Nanchi Mwakonsha Kuya na Kwingijila Kuji Kukajilwa Kukatampe kwa Basapwishi ba Bufumu Nyi?
“Twaikele bwikalo bwa ntentente mu United States pano bino bwikalo bwa kuta muchima ku bya bunonshi twibumonanga namba busa kwitulabika pamo na baana betu babalume babiji. Amiwa ne mukazhami twaingijilepo bumishonale patanshi, onkao mambo twakebelenga kwikala jikwabo bwikalo bwapela bino buleta lusekelo.”
MU 1991, kizaku kyajinga na ba Ralp ne benakwabo ba Pam kibalengejile kunembela makalata ku maofweshi a misampi kulumbulula byo basakishe kuya na kwingijila kuji kukajilwa kukatampe kwa basapwishi ba Bufumu. Ofweshi wa musampi wa mu Mexico wibakumbwile’mba mu kyokya kyalo babena kukeba bingi basapwishi ba Bufumu bakusapwila ku bantu bamba mulaka wa Kizungu. Kabiji ofweshi wa musampi waambile’mba kuno majimi “atoka kala afwainwa kunowa.” (Yoa. 4:35) Kechi bakwachile ne ku lusono ne, ba Ralph ne ba Pam ne baana babo babalume babiji, umo wajinga na myaka itanu na isatu, mukwabo na jikumi na ibiji, batendekele kwinengezha kuvilukila ku kyalo kya Mexico.
Nyaunda Ikatampe
Ba Ralph bashimikizhe’mba: “Satukyangye kuviluka mu United States, balongo ne banyenga bamo betwambijilenga’mba: ‘Kuvilukila mu kyalo kingi kutanta nshima ku mukele!’ ‘Pano umvwe mwabela mukoba byepi?’ ‘Mambo ka a kuyila na kusapwila mu nyaunda mo bamba Kizungu? Bazungu kechi bakatako muchima ku bukine ne!’ Bino atweba twapwishishe mu michima yetu kuba’mba tubena kuya. Mambo lwendo lwetu kechi lwajinga lwa kubazhimukilatu ne. Twinengezhezhe pa myaka yavula. Kechi twitwezhanga mu makongole akatampe ne, kabiji twalamanga mali ne kwisambapo pa makatazho akonsha kwitumwekela ko tukaya.”
Ba Ralph ne kisemi kyabo patanshi bakifikijile pa musampi mu Mexico. Balongo bebamwesheshe mapu ya kyalo kyonse ne kwibambila’mba “yo nyaunda yenu yonse ye!” Basajilepo kwikala mu muzhi wa San Miguel de Allende muji bantu bavula bafuma ku byalo byapusana pusana waikela palepa makilomita 240 ku muzhika buyeke bwa muzhi mukatampe wa Mexico. Panyuma ya myaka isatu, kipwilo kya Kizungu kyatendekele na basapwishi 19 mu yewa muzhi. Kino kyo kyajinga kipwilo kitanshi kya Kizungu mu Mexico kyaajile kitendekesho kya mwingilo mukatampe.
Nobe milyonyi umo wa bangikazhi ba mu United States bekala mu Mexico. Kabiji bakwabo bayuka Kizungu ke bena Mexico baji pa makito ne baana basukulu bamba uno mulaka wabula wabo. Ba Ralph baambile’mba: “Twalombanga kwi Lesa bakwingila mwingilo bavula. Twanengezhe kibamba kya kulaalamo mu nzubo yetu mwa kufikila balongo nangwa banyenga baishilenga na ‘kwiyendela ntanda’ ne kumona kana bakonsha kwiya na kwingijilako.”—Bala. 13:2.
