Tubyambo twa mushi]

[Mabulañano pa peja 30]

Javula nkatazhiwa bingi na milanguluko ya kwizhachisha ne kwimona nobe nasulwa bingi. Pano bino, Mambo a Lesa ankwasha bingi kushinda ino milanguluko yatama.

[Bipikichala pa peja 27]

Nkasami José Luis ne mulunda nami Miguel balondejile byubilo byami byawama ne byatama

[Kipikichala pa peja 28, 29]

Kisemi kya ba Morcillo mu 1973

[Kipikichala pa peja 29]

Mariví saka akiji kaili mu kaleya

[Kipikichala pa peja 30]

Amiwa ne mukazhami Soledad