Anweba Bisemi Bya Bena Kilishitu, Londelainga Kya Kumwenako Kya Kwa Yesu!
‘Kilishitu . . . [washile] mwa kulondela, mulonde monka mu ngayo yanji.’—1 PE. 2:21.
1. (a) Mwana Lesa wajinga na mwingilo ka pa kulenga bintu? (b) Yesu wiumvwa byepi pa mambo a bantu?
LESA kimye kyo alengele jiulu ne ntanda, wajinga pamo na Mwananji mubeji “nobe sendwe mukatampe.” Mwana Lesa waingijilenga pamo ne Shanji kimye Yehoba kyo alengele banyama bapusana pusana ne kubika bya mweo panopantanda kabiji ne kulenga Paladisa kwikala muzhi wabilengwa byalengelwe mu kipasha kya Yehoba. Mwana Lesa, awo waishile kutelwa’mba Yesu watemenwe bingi bantu. ‘Wasekelanga mu bantu.’—Mana. 8:27-31; Nte. 1:26, 27.
2. (a) Yehoba wanengezha byepi pa mambo a bantu bambulwakoloka? (b) Mu ñanyi lubaji lwa bwikalo Baibolo mo apaina lutangijilo?
2 Panyuma ya kuba ba mulume ne mukazhi batanshi balenga mambo, kukuulwa kwa bantu bambulwakoloka kwaikele lubaji lwanema lwa nkebelo ya Yehoba. Yehoba wanengezhezhe kitapisho kya bukuzhi bwa Kilishitu pa kuba’mba ebakuule. (Loma 5:8) Kabiji Yehoba wapaine Mambo anji, Baibolo, ao akwasha bantu kuyuka bya kwikala bulongo nangwa kya kuba bambulwakoloka. (Sala. 119:105) Mu Mambo anji, Yehoba wapana lutangijilo lukwasha bantu kwikala na bisemi byakosa kabiji bya lusekelo. Pa mambo a masongola, buku wa Ntendekelo waamba’mba mwanamulume ‘ukalamachila ku mukazhanji, kabiji abo babiji bakekala ke mubiji umo.’—Nte. 2:24.
3. (a) Ki ka Yesu kyo afunjishe pa mambo a masongola? (b) Tusakwisamba pa ka mu uno mutwe?
3 Kimye kyo aingijilenga mwingilo wanji wa busapwishi panopantanda, Yesu waambishepo bingi kuba’mba masongola afwainwa kwikala a kikupu. Wafunjishe mafunde a kuba umvwe alondelwa, akonsha kukwasha bisemi kuchinuzhuka byubilo ne miteeto yakonsheshe kubika masongola abo nangwa mutende wa kisemi kyabo mu kizumba. (Mat. 5:27-37; 7:12) Uno mutwe usakwamba pa mafunjisho a kwa Yesu ne kya kumwenako kyo amwesheshe byo ajinga panopantanda byo kyakonsha kukwasha banabalume, banabakazhi, bansemi, ne baana kwikala bwikalo bwa lusekelo.
Mwanamulume wa Bwina Kilishitu byo Anemeka Mukazhanji
4. Kwipasha ka kuji pakachi ka mwingilo wa kwa Yesu ne wa banabalume ba bwina Kilishitu?
4 Lesa watongwele mwanamulume kwikala mutwe wa kisemi, byonka Yesu byo aikala mutwe wa Kipwilo. Mutumwa Paulo wanembele’mba: “Mulume ye mutwe wa mukazhanji, byonka biji ne Kilishitu ye mutwe wa Kipwilo, ye mwine upulusha mubiji. Anweba banabalume, temwai bakazhi benu, byonka byo atemenwe Kilishitu Kipwilo, ne kwipana mwine na mambo a akyo.” (Efi. 5:23, 25) Kya kine, bwikalo bwa kwa Yesu na baana banji ba bwanga bumwesha banabalume ba bwina Kilishitu byo bafwainwa kwikala na bakazhi babo. Twayai tumone mashinda amo Yesu mo aingijishenga lūsa lwanji lo bamupele kwi Lesa.