Bapezhezheko Bwikalo pa Kuba’mba Bengilenga Pabaya mu Mwingilo
Mu mobatu acheche balongo ne banyenga bavula bakebelenga kwingilanga pabaya mu mwingilo bafikile. Pe abo pajinga ba Bill ne benakwabo ba Kethy bafumine ku United States. Baingijileko myaka 25 ku nyaunda kwajinga kukajilwa. Balangulukilenga kutendeka kufunda ki Spanish, bino uno mulanguluko walubankene byo bavilukijile ku Ajijic ku musezho wa kizhiba kya Chapala, ku mpunzha yawama kwatemwa kwikala bena United States baleka mingilo pa kufikizha myaka. Ba Bill baambile’mba mu “Ajijic twibikileko bingi na kukeba bantu bamba Kizungu bakebelenga kufunda bukine.” Mu myakatu ibiji yo baikele mu yewa muzhi, ba Bill ne ba Kathy basangalele bingi pa kumona kipwilo kya bubiji kya Kizungu byo kyatendekele mu Mexico.
Ba Ken ne ba Joanne bena Canada bakebeshe kupezhako bwikalo pa kuba’mba bengilenga kimye kyabaya mu mwingilo wa Bufumu. Nabo bavilukijile ku Mexico. Ba Ken bashimikizha’mba: Papichile kimye kyabaya pa kuba’mba twibijile na bwikalo bwa ku mpunzha kwabula malaichi, mema akaba ne lamya. Bino mwingilo wa busapwishi wituletelanga bingi lusekelo. Papichiletu moba acheche ba Ken bebatongwele bunkwasho mu kipwilo kabiji panyuma ya myaka ibiji bebatongwele bukulumpe. Mwanabo wamukazhi aye Britanny kyamukatazhanga bingi kupwanañana na ba mu kipwilo kya katataka mwavujiletu bakikulumpe. Pano bino byo atendekele kwingilako mwingilo wa kushimika Mazubo a Bufumu waikele na balunda bawama bavula mu mapunzha apusana pusana mwaya kyalo.
Bakwabo nabo ke ba Patrick ne bakazhi babo ba Roxanne ba mu kyalo kya Texas mu United States, baumvwine bingi bulongo pa kwibatuma bumishonale ku nyaunda iji ku bwipi na kuji bantu bamba Kizungu. Ba Patrick baambile’mba: “Panyuma ya kufwakasha mu muzhi wa Monterrey uji ku kabeta ka muzhika buyeke bwa kyalo kya Mexico, twiumvwine amba Yehoba ye ubena kwitutuma kuya na kukwasha ku yoya mpunzha.” Mu mobatu atanu bapoteshe nzubo yabo mu Texas ne ‘kwabukila mu bushiya mu Makedonya.’ (Byu. 16:9) Bwikalo mu Mexico bwashupile bingi, bino mu myakatu ibiji bajinga na lusekelo lukatampe pa kumona jibumba jicheche ja Bakamonyi 17 jakoma ke kipwilo kya basapwishi 40.
Bakwabo bapezhezheko bwikalo amba bengilenga pabaya mu mwingilo ke ba mulume ne mukazhi, abo ba Jeff ne ba Deb. Bapoteshe nzubo yabo ikatampe mu United States, bavilukila mu kishimikwa mo bachibaula mazubo ajitu na bibamba bicheche aji mu muzhi wa Cancún waikela ku musela mu Mexico, ku musezho wa kalunga. Patanshi kupwila kukatampe kwaikelanga mu kishimikwa muji munkinyi upepemuna mwela watalala bulongo nangwa wa kyuya kabiji pajinga pa bwipi. Pano ko baile baendanga maola atanu na asatu pa kuba’mba bafike kwaikelanga kupwila kukatampe kwa mu Kizungu mu kibanza. Bino bajinga bingi na lusekelo byalengelwe kipwilo mu Cancún kyajinga na basapwishi 50.
