Nanchi Mulomba Byonka Byafunjishe Yesu Nyi?

“Yesu byo apwishishe kwamba bino, mabumba akuminye mo afunjishenga.”—MAT. 7:28.

1, 2. Ki ka kyalengijile mabumba kukumya byafunjishenga Yesu?

KYANEMA bingi kukokela byambo bya kwa Yesu, Mwana Lesa yenkawa umo. Kafwako muntu ukakonsha kwamba byonka byaambanga Yesu. O ene mambo bantu kyo balekamijiletu byo batelekelenga ku Jashi ja pa Mutumba!—Tangai Mateo 7:28, 29.

² Mwana Yehoba kechi wafunjishenga byonka byafunjishenga banembeshi ne. Abo bafunjishanga mafunjisho a bantu babula kulumbuluka. Bino Kilishitu aye ‘wafunjishenga pamo ne wa lūsa’ mambo waambilenga byafumine kwi Lesa. (Yoa. 12:50) Pano twayai tumone byambo bya kwa Yesu bya mu Jashi ja pa Mutumba byaamba pa milombelo kyo byanemena kwi atweba.

Kange Mulombenga Nobe Bakamfutumfutu Ne

3. Londololai buneme bwa byambo byaambile Yesu bitanwa mu Mateo 6:5.

³ Lulombelo lwanema bingi mu bupopweshi bwa kine, onkao mambo twafwainwa kulombanga kwi Yehoba kwakubula kuzhikilwa. Pano bino twafwainwa kulombanga byonka byafunjishe Yesu mu Jashi ja pa Mutumba. Waambile’mba: ‘Kabiji pa kulomba, kechi mupashañane ne bakamfutumfutu ne: mambo abo batemwa kwimana na kulomba mu mashinagoga ne ku mansanga a mikwakwa, amba, tumweke ku bantu. Kine nemwambila namba, Batambwila jimo mfweto yabo.’—Mat. 6:5.

4-6. (a) Ki ka kyalengelanga Bafaliseo “kwimana na kulomba mu mashinagoga ne ku mansanga a mikwakwa”? (b) ‘Batambwijile jimo mfweto yabo’ mu ñanyi jishinda?

⁴ Baana ba bwanga ba kwa Yesu pa kulomba kechi bepashañanyanga ku “bakamfutumfutu” Bafaliseo bebepekezhanga ku meso a bantu amba bo bonka baakaminwenga Lesa ne. (Mat. 23:13-32) Abo bakamfutumfutu batemenwe “kwimana na kulomba mu mashinagoga ne ku mansanga a mikwakwa.” Ki ka nanchi kibalengelanga kuba byobyo? Bakebanga’amba ‘bamweke ku bantu.’ Bayudea ba mu myaka kitota kitanshi bapwilanga pamo na kulomba ku Nzubo ya Lesa pa kimye kya milambo ya kusoka (nobe pa 9 koloko wa lukelo ne 3 koloko mabanga). Kabiji bangikazhi ba mu Yelusalema bavula balombelanga pamo na jibumba ja bapopweshi mu kipango kya Nzubo ya Lesa. Bayudea bapopweshi baikalanga mu mapunzha akwabo ‘baimananga na kulomba mu mashinagoga’ bimye bibiji pa juba pa juba.”—Esakanyaiko Luka 18:11,13.

⁵ Bavula byo baikelanga kwalepa na Nzubo ya Lesa nangwa Shinagoga, umvwe kimye kya milombelo kyafika, balombanga ponka po kyakwaina. Bamo baelaizhanga amba kimye kya lulombelo kifike sabaji pa “mansanga a mikwakwa.” Bakebanga’mba ‘bamweke ku bantu’ babena kukinsana pa mansanga a mikwakwa. Bano bakamfutumfutu ‘balepeshanga milombelo’ pa kuba’mba bebanemekenga ku bantu. (Luka 20:47) Atweba kechi twafwainwa kwikala na iwe muteeto ne.

