Bya Kufunjisha Baana pe Lesa—Ñanyi Mashinda Engila Bulongo?
“Kabiji bino byambo byo mbena kukukambizha jino juba ja lelo bikekale mu muchima wobe; ne obewa ukebafunjishebyo na mukoyo bana bobe, kabiji ukebiteletelenga byo ukekalanga mu nzubo yobe, nangwa byo ukendanga mu jishinda, nangwa mu kimye kyo ukalalanga ne mu kimye kyo ukabukanga.”—MPITULUKILO YA MU MIZHILO 6:6, 7.
BANSEMI bimye bimo bakonsha kumona nobe mwingilo wa kufunjisha baana wakatazha bingi. Nangwa byonkabyo, kimye kyo babena kukeba bukwasho, bintu byo bebabula ne byo batanga byakonsha kwibavulañanya. Bakilongo ne balunda javula batemwa bukiji bukiji kubulañana bya kuba. Kabiji mabuku, bibaba bya mu magazini ne byambo bya pa Intaneti mutanwa kufundañana kwavula kubula kuyila mumo.
Nangwa byonkabyo, Baibolo upana lujimuno lwawama lwaketekelwa lwingila bulongo ku bansemi pa bintu byo bafwainwa kufunjisha baana ne mashinda a kwibafunjishishamo. Byonka biji byepelo bya mu Baibolo byo twaambapo kala, bansemi bafwainwa kumonapo kimye kya kwisamba na baana babo pe Lesa pa juba pa juba. Mashinda a mu Baibolo ana aambiwapo panshipo akwasha bansemi bavula kufunjisha baana babo pe Lesa.
1. Funjishainga baana benu byo bakonsha kufunjilako ku bilengwa. Mutumwa Paulo wanembele’mba: “Byubilo byanji [Lesa] byamweka patoka kufumatu kimye kyo alengele ntanda, mambo bino byubilo byamwekela mu bintu byo alenga, ko kuba amba bamona bulume bwanji bwa myaka ne kuyuka amba ye Lesa.” (Loma 1:20) Bansemi bakonsha kuba byavula pa kukwasha baana babo kwikala na bulunda bwa kine ne Lesa kupichila mu kwamba pa bilengwa ne kwibakwasha kuyuka bino bilengwa byo bimwesha byubilo bya Lesa.
Yesu waambilenga pa bilengwa pa kufunjisha baana banji ba bwanga. Waambile’mba: “Talai bañonyi; kechi babyala nkunwa, kunowa nangwa kulonga mu matala ne. Pano bino, Shenu wa mwiulu wibajisha. Nanchi anweba kechi mwanema kukila bañonyi nenyi?” (Mateo 6:26) Yesu walumbulwile byubilo biji ne Yehoba bya butemwe ne lusa. Pano bino waubile bintu byavula bingi. Wakwashishe baana banji ba bwanga kulanguluka pe Lesa byo amwesheshe bino byubilo ku baana banji.
Mfumu wa maana Solomone waambile pa maana Lesa o apa tuzhengekene kabiji waingijishe tuno tuzhengekene kwamba lufunjisho lwanema lo twakonsha kufunjilako. Wanembele’mba: “Obewa nkope yanga, ukatale kazhengekene, ulanguluke mo kobila, wikale na mana. Ako nangwa kechi kaji na mfumu ne, nangwa na kapitao ne, nangwa na mukulumpe ne, kamwena jimo kajo kako mayoo, ne kukonkenya jimo bya kuja byako mu kimye kyo banowa.” (Byambo bya Mana 6:6-8) Jino ke jishinda jawama bingi kufunjishishamo baana kwikala na bikonkwanyi byanema ne kwingijisha bulume bwetu kwibifikizha!
Bansemi bakonsha kwikala na busendwe bwa kufunjisha byonka byajinga Yesu ne Solomone kupichila mu kuba bino: (1) Kwipuzha baana babo bijimwa ne banyama bo batemwa. (2) Kufunda byavula pa byobyo bijimwa ne banyama. (3) Kumonapo mafunjisho o bakonsha kufunjilako pe Lesa ku bino bilengwa.