Balongo ne banyenga bena Mexico nabo batendekele kukwasha mu mwingilo wa kusapwila mu Kizungu. Kya kumwenako, ba Rubén ne kisemi kyabo byo baumvwinetu kuba’mba kipwilo kitanshi kya Kizungu kyalengwa mu San Miguel de Allende kabiji kyalo kyonse kya Mexico yo nyaunda yakyo, ponkapotu bafukwilepo kuya na kukwasha. Batendekele kufunda Kizungu ne kwibikako kupwanañana na bantu ba kisho kyapusanako kabiji baendanga makilomita 800 pa mulungu pa mulungu pa kuba’mba batanwe ku kupwila. Ba Rubén baambile’mba: “Twiyowanga bingi kusapwila ku bantu ba ku kyalo kingi baikala mu Mexico pa myaka yavula bino baumvwinenga mambo awama mu mulaka wabo kimye kitanshi. Bamo bajilanga ne mipolo pa kwitusanchila.” Panyuma ya kukwashako kipwilo kya San Miguel de Allende ba Rubén ne kisemi kyabo baingijilenga bupainiya mu muzhi wa Guanajuato mu Mexico, mo bakwashisheko pa kuba’mba kipwilo kya Kizungu kilengwe kyajinga na basapwishi kukila pa 30. Lelo jino, babena kwingijila pamo na jibumba ja Kizungu mu Irapuato mu muzhi ujitu pepi na Guanajuato.
Kusapwila ku Bantu Bakatazha Kwisamba Nabo
Kununga ku bantu bafuma mu byalo bingi kuji ne bena Mexico bavula bingi bayuka kwamba Kizungu. Kishupa bingi kwisamba nabo mambo awama a Bufumu mambo bekala ku mapunzha a banonshi, ako javula bamingilo babo babakazhi bo basela ku bibelo. Nangwa umvwe kwasela bene bena nzubo, javula bakana kuteleka mambo balanguluka’mba Bakamonyi ba kwa Yehoba ke kajibumba kajitu mu uno muzhi. Bino kimo kimye bano bantu umvwe bebasolomoka ku Bakamonyi bafuma mu byalo bingi bateleka ne kutako muchima.
Akyumvwai byaubile ba Gloria bekala mu muzhi wa Querétaro uji mukachi ka kyalo kya Mexico. Baambile’mba: “Bakinsolomokapo kala ku Bakamonyi bamba mulaka wa ki Spanish, bino nakaine kwibateleka. Pano kimye kyatendekele makatazho mu kisemi ne ku balunda nami andetejile bingi binyenge, po po navulukile kulomba kwi Lesa na kusashijila kuba’mba akwashe mone bya kwilupwisha. Papichiletu kimye kicheche mwanamukazhi wamba Kizungu wansolomokele. Wakebelenga kuyuka umvwe pa nzubo pajipo wayuka kwamba Kizungu. Mambo wajinga wa ku kyalo kingi nakebeshe kumvwa byo asakwamba, onkao mambo namubujile namba nayuka Kizungu. Byo atendekele kwamba, namutajilengatu saka ñamba mu muchima’mba ‘Amiwa nakumya nga we muzungu mwina America wananga ka pano pa nzubo yami?’ Bino nalubileko kuba’mba nalombele kwi Lesa amba ankwashe. Kyamweka awe wafumine ku kyalo kingi mo mwakumbwijile Lesa milombelo yami.” Ba Gloria baswile lufunjisho lwa Baibolo kabiji banungulukilenga bingi bukiji kufikatu ne ku lubatizhilo, kechi na mambo a kwibakanya kuba mu kisemi ne. Lelo jino ba Gloria ke bapainiya bakimye kyonse kabiji bamwata wabo ne mwanabo wamulume na bo babena kwingijila Yehoba.