⁶ Yesu waambile’mba, ba kamfutumfutu ‘batambwila jimo mfweto yabo.’ Basakishanga kutambula mushingi ne munema ku bantu, yo mfweto yabo yonka yo, mambo Yehoba kechi wakonsha kukumbula milombelo yabo ya bukamfutumfutu ne. Lesa ukumbulatu milombelo ya bena Kilishitu bakine byonka byaamba byambo bya kwa Yesu byalondelapo.

7. Lujimuno lwa kuba’mba pa kulomba watwela mu “kazubo kobe ka mukachi” lwatala mwepi?

⁷ ‘Kabiji obewa, pa kulomba, utwele mu kazubo kobe ka mukachi, ne pa kushinka kibelo, ulombe kwi Shobe wa ku mbaji, kabiji Shobe umona ku mbaji ukakufweta.’ (Mat. 6:6) Yesu byo ambile amba pa kulomba utwele mu ka kibamba ka mukachi ne kushinkako kechi wakainyenga muntu kwimenako kipwilo mu lulombelo ne. Alwe lujimuno wilupaine na mulanguluko wa kukeba kulekesha muteeto wa kulomba ku meso a bantu pa kuba’mba awa ubena kulomba bamunemekenga. Twafwainwa kuvuluka kino kishinka umvwe twaikala na jishuko ja kwimenako bantu ba Lesa mu lulombelo. Pano twayai tumone lujimuno lukwabo lwa kwa Yesu lwa amba pa byo twakonsha kunemeka lulombelo.

8. Kwesakana na Mateo 6:7, muteeto ka yabula kufwainwa ye twafwainwa kuchinuzhuka pa kulomba?

⁸ ‘Pa kulomba, ke kulomba kilombelombe byo boba Bagentila ne: mambo balanguluka’mba, Tusakumvwanyika pa kuvuzha byambo.’ (Mat. 6:7) Yesu mu bino byambo watongolamo muteeto mukwabo wabula kufwainwa pa kulomba wa kubwezhabwezhapo byambo bintutu bimo. Bino kechi wakainyenga kubwezhapo misashijilo ifuma panshi ya muchima ne byambo bya kusanta ne. Bufuku bwa kutwala ku juba jo afwile, Yesu mu bujimi bwa Ngesemani walombelenga “kasa apituluka mu byambo bimo.”—Mako 14:32-39.

9, 10. Mambo ka o twafwainwa kuchinuzhukila milombelo ya kubwezhapo byambo bintutu bimo?

⁹ Kechi kyawama kusombolola milombelo ya “bagentila” yo basungila ku mutwe ne. Mambo ‘balomba kilombelombe’ na kubwezhapo byambo bintutu bimo. Byonka byaubile bapopweshi ba kwa Baela bakabilepotu kyatu kimye kyo balombelenga kwi lesa wabo wa bubela “kufumya lukelo kufikizha ne pa kushinkamana juba, sa bamba’mba: Anweba Baela tukumbulaipo.” (1 Mfu. 18:26) Bantu bavula lelo jino balomba sa bejimbaika bene’mba ‘tusakumvwanyika’ kwi Lesa. Yesu witukwasha kuyuka amba “kuvuzha byambo” ne kubwezhapo byambo bintu bimo mu milombelo kechi kutokesha Yehoba ku muchima ne. Yesu watwajijile kwamba amba:

¹⁰ ‘Kabiji byonkabyo kechi mupashañane nabo ne: mambo Shenu wayukila jimo byo mwakajilwa, po mukyangye kumulomba.’ (Mat. 6:8) Milombelo ya bantangi ba Bayudea yajingatu pamo na ya Bagentila mambo batemenwe kuvuzha byambo pa kulomba. Mu bupopweshi bwa kine, milombelo yafwainwa ke yoya ifuma panshi ya muchima mwavwangwa lutotelo, kupika sante ne misanshijilo. (Fili. 4:6) Kyatama kubwezhapo byambo mu lulombelo na mulanguluko wa kuba’mba Lesa po po asa kuñumvwa. Umvwe tubena kulomba twafwainwa kuvulukanga kuba’mba tubena kwamba kwi Aye ‘wayukila jimo byo twakajilwa, sa tu kyangye kumulomba.’

11. Ñanyi byambo byo twafwainwa kuvulukanga umvwe tubena kwimenako luonde mu lulombelo?

