BUTALA BWA MABUKU BWA PA INTANETI
Kyamba kya Usopa
BUTALA BWA PA INTANETI
Kikaonde
Pa kukebela
  • Bisopelo
  • BAIBOLO
  • MABUKU
  • KUPWILA
  • w09 1/15 pp. 17-20
  • “Jishinda Jino Jo Mwafwainwa Kuyamo”

Vidyo ufwamo.

Yakana kushinkuka.

  • “Jishinda Jino Jo Mwafwainwa Kuyamo”
  • Kyamba kya Usopa—2009
  • Tumitwe tucheche
  • Byambo Bipashako
  • Nzala Yabo ya ku Mupashi Yapwile
  • Bipangwa bya mu Mwingilo wa Bufumu
  • Batundaikilwe ku Kupwila kwa Nkambi
  • Gileada ne Kwingijila mu Byalo Bingi
  • Twafikijilwe na bya Malwa mu Kisemi Kyetu
  • Mingilo ya Katataka
  • Baendelenga mu “Jishinda”
  • Byashile Bamama
  • Nataana Mutende na Lesa ne na Bamama
    Kyamba kya Usopa Kibena Kubijika Bufumu Bwa Yehoba—2015
  • Bansemi Babakazhi Mwakonsha Kufunjilako kwi Yunisa
    Kyamba kya Usopa Kibena Kubijika Bufumu bwa Yehoba (Kya Kufundamo)—2022
Kyamba kya Usopa—2009
w09 1/15 pp. 17-20

“Jishinda Jino Jo Mwafwainwa Kuyamo”

Jishimikila Ja Ba Emilia Pederson

Byonka byashimikizya ba Ruth E. Pappas

BAMAMA ba Emilia Pederson, basemekelwe mu 1878. Nangwa kya kuba baikele bafunjishi, mu bumi bwabo bakebeshe bingi kukwasha bantu kufwenya kwipi ne Lesa. Kiyukilo kyamwesheshe bintu byo basakilenga kuba bamama kyajinga kyola kikatampe kyo baletele mu nzubo yetu mu muzhi mucheche wa Jasper, Minnesota, ku U.S.A. Bekipotele’mba bakasendelemo bipe byabo ku China, ko bailenga na kwingila bumishonale bwa mu Kilishitendomu. Nangwa byonkabyo, bainabo byo bafwile bapimpwile mulanguluko wabo ne kwikala’mba basunge bankasabo. Mu 1907 bebasongwele kwi ba Theodore Holien. Amiwa nasemenwe pa December 2, 1925, kabiji yami mukala pa baana batanu na babiji.

Bamama bajinga na mepuzho a mu Baibolo o bakebelenga mikumbu. Bwipuzho bwabo bumo bwaambilenga pa mambo a lufunjisho lwa kuba’mba helo ke mpunzha ya mujilo mo bamanyikila babi. Baipwizhe mukulumpe waishile na kufwakasha wa mu chechi ya Lutheran, ko bakonsheshe kutana bukwasho bwa mu Baibolo bwa ano mafunjisho. Uno mukulumpe wibambijile’mba kechi na mambo a byaamba Baibolo ne, twafwainwa kufunjisha pa mujilo wa helo.

Nzala Yabo ya ku Mupashi Yapwile

Byo papichile kimye kicheche panyuma ya 1900, bankasabo bamama, ba Emma, baile ku muzhi wa Northfield Minnesota na kufunda nyimbo. Baikajilenga ku nzubo ya bafunjishi babo ba Milius Christianson, bajinga na bakazhi Bakamonyi ba kwa Yehoba batelwanga kala amba Bafunda Baibolo. Ba Emma bebabujile’mba njipo na bakolojami batemwa bingi kutanga Baibolo. Kechi pabanjile ne kubandatu ne, ba muka Christianson banembejile bamama nkalata mwajinga ne mikumbu ya mepuzho abo a mu Baibolo.

Juba jimo, Lora Oathout, Ufunda Baibolo waishile na shitima kufuma ku Sioux Falls, South Dakota, kwiya na kusapwila ku Jasper. Bamama bafunjilenga mabuku alumbulula Baibolo o batambwijile, kabiji mu 1915, batendekele kushilañena bukine bwa mu Baibolo na bantu bakwabo ne kusampanya mabuku alumbulula Baibolo o bebaletejile kwi Lora.

