Mambo Ka O Mwafwainwa Kwikela Na Bukishinka?

‘Nchibilai mambo ami, anweba Yehoba, . . . mwayila kulumbuluka [bukishinka] bwami.’—SALA. 7:8.

1, 2. Bintu ka bimo bipitamo bena Kilishitu bamo bilengela bukishinka bwabo kushupa kwibulama?

FWANYIKIZHAI bino bya kumwenako bisatu: Kalombwana babena kumwendeleka ku bakwabo baana basukulu. Bakeba’mba azhingile, ebanene mwenga nangwa kulwa nabo. Abya waya ashinkanye nyi, inyi waya afumepo kwakubula kushinkanya? Mwanamulume wasongola uji bunke pa nzubo na kupesapesa pa intaneti. Mo akipeselapesela wamona Keyala wa bintu bya bunya pa kompyuta. Nanchi waya ajimbaikwe kuba’mba amone bino bintu nyi, inyi waya ebichinuzhuke? Mwina Kilishitu wamukazhi ubena kwisamba na bakwabo banyenga, pano bino misambo yabo ke iye ku kuyebeka nyenga wa mu kipwilo. Abya naye waya atendeke kutayapo pa uno mwisambo nyi, inyi waya apimpule mwisambo?

² Nangwa kya kuba bino bya kumwenako bisatu byapusana, bino bibena kwambatu pa kintu kimo: Bino byonse byavwangamo mwina Kilishitu kumona amba walama bukishinka bwanji. Nanchi ne anweba mulanguluka pa bukishinka bwenu kimye kyo mubena kupita mu makatazho, kwifuukwila bintu byo mukeba kuba ne kwibikila bikonkwanyi mu bwikalo bwenu nyi? Pa juba pa juba bantu balanguluka pa mwekelo yabo, butuntulu bwabo bwa mubiji, mashinda mwakutaina kajo, bintu byakonsha kutamisha nangwa kuwamisha bulunda bwabo, kampepo na muntu yebakeba kutwela nanji mu masongola. Twakonsha kuteshako bingi muchima kulanguluka pa bino bintu. Nangwa byonkabyo, ki ka Yehoba kyo ateshapo muchima kimye kyo atalatala mu michima yetu? (Sala. 139:23, 24) Ke bukishinka bwetu.

3. Yehoba wituleka amba tube ka, kabiji bi ka byo twaya twisambepo mu uno mutwe?

³ Yehoba, aye Mpanyi wa “bya kupana byonse byawama ne bya bupe byonse byalumbuluka” wapana kwi atweba bonse pa muntu pa muntu bya bupe byapusana pusana. (Yako. 1:17) Tumusanchila bingi pa kwitupa bya bupe byawama nabiji mubiji, maana, butuntulu bwawama bwa mubiji, ne bulume bwapusana pusana. (1 Ko. 4:7) Nangwa byonkabyo, Yehoba kechi witukanjikizha kumweshanga bukishinka ne. Wituleka atweba bene kwisajila kwikala na kino kyubilo nangwa ne. (Mpitu. 30:19) Onkao mambo, kitufwainwa amba tuyuke bukishinka byo buji. Tusakwisamba ne pa bintu bisatu byaamba pa ene mambo bukishinka kyo bwanemena.

Bukishinka bo bu Ka?

4. Nanchi bukishinka bwavwangamo ka, kabiji twakonsha kufunjilako ka ku muzhilo wa Yehoba wa kulambula banyama ke kitapisho?

⁴ Bantu bavula kechi bayuka bukishinka byo buji ne. Kya kumwenako, bamulwila ntanda umvwe ke betote amba bakishinka, javula balumbulula kuketekelwa. Kino kyubilo kyanema bingi, bino ke lubajitu lwa bukishinka. Kwesakana na byo kyaingijishiwa mu Baibolo, bukishinka bwavwangamo byubilo byawama ne kubula bulema. Kyambo kya Kihebelu kipasha na kyambo kya “bukishinka” kyafuma ku kyambo kilumbulula kubula bulema, kintu kituntulu, nangwa kyabula kaneneno. Kyambo kimo pa bino byambo kyaingijishiwa ku milambo yalambulwanga kwi Yehoba. Pa kuba’mba mulambo wa nyama etabilwe kwi Yehoba, wafwainwe kwikala mutuntulu wabula bulema. (Tangai Bena Levi 22:19, 20.) Yehoba wibakaine bonse bazhilulwile kya nshiji uno muzhilo balambulanga banyama basunkuchilenga, bakolelwenga nangwa basabikile meso ke kitapisho.—Mala. 1:6-8.