5. Yesu waingijishenga byepi lūsa lwanji ku baana banji ba bwanga?
5 Yesu wajinga “kimote ne kukoka pa muchima.” (Mat. 11:29) Kabiji waingilanga na ngovu umvwe kyakonsheka. Kechi wakankalwanga kwingila mwingilo ye afwainwe kwingila ne. (Mako 6:34; Yoano 2:14-17) Wapananga lujimuno lwafwainwa ku baana banji ba bwanga, kabiji wabwezhangapo umvwe kyakonsheka. (Mat. 20:21-28; Mako 9:33-37; Luka 22:24-27) Nangwa byonkabyo, Yesu kechi wibakajipilanga, kwibalengesha bumvu nangwa kwibazhingijisha nangwa kwibalangulukila’mba kechi bakonsheshe kulama byo ebafunjishanga ne. Mu kifulo kya kwiboba bino, wibatakaikile baana banji ba bwanga ne kwibatundaika. (Luka 10:17-21) O ene mambo baana banji ba bwanga o bamunemekejile Yesu na mambo a butemwe ne lusa lwanji.
6. (a) Banabalume bakonsha kufunjilako ka kwi Yesu byo aikele na baana banji ba bwanga? (b) Petelo watundaikile banabalume kuba ka?
6 Kya kumwenako kya kwa Yesu kifunjisha banabalume kuba’mba umvwe balondela bumutwe bwanji, bakatemwa bakazhi babo ne kwibapa mushingi kechi bakebashintaukilanga ne. Mutumwa Petelo watundaikile banabalume kulondela kya kumwenako kya kwa Yesu kya butemwe kupichila mu ‘kwikala mu maana’ na bakazhi babo, ne ‘kwibanemeka.’ (Tangai 1 Petelo 3:7.) Mwanamulume wakonsha kumwesha byepi lūsa lo bamupa kabiji ne kunemeka mukazhanji?
7. Mu ñanyi jishinda mwanamulume mo akonsha kunemekela mukazhanji? Londololai.
7 Jishinda jimo mwanamulume jo akonsha kunemekelamo mukazhanji ke kupichila mu kuteleka milanguluko yanji saka akyangye kufuukula bintu byalamata kisemi. Kampe kwakonsha kwikala kufuukulapo bintu byanema nabiji kuviluka, kupimpula mingilo nangwa bintutu bikwabo byubiwa pa juba pa juba nabiji kwa kuya na kufwakesha nangwa kupimpula mwaba wa mali pa kuba’mba babule kwikala na kisuse kya mali. Mwanamulume byo ayuka kuba’mba byo afuukulapo byalamata kisemi, kyanema bingi kuyuka milanguluko ya mukazhanji, kino kikamukwasha kwesakanya bintu, kufuukula bulongo kabiji kikapela mwanamukazhi kumutundaika. (Mana. 15:22) Banabalume ba bwina Kilishitu banemeka bakazhi babo, kechi batambwilatu butemwe ne mushingi kufuma ku bakazhi babo kwapwa ne, bino betabilwa ne kwi Yehoba.—Efi. 5:28, 29.
Mwanamukazhi byo Anemeka Mwatawanji
8. Mambo ka o kyawamina kubula kulondela kya kumwenako kya kwa Evwa?
8 Banabakazhi ba bwina Kilishitu bamwena kwi Yesu pa mambo a byo bafwainwa kukokela bebatangijila. Jishinda Yesu jo amwenamo lūsa japusana bingi na byaubile mwanamukazhi mutanshi! Evwa wakankelwe kupana kya kumwenako kyawama kulondela banabakazhi. Wajinga na mutwe Yehoba ye apainangamo mikambizho. Pano Evwa kechi wanemekele buntangi bwa mwatawanji ne. Wakankelwe kulondela mikambizho yamubujile Adama. (Nte. 2:16, 17; 3:3; 1 Ko. 11:3) Ibyo kuba’mba Evwa wajimbaikilwe, pano bino wafwainwe kwipuzha mwatawanji umvwe wafwainwe kumvwina jiwi jaumvwanyikilenga nobe jibena kwamba ‘byayuka Lesa.’ Mu kifulo kya kuba bino, aye waikele nobe ye mutwe wa mwatawanji.—Nte. 3:5, 6; 1 Timo. 2:14.