¹¹ Byambo bya kwa Yesu byaamba pa milombelo ibula kufika kwi Lesa byafwainwa kwituvululako kuba’mba kulomba na kukizhamo byambo bya mushingi byabula kunema kechi bimutokesha pa muchima ne. Twafwainwa kuvulukanga’mba kwimenako luonde mu lulombelo kechi kyo kimye kya kumvwisha bulongo babena kuteleka ne, nangwa ke balanguluke pa kimye kyapitapo byo kyalepa pa kuba “Amena.” Mu Jashi ja pa Mutumba Yesu kechi wafunjishenga kwingijisha lulombelo ke mwakwambila bya kubijika nangwa kwikala jishinda ja kupainamo lujimuno ku baji mu luonde ne.

Yesu Witufunjisha bya Kulomba

12. Lumbululai mwatala musashijilo wa kuba’mba “Jizhina jenu jizhile”?

¹² Yesu kechi waambiletu pa kubula kwingijisha bulongo jishuko ja kulomba kwapwa ne, bino wibafunjishe baana banji ba bwanga bya kulomba. (Tangai Mateo 6:9-13.) Lulombelo lwa kumwenako lwafunjishe Yesu kechi lwa kusunga ku mutwe’mba tukelubwezhengapo pa kyambo pa kyambo ne. Bino lupana kya kumwenako kyo twafwainwa kulondela pa kulomba mu byambo byetu. Kya kumwenako, Yesu watelele jizhina ja Lesa byo atendekele kulomba ‘mba: ‘Tata wetu wa mwiulu, Jizhina jenu jizhile.’ (Mat. 6:9) Kyailamo bingi kutela Yehoba kuba’mba “Tata wetu” mambo ye witulengele kabiji wikala “mwiulu” mwine mwalepesha. (Mpitu. 32:6; 2 Moba. 6:21; Byu. 17:24, 28) Kyambo kya kuba’mba “wetu” kyafwainwa kwituvululangamo kuba’mba balongo betu ba mu lwitabilo nabo baji na bulunda bwakosa na Lesa. “Byonkabyo sa mulomba byonka bino amba, Jizhina jenu jizhile.” Uno ke musashijilo ye twamba kwi Yehoba kuba’mba azhijike jizhina janji kupichila mu kulekesha mwenga ye bejinena kufumatu kimye kya bunsatuki mu bujimi bwa Edena. Yehoba ukakumbula luno lulombelo byo akafumyapo bubi bonse panopantanda, ne kuzhijika jizhina janji.—Ezi. 36:23.

13. (a) Nga musashijilo wa kuba’mba “bufumu bwenu bufike” ukakumbulwa byepi? (b) Bi ka bikobiwa kimye kikafika kyaswa muchima wa Lesa?

¹³ ‘Bufumu bwenu bufike. Kyaswa muchima wenu kyubiwe pano panshi, byonka byo kyubiwa mwiulu.’ (Mat. 6:9-13) Monka mwaambila lulombelo lwa kwa Yesu lwa kumwenako, twafwainwa kuvuluka’mba “Bufumu” ke kafulumende wa bu Mesiasa uji mu maboko akwa Yesu ne “bazhijikwa” basangulwa bakekala pamo ne aye. (Da. 7:13, 14, 18; Isa. 9:6, 7) Kulomba kuba’mba “bufike” ke kukeba Bufumu bwa Lesa kuba’mba bwiye buzhiishe bonse basatukila bukalama bwanji. Katatakatu kino kikobiwe, ntanda yonse po ikekala ke paladisa mwayula bololoke, mutende ne kubila. (Sala. 72:1-15; Da. 2:44; 2 Pe. 3:13) Byo kiji kuba’mba kyaswa muchima wa Yehoba kibena kubiwa mwiulu, kulomba’mba kyubiwe pano panshi ke musashijilo wa kukeba’mba olole bintu panopantanda ne kuzhiisha bansatuki byonka byo aubile mu myaka ya kala.—Tangai Salamo 83:1, 2, 13-18.

