Kwashai Mwanenu Kuchinchika Bulanda

MUSHITOLO mo bapotesha mabuku, inetu wafichishiwe ku muchima waambijile upoteshamo amba: “Shitolo wayulatu paa na mabuku, pano bino kafwamo nangwa buku umo wakukwashishamo mwanami ne!” Uno inetu wakebejilenga mwananji bukwasho bwa kuchinchika bulanda na mambo a kufwisha mulongo wabo wamulume.

Kijikila kya uno inetu kyajingatu bulongo. Byo kiletapo binyenge bikatampe ku mwana mucheche umvwe wamona muntu ye atemwa wafwa! Baana boba bingi bulongo na lutangijilo lwa bansemi babo, pano bino lufu lwakonsha kuzhimañanya muntu mwanenu ye atemwa. Byo muji bansemi, mwakonsha kukwasha byepi mwanenu umvwe mulongo wenu uji pepi kufwa nangwa umvwe wafwa kala?

Ibyo kuba’mba, umvwe mulongo wenu wafwa kyakonsha kwimukatazha bingi mu milanguluko, mwakonsha ne kutendeka kulanguluka’mba kyapwa mwashalapotu. Nangwa byonkabyo, mwafwainwa kuvuluka’mba mwanenu ukeba bukwasho bwenu. Buku wanengezhiwe na kipatela kya mu kyalo kya mu Minnesota, U.S.A. waambile’mba, “Baana babacheche kechi bomvwisha bantu bavula byo bamba pa mambo a lufu ne, pano bino umvwe mwabula kwibabula bakonsha kukaulapotu bwishi.” Watwajijila’mba: “Baana bakebewa bingi kwibabula bishinka.” Onkao mambo, kyawama kulumbulwila baana benu bishinka, kwesakana na bimino byabo. Kuba bino kechi kyapela ne, mambo baana bapusana bingi mu ñumvwino ya bintu.—1 Kolinda 13:11.

Bya Kulumbulula Lufu

Bapesapesa bamo baambile’mba umvwe mubena kwisamba na mwana pa mambo a lufu, bansemi bafwainwa kujimuka bingi pa kwingijisha byambo nabiji “balaala tulo,” “baeleka” nangwa’mba “bafumapo.” Kwingijisha byambo bya uno mutundu kwa kubula kwibilumbulula bulongo ku mwana, kwakonsha kumuvulañanyatu. Ee ibyo kuba’mba, ne Yesu waingijishe kulaala tulo mu bukishimpi ku bantu bafwa. Vulukai kuba’mba, aye kechi wisambilenga na baana babacheche ne. Wikilumbulwile kino kishimpi. Yesu waambijile baana banji ba bwanga amba: “Mukwetu Lazalasa walala tulo.” Nangwa kya kuba baana banji ba bwanga bajinga bakulumpe, balangulukilenga’mba “Yesu ubena kwamba pa tulo twa kukokoloka.” “Ponkapo Yesu wibambijile bulongo amba: Lazalasa wafwa.” (Yoano 11:11-14) Umvwe bakulumpe kibakatezhe kumvwisha, baana betu kyakonsha ne kukilamo!

Banembi abo ba Mary Ann Emswiler ne James P, baambile’mba: “Nsemi wakonsha kwingijisha byambo byapela kulumbulwilamo lufu ku mwananji. Bino kuba bino kwakonsha kulengela mwana kwikala na lubazhibazhi ne moyo.” Kya kumwenako, kubulatu mwana mucheche amba mulongo wanji walaala tulo kwakonsha kumulengela kwikala na moyo wa kuba’mba umvwe naye waya na kulaala kechi usakukabuka jibiji ne. Umvwe mwamubula’mba “bafumapo” mwana wakonsha kwiumvwa’mba bamubomboka nangwa bamunyema.

Pa kulumbulula lufu ku mwana byo luji, bansemi bavula bekitana’mba mwana wakonsha kumvwatu byambo byapela, bya kubula kupita mu mbaji. (1 Kolinda 14:9) Bapesapesa bekitana kuba’mba kyawama kutundaika mwana kushikisha mepuzho ne kwiambila biji ku muchima wanji. Kwisambanga na baana kimye kyonse kwakonsha kwimukwasha kufumya mwiabo ndangulukilo yatama pa mambo a lufu.

Lutangijilo lwa Kine

Mu kimye kya kujila, mwanenu ukakebanga lutangijilo, bukwasho ne mikumbu kwi anweba. Mwakonsha kutana kwepi byambo bya kine byaamba pa uno mutwe wa lufu? Bantu bavula batana’mba Baibolo yo ipana lutangijilo lwa kine, bukwasho ne luketekelo. Mambo waamba byatendekele lufu, biji bafu ne luketekelo lwa bantu bafwa. Bukine bwa kuba’mba “bafu kafwako kyo bayuka ne” bwakonsha kukwasha mwanenu kuyuka’mba mulongo wanji wafwa kechi ubena kuyanda ne. (Musapwishi 9:5) Kunungapo, mu Baibolo, Lesa witupa luketekelo lwa kukamona jibiji mu paladisa panopantanda balongo betu bafwa.—Yoano 5:28, 29.

Umvwe saka mwingijisha Binembelo Byazhila, mwakonsha kukwasha mwanenu kuyuka’mba Baibolo upana lutangijilo lwa kine ne lutekenesho mu bimye bya malwa. Kabiji, mwanenu ukamona’mba byo muji bansemi mwaketekela mu Mambo a Lesa kwimutangijila mu bintu byanema bya mu bwikalo.—Byambo bya Mana 22:6; 2 Timoti 3:15.