5, 6. (a) Bya kumwenako ka bimwesha amba javula tunemeka kintu kituntulu, nangwa’mba kintu kyawama? (b) Kutazha ku bantu bambulwa kulumbuluka, nanchi muntu kwikala wa kishinka kilumbulula kwikala walumbuluka kwakubula bilubo nyi? Londololai.

⁵ Mulanguluko wa kukeba ne kunemeka kintu kituntulu, nangwa’mba kyawama watendekele kala. Kya kumwenako, fwanyikizhai muntu watemwa kutanga mabuku watana buku wawama bingi ye akebelenga pa kimye kyabaya, pano bino watana amba mapeja avula panembwa byambo byanema kafwamo. Wakonsha kufichishiwa ku muchima ne kumutulapo uno buku. Nangwa fwanyikizhai mwanamukazhi ubena kupota make pa kisankanyi. Make a mutundu ka o akonsha kusalapo? Atuntulu abula kulajika ne. Popamotu, Yehoba naye ukeba bantu baji na byubilo bituntulu nangwa’mba byawama.—2 Moba. 16:9.

⁶ Kampepo mwakonsha kulanguluka’mba bukishinka bukebewa kwikala walumbuluka. Na mambo a bundengamambo ne bumbulwa kulumbuluka bwetu, twakonsha kulanguluka amba tuji nobe buku mwatabuka mapeja avula nangwa make alalaika. Nanchi bino byo byo mumvwa kimo kimye nyi? Mwafwainwa kuyuka kuba’mba Yehoba kechi waketekela atweba kwikala balumbuluka babula kulenga bilubo ne. Kechi waketekela atweba kuba bintu byo twakonsha kubula kuba ne.a (Sala. 103:14; Yako. 3:2) Bino ukeba atweba kwikala bakishinka. Abya pajipo lupusano pakachi ka bulumbuluke ne bukishinka nyi? Ee. Kya kumwenako: Nsongwalume watemwa wamukazhi ye akeba’mba akasongole. Kechi wafwainwa kumuketekela amba ukekala walumbuluka kwakubula kulenga bilubo ne. Bino wafwainwa kuyuka’mba wamukazhi wamutemwa bingi, ko kuba’mba ye yenka ye atemwisha. Mu jishinda jimotu, Yehoba naye ke “Lesa wa mukao.” (Lupu. 20:5) Waketekela’mba atweba kechi twalumbuluka kwakubula bilubo ne, bino ukeba atweba kumutemwa kufuma panshi ya muchima, kumupopwelanga aye yenka kwapwa.

7, 8. (a) Yesu wajinga byepi wa kumwenako kutazha ku bukishinka? (b) Nanchi bukishinka bulumbulula ka kwesakana na byaamba Binembelo?

⁷ Twakonsha kuvuluka mukumbu wa kwa Yesu byo bamwipwizhe pa wajinga muzhilo wakilamo kunema pa mizhilo yonse. (Tangai Mako 12:28-30.) Yesu kechi wakumbwiletu ne, bino bwikalo bwanji bwajingatu pamo na byo akumbwile. Wajinga wa kumwenako wawama mu byo atemenwe Yehoba na maana onse, muchima yense, mweo yense ne bulume bwanji bonse. Kechi wamwesheshetu bukishinka mu ñambilo kwapwa ne, bino wibumwesheshe ne mu byubilo byanji byo aubilenga na muchima yense. Kumwesha bukishinka bwetu kwaimena pa kulondela mu ngayo ya kwa Yesu.—1 Pe. 2:21.