14. Mambo ka o kyawamina kulombatu “kajo ketu ka lelo”?

¹⁴ ‘Mwitupeko kajo ketu ka lelo.’ (Mat. 6:11; Luka 11:3) Bino byambo bilumbulula’mba tubena kukeba Lesa kwitumwena kajo “ka lelo.” Akye kimwesha kuba’mba tuji na lwitabilo lwa kwitulama kwi Yehoba pa juba pa juba. Kechi ke lulombelo lwa kunanuna byo tuji na byo ne. Awe musashijilo witulengela kuvuluka mukambizho Lesa ye akambizhe bena Isalela wa kutolatu manna aesakana a ‘pa jonkajo juba.’—Lupu. 16:4.

15. Lumbululai mwatala musashijilo wa kuba’mba ‘tulekelaiko mambo etu, byonka byo twibalekelako betulenga mambo.’

¹⁵ Musashijilo walondelapo muji kyo twafwainwa kuba. Yesu waambile’mba: ‘Mwitulekeleko mambo etu, byonka byo twibalekela betulenga mambo.’ (Mat. 6:12) Yehoba uketulekelako mambo etu umvwe netuwa “twibalekela” bantu mambo obe tulenga. (Tangai Mateo 6:14, 15.) Twafwainwa kulekelangako bantu mambo na muchima yense.—Efi. 4:32; Kolo. 3:13.

16. Musashijilo waamba pa lweseko ne pa kwitupokolola kwi yewa mubi watala mwepi?

¹⁶ ‘Kechi mwitutwale mu lweseko ne, mwitupokolole kwi yewa mubi.’ (Mat. 6:13) Nga we musashijilo wa mu lulombelo lwa kumwenako lwa kwa Yesu watala mwepi? Kyo twafwainwa kubula kulubamo ke kya kuba’mba Yehoba kechi witweseka na bubi ne. (Tangai Yakoba 1:13.) Satana ye “mubi” ‘witweseka.’ (Mat. 4:3) Pano bino mu Baibolo Lesa bamutongola nobe ye uba byatama na mambotu a kuba’mba uswisha bintu kumwekela bantu. (Luta 1:20, 21; Sapwi. 11:5) Onkao o mambo, lubaji lutanshi lwa musashijilo lwa kuba’mba ‘kwitutwala mu lweseko ne,’ ulumbulula kuba’mba Yehoba abule kwitulekelela mu bimye bya meseko kuchina kuba’mba twakamusatukila. Lubaji lwa bubiji lwa musashijilo lwa kuba’mba,“mwitupokolole kwi yewa mubi” ke byambo bya kukeba kuba’mba Yehoba abule ku muswisha Satana kwitushinda mu lweseko. Kya kine, ‘Lesa kechi uketuleka’mba tumone lweseko lwakila pa bulume bwetu ne.’—Tangai 1 Kolinda 10:13.

‘Lombainga, Kebainga Kabiji Konkonshainga’

17, 18. Kilumbulula ka ‘kulomba, kukeba ne kukonkonsha’ na mukoyo?

¹⁷ Mutumwa Paulo watundaikile balongo ba mu lwitabilo amba: “Kasa mukelwa mu lulombelo.” (Loma 12:12) Yesu naye wakambizhe amba: ‘Lombai, mukekitambula; kebai, mukekimona; konkonshai, bakemushinkwilako: mambo bonse balomba batambula; ukeba naye, wikimona; ukonkonsha naye, bakamushinkwilako.’ (Mat. 7:7, 8) Kyanema bingi kulomba na mukoyo bintu byaswañana na kyaswa muchima wa Lesa. Mutumwa Yoano wanembele pa byambo bya kwa Yesu amba: “Kabiji luno lo luketekelo lo tuji nalo mwi [Lesa], amba, umvwe twalomba kintu, nangwa ki ka, mwayila muchima wanji, aye witumvwa.”—1 Yoa. 5:14.