Mfweto Imona Bapezhako Bwikalo Kuba’mba Bengilenga Pabaya mu Mwingilo
Kwingijila kuji kukajilwa kukatampe kwa basapwishi ba Bufumu kwikala kupita mu makatazho, pano bino mfweto ijimo yavula. Ba Ralph batongolwa ku ntendekelo baambile’mba: “Twafunjishanga Baibolo bantu bafumine ku Britain, China, Jamaica, Sweden ne bena Ghana bafumine mu bisemi bya bufumu. Bamo pa bano baana betu ba bwanga batendeka kwingila mwingilo wa kimye kyonse. Pa myaka yapitapo kisemi kyami kimwenejile na meso byalengelwenga bipwilo bitanu na bibiji bya Kizungu. Baana betu babalume bonse babiji batendekele bupainiya bwa kimye kyonse kabiji luno babena kwingijila pa Betele mu United States.”
Lelo jino, mu Mexico muji bipwilo 88 bya Kizungu ne mabumba abula kulengeka bu bipwilo avula bingi. Ki ka kyalengela kuba’mba kwikale kuno kununguluka? Bantu bavula bamba mulaka wa Kizungu mu Mexico kechi bebasapwilangapo ku Bakamonyi ne. Bamo nabo batambwijile mambo bulongo, mambo kechi kwajinga wa kwibakanya byo kyafwainwe kwikala mu byalo byabo ne. Bakwabo baswanga lufunjisho lwa Baibolo mambo balekele nkito pa kufikizha myaka kabiji kimye kibabailanga kya kukonsha kufunda Baibolo. Kabiji kikwabo kyalengela ke na mambo a kuba’mba bavula mu bipwilo bya Kizungu bapainiya, kino kyalengela bipwilo kwingila mwingilo na kizaku kabiji bibena kukoma.
Mapesho Emutujilwa Kulutwe
Kya kine bantu bavula babena kutambwila mambo awama a Bufumu abena kusapwilwa mu milaka yabo. Kitundaikañana bingi kuyuka kuba’mba bavula balongo ne banyenga, bakyanyike ne bakulumpe, baji mu masongola ne babula mu masongola, bonse babena kukeba kwingilako pakatampe mu mwingilo wa kwa Yehoba kabiji babena kwipana kuya na kwingijila kuji kukajilwa kukatampe kwa basapwishi ba Bufumu. Kya kine bakonsha kuchinchika ku makatazho, pano bino ano makatazho kechi aesakana pamo na lusekelo lwiya pa kumona bantu bakishinka batambwila bukine bwa mu Baibolo ne. Nanchi mwakonsha kupezhako bwikalo kuba’mba muye ku nyaunda ya mu kyalo kyenu nangwa ya mu kyalo kikwabo kuji kukajilwa kukatampe kwa basapwishi ba Bufumu nyi?a (Luka 14:28-30; 1 Ko. 16:9) Umvwe mwipana, kine mapesho avula emutujilwa kulutwe.
[Tubyambo twa mushi]
a Monai byambo ne bikwabo byaamba pa bya kwingijila kuji kukajilwa kukatampe mu buku wa Bakwatankana kuba kyaswa muchima wa Yehoba mapeja111 ne 112.
[Kitenguluzha pa peja 21]
Lusekelo lwa Bamo Baleka Nkito Lwaita Bakwabo
Ba Beryl bavilukile kufuma ku Britain kuya ku Canada. Bano bainetu baingijile pa kifulo kya bukulumpe mu tumpanyi twavula twingijila mu byalo byapusana pusana. Bayukile bingi kwenda pa bambili, kabiji bebasajile ne kuya na kwimenako kyalo kya Canada mu kwikyombesha kwajingako mu mwaka wa 1980. Mwaka wa kuleka nkito byo afikile baikajile ku Chapala mu Mexico, ba Beryl ne bamwata wabo batemenwe bingi kujiila mu bishimikwa mo bapotesha kajo. Byo bamwene baleka nkito bamba Kizungu basangalala beyukanyikishe bene kabiji bebepwizhe kyo baubilenga mu Mexico. Bonse basangalala bo batananga javula na kuja bajinga Bakamonyi ba kwa Yehoba. Ba Beryl ne bamwata wabo balangulukile kuba’mba umvwe kuyuka Lesa ko kuleta lusekelo ne kulengela kuyuka nkebelo ine ya bumi, onkao mambo netuwa kyakonsha kuwama bingi umvwe twamuyuka. Panyuma ya kupwila na bena Kilishitu pa bañondo bavula, ba Beryl baswile kufunda Baibolo. Ba Beryl baingijile bupainiya pa myaka yavula bingi.
