Bintu Bilengela Kisemi Kwikala Kya Lusekelo

Kunemeka Mukwenu wa mu Masongola

Ba Willa baambile’mba: “Inge bakazhi bami ba Rachel bazhingila bajila kimye kyabaya bingi. Inge twaikala pamo amba twisambe, bazhingila nangwa kuzhindamatu. Kafwako kyakonsha kwingila ne. Ñumvwatu nobe kechi nakonsha kutwajijila kwikala mu masongola ne.”

Ba Rachel baambile’mba: “Ba Will byo bafikile pa nzubo, bantaine mbena kujilatu. Byo naesekele kwibabula kyandengejile kuzhingila, banshinkile mabula mu kanwa. Bañambijile’mba kechi pajinga lukatazho lwabaya ne, amba nebilubekotu. Kino kyandengejile kuzhingijilako.”

ABYA ne anweba kimye kimo mwiumvwa byonka biumvwinenga ba Will nangwa ba Rachel nyi? Bonse babiji bakebelenga kwisamba, pano bino bazhingijile. Mambo ka?

Jishinda jisambilamo banabalume ne banabakazhi japusana, kabiji byo bakeba nabyo byapusana. Mwanamukazhi javula wakonsha kukeba kubulako bakwabo byo abena kwiumvwa kwakubula kufya. Pano banabalume bavula bakeba kubwezha mutende kupichila mu kupwisha makatazho bukiji bukiji ne kuchinuzhuka makatazho akatampe. Pano mwakonsha kushinda byepi ino mikiika ne kwisamba na bamwatawenu nangwa bakazhi benu? Kupichila mu kunemeka mukwenu wa mu masongola.

Muntu uji na mushingi unemeka bakwabo ne kukeba kuyuka byo babena kwiumvwa. Kufumatu ku bwanyike, kampe mwafunda kunemeka bantu baji na lūsa nangwa bayuka bintu kwimukila. Nangwa byonkabyo, lukatazho luji mu masongola ke kunemeka muntu ye umona nobe mwaesakana, ko kuba’mba mukwenu wa mu masongola. Ba Linda baikala mu masongola pa myaka itanu na isatu baambile’mba: “Nayukile’mba ba Phil batelekanga saka batekanya umvwe muntu ubena kwamba ne abo. “Ne amiwa nakebanga namba bantekenyenga ne kuñumvwina lusa.” Kampe ne anweba muteleka saka mwatekanya ne kwisamba na balunda nenu nangwa benyi na mushingi. Nanchi byo byo muba ne ku mukwenu wa mu masongola nyi?

Kubula mushingi kuleta lutobo mu nzubo kabiji mufuma kwipumpula. Mfumu wa maana waambile’mba: “Kuja kashinkwa kauma kasa mwaikala mutende kwawama kukila kwikala mu nzubo yayula kajo ne lutobo monka.” (Byambo bya Mana 17:1, Baibolo wa Contemporary English Version) Baibolo wakambizha mwanamulume kunemeka mukazhanji nangwa’mba kumupa mushingi. (1 Petelo 3:7) “Mwanamukazhi naye wafwainwa kwikala na mushingi mukatampe ku mwatawanji.”—Efisesa 5:33.

Mwakonsha kwisamba byepi mu mushingi? Langulukai pa lujimuno lwawama luji mu Baibolo.

Umvwe Mukwenu wa mu Masongola uji na byo Akeba Kwamba

Lukatazho: Bantu bavula batemwa kwamba kukila kuteleka. Nanchi ne anweba byo byo muba nyi? Baibolo walumbulula muntu ‘ukumbula saka akyangye kumvwisha’ amba ‘wakosama.’ (Byambo bya Mana 18:13) Onkao mambo, saka mukyangye kwamba, patanshi telekai. Mambo ka? Ba Kara baikala mu masongola pa myaka 26 baambile’mba: “Nkeba bamwatawami kutekanya, kukila kukeba kupwisha lukatazho ponkapotu. Kechi nkeba amba baswetu nangwa kuyuka kyalengela lolo lukatazho ne. Kyo nkebatu ke kuteleka byo mbena kwamba ne kunemeka byo mbena kwiumvwa.”

Pano bino banabalume ne banabakazhi bamo bakankazhama kwamba biji ku muchima kabiji kechi bakasuluka inge kya kuba mwina kwabo wibakanjikizha kwamba biji ku muchima ne. Ba Lorrie abo basongwelwetu katataka, batana kuba’mba bamwatawabo kechi bamba bukiji biji ku muchima ne. Baambile ne kuba’mba: “Nafwainwa kutekanya ne kupembela bene baamba biji ku muchima.”

