BUTALA BWA MABUKU BWA PA INTANETI
Kyamba kya Usopa
BUTALA BWA PA INTANETI
Kikaonde
Pa kukebela
  • Bisopelo
  • BAIBOLO
  • MABUKU
  • KUPWILA
  • w07 3/1 pp. 10-14
  • Anweba Banabalume—yukai Ne Kulonda Bumutwe Bwa Kilishitu

Vidyo ufwamo.

Yakana kushinkuka.

  • Anweba Banabalume—yukai Ne Kulonda Bumutwe Bwa Kilishitu
  • Kyamba kya Usopa—2007
  • Tumitwe tucheche
  • Byambo Bipashako
  • Kintu Kyakonsha Kulengela Mwanamulume Kwikala Wawama Muchima
  • Bya Kuba na Makatazho a mu Masongola
  • Kya Kumwenako Kikatakata Banabalume kyo Bafwainwa Kulonda
  • Butemwe bwa Yesu Kechi Bwajingatu bwa Pakanwa Ne
  • Kyawama Bingi Banabalume Kwikala Batekanya
  • Mafunde Awama Ku Baji Mu Masongola
    Kyamba kya Usopa—2005
  • Byo Mwakonsha Kulengela Kisemi Kyenu Kusangalala
    Nanchi Baibolo Kine Ufunjishaˈmba Ka?
  • Kange Mwabanye Akya Kyasambakanya Lesa Ne
    Kyamba kya Usopa—2007
  • Anweba Banabakazhi—Nemekai Bamwata Wenu
    Kyamba kya Usopa—2007
Monai Bikwabo
Kyamba kya Usopa—2007
w07 3/1 pp. 10-14

Anweba Banabalume—yukai Ne Kulonda Bumutwe Bwa Kilishitu

‘Mutwe wa banabalume bonse ye Kilishitu.’—1 KOLINDA 11:3.

1, 2. (a) Mwanamulume uji bulongo uyukanyikilwa ku ka? (b) Mambo ka o kyanemena kuyuka’mba Lesa ye watendekeshe masongola?

NANCHI mwanamulume wawama mu muyukila ku ka? Abya mu muyukila ku maana nangwa ku bulume bwanji nyi? Abya mu muyukila ku bulume bwa kukeba mali nyi? Inyi ku butemwe ne lusa lo amwesha ku mukazhanji ne ku baana banji? Umvwe banabalume ke mwibayukile ku byo boba na bakazhi ne na baana babo, bavula kechi bamwesha bino byubilo ne, mambo batangijilwa na mupashi wa panopantanda ne mizhilo ya bantu. Mambo ka? Mambo kechi balondela ne kwingijisha mizhilo ya mwine Watendekeshe masongola ne, Yenka ‘waangachile lubavu mu muntu ye ye aalwile ke mwanamukazhi, ne kumuleta wamuletele kwi aye muntu.’—Ntendekelo 2:21-24.

2 Jino jishimikila ja mu Baibolo jaamba pe Lesa byo atendekeshe masongola, Yesu Kilishitu wijambilepo ku bakajimbuluzhi amba: “Kechi mwatangilepo’mba, Aye wibalengele ku ntendekelo, wibalengele mwanamulume ne mwanamukazhi ne kwamba’mba, Kyo kyo akalekela muntu shanji ne inanji, ukalamachila ku mukazhanji; ne abo babiji bakekala ke mubiji umotu, nenyi? Byonkabyo pano kechi baji babiji ne, ke mubiji umotu. Onkao mambo akya kyasambakanya Lesa [mu masongola], muntu kechi ekyabanye ne.” (Mateo 19:4-6) Kishinka ke kya kuba’mba, kintu kyakonsha kulengela masongola kwikala a lusekelo ke kuyuka’mba Lesa ye watendekeshe masongola kabiji pa kuba’mba bantu bekale bulongo kana saka bengijisha mafunde aji mu Mambo a Lesa, Baibolo.

Kintu Kyakonsha Kulengela Mwanamulume Kwikala Wawama Muchima

3, 4. (a) Ki ka kyalengela’mba Yesu ayuke masongola byo aji? (b) Ñanyi mukazhi wa kwa Yesu wa kifwanyikizho, kabiji banabalume bafwainwa kulama byepi bakazhi babo?