2. Ikalai byonka byajinga Yesu na bantu bo afunjishanga. Kafwako muntu nangwa umo wafunjishenga bintu byanema byonka byajinga Yesu ne. Pano bino, waingijishe kimye kyabaya kwipuzha bantu mepuzho. Wakebeshanga bingi kuyuka byalangulukanga bantu bo afunjishanga ne byo beumvwanga. (Mateo 17:24, 25; Mako 8:27-29) Mu jishinda jimotu, bansemi baji na bintu byanema bingi byo bakonsha kufunjisha baana babo. Nangwa byonkabyo, pa kuba’mba bafunjishe bulongo bafwainwa kulondela byaubanga Yesu ne kutundaika baana babo kwamba biji ku muchima saka bakasuluka.
Pano ibyepi inge kya kuba baana bamwesha byubilo byatama nangwa kubula kufunda bukiji mafunjisho amo anema? Langulukai pa jishinda Yesu jo afunjishishangamo batumwa. Bimye bimo bepachikanga ne kukankalwa kuyuka bukiji buneme bwa kwikala bekepesha. Nangwa byonkabyo, Yesu wibatekenyanga ne kwambapo javula pa kwikepesha. (Mako 9:33, 34; Luka 9:46-48; 22:24, 25) Bansemi balondela byaubanga Yesu pa kufunjisha batekanya pa kololako baana babo kabiji inge kekikebewe, babwezhapo bintu bimo kufika baana babo bebikwatankanya ne kuyuka buneme bwabyo.a
3. Bafunjishainga kupichila mu byubilo byenu. Bansemi bakonsha kuba bulongo inge ke bomvwine lujimuno lwapaine mutumwa Paulo ku bena Kilishitu bajinga mu Loma. Wibanembejile’mba: “Byonkabyo, obewa ufunjisha mukwenu, nanchi kechi wifunjisha obe mwine nenyi? Obewa usapwila amba, “Kwiba ne,” nanchi wiba nyi?”—Loma 2:21.
Luno lujimuno lwanema bingi mambo baana bakeba kuba bintu byuba bansemi kukila byo bamba. Javula bansemi boba byo bafunjisha balengela baana babo kumvwina byo bebafunjisha.
4. Tendekai kufunjisha mwanenu saka akiji mwanyike. Timoti waendanga na mutumwa Paulo mu bumishonale, bamutakaikile bingi mu kimasamasa mo aikalanga. (Byubilo 16:1, 2) Kintu kimo kyalengejile ke kya kuba’mba ‘kufumatu kimye kyo ajinga lukeke’ bamufunjishe “binembelo byazhila.” Bainanji Timoti ne bankambo yanji kechi bamutangilangatu Binembelo ne, bino bamukwashishe ne kulanguluka pa bukine bwajinga mu bino binembelo.—2 Timoti 1:5; 3:14, 15.
Ko Mwakonsha Kutana Bukwasho
Bakamonyi ba kwa Yehoba banemba mabuku alumbulula Baibolo avula anembelwatu kukwasha bansemi byo bakonsha kufunjisha baana babo bukine pe Lesa. Amo nao beanembelatu kukwasha baana babacheche. Akwabo akonsha kukwasha bansemi ne baana babo bakyanyike kwisamba saka bakasuluka.b
Bansemi saka bakyangye kufunjisha baana pe Lesa, bafwainwa kuyuka mikumbu ya mepuzho amo akosa akonsha kwipuzha baana. Kyakumwenako, mwakonsha kukumbula byepi mepuzho nabiji a kuba’mba: Mambo ka Lesa o aswishisha buyanji? Lesa wakebelenga’mba pano pa ntanda pekale byepi? Bafu baji pi? Bakamonyi ba kwa Yehoba bakonsha kutemwa kwimukwasha kuyuka mikumbu ya ano mepuzho ne akwabotu pa kuba’mba anweba ne kisemi kyenu mufwenye kwipi ne Lesa.—Yakoba 4:8.
[Tubyambo twa mushi]
a Kyambo kya Kihebelu kyatuntululwa amba “ukebafunjishebyo na mukoyo” mu Mpitulukilo ya mu mizhilo 6:7 kilumbulula kubwezhabwezhapo kishinka.
b Ku baana babacheche, bansemi bakonsha kwingijisha buku wa Fundai ku Mufunjishi Wayukisha, waamba pa mafunjisho a kwa Yesu Kilishitu nangwa buku wa Buku Wami wa Mashimikila a mu Baibolo, walumbulula mafunjisho anema a mu Baibolo mu byambo byapela kumvwa. Ku bakyanyike, bansemi bakonsha kwingijisha buku wa Questions Young People Ask—Answers That Work, Volyumu 1 ne 2.