BUTALA BWA MABUKU BWA PA INTANETI
Kyamba kya Usopa
BUTALA BWA PA INTANETI
Kikaonde
Pa kukebela
  • Bisopelo
  • BAIBOLO
  • MABUKU
  • KUPWILA
  • w09 3/15 p. 32
  • Mepuzho Kufuma Kubatanga

Vidyo ufwamo.

Yakana kushinkuka.

  • Mepuzho Kufuma Kubatanga
  • Kyamba kya Usopa—2009
  • Byambo Bipashako
  • Nanchi Baibolo Witubula Mashimikila Onse Aamba pe Yesu Nyi?
    Kyamba kya Usopa—2010
Kyamba kya Usopa—2009
w09 3/15 p. 32

Mepuzho Kufuma Kubatanga

Binembelo byaambapo pa “buku wa Yashala” ne “Buku wa Makondo a Yehoba.” (Yosh. 10:13; Bala. 21:14) Ae mabuku abiji kechi atanwa mu mutanchi wa mabuku o baitabizha mu Baibolo ne. Nanchi abye byo binembelo byataikile nyi?

Kafwako kishinka kyakonsha kwitulengela kupwisha mu muchima amba ae mabuku abiji anembelwe na mupashi, apa bino aeleka ne. Banembi ba Baibolo baambileko bintu bicheche kutazha ku mabuku akwabo. Ae mabuku akonsha kwikala lubaji lwa Baibolo lwakatezhe kukwatakanya kikatakata atweba bantu ba ano moba. Kya kumwenako, mu 1 Byambo bya Moba 29:29 muji bino byambo “byanembwa mu buku wa byambo bya moba wa Samwela, shayuka,” “ne mu buku wa byambo bya moba wa Natana, ngauzhi wa Lesa,” ne “mu buku wa byambo bya moba wa Gadi, shayuka.” Abye bipelu bisatu byakonsha kutazha ku mabuku o twayuka nabiji 1 ne 2 Samwela, nangwa buku wa Mitonyi.

Ku lubaji lukwabo, byambo bimo bitanwa mu mabuku aji na mazhina epasha na mazhina a mu Baibolo bino saka abula lubaji lwa mu Baibolo. Twakonsha kupana kya kumwenako ku mabuku ana akala kene nabiji: “Buku wa Byambo bya Moba a Bamfumu ba bena Yuda,” “Buku wa Bamfumu ba bena Yuda ne bena Isalela,” “Buku wa Bamfumu ba bena Isalela” ne “Buku wa Bamfumu ba bena Isalela ne bena Yuda.” Nangwa kya kuba ano mazhina akonsha kumvwanyika nobe epashako na mazhina aji mu Baibolo o twayuka nabiji 1 Bamfumu ne 2 Bamfumu, ae mabuku ana kechi anembelwe na mupashi ne, kabiji kechi atanwa mu mutanchi wa mabuku o baitabizha a mu Baibolo ne. (1 Mfu. 14:29; 2 Moba. 16:11; 20:34; 27:7) Ano mabuku mwanembelwetu bintu bya kishakulu bya kala kene kufuma kimye ngauzhi Yelemiya ne Ezela kyo banembele mashimikila o tuji nao mu Baibolo lelo jino.

Ee, banembi ba Baibolo bamo baambilepo ne pa mabuku amo ajingako pano bino abujile kunembwa na mupashi ne kwingijishako byambo byajingamo mu ano mashimikila a kala kene. Eshita 10:2 watongolapo ne “Buku wa Byambo bya Moba wa bamfumu ba Media ne Pelisha.” Popamotu, ne Luka byo anengezhenga kunemba Mambo anji awama, ‘waipwizheipwizhe ne kumvwa bulongo bintu byonse kufumya ne ku bya ku ntendekelo.’ Wafwainwa walumbulwile kuba’mba wapeselepesele mashimikila akwabo ajingako kimye kyo anembele mazhina a bashakulu ba kwa Yesu o tutanga mu Mambo anji awama. (Luka 1:3; 3:23-38) Nangwa kya kuba Luka wafumishenga byambo mu mabuku abujile kunembwa na mupashi wazhila, bino Mambo Awama o anembele anembelwe na mupashi wazhila. Kabiji ano Mambo Awama anema bingi kwi atweba.

Pa ae mabuku abiji atongolwa mu bwipuzho, ko kuba’mba “buku wa Yashala” ne “Buku wa Makondo a Yehoba” ke mabuku amo ajingako abujilwe kunembwa na mupashi wazhila. Na mambo a kino, Yehoba kechi walamine ano mabuku ne. Byaamba Baibolo pa ano mabuku abiji byalengejile bashayuka ba Baibolo kupwisha mu muchima amba ae mabuku abiji ajinga a nsansawilo ne nyimbo yaamba pa bulwi bwaikalanga pakachi ka bena Isalela ne balwanyi babo. (2 Sam. 1:17-27) Buku umo waambile kuba’mba byambo biji mu ae mabuku byafwainwa kwikala “nyimbo yayukanyikilwe ya banyimbi bene bene ba mu bena Isalela ba kukala abo balamine nsansawilo ne nyimbo ya kishakulu.” Nangwatu banabalume bamo Lesa bo aingijishe pa kimye kimo kwikala bangauzhi nangwa bashayuka banembelepo byambo bimo Yehoba byo abujile kuswisha kwibibika mu Binembelo abyo “byawamina mu kwibafunjisha bantu, ne mu kwibalengulula ne mu kwibolola” mu ano moba etu a lelo.—2 Timo. 3:16; 2 Moba. 9:29; 12:15; 13:22.

Nangwa kya kuba’mba mabuku amo atongolwapo mu Baibolo kabiji amba beengijishanga kechi akonsha kwitulengela atweba kupwisha mu muchima wetu amba anembelwe na mupashi ne. Pano bino, Yehoba Lesa walamawizha byanembwa byonse biji na “byambo bya Lesa wetu” kabiji bino byambo “bikekalanga myaka.” (Isa. 40:8) Ee, byambo byo aswishishe Yehoba kuba’mba bikale mu mabuku 66 a mu Baibolo ye tuji nanji byo byambotu byo tukeba pa kuba’mba ‘twikale balumbuluka, bawaina byonse bya kwingilako mingilo yonse yawama.’—2 Timo. 3:16, 17.

    Mabuku a mu Kikaonde (1992-2025)
    Shinkai
    Shinkulai
    • Kikaonde
    • Tuminaiko Bakwenu
    • Byo Mukeba
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Shinkulai
    Tuminaiko Bakwenu