Mu 1916, bamama baumvwine’mba ba Charles Taze Russell bakeya na kutanwa ku kupwila kwa nkambi mu Sioux City, ku Iowa. Bakebelenga kuya na kutanwako. Pa kyokya kimye, bamama bajinga na baana batanu, ne Marvin wajingapo mwanyike wajinga na bañondo ba kusemwa batanu. Nangwa byonkabyo, baimene na baana bonse lwendo lwalepa lwa na shitima makilomita 160 pa kuba’mba bakafike ku kupwila kwa nkambi ku Sioux City. Baumvwine jashi jaambile Mulongo Russell, ne kumonako “Mashikopo wa Bilengwa na Lesa,” kabiji be babatizhe. Byo babwelele ku nzubo, banembele kibaba kyaambilenga pa kupwila kwa nkambi, kyanembelwe mu pepala wa byambo wa Jasper Journal.

Mu 1922, bamama bajinga pa boba 18,000 batainweko ku kupwila kwa nkambi ku Cedar Point, Ohio. Panyuma ya kupwisha kupwila, bamama kechi balekele kutaya mbila ya Bufumu bwa Lesa ne. Kya kumwenako kyabo kyawama kitulengejile kumvwina lujimuno lwaamba’mba: “Jishinda jino jo mwafwainwa kuyamo.”—Isa. 30:21.

Bipangwa bya mu Mwingilo wa Bufumu

Ku ntendekelo ya 1920, bansemi bami bavilukijile mu nzubo ikwabo kufuma mu muzhi wa Jasper. Batata bajinga na busulu bukatampe ne na kisemi kyabaya kyo basunganga. Batata kechi bafundanga Baibolo javula byonka byaubanga bamama ne, bino batundaikanga bingi mwingilo wa kusapwila na muchima yense ne kuswisha nzubo yetu kuba’mba mufikilenga ba mwingilo benda, batelwanga kala’mba bakañenda. Javula inge mulongo wenda waiya na kwamba jashi mu nzubo yetu, bantu kitota nangwa kukilapo baiyanga na kutanwako, kabiji mu kibamba mwa kwikala mwayulanga, bamo baikalanga mu kibamba mwakujiila, ne mu kibamba mwa kulaala.

Byo nakijinga na myaka ya kusemwa itanu na ibiji, bamama babanyike ba Lettie batumine foni ne kwamba’mba bakwabo ba mu kinkalankulo, ba Ed Larson ne bakazhi babo bakeba kufunda Baibolo. Kwakubula nangwa kuzhinaukatu ne, bafunjile bukine bwa mu Baibolo kabiji palutwe kacheche, nabo baambijile bakwabo ba mu kinkalankulo, ba Martha Van Daalen bajinga na baana batanu na basatu, kwiya na kutanwako ku lufunjisho. Ba Martha ne kisemi kyabo bonse baikele ke Bafunda Baibolo.a

Pa kyokya kimye, Gordon Kammerud, nsongwalume waikalanga palepako pacheche na po twaikelanga, watendekele kwingila na batata. Gordon bamujimwineko’mba: “Jimuka na bansongwakazhi baana ba bakulumpe bobe ba nkito. Baji na bupopweshi bwabo.” Nangwa byonkabyo, Gordon watendekele kufunda Baibolo kabiji kechi papichile ne kimyetu ne, wasuminijilwe’mba watana bukine. Byo papichiletu bañondo basatu bamubatizhe. Bansemi banji nabo baitabijile, kabiji kisemi kyetu, kya ba Holien, kya ba Kammerud, ne kya ba Van Daalen byakwatankene bingi.

Batundaikilwe ku Kupwila kwa Nkambi

Bamama batundaikilwe bingi ku kupwila kwa nkambi kwajingako ku Cedar Point, ko babujilenga kukeba kushalapo. Onkao mambo, mvuluka kimye kyo twayanga lwendo lwalepa na kutanwa ku kupwila kwa nkambi. Kupwila kwajinga ku Columbus, Ohio, mu 1931 kwanemene bingi mambo jizhina ja kuba’mba Bakamonyi ba kwa Yehoba po po jasajilwe. (Isa. 43:10-12) Kabiji mvuluka bingi bulongo kupwila kwa nkambi kukwabo kwajingako ku Washington, D.C. mu 1935, ko baambile jashi jikatampe ja kuyukanyikisha “bantu bavula,” nangwa’mba “jibumba jikatampe” jatongolwa mu Lumwekesho. (Lum. 7:9) Banyenga yami ba Lilian ne Eunice bajinga pa boba babatizwe kukila pa 800.

Kisemi kyetu kyayanga na kutanwa ku kupwila kwa nkambi kwajingako mu Columbus, Ohio, mu 1937; Seattle, Washington, mu 1938; ne mu New York City mu 1939. Twayile na kisemi kya ba Van Daalen ne kya ba Kammerud ne bakwabo, kabiji twalajijile mu jishinda. Ba Eunice bebasongwele kwi ba Leo Van Daalen mu 1940, kabiji baikele ke bapainiya. Mu yenkawa mwaka, ba Lilian nabo bebasongwele kwi ba Gordon Kammerud, ne abo baikele ke bapainiya.

