BUTALA BWA MABUKU BWA PA INTANETI
Kyamba kya Usopa
BUTALA BWA PA INTANETI
Kikaonde
Pa kukebela
  • Bisopelo
  • BAIBOLO
  • MABUKU
  • KUPWILA
  • w08 5/15 pp. 7-11
  • Ubainga Byawama

Vidyo ufwamo.

Yakana kushinkuka.

  • Ubainga Byawama
  • Kyamba kya Usopa—2008
  • Tumitwe tucheche
  • Byambo Bipashako
  • “Temwai Balwanyi Benu”
  • Mambo ka a Kulekelako Mambo?
  • “Kuzhachisha Bakwenu Ne”
  • Byo Twafwainwa Kubilanga Bakwetu Byawama
  • Ubilainga Bakwenu Byawama Kimye Kyonse
  • Jashi ja pa Mutumba Jaya Nkuwa jo Aambile
    Muntu Waya Nkuwa Wajingako Pano pa Ntanda
  • Jashi Jaya Nkuwa Jo Aambile Pa Mutumba
    Yesu Ye Jishinda, Bukine Ne Bumi
  • Pa bya Kwikala na Bantu
    Kyamba kya Usopa—2008
  • Ilekelaingako Mambo
    Kyamba kya Usopa—2012
Monai Bikwabo
Kyamba kya Usopa—2008
w08 5/15 pp. 7-11

Ubainga Byawama

‘Ubainga byawama.’—LUKA 6:35. (NW)

1, 2. Mambo ka o kyakatezha kubila bakwetu byawama?

KYAKATAZHA bingi kubila bakwenu byawama. Bantu bo tumwesha butemwe abo kechi bakonsha kwitutemwa ne. Nangwa kya kuba twibikako bingi kukwasha bantu kupichila mu kwibasapwila “mambo awama a lukumo lwa Lesa wa bibusa” ne Mwananji, bakonsha kukana nangwatu kubula kumwesha lusanchilo. (1 Timo. 1:11) Bakwabo bemwesha bene amba “bo balwanyi ba kichi kya lumanamo kya kwa Kilishitu.” (Fili. 3:18, NW) Byo tuji bena Kilishitu twafwainwa kuba byepi na bano bantu?

2 Yesu Kilishitu waambijile baana banji ba bwanga amba: ‘Temwainga balwanyi benu, ne kwibobila byawama.’ (Luka 6:35) Twayai tukisambe bulongo pa luno lujimuno. Kabiji tusakufunda ne pa bishinka bikwabo Yesu byo aambilepo pa byo twafwainwa kubila bakwetu byawama.

“Temwai Balwanyi Benu”

3. (a) Mu byambo byenu, ambaipo pacheche pa byambo bya kwa Yesu byanembwa pa Mateo 5:43-45. (b) Ñanyi mulanguluko wajinga na bantangi ba bupopweshi bwa Bayudea ba mu myaka kitota kitanshi kutazha ku Bayudea ne ku babujile Bayudea?

3 Mu Jashi janji ja pa Mutumba jaya nkuwa, Yesu waambijile bantu bamutelekelenga kutemwa balwanyi babo ne kulombelako bebapata. (Tangai Mateo 5:43-45.) Bashinkilwepo pa jino jashi bajinga Bayudea bayukile mukambizho wa Lesa wa kuba’mba: “Kechi ukashinkanye ne, nangwa kwikala na mfika na balongo bobe ne; pakuba ukatemwe mukwenu pamo byonka byo witemwa obe mwine.” (Levi 19:18) Bantangi ba bupopweshi bwa Bayudea ba mu myaka kitota kitanshi balangulukilenga’mba Bayudea bo bajingatu ‘balongo babo’ kabiji bo ‘bakwabo.’ Mizhilo ya kwa Mosesa yaambile’mba bena Isalela bafwainwe kwipatula ku mikoka ikwabo, pano baishile kwikala na mulanguluko wa kuba’mba bonse babujile kwikala Bayudea bajinga balwanyi babo ne kwibashikwa.

