Bintu Bilengela Kisemi Kwikala kya Lusekelo Bya Kupwisha Makatazho

Mulume washikisha’mba: “Nga baana baya pi?”

Mukazhi wakumbula’mba: “Baya ku mashitolo na kupota bya kuvwala.”

Mulume waamba’mba: [Wazhingila keapate ne kupata] “Bya kuvwala bya mutundu ka byo ‘baya na kupota’? Katatakatu papo bapotelenga bivwalo ñondo wapwa, kabiji bakipotatu ne bikwabo!”

Mukazhi wakumbula’mba: [Keekangaizhe, na mambo a kuba kya mukola ku muchima] “Kwajinga selu. Baji kukilomba lūsa ko nji, popo naji kwibaswisha namba yainga.”

Mulume waamba’mba: [Waumatu ipu!] “Kechi nkeba baana babakazhi kwingijisha mali kwa kubula kukimbula ne! Waji kwibaswisha byepi kwa kubula kukimbula ne?”

MAKATAZHO ka bano bamulume ne mukazhi o bafwainwa kupwisha? Kyamwekeshatu patoka kuba’mba mwanamulume uji na kizhingijisha. Nangwa byonkabyo, kyamweka bano bamulume ne mukazhi bapusenamo pa mambo a bwana bwa bene baana babo bo bafwainwa kwikala nabo. Kabiji kyamweka kechi bomvwañana pa kuba bintu ne.

Kafwako masongola abula makatazho ne. Bantu bonse baji mu masongola bekala na makatazho apusana pusana. Kikale awo makatazho akatampe nangwa acheche, kyanema bingi bamulume ne mukazhi kuyuka mwakwiapwishisha. Mambo ka?

Umvwe makatazho keekaletu kwa kubula kwiapwisha, akonsha kwimulengela kubula kumvwañana pakachi kenu. Mfumu wa maana Solomone waambile’mba: “Bya lutobo biji pamo nobe mipingilo ya ku nsakwa.” (Byambo bya Mana 18:19) Mwakonsha kuyuka byepi mwakwisambila umvwe paikala makatazho?

Byonkatu muchima ne mapwapwa byo alengela mashi kwenda bulongo, butemwe ne mushingi nabyo byo bilengela kwikala na lumvwañano mu masongola. (Efisesa 5:33) Umvwe paikala makatazho, butemwe bulengela bamulume ne mukazhi kubula kuvuluka bilubo bya kala ne byo kibakolele ku muchima—ke besambekotu pa lukatazho lo bajimo pa kyokyo kimye. (1 Kolinda 13:4, 5; 1 Petelo 4:8) Bamulume ne mukazhi bepa mushingi baleka mukwabo kwamba biji ku muchima wanji ne kukeba kumvwisha mwatala kyokyo kyaambiwa kechi kutelekatu ne.

Mashinda Ana a Kupwishishamo Makatazho

Langulukai pa ano mashinda ana aji panshi po, ne kumona mafunde a mu Baibolo byo akonsha kwimukwasha kupwisha makatazho mu butemwe kabiji ne mu mushingi.

1. Ikalaiko na kimye kya kwisamba pa lukatazho. “Bintu byonsetu biji na myaka yabyo . . . kuji kimye kya kuzhindaminamo, ne kimye kya kwambilamo.” (Musapwishi 3:1, 7) Byonka byo kyamweshiwa mu lutobo luji kuntendekelo ya kino kibaba, makatazho amo akonsha kulengela muntu kubuka bukaji. Umvwe mwamona’mba ke mubuke bukaji, ikalai nzo nangwa’mba ‘zhindamaipo’—saka mukyangye kuzhingila. Masongola enu akonsha kwikala a kikupu umvwe kemumvwine luno lujimuno lwa mu Baibolo lwaamba’mba: “Kutatula kwa lutobo kwapashañana nobe kupomona kaombe; onkao mambo kilekai, lutobo saka lukyangye kubuka.”—Byambo bya mana 17:14

Nangwa byonkabyo, kuji ne “kimye kya kwambilamo.” Byonka biji nseku, makatazho nao akonsha kuvula umvwe kemwiataletu. Onkao mambo, kechi mwafwainwa kutalapotu pa lukatazho kulanguluka’mba lukapwatu lwine ne. Umvwe mwaimika mwisambo, mweshai mushingi ku mwina kwenu kupichila mu kumonapo kimye kikwabo kyawama kya kukesambilamo lolo lukatazho. Uno mulaye wakonsha kwimukwasha bonse bubiji bwenu kulondela lujimuno lwa mu Baibolo lwa kuba’mba: “Kechi muleke juba jizhike kasa mwazhingila ne.” (Efisesa 4:26) Pano bino, mwafwainwa kubila monka mo mwilayila.