¹⁸ Yesu byo etujimunako ‘kutwajijila kulomba ne kukeba’ kilumbulula kuba’mba twafwainwa kwikala na mukoyo wa kulomba nangwa milombelo yetu papita kimye kyabaya kwakubula kukumbulwa. Kyanema bingi kutwajijila na “kukonkonsha” pa kuba’mba tukatwele mu Bufumu bwa Lesa ne kwikala mutende. Nanchi twafwainwa kusumininwa amba Lesa ukakumbula milombelo yetu nyi? Ee, twakonsha, kikulutu twi bakishinka kwi Yehoba, mambo Kilishitu waambile’mba: “Bonse balomba batambula; ukeba naye, wikimona; ukonkonsha naye, bakamushinkwilako.” Bintu byapitamo bakalume ba Yehoba bavula bimwesha kuba’mba kine Lesa ‘umvwa milombelo.’—Sala. 65:2.

19, 20. Kwesakana na byambo bya kwa Yesu byanembwa mu Mateo 7:9-11, Yehoba uji byepi nobe nsemi watemwa baana?

¹⁹ Yesu wapashañenye Lesa kwi nsemi watemwa baana banji ne kwibamwena byawama. Fwanyikizhai kuba’mba mwajinga mu luonde lwatelekelenga ku Jashi ja pa Mutumba sa mwiumvwina Yesu na kwaamba amba: ‘Ñanyi mukwenu uba, umvwe mwananji wamulomba shinkwa wamupa jibwe: nangwa umvwe wamulomba jisabi wamupa mulolo? Byonkabi anweba babi, umvwe mwayuka kwibapa bana benu byawama, lelo Shenu wa mwiulu kechi akemukile mu kupana byawama kwi abo bamulomba nenyi?’—Mat. 7:9-11.

²⁰ Nsemi nangwa kya kuba ‘mubi’ na mambo a bundengamambo bo twaswana, bino mu kisemwatu umwesha butemwe ku baana banji. Konsha wapa mwananji kintu kyabulwabulwa ne, bino wibikako na kumukebela “byawama.” Byonka biji nsemi, Shetu wa mwiulu naye witupa “byawama” kimye kyonse, nabiji mupashi wazhila. (Luka 11:13) Mupashi wazhila wakonsha kwitupa bulume bwa kwingila mingilo yaitabilwa kwi Yehoba kufuma “bya kupana byonse byawama ne bya bupe byonse byalumbuluka.”—Yako. 1:17.

Twajijila na Kufunjilako Byavula ku Byambo bya kwa Yesu

21, 22. Mambo ka Jashi ja pa Mutumba kyo janemena, kabiji mwaumvwa byepi pa byambo bya kwa Yesu?

²¹ Mu Jashi ja pa Mutumba waambilemo byambo byanema bingi byo bakabula kwambapo ku muntu mukwabo panopantanda. Muji byambo bitufunjisha byavula pe Lesa kabiji byapela kukwatakanya. Mu iye mitwe yalondankana muji bishinka byavula byaimena pa jashi ja pa mutumba, tukamwenamo bingi umvwe ke twibingijishe mu bwikalo. Abye byambo bya kwa Yesu byakonsha kwitukwasha kuwamisha bwikalo bwetu lonka luno ne kwitulengela kwikala na luketekelo lwa bwikalo bwawama kulutwe na lwendo.

²² Mu Jashi ja pa Mutumba muji bishinka byavula bingi, bino mu iye mitwe yo twafunda twabalaulakotu bicheche. Kyo kyalengejile ‘mabumba kukumya mo afunjishenga.’ (Mat. 7:28) Ne atweba kyo kimotu bitufika bingi pa muchima byambo byaambile Mufunjishi Wayukisha, aye Yesu Kilishitu.

Musakukumbula’mba Ka?

• Yesu waambilepo’mba ka pa milombelo ya bukamfutumfutu?

• Mambo ka o kyatamina kubwezhapo byambo bintutu bimo mu lulombelo?

• Tongolai misanshijilo iji mu lulombelo lwa kwa Yesu lwa kumwenako?

• Twakonsha kutwajijila byepi na ‘kulomba, kukeba, ne kukonkonsha’ na mukoyo?

[Kipikichala pa peja 15]

Yesu wibalengulwile ba kamfutumfutu balombanga’mba bantu bebamone ne kwibomvwa

[Kipikichala pa peja 17]

Nanchi mwayuka ene mambo o kyanemena kulomba’mba etupe kajo ketu ka lelo nyi?