9. Yesu wamwesheshe ñanyi kya kumwenako kya kunekenena?
9 Yesu aye wapaine kya kumwenako kyawama kya kunekenena bumutwe bwa Shanji. Bwikalo bwanji bumwesha kuba’mba “kechi walangulukile’mba, kwesakana na Lesa kyo kintu kya kukakachila ne.” Pa kuba, aye “wialwile mwine nobe ke watu pa kutambula musango wa buzha.” (Fili. 2:5-7) Lelo jino, byo aji Mfumu ubena kulama, Yesu ukiji na byubilo bintutu bimo. Mu kwikepesha unekenena Shanji mu bintu byonse ne kutundaika bumutwe bwanji.—Mat. 20:23; Yoa. 5:30; 1 Ko. 15:28.
10. Mwanamukazhi wakonsha kutundaika byepi bumutwe bwa mwatawanji?
10 Mwanamukazhi wa bwina Kilishitu wafwainwa kulonda Yesu kupichila mu kutundaika bumutwe bwa mwatawanji. (Tangai 1 Petelo 2:21; 3:1, 2.) Monai jishinda jo akonsha kubilamo bino. Mwananji wamulume ubena kulomba bansemi kumuswisha kuba bintu bimo. Byo kiji kuba’mba bansemi kechi besambapo kala pa kino ne, kyakonsha kuwama bainanji kumwipuzha’mba: “Wibepuzha bashobe nyi?” Umvwe mwana kechi wibepuzha ne, wafwainwa kwisamba na mwatawanji saka akyangye kufuukula bya kuba. Mwanamukazhi wa bwina Kilishitu kechi ukana nangwa kulengulula milanguluko ya mwatawanji pa meso a baana ne. Umvwe wabula kuswisha byaamba mwatawanji pa bintu bimo, wakonsha kwisamba nanji ku mbaji.—Efi. 6:4.
Bansemi Bamwena kwi Yesu
11. Ñanyi kya kumwenako kyapaine Yesu ku bansemi?
11 Nangwa kya kuba Yesu kechi wasongwele ne kusema baana ne, ye wa kumwenako wawama bingi ku bansemi ba bwina Kilishitu. Mu ñanyi jishinda? Kupichila mu butemwe ne kutekanya wafunjishe baana banji ba bwanga mu byambo ne mu byubilo byanji. Wibamwesheshe bya kwingila mwingilo ye ebapele. (Luka 8:1) Muchima wa kwa Yesu ne byubilo byanji ku baana banji ba bwanga bibafunjishe nabo byo bafwainwe kwiubila abo bene na bene.—Tangai Yoano 13:14-17.
12, 13. Ki ka kikebewa pa kuba’mba bansemi bakomeshe baana na moyo wa kwakamwa Lesa?
12 Baana balondela kya kumwenako kya bansemi, kikale kyawama nangwa kyatama. Onkao mambo, anweba bansemi iipuzhai anweba bene amba: ‘Ñanyi kya kumwenako kyo tubena kumwesha baana kupichila mu bimye byo tutamba malangalanga ne byakisangajimbwe kabiji ne kimye kya lufunjisho lwa kisemi ne mu mwingilo wa mu bujimi? Ñanyi bikonkwanyi bya kisemi kyetu? Abya tubena kwibamwesha kya kumwenako kyawama mu bwikalo bwetu ne mu bintu byo tufuukula kupichila mu kutesha michima yetu ku mpopwelo ya kine nyi?’ Mizhilo ya Lesa yafwainwa kwikala mu michima ya bansemi umvwe basaka kukomesha baana babo na moyo wa kwakamwa Lesa.—Mpitu. 6:6.