3 Kintu kyakonsha kukwasha mwanamulume kwikala wawama muchima ke kufunda byaambile Yesu ne kwingijisha bintu byo aubile. Yesu wayuka bingi masongola byo aji, mambo wajingapo kimye kyalengelwenga bamulume ne mukazhi batanshi kabiji ne kimye kyo besongwelenga wajingapo. Yehoba Lesa wamwambijile’mba: ‘Tulenge bantu mu kipasha kyetu, betupashe.’ (Ntendekelo 1:26) Ee, Lesa waambilenga na yewa ye alengele patanshi saka akyangye kulenga muntu nangwa kintu kiji kyonse ne, kabiji yenka ye ajinga “nanji pamo nobe sendwe mwine.” (Byambo bya Mana 8:22-30) Uno ye “mubeji wa pa bilengwa byonse.” “Ye ntendekelo ya bilengwa bya Lesa,” ye wajingako ino ntanda saka ikyangye kulengwa ne.—Kolose 1:15; Lumwekesho 3:14.

4 Yesu utelwa’mba ‘Mwana mukooko wa Lesa,’ kabiji waambiwa mu bukifwanyikizho amba mulume. Kimye kimo malaika waambile’mba: ‘Iya kuno, nkubule musongwa, muka Mwana mukooko.’ (Yoano 1:29; Lumwekesho 21:9) Pano nga uno musongwa nangwa’mba mukazhanji ye ñanyi? ‘Muka Mwana mukooko’ ke baana ba bwanga ba kwa Yesu bashingwa na mupashi, bo akalamanga nabo pamo mwiulu. (Lumwekesho 14:1, 3) Onkao mambo, Yesu byo aubile na baana banji ba bwanga kimye kyo ajinga nabo panopantanda kipana kya kumwenako ku banabalume byo bafwainwa kulama bakazhi babo.

5. Bañanyi bafwainwa kulonda Yesu?

5 Kya kine kuba’mba Yesu wanembwa mu Baibolo kwikala wa kumwenako baana banji ba bwanga bonse, byonka byo tutanga’mba: “Kilishitu naye wimumanamijile anweba ne kwimushila mwa kulondela, mulonde monka mu ngayo yanji.” (1 Petelo 2:21) Pano bino, banabalume kikatakata bo bafwainwa kumwenako kwi aye. Baibolo waamba’mba: “Mutwe wa banabalume bonse ye Kilishitu; kabiji mutwe wa mwanamukazhi ye mulume wanji; kabiji mutwe wa Kilishitu ye Lesa.” (1 Kolinda 11:3) Pakuba Kilishitu byo aji mutwe wa mwanamulume, ko kuba’mba banabalume bafwainwa kulonda kya kumwenako kyanji. Onkao mambo, jifunde jaamba pa bumutwe jafwainwa kulondelwa pa kuba’mba kisemi kikale bulongo kabiji kya lusekelo. Pa kuba’mba luno lusekelo lwikalepo, banabalume bafwainwa kulama bakazhi babo mu butemwe byonka Yesu byo alama mukazhanji wa kifwanyikizho, ko kuba’mba baana banji ba bwanga bashingwa.

Bya Kuba na Makatazho a mu Masongola

6. Banabalume bafwainwa kwikala byepi na bakazhi babo?

6 Mu ino ntanda yaimbwa ñoma na bichi, banabalume kikatakata bafwainwa kulondela kya kumwenako kya kwa Yesu kya kwikala batekanya, ba butemwe, kabiji bakosa mu kulondela mafunde aoloka. (2 Timoti 3:1-5) Pa mambo a kya kumwenako kyo etushijile Yesu, tutanga mu Baibolo amba: ‘Anweba banabalume, byonkabyo, ikalai ne bakazhi benu monka mu maana.’ (1 Petelo 3:7) Ee, banabalume bafwainwa kuyuka mwa kubila na makatazho a mu masongola mu jishinda ja maana, monka Yesu mo aubijile na makatazho. Wapichile mu makatazho atama bingi kukila muntu uji yense, bino wayukile’mba, Satana, bandemona banji, ne ino ntanda ibi byo byaletelenga makatazho pe aye. (Yoano 14:30; Efisesa 6:12) Yesu byo apichilenga mu makatazho kechi wakuminye ne, ne boba baji mu masongola kechi bafwainwa kukumya ne, umvwe ke ‘bamone byakatazha.’ Baibolo wajimunañana’mba aba basongola bafwainwa kuketekela kumona byakatazha.—1 Kolinda 7:28.

7, 8. (a) Kwikala na bakazhi monka mu maana kyatala mwepi? (b) Mambo ka bakazhi o bafwainwa kupewa munema?

