Bintu Bilengela Kisemi Kwikala Kya Lusekelo

Kuyuka bya Kupwisha Makatazho

Mwanamulume waambile’mba: “Byo twisongweletu, amiwa ne mukazhami aye Saraha twaikelenga ponka pa bansemi bami. Juba jimo, sambe wa nkasami wandombele’mba namutwaleko ku nzubo yanji na motoka wetu. Naswile kumutwalako kepo nasendele ne mwanami wa mulume. Bino byo nabwelele ku nzubo, nataine Sarah wazhingila bingi. Ponkapo twatendekele kutoboka, kabiji wannenene ku meso a bonse ba pa nzubo amba napela bingi ku maulu. Nazhingijile bingi ne amiwa namwambijile bintu bya muzhingijishe kya mama nafwa.”

Mwanamukazhi waambile’mba: “Mwanetu wamulume wakolelwe bingi kabiji kechi twajingapo ne na mali ne. Fernando byo asendele mwanami wa mulume mu motoka amba ashinjikinye sambe wa nkasanji ku nzubo yanji, kyankolele bingi ku muchima. Byo abwelele, namusanzhilemo. Twatobokele kya kuba ketwitele ne mazhina a mukeyu. Panyuma ya kutoboka neumvwine bingi kutama.”

UMVWE bamulume ne mukazhi batoboka, nanchi kilumbulula’mba beshikwa nyi? Ine! Ba Fernando ne Sarah baambiwapo betemwa bingi. Bino nangwatu mu masongola awama, mwakonsha kwikala lutobo pa bimye bimo.

Mambo ka lutobo o lwikelako kabiji mwakonsha kuba byepi pa kuba’mba lubule konauna masongola enu? Byo kiji kuba’mba Lesa ye watendekeshe masongola, kyawama bingi kubalaula byaamba Baibolo, Mambo anji pa mambo a kino.—Ntendekelo 2:21, 22; 2 Timoti 3:16, 17.

Yukai Kilengela Makatazho

Bantu bavula baji mu masongola bakeba kwiambila byawama mu meso aunda. Nangwa byonkabyo, Baibolo wasabapotu amba “bonse balenga mambo, kabiji bapelelelatu ne kufika ku lukumo lwa Lesa ne.” (Loma 3:23) Onkao mambo, umvwe pabuka lutobo, kyapela bingi kuzhingila. Kabiji umvwe lutobo lwatendeka, bamo kibapelela bingi kubwazanga ne kwingijisha ñambilo ya mukeyu. (Loma 7:21; Efisesa 4:31) Ñanyi bintu bikwabo byakonsha kulengela lutobo?

Kimye kimo mwanamulume ne mwanamukazhi javula bapusana mu ñambilo yo bambilamo bintu. Michiko waambile’mba, “byo twisongwele, nataine kuba’mba twapusana bingi mu ñambilo yo twambilamo bintu. Kechi natemwatu kwamba pa kintu kyaubiwa ne, bino nkeba ne kuyuka ene mambo aji kulengela kyokyo kintu kubiwa ne byo kyajinga. Bino bamwata wami kechi bakeba byobyo ne.”

Michiko kechi ye yenkatu uji na luno lukatazho ne. Mu masongola avula, umo wakonsha kukeba’mba batonkauletu tonse tonko tonko, bino mukwabo kechi byobyo akeba ne, kuchina’mba byakaletatu bya kwabauka. Kimye kimo, umvwe au wa uba’mba ambepo, mukwabo naye wauba ne kelele. Nanchi luno lukatazho mo luji mu masongola enu nyi? Abya umo pe anweba ye ukebatu kwamba, bino mukwabo kechi ukeba ne nyi?

Kintu kikwabo kyafwainwa kulangulukwapo ke kya kuba’mba, kisemi kyo akomejilemo awo muntu kyakonsha kumulengela kwikala na ñambilo ya yewo mutundu mu masongola. Justin, waikala mu masongola myaka itanu waambile’mba: “Nafuma ku kisemi kyabula kuyuka bya kwambaamba, kabiji kyo kindengela kukatazhiwa kwamba biji ku muchima wami. Kino kizhingijisha bingi mukazhami. Ku kisemi kya mukazhami, abo bakasuluka bingi kwisamba kabiji ne aye kechi kimukatazha kwamba biji ku muchima wanji ne.”