Kupwila kwa nkambi kwajingako mu 1941 mu St. Louis, Missouri, kwawamine bingi. Bakyanyike bavula batambwijile buku wajinga na mutwe wa kuba’mba Baana. Akwa kupwila kwa nkambi kwapimpwile milanguluko. Palutwe kacheche, pa September 1, 1941, amiwa, bakolojami ba Marvin ne bakazhi babo, ba Joyce, twaikele bapainiya. Najingatu na myaka ya kusemwa 15.

Mu nyaunda yetu kyashupanga bingi pa kuba’mba balongo bonse baye na kutanwa ku kupwila kwa nkambi, mambo kupwila kwaikalangako kimye kya kunowa kajo. Onkao mambo, inge twapwisha kupwila kwa nkambi, twapitulukanga mu byo twapwijile kupwila kwa nkambi ku bukonde bwa nzubo yetu pa kuba’mba aba babujile kutanwako nabo bamwenemo. Kuno kupwila kwajinga kwa lusekelo.

Gileada ne Kwingijila mu Byalo Bingi

Mu February 1943, Sukulu wa Gileada po po atendekele kwikalako wa kufunjisha bapainiya ba kwingila mwingilo wa bumishonale. Ku sukulu mutanshi kwatainwe balongo batanu na umo ba mu kisemi kya ba Van Daalen, bakolo ne bankasa ba Emil, Arthur, Homer, ne Leo; muvyala wabo Donald; ne ba muka Leo, ne nyenga yami Eunice. Twishajikilengapotu na bulanda, mambo kechi twayukile kimye kyo tukamonañanapo jikwabo ne. Panyuma ya kupwisha sukulu, bonse batanu na umo bebatumine ku Puerto Rico, kwajingatu Bakamonyi bacheche pa kyokya kimye.

Byo papichile mwaka umo, ba Lilian ne ba Gordon, ba Marvin ne ba Joyce batainweko ku sukulu wa Gileada wa busatu. Ne abo bebatumine ku Puerto Rico. Kabiji mu September 1944, byo najinga na myaka ya kusemwa 18, naile na kutanwako ku sukulu wa Gileada wa buna. Byo napwishishe uno sukulu mu February 1945, naile na kwingijila pamo na bakolojami ku Puerto Rico. Kino kyamwekejile kyajinga bingi kyenyi! Nangwa kya kuba kyashupile kufunda mulaka wa Kisipanishi, mu kimye kicheche atweba bamo twatendekele kufunjisha mafunjisho a Baibolo kukila pa 20 pa muntu pa muntu. Yehoba wapesheshe mwingilo wetu. Lelo jino mu Puerto Rico muji Bakamonyi 25,000!

Twafikijilwe na bya Malwa mu Kisemi Kyetu

Ba Leo ne ba Eunice bashajile mu Puerto Rico kimye kyo basemene mwanabo wa mulume wa jizhina ja Mark, mu 1950. Mu 1952 bafuukwile kuya na kufwakesha balongo babo ku muzhi kwabo. Pa April 11, bayile na ndeke. Kya bulandatu ke kya kuba’mba, aku ndeke itendekatu kutumbuka, yaponejile mu kalunga ka mema. Ba Leo ne ba Eunice bafwile. Mwanabo wa myaka ibiji Mark bamutaine ubena kutumpauka pa kalunga ka mema. Bamutolele ne kumubika mu bwato ku boba bamupulwishe ne kumuvwika kya kupemenamo, ne kupuluka wapulukile.b

Byo papichile myaka itanu, pa March 7, 1957, bamama ne batata byo bailenga ku Nzubo ya Bufumu, tayala wa motoka yo baendesheshenga wasabikile. Byo babikilenga tayala mukwabo ku motoka kunsa ya mukwakwa, batata bebapakile ku motoka ne kufwila ponkapo. Bantu nobe 600 bo batainweko ku jashi ja kijilo, kabiji bantu ba mu nyaunda banemekele bingi Batata, ne bukine bwashimwinwe bingi bulongo kwi abo.

Mingilo ya Katataka

Batata saka bakyangye kufwa, bantumine kuya na kwingijila ku Argentina. Mu August 1957, nafikile mu muzhi wa Mendoza waikela kwipi na Mitumba ya Andes. Mu 1958, ba George Pappas, bapwishishe sukulu wa Gileada wa bunambala 30, nabo bebatumine ku Argentina. Ba George bajinga balunda nami bawamine bingi, kabiji twisongwele mu April 1960. Bamama bafwile na myaka 83 mu 1961. Bajinga bingi bakishinka mu mpopwelo ya kine, kabiji bakwashishe bingi bantu bavula nabo kwikala bakishinka.