Bya Kuba: Umvwe kya kuba mukeba kwisamba na bena kwenu pa bintu byakonsha kuleta mabano, tendekai mwisambo kimye kyo mwabula kuzhingila bonse babiji. Pano ibyepi inge kya kuba bena kwenu kechi babena kukeba kwamba ne? Yukai kuba’mba “milanguluko ya muntu yauba nobe mema aji mwazhika, bino muntu wa milangwe ukeifumyamo.” (Byambo bya Mana 20:5, Baibolo wa Today’s English Version) Umvwe mwatuntula bukiji kikopo mu mushima, kechi mukekala mema avula ne. Mu jishinda jimotu, umvwe mwakanjikizha mwina kwenu kwamba, mwakonsha kumulengela kwikangaizha kabiji kyakonsha kwimukatazha kuyuka biji mu muchima wanji. Mu kifulo kya byobyo, ipuzhainga na mushingi kabiji tekanyai inge kya kuba mwina kwenu wabula kwamba bukiji biji ku muchima kwesakana na byo mubena kukeba.

Umvwe mwina kwenu ubena kwamba, ‘mwafwainwa kupelawizha kumvwa kabiji mubande kwamba ne kubanda kuzhingila.’ (Yakoba 1:19) Muntu uteleka bulongo kechi utelekatu byambo byonka ne, bino ukebesha ne kuyuka bibena kumvwa yewo muntu. Umvwe mwina kwenu ubena kwamba, esekai kuyuka byo abena kumvwa. Jishinda jo mutelekelamo jikalengela mukwenu wa mu masongola kuyuka inge mwamunemeka nangwa ne.

Yesu witufunjishe byo twafwainwa kuteleka. Kyakumwenako, mwanamulume wakolelwe byo amusolomokele amba amukwashe, Yesu kechi wafikenejiletu kupwisha lukatazho ponkapo ne. Patanshi watelekele ku uno mwanamulume byo amusashijilenga. Byo aumvwine byamulengejile kumvwa lusa lukatampe. Kepo amubukile. (Mako 1:40-42) Ne anweba byo byo mwafwainwa kuba inge mwina kwenu keambe. Vulukai kuba’mba kintu kyo abena kukeba ke kumubila lusa, kechi kupwisha lukatazho ponkapo ne. Onkao mambo, telekeshainga. Umvwainga byonka bibena kumvwa mwina kwenu. Po po mwakonsha kubila mwina kwenu byo abena kukeba. Mu kuba bino, mukamwesha’mba mwanemeka mukwenu wa mu masongola.

ESEKAI BINO: Kimye kikwabo mwina kwenu kyo akambanga ne anweba, chinuzhukai kuja kabakubaku. Mwafwainwa kupembela mwina kwenu wapwisha kwamba kabiji mwaumvwa ne byo aamba. Apa bino mwamwipuzha amba: “Byo twakwisambanga kana kyakumwesha amba nakutelekanga nyi?”

Umvwe Muji na bya Kwamba

Lukatazho: Ba Linda bo twakwambapo kala baambile’mba: “Mafilimu a pa malangalanga alengela bantu kumona’mba kijitu bulongo kwambila mwina kobe mwenga ne kumwendeleka.” Bamo bakomena mu mazubo mo babula kunemeka bakwabo, inge batwela mu masongola kibakatazha bingi kuleka ñambilo yatama mu kisemi kyabo. Ba Ivy bekala mu kyalo kya Canada bashimikizha amba: “Nakomejile mu kisemi mo beambilanga mwenga, kubwazanga ne kwinena.”

Bya Kuba: Inge mubena kwamba pa mwina kwenu na bantu bakwabo, ambainga “byawama byonka bikomesha bantu bibafwainwa mu kyonkakya kimye kuba amba bikwashe aba babena kwibyumvwa.” (Efisesa 4:29) Ambainga mu jishinda jakonsha kulengela bakwenu kunemeka mwina kwenu.