4. Baana ba bwanga ba kwa Yesu bamwesheshe ñanyi byubilo ku balwanyi babo?

4 Kupusanako na byo balangulukilenga, Yesu aye waambile’mba: “Sa mwibatemwa balwanyi benu ne kwibalombela bemupata.” (Mat. 5:44) Baana banji ba bwanga bafwainwe kutemwa bonse bebapachile. Kwesakana na Mambo awama anembelwe na Luka, Yesu waambile’mba: “Amiwa nemwambila anweba mumvwa, namba, Temwai balwanyi benu, mwibobilenga byawama aba bemushikwa, mwibapeshenga abo bemufinga, kabiji mwibalombelenga aba bemumanyika.” (Luka 6:27, 28) Byonka byajinga bantu ba mu myaka kitota kitanshi baubilenga bintu byafunjishenga Yesu, ne atweba ‘twibobila byawama aba betushikwa’ kupichila mu kwibamwesha bibusa. ‘Tupesha betufinga’ byo twamba kwi abo mu jishinda jawama. Kabiji ‘twibalombela aba betumanyika’ ku mubiji nangwa kwitunena mwenga. Ino milombelo imwesha kuba’mba twatemwa balwanyi betu mambo tubena kulomba amba Yehoba akonshe kulengela betumanyika kupimpula michima ne byubilo byabo pa kuba’mba betabilwe kwi Yehoba.

5, 6. Mambo ka o twafwainwa kutemenwa balwanyi betu?

5 Mambo ka o tumweshesha butemwe ku balwanyi betu? Yesu waambile’mba: ‘Namba mwikale baana ba Shenu wa mwiulu.’ (Mat. 5:45) Umvwe twaumvwina luno lujimuno, twikala ‘baana’ ba Lesa mu jishinda ja kuba’mba tumulonda Yehoba “aye uselesha juba janji ku babi ne ku bawama pamo; ne kunokesha mvula pa baoloka ne pa babula koloka pamo.” Kwesakana na byaamba jishimikila ja kwa Luka, Lesa “wibobila lusa babula kusanta ne babi.”—Luka 6:35.

6 Byo aambile pa ene mambo o kyanemena baana banji ba bwanga ‘kutemwanga balwanyi babo,’ Yesu waambile’mba: ‘Umvwe mwibatemwa bemutemwa, mumwenamo ñanyi mfweto? Basonkeshi nabo kechi boba byonkabyo nenyi? Kabiji umvwe mwibemuna balongo benu bonka, po mwakijila bakwabo po pa ka? Bangetila nabo kechi boba byonkabyo nenyi?’ (Mat. 5:46, 47) Umvwe saka tutemwatu bonka betutemwa kechi tukamwenamo ‘mfweto’ nangwa bibusa bya Lesa ne. Nangwatu basonkeshi bo balengulwile nabo bamwesheshenga butemwe ku bantu bebatemenwe.—Luka 5:30; 7:34.

7. Mambo ka kyo twakonshesha kubula kukijila bantu bakwabo umvwe saka twimunatu “balongo” betu kwapwa?

7 Lwimu lwa Bayudea lwavwangilemo kwamba kyambo kya “mutende.” (Mito. 19:20; Yoa. 20:19) Kino kyalumbulwilenga mwine muntu ye babena kwimuna byo aji, kabiji inge kya kuba wakosa bulongo. Umvwe saka twimunatu “balongo” betu bonka kwapwa, kuba ‘twakila bakwabo’ bantu ne. Byonka byaambilepo Yesu nangwatu ‘bangetila’ nabo baubanga kintutu kimo.

8. Yesu watundaikilenga bantu bamutelekelenga kuba ka byo aambile’mba: ‘Mwikale balumbuluka’?

8 Bundengamambo bo twaswana bwalengejile baana ba bwanga ba kwa Kilishitu kubula kwikala balumbuluka. (Loma 5:12) Yesu wapezhezheko jashi janji na byambo bya kuba’mba: “Byonkabyo mwikale balumbuluka, byonka byo alumbuluka Shenu wa mwiulu.” (Mat. 5:48) Watundaikilenga banteleki banji kulonda Yehoba ‘Shabo wa mwiulu,’ kupichila mu kutwajijila na kumwesha butemwe bwabo ku balwanyi babo. Ne atweba byo byo twafwainwa kubanga.

Mambo ka a Kulekelako Mambo?

9. Byambo bya kuba’mba: ‘Mwitulekeleko mambo etu’ byatala mwepi?

9 Tutwajijila na kuba byawama umvwe saka tubila lusa muntu witulenga mambo. Lulombelo lwa kwa Yesu lwavwangamo ne byambo bya kuba’mba: “Kwitulekelako mambo etu, byonka byo twibalekela betulenga mambo.” (Mat. 6:12) Mambo awama a kwa Luka amwesha’mba “mambo” o aambilengapo Yesu pano ke bundengamambo. Aamba’mba: ‘Mwitulekeleko mambo etu, mambo atwe bene twibalekela bonse betulenga mambo.’—Luka 11:4.