ESEKAI BINO: Monaingapo kimye mulungu ne mulungu kya kwisambilamo makatazho a kisemi. Umvwe mwamona’mba muzhingila bingi pa bimye bimo mukachi ka juba—nabiji umvwe mwafumatu ku nkito nangwa samukyangye kuja—umvwañanai kuba’mba kechi mwafwainwa kwisambanga pa makatazho pa byobyo bimye ne. Salaipo kimye kingi kyawama kyo mwakonsha kubula kuzhingila pa kwisamba pa makatazho.

2. Ambai mulanguluko wenu mu bukishinka kabiji na mushingi. ‘Iambilainga bya bukine anwe bene na bene.’ (Efisesa 4:25) Umvwe muji mu masongola, mulunda nenu wa pa muchima ke mwina kwenu. Onkao mambo, ambainga kine kabiji ne kwamba byo mubena kwiumvwa pa kwisamba na mwina kwenu. Margareta,a waikala mu masongola myaka 26 waambile’mba: “Kimye kyo nakisongwelwetu, nalangulukilenga namba bamwata wami bakayukanga bene byo neumvwa umvwe paikala lukatazho. Naishile kuyuka’mba byo nalangulukilenga kechi ibyo ne. Pano luno, ñamba biji mu milanguluko yami ne byo neumvwa.”

Vulukainga kuba’mba, kikonkwanyi kyenu pa kwisamba pa lukatazho kechi kya kukeba kushinda nkondo nangwa mulwanyi wenu ne, bino ke kya kukeba kuyukisha mukwenu milanguluko yenu byo iji. Pa kuba’mba mube kino bulongo, tongolai lwine lukatazho, kepo mutongole ne kimye kyo lwiya, kabiji mulondolole ne byo lwimulengela kwiumvwa ku muchima. Kya kumwenako, umvwe muzhingila na mambo a busaji bwa mwina kwenu, mwakonsha kwamba na mushingi amba, ‘Umvwe mwafuma ku nkito mushatu bya kuvwala byenu panshi [kimye ne lwine lukatazho], ndanguluka namba kechi mubena kunsanchila pa byo mbena kulama nzubo kwikala ya kipale ne [kulumbulula byo mwiumvwa].’ Apa bino, mutongole na mushingi kintu kyo mwalanguluka’mba kyo kyakonsha kubiwa pa kupwisha lolo lukatazho.

ESEKAI BINO: Pa kuba’mba kimukwasheko kwikala na byonse mu milanguluko saka mukyangye kwamba na mwina kwenu, nembai lukatazho lo mwamona kabiji ne byo mwakonsha kwilupwisha.

3. Telekai ne kuyuka bibena kwiumvwa mwina kwenu. Mwana wa bwanga aye Yakoba wanembele’mba, bena Kilishitu bafwainwa ‘kupelawizha kumvwa, kubanda kwamba, ne kubanda kuba bukaji.’ (Yakoba 1:19) Umvwe muntu wayuka’mba mwina kwanji kechi utako muchima ku byoeumvwa ne, kyakonsha kulengela masongola kubula kwikala a lusekelo. Onkao mambo, kechi mwafwainwa kulengela mwina kwenu kulanguluka’mba mwamulengulula ne!—Mateo 7:12.

Mwanamulume wa jizhina ja Wolfgang waikala mu masongola myaka 35 waambile’mba: “Umvwe tubena kwisamba pa makatazho, ñumvwa bingi bibi ku muchima, kikatakata inge namona namba mukazhami kechi waumvwisha ndangulukilo yami ne.” Dianna naye waikala mu masongola myaka 20 waswile’mba: “Javula nejizhañanya ku bamwata wami namba kechi bakeba kuñumvwa umvwe tubena kwisamba pa makatazho ne.” Mwakonsha kupwisha byepi luno lukatazho?

Kechi mwafwainwa kwibepa’mba mwayuka bibena kulanguluka nangwa kwiumvwa mwina kwenu ne. Mambo a Lesa aamba’mba: ‘Kwilundumika kukolomona lutobo lonka; pakuba baswa kufundwa baji na maana.’ (Byambo bya Mana 13:10) Lekai mwina kwenu naye ambe biji ku muchima wanji kwa kubula kumuchibikizha. Apa bino, pa kuba’mba mumone’mba mwaumvwisha kintu kyaamba mwina kwenu, mulumbulwilai kyokyo kintu kyo mwalanguluka’mba kyokyo aamba, pano bino kechi kwikyamba na kapunyi nangwa na bukaji ne. Lekai mwina kwenu kwimololako umvwe kechi mwaji kumvwisha kintu kyo aamba ne. Pano bino kechi yenu mwafwainwa kulolobwelangatu ne. Itelekainga ne kwilumbulwila poso mwaitabunzhanya kuba’mba bonse bubiji bwenu mwaumvwa ndangulukilo ne ñumvwino yenu pa kyokyo kintu.