Ene Mambo a Kwingijila Pamo Kupwisha Makatazho

Bantu bapesapesa pa bya masongola batana kuba’mba kintu kikatampe kilengela masongola kwikala a lusekelo kechi kwambilatu mukwenu javula amba nakutemwa ne. Kabiji kwilaala ne kwikala na muzema wa mali kechi byo bintu bikatampe bilengela masongola kwikala a lusekelo ne. Kintu kine kikatampe kilengela masongola kwikala a lusekelo ke bamulume ne mukazhi byo bapwisha makatazho pakachi kabo.

Kunungapo, Yesu waambile’mba umvwe bantu babiji besongola, Lesa ye wibasambakanya pamo, kechi muntu ne. (Mateo 19:4-6) Onkao mambo, masongola awama anemeka Lesa. Umvwe mwanamulume keabule kumwesha butemwe ne kulangulukilako mukazhanji, Yehoba Lesa kechi wakonsha kwiyumvwa milombelo yanji ne. (1 Petelo 3:7) Kabiji umvwe mwanamukazhi keabule kunemeka mwatawanji, ko kuba’mba ubena kulengulula Yehoba watongwele mwanamulume kwikala mutwe wa kisemi.—1 Kolinda 11:3.

Bintu Bilengela Masongola Kwikala a Lusekelo—Chinuzhukainga Ñambilo Yatama

Kikale mwayuka mwakwisambila bulongo nangwa ne, kabiji kikale nkomeno yenu iji byepi nangwa byepi, kuji ñambilo imo yo mwafwainwa kuchinuzhuka umvwe mukeba kwingijisha mafunde a mu Baibolo ne kupwisha makatazho bulongo. Ishikishai anwe bene ano mepuzho alondelapo:

▪ ‘Nanchi ngesekesha kubula kukumbula bibi nyi?’ Byambo bya mana byaamba’mba: “Mu kufina myona mwiya mashi, mu kukolomona bukaji mwiya lutobo.” (Byambo bya Mana 30:33) Nga kino kyalumbulula ka? Akimonai kino kya kumwenako. Kalukatazho kachechetu nabiji ka bya kwingijisha bulongo mali a kisemi (“kukepeshako makongole”) kakonsha kwaluka ke lukatazho lukatampe lwa kutendeka kwipamo mambo (“amba yobe watemwa makongole”). Kya kine, umvwe mwina kwenu ‘wimufina myona’ kupichila mu kwimupamo mambo, kyakonsha kwimukola ku muchima ne anweba kemukebe’mba mumubwezhezhemo. Pano bino kwibwezhezha byambo byatama kubushatu bukaji ne kubayisha lutobo.

Nembi wa Baibolo aye Yakoba wajimwine’mba: “Talai, kiundu bukatakyo kyaambuka ku kamujilo kachechetu. Kabiji lujimi naye ye mujilo.” (Yakoba 3:5, 6) Umvwe bamulume ne mukazhi kebakankalwe kulama lujimi wabo, kalukatazho kachechetu kakonsha kubusha lutobo lukatampe. Kabiji mu masongola mo batobokatu kikupu kechi mwikalapo butemwe nangwa pachechetu ne.

Mu kifulo kya kwibwezhezha byambo byatama, londelainga Yesu wabujile ‘kulubula mwenga’ nangwa kya kuba “bamwambijile mwenga.” (1 Petelo 2:23) Jishinda ja kupwishishamo bukiji lutobo ke kuswa’mba mukwenu ujitu bulongo kabiji ne kulomba lulekelo lwa mambo pa mambo a kintu kyo mwauba kyalengela’mba mutendeke kutoboka.

ESEKAI BINO: Umvwe ke mutoboke, ishikishai anwe bene’mba: ‘Nanchi kuba naswa bibena kukeba mukwetu nenyi? Ki ka kyo nauba kyalengela luno lukatazho? Nga ki ka kibena kundengela kubula kulomba lulekelo lwa mambo?’

▪ ‘Nanchi ndengulula biumvwa mwina kwami nyi?’ Mambo a Lesa akambizha’mba: “Anweba bonse ikalai ba muchima umo, ba lusa.” (1 Petelo 3:8) Akimonai bishinka bibiji byakonsha kwimulengela kubula kwingijisha jino jifunde. Kishinka kitanshi ke kya kuba’mba kampe kechi mwayukisha bibena kulanguluka mwina kwenu ne byo abena kwiumvwa ne. Kya kumwenako, umvwe mukwenu uji na kijikila pa mambo a kintu kyo mwabula anweba kutako muchima, mwakonsha kwamba’mba, “Watemwa bingi kubika bintu ku muchima.” Mulanguluko wenu wakonsha kwikala wa kukeba kukwasha mwina kwenu kumwena lolo lukatazho mu jishinda jawama. Nangwa byonkabyo, bantu batekeneshiwa na byambo bya uno mutundu, bacheche. Banabalume ne banabakazhi bakeba kuyuka’mba bantu bo batemwa babena kwibomvwisha ne kwibobila lusa.