13 Umvwe bansemi bebikishako kulondela mafunde a mu Baibolo mu bwikalo bwabo bwa pa juba pa juba, baana babo bakamonanga bino. Byambo ne mafunjisho a bansemi bikekala byanema kwi abo. Nangwa byonkabyo, umvwe baana bamona kuba’mba bansemi kechi babena kulondela mafunde o babikako ne, bakonsha kulanguluka’mba mafunde a mu Baibolo kechi anema nangwa’mba kechi akwashañana ne. Na mambo a kino, umvwe baana kebapite mu makatazho a ino ntanda kechi bakakonsha kwiashinda ne.
14, 15. Bintu ka byanema bansemi byo bafwainwa kufunjisha baana babo, kabiji bakonsha kuba byepi kino?
14 Bansemi ba bwina Kilishitu bayuka’mba kukomesha mwana kulumbulula byavula kukila ku munengezhezhatu bikebewa bya ku mubiji. Onkao mambo, kyakonsha kwikala bumbulwamaana kufunjisha mwana kukanamina bikonkwanyi byakonsha kumuletelatu buwame bwa ku mubiji. (Sapwi. 7:12) Yesu wafunjishe baana banji ba bwanga kutangizhako bintu bya ku mupashi ne bololoke. (Mat. 6:33) Onkao mambo, kupichila mu kulondela Yesu, bansemi ba bwina Kilishitu bafwainwa kwibikishako kutundaika baana babo kukanamina bikonkwanyi bya ku mupashi.
15 Bansemi bakonsha kuba bino kupichila mu kumona kuba’mba baana babo babena kupwanañana na baji mu mwingilo wa kimye kyonse. Akilangulukai bakyanyike byo bakonsha kutundaikwa umvwe ke bapwanañane na bapainiya, kalama wa mwanzo ne mukazhanji. Bamishonale, bengijila pa Betele, kabiji ne boba baji na mwingilo wa buntungi bwa mu byalo bingi bakonsha kwamba lusekelo luji mu kwingijila Yehoba. Kwa kubula nangwa kuzhinauka ne, bano baji na bya kumwenako bizakula muchima byo bakonsha kushimikizha. Kya kumwenako kya mwingilo wabo wa kwipana kyakonsha kukwasha baana benu kufuukula bulongo, kwibikila bikonkwanyi bya kwingijila Lesa ne kufunda sukulu waesakana pa kuba’mba bakakonshe kwikwashishamo mu mwingilo wa kimye kyonse.
Anweba Baana, ki ka Kikemukwasha Kulondela Yesu?
16. Yesu wanemekele byepi bansemi banji ba panopantanda ne Shanji wa mwiulu?
16 Yesu ke wa kumwenako wawama bingi kwi anweba baana. Yesu bamulaminenga kwi Yosefwa ne Maliya, kabiji wibakokelanga. (Tangai Luka 2:51.) Wayukile’mba nangwa kya kuba bajinga bambulwakoloka, Lesa wibapele mwingilo wa kumulama. Na mambo a kino, Yesu wibanemekele. (Mpitu. 5:16; Mat. 15:4) Byo akomene, Yesu watokeshenga shanji wa mwiulu kikupu. Kino kyavwangilemo kushinda lweseko. (Mat. 4:1-10) Anweba bakyanyike bimye bimo bakonsha kwimweseka kuba’mba musatukile bansemi benu. Pano ki ka kyakonsha kwimukwasha kulondela byajinga Yesu?
17, 18. (a) Bakyanyike bapita mu ñanyi makatazho ku sukulu? (b) ? Bakyanyike bakonsha kuvuluka ki ka kyakonsha kwibakwasha kuchinchika meseko?