⁸ Buno bo bukishinka kwesakana na byaamba Binembelo: kutemwa Wa mwiulu, aye Yehoba Lesa na muchima yense, kutemwa kyaswa muchima wanji ne nkebelo yanji. Kwikala wa kishinka kulumbulula’mba pa juba pa juba twafwainwa kutokeshanga Yehoba Lesa pa muchima kukila bintu byonse. Mu bwikalo bwetu twafwainwa kunemekanga bintu byo anemeka. Twayai twisambe pa bishinka bisatu ene mambo kino byo kyanemena.

9. Bukishinka bwetu bwakwatankana byepi na mambo a bumfumu bwa Lesa?

⁹ Bumfumu bwa Yehoba kechi bwaimena pa bukishinka bwetu ne. Bumfumu bwanji bwaoloka, bwa myaka ne myaka, kabiji bwa pa bilengwa byonse. Kino kikatwajijila kwikala byonkabye kechi na mambo a monse mwakonsha kwambila nangwa kuba kilengwa kyonse ne. Nangwa byonkabyo, bumfumu bwa Lesa bwanenwa bibi mwiulu ne panopantanda. Onkao mambo, bumfumu bwanji bukebewa kutumbijikwa, ko kuba’mba kyafwainwa kuyukanyikwa’mba aye yenka ye uji na lūsa lwa kulama bilengwa byonse, ye wibilama mu bololoke, kabiji ne mu butemwe. Atweba Bakamonyi ba kwa Yehoba twatemwa kwisamba na bantu bonse bakeba kufunda pe Lesa amba ye uji na lūsa lwa kulama bilengwa byanji byonse. Nanchi twakonsha kumwesha byepi amba tuji ku lubaji lwa bumfumu bwanji? Tumwesha byepi kuba’mba twasala Yehoba kwikala Mfumu wetu? Kupichila mu kwikala bakishinka.

10. Bintu ka Satana byo aambapo kutazha ku bukishinka bwa bantu, kabiji mwakonsha kubapo ka?

¹⁰ Langulukai pa bukishinka bwenu byo bwavwangiwamo. Satana waambile’mba kafwako muntu nangwa umo wakonsha kutundaika bumfumu bwa Lesa ne, ko kuba’mba muntu kechi wakonsha kwingijila Yehoba kwa kubula kajilo ne. Diabola waambijile Yehoba ne bamalaika saka bomvwa amba: “Kikoba pa kikoba kikwabo! Byonse byo aji nabyo muntu ukebipana mu kupulusha mweo wanji.” (Yoba 2:4) Monai kuba’mba Satana kechi wanenenetu muntu waoloka aye Yoba ne, bino waambijilenga bantu bonse. Baibolo kyo kyo amutelela Satana amba “mushinawishi wa bakwetu.” (Lum. 12:10) Wendeleka Yehoba amba bena Kilishitu, kubikako ne anweba, kechi bakonsha kutwajijila kwikala bakishinka ne. Satana wamba’mba anweba mwakonsha kumukana Yehoba mu kukebatu’mba mupulushe mweo wenu. Nanchi kuno kwimukalakanya kwimulengela kumvwa byepi? Nanchi kechi mwakonsha kwikala na jino jishuko ja kumwesheshamo kuba’mba Satana wa bubela nenyi? Mwakonsha kuba bino kupichila mu kwikala bakishinka.

11, 12. (a) Ñanyi bya kumwenako bimwesha bintu byo tufuukula kuba pa juba pa juba byo byakwatankana na mambo aamba pa bukishinka? (b) Mambo ka kwikala bakishinka kyo kwaikela ke jishuko?