[Kitenguluzha pa peja 22]
“Twatokwa Bingi pa Kwikala Nabo”
Bepana kuya na kwingijila kuji kukajilwa kukatampe kwa basapwishi basanchilwa bingi ku balongo bo baya na kutana. Ofweshi wa musampi wa mu Caribbean wanembele’mba: “Umvwe balongo bonse bafuma mu byalo bingi bengijila muno babwela kwabo, bipwilo byakonsha kubwela panyuma. Twatokwa bingi pa kwikala nabo.”
Byambo bya Lesa byaamba’mba “banabakazhi baamba mambo jo jibumba jikatampe.” (Sala. 68:11) Onkao mambo kechi tukumya pa kumona banyenga babula kusongolwa bavula babena kwingijila mu byalo bingi ne. Bano banyenga bepana babena kukwashañana bingi. Ofweshi wa musampi wa ku musela wa Europe waambile’mba: “Mu bipwilo byetu byavula banyenga bavula bingi, kimo kimye bakila kichika kya basapwishi bonse mu kipwilo. Bavula kechi babaanda mu bukine ne, bino banyenga babula kusongolwa bafuma mu byalo bikwabo babena kwibakwasha bingi. Twibasanchila kya kine kine banyenga bafuma ku byalo bingi!”
Banyenga bengijila mu byalo bingi beumvwa byepi? Banyenga Angelica baji mu myaka ya ku ma 30 kabiji baingila bupainiya pa myaka yavula mu byalo bingi baambile’mba “makatazho o tupitamo avula. Ku mpunzha imo konaile nakabakananga pa kwenda mu mukwakwa wauba mateshi kabiji ku muchima kwakolanga bingi pa kumona bantu byo babena kuyanda. Bino naumvwanga bingi bulongo kusapwila. Banyenga bo nataine bansanchilanga pa kuya na kwibakwasha kabiji kino kyansangajikanga bingi. Nyenga umo wambujile kuba’mba kuviluka kwami kufuma kwalepa kwiya na kwingila bupainiya mu kyalo kyabo kwamulengejile naye kutendeka mwingilo wa kimye kyonse.”
Ba Sue bapainiya baji na myaka ya mu ma 50 baambile’mba: “Makatazho ekalako, bino kechi aesakana pamo na mapesho o mwakonsha kwikala nao ne. Mwingilo wa kusapwila wawama bingi! Javula byo ñingila na banyenga bakyanyike mu mwingilo, ne bashimikizha byo natangile mu Baibolo nangwa mu mabuku alumbulula Baibolo aamba pa bya kuba na mikiika. Nabo javula bambula amba kuchinchika kwami na makatazho ne kwingila bupainiya mu buzhike pa myaka yavula kwibalengela kwisunsa kuba’mba nabo bakonsha kushinda mikiika iya mu bwikalo bwabo. Kukwasha bano banyenga bakyanyike kundetela bingi lusekelo.”
[Mapu pa paja 20]
(Umvwe mukeba bine byambo, monai mu buku)
MEXICO
Monterrey
Guanajuato
Irapuato
Ajijic
Chapala
Kizhiba kya Chapala
San Miguel de Allende
Querétaro
MEXICO CITY
Cancún
[Kipikichala pa peja 23]
Bamo baji na lusekelo pa kusapwila bantu bafuma mu byalo bingi babena kumvwa mambo awama kimye kitanshi