10. Twakonsha kulonda byepi Lesa pa mambo a kulekelako bakwetu mambo?

10 Twafwainwa kulondanga Lesa ulekelako mambo bandengamambo balapila. Mutumwa Paulo wanembele’mba: “Kasa mwiubila lusa anwe bene na bene, mwikale ba michima yanekena, ne kwilekela mambo anwe bene na bene, byonka byo emulekejile mambo aye Lesa mwi Kilishitu.” (Efi. 4:32) Nyimbi wa masalamo Davida waimbile’mba: ‘Yehoba ye wa lusa ne wa bupe, Ubanda kuzhingila, ye wa lusa lwavujisha. . . . Kechi witubila monka mwafwainwa mambo etu ne, nangwa kwitufweta monka mwayila bibi byetu ne. . . . Monka mwalepela kufuma ku musela ne kufika ku muzhika, mo monka mo aabenya mizhilulwila yetu ne atweba. Shabo monka mo ebobila lusa baana banji, mo monka ne Yehoba naye wibobila lusa bamwakamwa. Mambo aye wayuka mibiji yetu byo iji; Aye uvuluka’mba, bo ba lukungu.’—Sala. 103:8-14.

11. Lesa ulekelako mambo a bañanyi?

11 Bantu bakonshatu kulekelwa mambo na Lesa umvwe nabo balekelako mambo boba bebalenga mambo. (Mako 11:25) Yesu waambilepo pa kino kishinka amba: “Mambo umvwe mwibalekelako bantu mambo abo, ne Shenu wa mwiulu naye ukemulekelako ne mambo enu pamo. Kabiji umvwe kechi mwibalekelako bantu mambo abo ne, ne Shenu wa mwiulu naye kechi ukemulekela mambo enu ne.” (Mat. 6:14, 15) Ee, Lesa ulekelakotu mambo boba balekelako bakwabo mambo abo. Kabiji jishinda jimo ja kubilangamo byawama ke kulondela lujimuno lwa kwa Paulo lwa kuba’mba: “Monka mo emulekejile mambo Nkambo, mo monka mo mubilanga ne anweba.”—Kolo. 3:13.

“Kuzhachisha Bakwenu Ne”

12. Ñanyi lujimuno Yesu lo aambilepo pa kuzhachisha bakwetu?

12 Jishinda jikwabo ja kubilamo bakwetu byawama jaambiwepo mu Jashi ja pa Mutumba Yesu byo aambijile batelekelengako amba kange muzhachishenga bakwenu ne, kabiji waingijishe kya kumwenako kyawama kulumbulula kino kishinka. (Tangai Mateo 7:1-5.) Twayai twisambe mo atazhizhe Yesu pa kwamba’mba: “Kuzhachisha bakwenu ne.”

13. Aba bamutelekelenga Yesu bafwainwe byepi ‘kulekelako mambo’ bakwabo?

13 Mambo awama a kwa Mateo aambapo byambo bya kwa Yesu amba: “Ke kuzhachisha bakwenu ne, kuchina’mba, nenuwa mwakazhatwa.” (Mat. 7:1) Kwesakana na byambo bya kwa Luka, Yesu waambile’mba: “Kechi muchibe mambo ne, ne anweba kechi mukachibilwao ne: kabiji kechi muzhachishe ne, ne anweba kechi mukazhatwe ne: muleke mambo, ne anweba mukalekelwao.” (Luka 6:37) Bafaliseo ba mu myaka kitota kitanshi bazhachishenga bakwabo bino kechi baubilenga bino mwayijile binembelo ne. Bonse batelekelenga kwi Yesu bajinga na bino byubilo bafwainwe kuleka “kuzhachisha bakwabo.” Bafwainwe ‘kulekelako mambo’ bakwabo. Mutumwa Paulo wapaine lujimuno lwipashako pa mambo a kulekela mambo kwesakana na byonka byo kyaambiwapo kala.

14. Baana ba bwanga ba kwa Yesu byo balekejileko bakwabo mambo, balengejile bantu nabo kuba ka?

14 Baana ba bwanga ba kwa Yesu byo balekejilengako bantu mambo, balengejile bantu nabo kutatula kulekelako bakwabo mambo abo. Yesu waambile’mba: “Monka mo muzhachisha bakwenu, nenuwa bakemuzhachisha monka: ne kyo mupiminamo bakwenu, nenuwa mukapiminwa monka.” (Mat. 7:2) Bintu byo tubila bakwetu, ne kunowa byo byo tukanowa.—Nga. 6:7.