7 Baibolo waamba’mba, banabalume bafwainwa kwikala na bakazhi babo ‘monka mu maana, ne kumunemeka mwanamukazhi nobe kijiilo kyakila kikwabo mu kubula kukosa.’ (1 Petelo 3:7) Mu kifulo kya kubila bunkambo mukazhanji byonka byaambijile jimo Baibolo amba banabalume bavula byo bakobanga, mwanamulume utalwa bulongo kwi Lesa unemeka mukazhanji. (Ntendekelo 3:16) Umunemeka nobe kipe kyakilamo kunema, kechi kwingijisha bulume bwanji na kumukozha ne. Wafwainwa kuyuka byo eumvwa, kimye kyonse saka amupa mushingi ne kumunemeka.

8 Mambo ka banabalume o bafwainwa kunemekela bakazhi babo? Baibolo wakumbula’mba: “Byo muji banswanyi pamo ba bupe bwa bumi; kuchina’mba milombelo yenu yakeya kulubankana.” (1 Petelo 3:7) Banabalume bafwainwa kuyuka’mba Yehoba kechi umona mwanamulume umupopwela amba wanema kukila mwanamukazhi naye umupopwela ne. Banabakazhi batalwa bulongo kwi Lesa bakatambwila pamo na banabalume mfweto imotu ya bumi bwa myaka, bavula bakeyowanga bumi mwiulu ‘mwabula mwanamulume nangwa mwanamukazhi.’ (Ngalatiya 3:28) Onkao mambo, banabalume bafwainwa kuyuka’mba lwitabilo lwa muntu lo lumulengela kunema kwi Lesa. Kechi amba kana muntu waikala mwanamulume nangwa mwanamukazhi, mulume nangwa mukazhi, nangwa mwana ne.—1 Kolinda 4:2.

9. (a) Kwesakana na byaambile Petelo, ñanyi kishinka kyakonsha kulengela banabalume kunemeka bakazhi babo? (b) Yesu wanemekele byepi banabakazhi?

9 Kishinka kyafwainwa kulengela mulume kunemeka mukazhanji ke kyokya kyo aambilepo mutumwa Petelo mu byambo byapelako amba, “kuchina’mba milombelo yenu yakeya kulubankana.” Byo mwakonsha kufumapo malwa inge milombelo yalubankana! Umvwe mwanamulume ke abule kunemeka mukazhanji, milombelo yanji yakonsha kubula kufika byonka byo kyamwekele kala ku bakalume bamo ba Lesa baubile muleele. (Majilo a Yelemiya 3:43, 44) Onkao mambo, banabalume ba maana bena Kilishitu, basongola ne boba baji pepi na kusongola bafwainwa kufunda jishinda jawama Yesu jo anemekejilemo banabakazhi. Wibatambwilanga mu jibumba ne kuya nanji mu mwingilo, kabiji wibobijile lusa ne kwibanemeka. Kimye kimo, Yesu patanshi wakisolwele ne bukine bwanema bingi ku banabakazhi, ne kwibabula amba baye na kubula banabalume!—Mateo 28:1, 8-10; Luka 8:1-3.

Kya Kumwenako Kikatakata Banabalume kyo Bafwainwa Kulonda

10, 11. (a) Mambo ka kikatakata banabalume kyo bafwainwa kufunjila kya kumwenako kya kwa Yesu? (b) Banabalume bafwainwa kutemwa byepi bakazhi babo?

10 Byonka byo kyaambiwapo kala, Baibolo waesakanya bulunda bwa mwanamulume na mukazhanji ku bulunda buji pakachi ka Kilishitu na “musongwa” wanji, ko kuba’mba kipwilo kya baana banji ba bwanga bashingwa. Baibolo waamba’mba: “Mulume ye mutwe wa mukazhanji, byonka biji ne Kilishitu ye mutwe wa kipwilo.” (Efisesa 5:23) Abino byambo byafwainwa kutundaika banabalume kumona jishinda Yesu jo aikejilemo bumutwe, nangwa’mba buntangi ku baana banji ba bwanga. Umvwe banabalume bauba bino, po po bafwainwa kulondela bulongo kya kumwenako kya kwa Yesu ne kutangijila bakazhi babo bulongo, kwibatemwa, ne kwibata muchima, byonka Yesu byo atele muchima kipwilo kyanji.

11 Baibolo wakambizha bena Kilishitu amba, anweba ‘banabalume, temwai bakazhi benu, byonka byo atemenwe Kilishitu kipwilo, ne kwipana mwine na mambo a akyo.’ (Efisesa 5:25) Mu kitango kyaambiwapo kala kya Efisesa, “kipwilo” kyatelwa’mba “mubiji wa Kilishitu.” Uno mubiji wa kifwanyikizho uji na bibese byavula, ko kuba’mba banabalume ne banabakazhi, abano bonse balengela mubiji kwingila bulongo. Yesu ye “mutwe wa mubiji, kyo kipwilo.”—Efisesa 4:12; Kolose 1:18; 1 Kolinda 12:12, 13, 27.