Kukizhamo kwitota nako kwakonsha kulengela muntu kulengulula milanguluko ya mukwabo. Muntu wilundumika wimona’mba wakila bakwabo kupichila mu kulengulula byaamba bakwabo. Wakonsha kuba bino kupichila mu kutela bakwabo mazhina a mukeyu nangwa kwibesakanya ku bintu byabula kufwainwa. Akimonai byaubilenga Bafaliseo ne banembeshi ba mu moba a Yesu. Umvwe muntu—kikale mukwabo Mufaliseo—waamba mulanguluko ungi wapusanako na wabo, bamutumbanga jizhina ja mukeyu ne kumwambila byambo bya kapunyi. (Yoano 7:45-52) Bino Yesu kechi byo byo ajinga ne. Waumvwinanga bantu lusa umvwe ke bamubule bintu biji ku michima yabo.—Mateo 20:29-34; Mako 5:25-34.

Akilangulukai pa byo muba umvwe mwina kwenu keemubule biji ku muchima wanji. Nanchi byambo byenu, ñumvwanyikilo ya jiwi ne mwekanyikilo ya kilungi kyenu bimwesha’mba mwi ba lusa nyi? Inyi mufikenatu ponkapo kulengulula bibena kwamba mwina kwenu?

ESEKAI BINO: Mu kimye kya kulutwe, kamonai byo mukambanga na mwina kwenu. Umvwe mwaikala wa milengulwila nangwa mwaamba mukeyu, lombai lulekelo lwa mambo ponkapotu.

▪ ‘Nanchi ndanguluka javula’amba mwina kwami ukebatu kuba kyo akeba nyi?’ “Nanchi Yoba wimwakamwa anweba Lesa kyatunyi? Anweba kechi mwamuzhokolosha aye mwine, ne ba mu nzubo yanji, ne byonse byo aji nabyo na nsakwa konse konse nenyi?” (Yoba 1:9, 10) Ino ñambilo imwesha kuba’mba Satana wazhinaukilenga kine kintu kyalengejile Yoba kwikala wa kishinka.

Umvwe bamulume ne mukazhi babula kujimuka, nabo bakonsha kutendeka kwizhinauka. Kya kumwenako, umvwe mwina kwenu wimubila kintu kyawama, nanchi mutendeka kumuzhinauka’mba paji kyo abena kukeba nangwa’mba paji kintu kyo akeba’mba mulubeko nyi? Umvwe mwina kwenu walubankanya, nanchi mumona kino kilubo kwikala kiyukilo kya kuyukilako’mba witemwatu aye mwine kabiji kechi wimuta muchima nenyi? Nanchi mufikenatu ponkapo kuvuluka ne bilubo byo aubile kala ne kwibivuzha nyi?

ESEKAI BINO: Nembai bintu byawama mwina kwenu byo emubila kabiji ne milanguluko yawama yamulengejile kuba byobyo.

Mutumwa Paulo wanembele’mba: ‘Butemwe kechi butako muchima pa kubiwa byatama ne.’ (1 Kolinda 13:4, 5) Butemwe bwa kine buyuka’mba twi bambulwakoloka kabiji tutamisha. Pano bino kechi butako muchima pa kubiwa byatama ne. Kabiji Paulo wanungilepo’mba, “butemwe bwitaba byonse.” (1 Kolinda 13:7) Butemwe bwa uno mutundu kechi bwa bukitabilambijinga ne, pano bino kechi buzhinauka ne. Kechi bwakulangulukila bakwenu byatama ne. Mutundu wa butemwe Baibolo bo atundaika ke bobwa bwa kulekela bakwetu mambo kabiji ne kumona’mba bintu byo babena kulanguluka bijitu bulongo. (Masalamo 86:5; Efisesa 4:32) Umvwe bamulume ne mukazhi ke bemweshe bene na bene buno butemwe, masongola abo akekala a lusekelo bingi.

ISHIKISHAI ANWE BENE’MBA . . .

▪ Ñanyi bilubo bamulume ne mukazhi batongolwa kuntendekelo ya kino kibaba byo baubile?

▪ Nakonsha kuchinuzhuka byepi bilubo bya uno mutundu mu masongola ami?

▪ Bishinka ka byatongolwa mu kino kibaba byo nafwainwa kwingijilapo?

[Tubyambo twa mushi]