15. Yesu wamwesheshe byepi kuba’mba kyatama kulengulula bakwetu?

15 Vulukai kuba’mba pa kuba’mba amweshe byo kyatamine kwamba pa bilubo bya bantu, Yesu waambile’mba: “Kabiji mambo ka o mutajila kakibalabala kaji mu jiso ja mulongo wobe, kabiji kechi ulanguluka mwamba uji mu jiso jobe obe mwine ne? Nangwa usakumwambila byepi mulongo wobe’mba, Leka nkufumye kakibalabala kaji mu jiso jobe; kabiji mwamba uji mu jiso jobe obe mwine?” (Mat. 7:3, 4) Muntu watemwa kulengulula mukwabo umona kantu kacheche mu “jiso” ja mulongo wanji. Muntu ulengulula bakwabo wamba’mba mulongo wanji kechi ulanguluka bulongo ne. Nangwa kya kuba’mba luno lukatazho luchechetu lwauba nobe kakibalabala, wipana ‘kufumya kakibalabala.’ Wipana kukwasha mulongo wanji amba alangulukenga bulongo.

16. Mambo ka o kyakonsheka kwambiwa amba Bafaliseo bajinga na “mwamba” mu jiso jabo?

16 Kikatakata bantangi ba Bayudea balengulwilenga bingi bakwabo. Kya kumwenako: Mwanamulume wabulanga kumona ye babukile kwi Kilishitu byo aambile’mba Yesu wafumine kwi Lesa, Bafaliseo bazhingijile ne kukumbula’mba: ‘Obewa wasemenwetu mu mambo, kabiji witufunjisha atweba nyi?’ (Yoa. 9:30-34) Kino kyamweshatu patoka kuba’mba Bafaliseo kechi balangulukilenga bulongo ku mupashi ne, bajinga na “mwamba” mu jiso kya kuba bakankelwenga ne kumona bulongo. Onkao mambo, Yesu waambile’mba: “Obewa kamfutumfutu, sambila kufumya mwamba uji mu jiso jobe obe mwine; bino umone bulongo kufumya kakibalabala kaji mu jiso ja mulongo wobe.” (Mat. 7:5; Luka 6:42) Umvwe tukeba kubilanga byawama bakwetu, kechi twafwainwa kwibalengululanga ne, kabiji kimye kyonse kechi kukebanga tubilubo twauba nobe tubibalabala mu jiso ja mulongo wetu ne. Twafwainwa kuyuka’mba twibambulwakoloka, ne onkao mambo kechi twafwainwa kulengululanga bakwetu ba mu lwitabilo ne.

Byo Twafwainwa Kubilanga Bakwetu Byawama

17. Kwesakana na Mateo 7:12, bi ka byo twafwainwa kubilanga bakwetu?

17 Mu Jashi ja pa Mutumba, Yesu waambile’mba Lesa uji na muchima wa bunsemi ye amwesha ku bakalume banji pa kukumbula milombelo yabo. (Tangai Mateo 7:7-12.) Kyawama bingi kuba’mba Yesu waambilepo pa uno muzhilo wawama amba: “Byonkabyo, bintu byonse byo musaka’mba, bantu betubile, ne anweba sa mwibobila byonkabya.” (Mat. 7:12) Umvwe saka tubila bakwetu byawama mu jino jishinda, po po tukekala baana ba bwanga bakine ba kwa Yesu Kilishitu.

18. “Mizhilo” imwesha byepi kuba’mba twafwainwa kubilanga bakwetu byonka byo tusaka’mba betubile?

18 Panyuma ya kwamba’mba twafwainwa kubilanga bakwetu byonka byo tusaka’mba betubile, Yesu wanungilepo’mba: “Mambo muno mo mwayila mabuku a Mizhilo ne a Bangauzhi ba Lesa.” Umvwe saka tubila bakwetu byawama monka mwaambijile Yesu, kimwesha’mba tubena kwingijila monka mwayila “Mizhilo,” ko kuba’mba byambo byanembwa mu mabuku a mu Baibolo, kutendeka na buku wa Ntendekelo kufika ku buku wa Mpitulukilo ya mu Mizhilo. Ano mabuku kechi aambatu pa nkebelo ya Yehoba ya kunengezha lukunwa ukafumyapo bubi kyapwa ne, bino aamba ne pa Muzhilo Lesa ye apele bena Isalela kupichila mwi Mosesa mu 1513 B.C.E. (Nte. 3:15) Muzhilo waambapo amba bena Isalela bafwainwe kwikala na byubilo byawama, kechi bakebewenga kwikala na misalululo ne, kabiji bafwainwe ne kuba byawama ku bayanji ne benyi baikajilenga mu ntanda yabo.—Levi 19:9, 10, 15, 34.