Nangwatu kimye kyo muji bubiji bwenu, chinuzhukainga kwiambila mwenga ne kwinena. Kala mu bena Isalela, Mikala wazhingijile mwatawanji, aye Mfumu Davida. Waambile byambo bya mwenga ne kwamba’mba waubile “pamo nobe muntu watu wabula bumvu.” Byambo byanji kechi byazhingijishetu Davida ne, bino byafichishe ne Lesa ku muchima. (2 Samwela 6:20-23) Ñanyi kintu kyo mwakonsha kufunjilako? Pa kwisamba na mwina kwenu, salai byambo byawama. (Kolose 4:6) Ba Phil, baikala mu masongola pa myaka itanu na isatu, baamba’mba abo ne bakazhi babo kechi bayila mumo ne. Bekitana kuba’mba bimye bimo byo bamba bilengatu bintu kuya munsunya. “Pano luno nafunda kuba’mba kukeba kushinda kwipachika konaunatu bulunda bwetu. Natana kuba’mba kintu kyanema ke kukosesha bulunda bwetu.”

Mwanamukazhi wa kikulumpe wafwilwa wajingako mu bimye bya kala watundaikile balokazhi banji ne kwibambila’mba “mukamone bwikalo bwawama mu mazubo enu.” (Luta 1:9) Umvwe ba mukazhi ne mulume kebenemeke, bamona “bwikalo bwawama” mu nzubo yabo.

ESEKAI BINO: Monaipo kimye kya kwisamba na bena kwenu pa mashinda aji mu kano ka mutwe. Ipuzhai bena kwenu amba: “Inge mbena kwamba pe anweba pa mvula bantu, abya mumona’mba ne munemeka nyi, inyi ne? Bi ka byo nakonsha kupimpulako pa kuba’mba nemunemekenga?” Itelekainga inge kya kuba mwina kwenu ubena kwamba biji ku muchima. Esekai kulondela byaamba bena kwenu.

Yukai Kuba’mba Mwina Kwenu Kechi uji Byonka byo Muji Ne

Lukatazho: Bantu bamo besongola katataka mu kubula kuyuka balanguluka’mba byaamba Baibolo amba “mubiji umotu” kilumbulula kwikala na ndangulukilo ne byubilo bimo. (Mateo 19:5) Pano bino bukiji bukijitu batana kuba’mba byo balangulukanga kechi ibyo ne. Pa kupitapo moba, kupusenamo kwa milanguluko kwibalengela kutoboka. Ba Linda baambile’mba: “Lupusano lukatampe luji pe atweba ke lwa kuba’mba ba Phil kechi bekala na kijikila byonka byo nguba amiwa ne. Bimye bimo inge nji na kijikila, abo kechi batako muchima ne, kino kindengela kuzhingila mambo kimweka nobe abo kechi bata muchima ku bintu byonka byo nguba amiwa ne.”

Bya Kuba: Iyukai byo muji ne kunemeka bintu byo mwapusenamo na mwina kwenu. Kyakumwenako: Meso enu kechi engila byonka bingila matwi enu ne, pano bino byonse bingijila pamo, onkao mambo mwakonsha kukiluka mukwakwa kwakubula kutanwa mu mapuso. Ba Adrienne baikala mu masongola pa myaka pepi na makumi asatu baambile’mba: “Kikulutu mweno yetu ya bintu kechi ibena kulala mizhilo ya mu Mambo a Lesa ne, amiwa ne bamwatawami tuswisha kulangulukila mwapusana. Twayuka kuba’mba twisongolatu, kechi twi muntu umo ne, onkao mambo kechi tulangulukila mumo ne.

Umvwe mwina kwenu walangulukila mungi nangwa kubila bintu mu jishinda jikwabo, kange mutetu muchima pa byo mubena kukeba ne. Langulukai pa bibena kumvwa mwina kwenu. (Filipai 2:4) Ba Kyle balume ba ba Adrienne baambile’mba: “Javula nkankalwa kuyuka nangwa kwitabizha bifuukula mukazhami pa bintu bimo. Pano mvuluka kuba’mba namutemwa bingi kukila jishinda jo mmwenamo bintu. Umvwe mukazhami wasangalala, ne amiwa ngikala na lusekelo.”

ESEKAI BINO: Nembai mutanchi wa bintu nangwa mashinda mubila bena kwenu bintu mo akijila enu. (Filipai 2:3)

Mushingi ke kintu kimo kilengela masongola kubula kupwa ne kwikala a lusekelo. Ba Linda baambile’mba: “Mushingi ulengela kusekela mu bintu byo uji nabyo ne luzhikijilo mu masongola. Ke kyubilo kyo twafwainwa kwikala nakyo.”

[Tubyambo twa mushi]

ISHIKISHAI AMBA . . .

▪ Nga kupusana kwa jishinda jubilamo bena kwami bintu kulengela byepi bintu kuwama mu kisemi kyetu?

▪ Mambo ka o kyawamina kumvwina mwina kwami inge kya kuba byo abena kukeba kechi bibena kulala mafunde a mu Baibolo ne?