¹¹ Mambo aamba pa bukishinka bwenu amwesha byubilo byenu ne bintu byo musala kuba pa juba pa juba byo byanema. Akilangulukai jibiji pa bya kumwenako bisatu byo twaambapo kala. Abe bantu basatu bo twaambapo kuntatwilo bakonsha kwikala byepi bakishinka? Kalombwana ye babena kwendeleka ku bakwabo mo bafunjila sukulu ubena kukeba amba ashinkanye, pano bino wavuluka lujimuno lwaamba’mba: “Anweba batemwe, kechi mushinkanye ne, kokelai bukaji bwimufikila: mambo kyanembwa’mba, Kushinkanya ko kwami; amiwa yami nkashinkanya, byo byaamba Nkambo.” (Loma 12:19) Wikileka ne kufumapo. Mwanamulume wasongola ubena kwingijisha intaneti wakonsha kutala pa bipikichala bibena kumwesha kwilaala byakonsha kubambisha muchima, pano bino wavuluka jifunde jiji mu byambo bya kwa Yoba bya kuba’mba: “Nezhijikile namba meso ami kechi akatale kamwale na lwiso ne.” (Yoba 31:1) Byonkabyo ne uno mwanamulume wakonsha kuchinuzhuka kutala pa bino bipikichala byatama nobe bulembe. Mwanamukazhi ubena kwisamba na bakwabo wakonsha kuchinuzhuka byambo byo aumvwa bya kuyebekañana pa kuvuluka muzhilo wa kuba’mba: “Atweba bonse, pa muntu pa muntu, tutokeshe mukwetu pa muchima na kumubila byawama bya kumukomesha.” (Loma 15:2) Kuyebekañana ko akonsha kuba kechi kwakonsha kukomeshañana ne. Kechi kwakonsha kumwesha bulongo ku nyenga mukwabo wa bwina Kilishitu ne, kabiji kwakonshatu ne kufichisha Shanji wa mwiulu ku muchima. Onkao mambo, wasalapo kubula kwambapo ne kupimpula mwisambo.

¹² Mu bino bya kumwenako byonse, mwina Kilishitu wasalapo byambo bya kuba’mba: ‘Yehoba ye Kalama wami. Nakonshatu kuba bimutokesha pa muchima mu ano mambo.’ Kimye kyo musala ne kufuukula byo mukeba kuba nanchi mweseka kutokesha Yehoba pa muchima nyi? Umvwe byo byo muba, mukokela byambo byawama byanembwa pa Byambo bya Mana 27:11 bya kuba’mba: ‘Mwanami, wikale wa maana, usangajike muchima wami, namba mmone mwa kumukumbwila awa uñendeleka.’ Byo jaikalapo jishuko ja kulengela muchima wa Lesa kusangalala! Nanchi kechi kyanema kwibikako kwikala bakishinka nenyi?

13. Byambo bya kwa Yoba ne Davida bimwesha byepi kuba’mba Yehoba wituchila mambo monka mwayila bukishinka bwetu?

¹³ Bukishinka bwetu bwitulengela kwikala ku lubaji lwa bumfumu bwa Yehoba. Onkao mambo, Lesa wakonsha kwituchibila mambo monka mwayila bukishinka bwetu. Yoba kino wikiyukishetu bulongo. (Tangai Yoba 31:6.) Yoba wayukile amba Lesa upima bantu bonse pa “shikelu wawama” kuba’mba amone bukishinka bwetu. Davida naye waambile kintutu kimo amba: ‘Yehoba ukebachibilanga ba mu mitundu ya bantu mambo abo: Nchibilai mambo ami, anweba Yehoba, monka mwayila bololoke bwami, ne mwayila kulumbuluka [bukishinka] bwami buji mwi amiwa. . . . Mambo Lesa waoloka weseka michima ne bya munda.’ (Sala. 7:8, 9) Twayuka amba Lesa wakonsha kutalatala biji muntu mwine, mu ‘muchima ne bya munda’ bya kifwanyikizho. Bino twafwainwa kuvuluka kine kintu kyo abena kutajilatajila mwi atweba. Nobe byonka byaambile Davida, Yehoba wituchibila mambo monka mwayila bukishinka bwetu.

14. Mambo ka o twafwainwa kubula kulangulukila amba bumbulwa kulumbuluka bwetu, ko kuba’mba bundengamambo bwetu bo bwitulengela kukankalwa kulama bukishinka bwetu?