Pa myaka jikumi, ba George ne amiwa twaingijilanga pamo na bakwetu bamishonale mu mazubo a bamishonale apusana pusana. Kabiji twaingijile myaka itanu na ibiji mu mwingilo wa mwanzo. Mu 1975 twabwelele ku United States na kukwasha ba mu kisemi babelele. Mu 1980 bena kwami bebechile na kwingila mwingilo wa mwanzo mu bujimi mo baambanga mulaka wa Kisipanishi. Pa kyokya kimye, mu United States mwajinga bipwilo 600 byaambanga mulaka wa Kisipanishi. Pa myaka 26, twafwakashijile bipwilo byavula bingi, kabiji twamwenenga kibelengelo kya bipwilo saka kiya nakukomenako kukila pa 3,000.

Baendelenga mu “Jishinda”

Bamama bajinga bingi na lusekelo pa kumona banyike ba mu kisemi kyabo kwingila mwingilo wa kimye kyonse. Kya kumwenako, Carol mwana wa bakolojabo ba Ester, watendekele bupainiya mu 1953. Carol bamusongwele kwi Dennis Trumbore, kabiji bengila bonse mwingilo wa kimye kyonse kufumatu kimye kyo batendekele. Mwana mukwabo wa ba Ester bamusongwele kwi ba Wendell Jensen. Batainweko ku sukulu wa Gileada wa nambala 41, kabiji pa myaka 15, baingijile mwingilo wa bumishonale mu Nigeria. Pano Mark, wajinga na bansemi banji bafwile mu ndeke, bamulaminengako kwi nkasabo ba Leo, aye Ruth La Londe ne bena kwanji ba Curtiss. Mark ne bakazhi banji ba Lavonne, baingijile myaka yavula mu mwingilo wa bupainiya ne kukomesha baana babo mu jino “jishinda.”—Isa. 30:21.

Kolojami umotu washalapo Orlen, uji na myaka ya kusemwa 90. Ukingijila Yehoba mu bukishinka. Ba George ne amiwa twakitwajijila kwingila na lusekelo mwingilo wa kimye kyonse.

Byashile Bamama

Luno nashala na kilambu kyashile bamama, ko kuba’mba tebulu wabo. Bwajinga bupe bo bebapele pa masongola abo kwi batata. Byo nashinkwile kabokoshi kamo kalamata ku uno tebulu natainemo buku mwajinga makalata ne mapepala a byambo byo banembele bene kabiji bino byambo byashimwine bingi bulongo Bufumu. Bino bipe bimo byajinga bya ku ntendekelo ya myaka 1900. Kabiji mu kano kabokoshi mwajinga ne makalata o banemekele bingi Bamama afumine ku baana babo bamishonale. Ntemwa bingi kwiatanga bimye byavula! Makalata abo etutundaikanga bingi kimye kyonse, mambo mwajinga milanguluko yawama. Bamama bakebele bingi kwikala bamishonale, pano uno mulanguluko wabo kechi bamufikizhe ne. Nangwa byonkabyo, bajinga bingi na kizaku kya mwingilo wa bumishonale, kino kyo kyalengejile ne baana basemenwenga kulutwe na lwendo kwingilako uno mwingilo. Mbena kutalatu kulutwe byo tukekala kisemi kimo kikatampe ne kupwanañana na bamama ne batata mu paladisa panopantanda!—Lum. 21:3, 4.

[Tubyambo twa mushi]

a Monai Kyamba kya Usopa, kya Kizungu kya June 15, 1983, mapeja 27-30, muji jishimikila ja bwikalo bwa ba Emil H. Van Daalen.

b Monai Awake!, wa June 22, 1952, peja 3-4.

[Kipikichala pa peja 17]

Ba Emilia Pederson

[Kipikichala pa peja 18]

Mu 1916: Bamama ne Batata (balelele Marvin); panshi, kufuma ku kipiko kuya ku kilujo, ke Orlen, Ester, Lilian, ne Mildred

[Kipikichala pa peja 19]

Ba Leo ne ba Eunice, saka bakyangye kufwa

[Kipikichala pa peja 20]

Mu 1950: Kufuma ku kipiko kuya ku kilujo, peulu: ba Ester, Mildred, Lilian, Eunice, ne ba Ruth; panshi: ba Orlen, Bamama, Batata, ne ba Marvin

[Kipikichala pa peja 20]

Ba George ne ba Ruth Pappas mu mwingilo wa mwanzo mu 2001

    Mabuku a mu Kikaonde (1992-2025)
    Shinkai
    Shinkulai
    • Kikaonde
    • Tuminaiko Bakwenu
    • Byo Mukeba
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Shinkulai
    Tuminaiko Bakwenu