19. Nanchi “Bangauzhi” bamwesha byepi kuba’mba twafwainwa kubanga byawama?

19 Yesu byo aambilenga pa “Bangauzhi,” waambilenga pa mabuku a bungauzhi a mu Binembelo bya Kihebelu. Mo muji bungauzhi bwa Bumesiasa bwafikizhiwe mwi Kilishitu. Binembelo bya uno mutundu bimwesha’mba Lesa upesha bantu banji umvwe saka boba byaoloka ne kubila bakwabo byawama. Kya kumwenako, bungauzhi bwa kwa Isaya bwajimwineko bena Isalela amba: ‘Yehoba waamba bino amba: Chibilai mambo monka mo aolokela ne kuba byaoloka. . . . Ye mwine wa lusekelo awa muntu uba kino kintu kya kuteshako muchima wanji mu . . . kukanya kuboko kwanji kuba byatama.’ (Isa. 56:1, 2) Ee, Lesa waketekela bantu banji kutwajijila kuba byawama.

Ubilainga Bakwenu Byawama Kimye Kyonse

20, 21. Nanchi bantu baubilepo byepi byo baumvwine Jashi ja pa Mutumba ja kwa Yesu, kabiji mambo ka o mwafwainwa kulangulukangapo pa jino jashi?

20 Twisambakotu bishinka bicheche pa bishinka byanema byaambilepo Yesu mu Jashi janji jikatampe ja pa Mutumba. Nangwa byonkabyo, twaumvwa byaubile bantu batelekelenga ku byo aambile pa kyokya kimye. Baibolo waamba’mba: “Ponkapo, Yesu byo apwishishe kwamba bino, mabumba akuminye mo afunjishenga: mambo wibafunjishenga pamo [nobe] wa lūsa, kechi pamo [nobe] banembeshi babo ne.”—Mat. 7:28, 29.

21 Kwakubula nangwa kuzhinaukatu ne, Yesu Kilishitu ye waambijilwe jimo amba ‘Upana maana Wa kukumya.’ (Isa. 9:6) Jashi ja pa Mutumba jimwesha maana awama a kwa Yesu a kumona bintu byonka Shanji byo ebimona. Kununga pa bishinka byo twisambapo kala, aja jashi jaamba bingi pa kwikala balusekelo, bya kuchinuzhuka byubilo byatama, byo twafwainwa kubanga byaoloka, byo twafwainwa kuba pa kuba’mba tukeyowe bwikalo bwawama kulutwe na lwendo, ne bintutu bikwabo. Nga mambo ka a kubula kulomba ne kutanga jibiji bulongo Mateo kitango 5 kufika ku kitango 7? Langulukainga pa luno lufunjisho lwa kwa Yesu lwa kukumya lujimo. Ingijishainga mu bwikalo bwenu bintu byaambile Kilishitu mu Jashi janji ja pa Mutumba. Po po mukatokesha Yehoba pa muchima, kubila bakwenu byawama, ne kutwajijila na kuba byawama.

Musakukumbula’mba Ka?

• Twafwainwa kwibobila ka balwanyi betu?

• Mambo ka o twafwainwa kulekelangako bakwetu mambo?

• Yesu waambilepo byepi pa mambo a kuzhachisha bantu?

• Kwesakana na Mateo 7:12, twafwainwa kubanga ka ku bantu?

[Mabulañano pa peja 10]

Nanchi mwayuka Yesu kyo aambijile’mba: “Kuzhachisha bakwenu” nenyi?

[Kipikichala pa peja 8]

Mambo ka kyo twafwainwa kulombelako betumanyika?

[Kipikichala pa peja 10]

Nanchi kimye kyonse mubila bakwenu byonka byo musaka’mba bemubile nyi?

    Mabuku a mu Kikaonde (1992-2025)
    Shinkai
    Shinkulai
    • Kikaonde
    • Tuminaiko Bakwenu
    • Byo Mukeba
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Shinkulai
    Tuminaiko Bakwenu