¹⁴ Fwanyikizhai Yehoba Lesa ubena kukebakeba mu michima ya bantu bavula bingi lelo jino. (1 Moba. 28:9) Jinga jo atana muntu na bukishinka bwa bwina Kilishitu? Kechi javula ne! Bino kechi twafwainwa kulanguluka amba bumbulwa kulumbuluka bwetu bwitulengela kubula kwikala bakishinka ne. Mu kupusanako na kino, tuji na kishinka kyawama kya kwikela na luketekelo byonka byaubile Davida ne Yoba, kuba’mba nangwa twibambulwa kulumbuluka Yehoba ukamona’mba twaikala bakishinka. Vulukai kuba’mba kulumbuluka kwakubula kulenga bilubo kechi ko kulengela kwikala na bukishinka ne. Bantu basatu bo bonkatu baikalapo balumbuluka panopantanda, kabiji babiji pa bano, ko kuba’mba ba Adama ne Evwa bakankelwe kulama bukishinka bwabo. Bino bantu bavula bambulwa kulumbuluka balama bukishinka bwabo. Nenuwa mwakonsha kwibulama.

15. Davida wamwesheshe byepi kuba’mba bukishinka bwanema bingi mu kuketekela kwetu kimye kya kulutwe?

¹⁵ Na mambo a kuba’mba Yehoba wituchibila mambo monka mwayila bukishinka bwetu, bwanema bingi ku luketekelo lwetu lwa kimye kya kulutwe. Davida wayukile amba kino kya kine. (Tangai Salamo 41:12.) Watesheshe muchima ku luketekelo lwa kumuta muchima kwi Lesa myaka ne myaka. Byonka byo kiji ku bena Kilishitu ba kine ano moba, Davida naye waketekejile kwikala myaka ne myaka, kutwajijila kufwenya kwipi ne Yehoba Lesa aku na kumwingijila. Davida wayukile amba wafwainwe kulama bukishinka bwanji pa kuba’mba akamone kufikizhiwa kwa kyo aketekejilemo. Byonkabyo, ne Yehoba wituta muchima, witufunjisha, witutangijila ne kwitupesha byo tutwajijila na kulama bukishinka bwetu.

16, 17. (a) Mambo ka kyo mwafuukwilapo kulamanga bukishinka bwenu kimye kyonse? (b) Mepuzho ka akesambiwapo mu mutwe walondelapo?

¹⁶ Luketekelo lwetu lwanema bingi mambo lwituletela lusekelo kino kimye. Lwakonsha kwituletela lusekelo lo tukeba mu bimye byakatazha. Luketekelo lwakonsha ne kuzhikijila ndangulukilo yetu. Vulukai kuba’mba Baibolo wapashañanya lwitabilo ku kampompo. (1 Tesa. 5:8) Byonkatu kampompo byo kazhikijila mutwe wa mushilikale mu nkondo, luketekelo nalo lwakonsha kwituzhikijila ku milanguluko yatama yo aleta Satana mu ino ntanda ibena konaika. Bwikalo bwetu kechi bulumbuluka kwakubula luketekelo ne. Twafwainwa kwibenkabenka atweba bene, kutalatala bulongo bukishinka bwetu byo buji, ne byo bwakwatankana na luketekelo. Kange muvulame ne, kuba’mba inge mwalama bukishinka, ko kuba’mba mubena kutumbijika bumfumu bwa Yehoba ne kulamawizha luketekelo lwenu lwanema lwa kimye kya kulutwe. Twajijilai kulama bukishinka bwenu!

¹⁷ Na mambo a kuba’mba bukishinka bwanema bingi, twafwainwa kulanguluka ne pa mepuzho akwabo. Twakonsha kwikala byepi na bukishinka? Twakonsha kwibulama byepi? Kabiji ki ka kyakonsha kubiwa umvwe muntu wakankalwa kulama bukishinka pa kimye kyabaya? Mutwe walondelapo usa kukakumbula ano mepuzho.

[Tubyambo twa mushi]

Musakukumbula’mba Ka?

• Bukishinka bo bu ka?

• Bukishinka bwakwatankana byepi na mambo ajipo a bumfumu bwa bilengwa byonse?

• Bukishinka bwetu bwitulengela byepi kwikala na luketekelo?

[Caption pa peja 5]

Mu bwikalo bwa pa juba pa juba muji makatazho avula akonsha kwitulengela kubula kwikala bakishinka