Ee kine, kikebewa kwikepesha ne kutekanya pa kuba’mba mumvwishe bibena kwamba mwina kwenu ne kuyuka ndangulukilo yanji. Bino umvwe ke mumweshe mwina kwenu mushingi, naye ukemupa mushingi.—Mateo 7:2; Loma 12:10.

ESEKAI BINO: Umvwe mubena kupituluka mu byaji kwamba mwina kwenu, kange mwibyambetu monka moaji kwibyambila ne. Esekai kulumbulula mo mwaumvwina byaamba mwina kwenu ne byo abena kwiumvwa.—1 Petelo 3:8.

4. Itabunzhanyai mwakwilupwishisha. “Meso abiji maya, mambo babiji bamwenamo bulongo mu mingilo yabo. Mambo inge umo wapona, mukwabo ukamushikula.” (Musapwishi 4:9, 10) Umvwe bamulume ne mukazhi saka bekwasha ne kwingijila pamo, makatazho akakepa.

Ibyo ee kuba’mba Yehoba watongwele mwanamulume kwikala mutwe wa kisemi. (1 Kolinda 11:3; Efisesa 5:23) Bino kwikala mutwe kechi kilumbulula kwikala wakanama ne. Mwanamulume wa maana kechi ulenga mizhilo kwa kubula kulangulukilako mukazhanji ne. David waikala mu masongola myaka 20 waambile’mba, “Ngeseka kukeba kintu kyo twakonsha kuswisha amiwa ne mukazhami kabiji ne mulanguluko ye twakonsha kutundaika.” Mwanamukazhi wa jizhina ja Tanya, waikala mu masongola myaka itanu na ibiji waambile’mba: “Kechi twakebangatu kuyuka ñanyi watamisha ne wabula kutamisha ne. Kimye kimo kwikalatu kupusenamo mu ndangulukilo pa bya kupwisha lukatazho. Natana kuba namba kulangulukilako mukwenu ne kubula kukoselatu pa kintu kyo ukeba kyo kyakonsha kukwasha kupwisha lukatazho.”

ESEKAI BINO: Kwatankenai pamo kupichila mu kunemba bonse bwenu mashinda apusana pusana o mwalanguluka’mba o akonsha kwingijishiwa kupwishishamo makatazho emufikila. Umvwe mwapwisha kunemba mashinda onse o mubalangulukenga, pitulukai mu byo mwanemba ne kwikajikapo jishinda jimo jo mwaitabunzhanya bonse bwenu amba jo ja kupwishishamo makatazho. Apa bino pa kupitapo moba, ikalaipo na kimye kya kumona umvwe ajo jishinda jibena kulondelwa kabiji ne kumona kana jibena kwingila bulongo nyi nangwa ne.

Ingijilainga Pamo, Kechi Kwitolwela Ne

Yesu wapashañenye masongola ku kikonkoji. (Mateo 19:6) Mu moba anji, kikonkoji kyajinga kichi kyo bakimbakanyanga mu nshingo ya banyama babiji kuba’mba bengile mwingilo. Umvwe bano banyama babula kukwatankena pamo, kechi baingilanga bulongo ne, kabiji ne kikonkoji kyakusanga mashingo abo. Umvwe bakwatankena pamo, badonsanga bipe byanema nangwa kujima bujimi.

Byonkabyo, bamulume ne mukazhi babula kwingijila pamo bakonsha kukatazhiwa bingi na kikonkoji kya masongola. Bino inge bafunda kwingijila pamo, bakakonsha kuyuka mwakupwishisha makatazho onse kabiji ne kuba bintu byawama. Mwanamulume umo uji mu masongola a lusekelo wa jizhina ja Kalala waambile’mba, “Pa myaka 25 yo twaikala mu masongola, amiwa ne mukazhami tupwisha makatazho o twikala nao kupichila mu kwisamba kipasu, kwilangulukilako, kulomba bukwasho kwi Yehoba kabiji ne kupichila mu kwingijisha mafunde a mu Baibolo.” Nanchi ne anweba mwakonsha kuba bibye nyi?

ISHIKISHAI ANWE BENE’MBA . . .

▪ Lukatazho ka lo nkebesha kwisambapo na mwina kwami?

▪ Nakonsha kumona byepi’mba naumvwisha bibena kwiumvwa mwina kwami pa luno lukatazho?

▪ Umvwe jonse nkebatu kuba bintu monka monkebela, makatazho ka o nakonsha kuleta?

[Tubyambo twa mushi]