17 Kimye kimo, bakwenu baana basukulu bavula kechi bata muchima ku mizhilo ya mu Baibolo ne. Bakonsha kwimukanjikizha kwivwanga mu byubilo bincha ne kwimwendeleka umvwe mwakana. Abya bemutumba mazhina a bisela na mambo a kukana kwivwanga mu byubilo byabo nyi? Umvwe ibyo, mubapo byepi? Mwayukishatu kuba’mba umvwe mwazakama bakwenu ne kwibalondela, mukalengesha bansemi benu ne Yehoba bumvu. Ki ka kikobiwa kwi anweba umvwe mwaswa kulondela bakwenu baana basukulu? Apo kampe mwibikila bikonkwanyi nabiji kwingilako bupainiya, bunkwasho mu kipwilo, kwingijila kuji kukajilwa kukatampe kwa basapwishi ba Bufumu nangwa kwingijila pa Betele. Nanchi kwichina kala na bakwenu baana basukulu kukemukwasha kufikizha bino bikonkwanyi nyi?
18 Anweba bakyanyike mu kipwilo kya bwina Kilishitu, abya mwakitanwapo kala mu bintu byakyesekapo lwitabilo lwenu nyi? Umvwe bemwesekapo kala, mwaubile byepi? Vulukai wa kumwenako wenu, Yesu. Washinjile meseko ne kutwajijila kuba byawama. Inge kemuvuluke bino kikemukwasha kwikala na ngovu ya kubula bakwenu baana basukulu kuba’mba kechi musaka kuba bintu byo mwayuka’mba byatama ne. Byonka byajinga Yesu, ne anweba zanzaitu meso pa luketekelo lwa kwikala na lusekelo mu mwingilo ne kukokela Yehoba.—Hebe. 12:2.
Bintu Bine Bileta Lusekelo mu Kisemi
19. Bintu ka bileta lusekelo lwa kine mu bwikalo?
19 Yehoba Lesa ne Yesu Kilishitu basaka kubila bantu byawama. Nangwa kya kuba twi bantu bambulwakoloka twakonsha kwikala ba lusekelo. (Isa. 48:17, 18; Mat. 5:3) Yesu wafunjishe bukine buleta lusekelo ku bantu, pano bino kechi bo bonka bo afunjishe baana banji ba bwanga ne. Kabiji wibafunjishe ne bya kwikala bulongo. Kununga pa byo ebafunjishe, wapaine kya kumwenako kyawama kya kuyuka mwa kupelela mu bwikalo ne mu byubilo. Atweba bonse tumwenamo mu kulondela kya kumwenako kya kwa Yesu, kikale mwingilo wetu wa byepi nangwa byepi mu kisemi. Onkao mambo, anweba banabalume, banabakazhi, bansemi, ne baana, londelainga kya kumwenako kya kwa Yesu. Kulondela mafunjisho a kwa Yesu ne kya kumwenako kyanji kwakonsha kukwasha kisemi kwikala kya lusekelo.
Musakukumbula’mba Ka?
• Banabalume bafwainwa kwingijisha byepi lūsa lo bebapa kwi Lesa?
• Mwanamukazhi wakonsha kulondela byepi kya kumwenako kya kwa Yesu?
• Bansemi bakonsha kufunjilako ka kwi Yesu byo aikele na baana banji ba bwanga?
• Bakyanyike bakonsha kufunjilako ka ku kya kumwenako kya kwa Yesu?
[Kipikichala pa peja 8]
Saka akyangye kufuukula bintu byalamata kisemi, mwanamulume wa butemwe wafwainwa kuba ka?
[Kipikichala pa peja 9]
Kintu ka kilengela mwanamukazhi kwikala na jishuko ja kutundaika bumutwe bwa mwatawanji?
[Kipikichala pa peja 10]
Baana balondela byubilo byawama bya bansemi babo