Mepuzho Enu Akumbulwa

Pa kukwasha mwanenu bya kuba umvwe mulongo wenu wafwa, wakonsha kwimwipuzha mepuzho akonsha kwimushinkisha bulaka. Mwakonsha kuba byepi?a Twayai tubalaulepo mepuzho amo akonsha kwipuzhiwa.

• Nanchi nafwainwa kumufya mwanami bulanda bonji nabo nyi? Kijitu bulongo kukeba kuzhikijila mwanenu. Nanchi kyatama mwanenu kuyuka’mba muji na bulanda nyi? Bansemi bavula bamona’mba kyawama bingi kwikala bakishinka ne kubula baana babo bulanda bo baji nabo. Bamo besamba na baana babo bya kumwenako bya mu Baibolo bya bantu bajinga na bulanda. Kya kumwenako, Yesu wajijile mipolo kimye mulunda nanji Lazalasa kyo afwile. Yesu kechi wafile bulanda bwanji ne.—Yoano 11:35.

• Nanchi mwanami wamucheche wafwainwa kutanwa ku kijilo nangwa kuya ku manda nyi? Umvwe usakutanwako, kyakonsha kuwama kumubujila jimo bisakubiwangako ne ene mambo o bisakwikela byobyo. Pano bino, kimye kimo bansemi bakonsha kukanya baana babo kutanwako ku bintu bimo byubiwa pa kijilo. Baana batanwa ku bijilo bya Bakamonyi ba kwa Yehoba bakonsha kumwenamo pakatampe bingi ku jashi ja kijilo jaambiwa kufuma mu Baibolo. Kunungapo, “lusa” ne butemwe bwa bonse batanwako bwakonsha kwibatekenesha bingi baana babacheche.—Loma 12:10, 15; Yoano 13:34, 35.

• Abya nafwainwa kwamba ku mwanami pa mambo a mulongo wafwa nyi? Bapesapesa bamo baambile’mba umvwe mwaleka kwamba pa uno mutwe, mwanenu wakonsha kulanguluka’mba mubena kumufya pa mambo a muntu wafwa nangwa kampe mubena kukeba’mba alubeko yewo muntu. Munembeshi aye Julia Rathkey waambile’mba: “Kyanema bingi kukwasha mwana kuvulukanga yewo muntu kuba’mba abule kwikala na moyo.” Kwamba saka mwakasuluka pa mambo a muntu wafwa, ne kwamba pa bintu byawama byo aubanga mu bwikalo bwanji, kwakonsha kwibakwasha bingi baana mu bimye bya bulanda. Bansemi Bakamonyi batekenesha baana babo na luketekelo lwa mu Baibolo pa mambo a lusanguko mu paladisa panopantanda, amo bikola ne lufu byonse mo bikabula kwikala.—Lumwekesho 21:4.

• Nakonsha kukwasha byepi mwanami umvwe ubena kujila? Mu bimye bya bulanda, mwanenu wakonsha ne kukwachiwa ku kikola. Mwana wakonsha kuzhingila nangwa kukatazhiwa ku muchima na mambo a kwiumvwa wabula kuzhikijilwa kabiji ne kulefulwa. Kechi mwafwainwa kukumya ne, umvwe mwanenu keezhachishe, kubatu monka emukwachila, nangwa kukizhamo kwakamwa nangwatu kubela. Mwakonsha kukwasha byepi mwanenu wazhingila? Kange mulengele mwanenu kwiumvwa’mba kechi mwamuta muchima ne. Onkao mambo mutai muchima. Kechi mu mulengulule na mambo a lufu byo lwa mukozha ku muchima ne. Mutekeneshainga kimye kyonse ne kumutundaika ne kwambanga nanji pa bibena kumukatazha. Mwakonsha kukosesha luketekelo lwa mwanenu—ne lwenu pamo—kupichila “mu bukwasho bwa binembelo.”—Loma 15:4.

• Kimye ka kyo nafwainwa kutendeka kwingila mingilo ya mu kisemi ne mingilotu ikwabo? Bashayuka baamba’mba ikalaingapo na mingilo yavula ya kuba. Kwikalangako na bya kuba byavula kwawama bingi mambo kukwasha kuyuka mwakupwishisha bulanda. Bakamonyi ba kwa Yehoba, ne bansemi bavula batana kuba’mba kwikala na kimye kya kubilamo bintu bya ku mupashi, lufunjisho lwa Baibolo lwa kisemi ne kutanwanga ku kupwila kwa bwina Kilishitu jonse, kwakonsha kukosesha bingi kisemi.—Mpitulukilo ya mu Mizhilo 6:4-9; Bahebelu 10:24, 25.

Posotu Yehoba Lesa akafumyepo bikola ne lufu, baana po po bakakasulukatu ku lufu. (Isaya 25:8) Nangwa byonkabyo, kupichila mu kwibatekenesha ne kwibakwasha, baana bakonsha kuyuka bya kubanga umvwe mulongo wabo wafwa.

[Tubyambo twa mushi]

[Mabulañano pa peja 11]

Tundaikai mwanenu kwipuzha mepuzho ne kwamba biji ku muchima wanji

[Kipikichala pa peja 12]

Twajijilai kuba bintu byo mukelwa kuba pa juba pa juba, kubikakotu ne kwikala na lufunjisho lwa Baibolo na kisemi kyenu