12. Yesu watemenwe byepi mubiji wanji wa kifwanyikizho?

12 Yesu watemenwe mubiji wanji wa kifwanyikizho, “kipwilo,” kikatakata kupichila mu jishinda jawama jo akwashijilemo boba bafwainwe kwikala lubaji lwa kipwilo. Kya kumwenako, baana banji ba bwanga byo bakokele, waambile’mba: “Iyai . . . kwa bunke bwetu mungyetu, mukakokolokepo.” (Mako 6:31) Umo wa mu batumwa banji byo alondolwele mwingilo waingijile Yesu kimyetu kicheche kyashajileko kuba’mba bamwipaye, waambile’mba: ‘Yesu byo atemenwe ba kwanji [ko kuba’mba, bibese bya mubiji wanji wa kifwanyikizho] . . . , wibatemenwe ne ku mpelo.’ (Yoano 13:1) Yesu wapaine kya kumwenako kyawama bingi ku banabalume byo bafwainwa kulama bakazhi babo!

13. Banabalume bakambizhiwa byepi kutemwa bakazhi babo?

13 Byo atwajijile kwamba kya kumwenako kya kwa Yesu banabalume kyo bafwainwa kulonda, mutumwa Paulo wibajimwine’mba: “Kyafwainwa banabalume nabo kutemwa bakazhi babo bene pamo nobe mibiji yabo abo bene. Awa watemwa mukazhanji, witemwa ne aye mwine: mambo kafwako muntu nangwa umo ushikwapo mubiji wanji mwine ne; kana kumujisha ne kumulela bulongo, byonka byo oba Kilishitu na kipwilo.” Paulo wanungilepo’mba: “Anweba bonse kasa mutemwa bakazhi benu pamo byonka byo mwitemwa anwe bene, au mukazhanji, au mukazhanji.”—Efisesa 5:28, 29, 33.

14. Mwanamulume ulama byepi mubiji wanji wa bumbulwakoloka, kabiji kino kimwesha ka byo afwainwa kulama mukazhanji?

14 Akilangulukaipotu pa byambo byaambile Paulo. Nanchi muntu ujitu bulongo wakonsha kukozhezhamotu kya nshiji mubiji wanji nyi? Umvwe muntu wituntula ku jina, nanchi wijipuma mambo a kuba’mba jamutuntwisha nyi? Ine! Nanchi mulume wakonsha kwilengulwisha ku bakwabo nangwa kwiyebeka pa bilubo byanji nyi? Ine! Pano nga mambo ka o akonshesha kunenena mukazhanji, nangwa kumupuma umvwe walubankanya? Banabalume kechi bafwainwa kutatu muchima ku bintu byabo ne, bino bafwainwa ne kuta muchima ku bya bakazhi babo pamo.—1 Kolinda 10:24; 13:5.

15. (a) Yesu waubilepo ka kimye baana banji ba bwanga kyo bakokele? (b) Twakonsha kufundako ka kwi Yesu?

15 Akimonai Yesu byo atele muchima baana banji ba bwanga bakokele juba japeleleko saka akyangye kufwa. Nangwa kya kuba wibambijile javula amba balombenga, balajile jisatu mu bujimi bwa Ngesemani. Ponkapotu, bebazhokolokele ku banabalume bepanzhile. Yesu wibepwizhe bano bantu amba: “I ñanyi ye mukeba?” Byo bakumbwile’mba: “Yesu mwina Nazala,” aye wibakumbwile’mba: “Amiwa bano.” Byo ayukile’mba “kimye kyafika” kya lufu lwanji, waambile’mba: “Byonkabyo inge mubenakunkeba amiwa, muleke bano bayenga.” Yesu kimye kyonse wanemekanga bwikalo bwa baana banji ba bwanga, lubaji lwa musongwa wanji wa kifwanyikizho, kabiji wibalengejile kumona jishinda ja kunyemenamo. Umvwe banabalume saka bafunda pe Yesu byo aubilenga na baana banji ba bwanga, bakonsha kutana mafunde avula bingi o bakonsha kwingijisha pa kulama bakazhi babo.—Yoano 18:1-9; Mako 14:34-37, 41.

Butemwe bwa Yesu Kechi Bwajingatu bwa Pakanwa Ne

16. Yesu wiumvwine byepi pe Mata, bino wamujimwineko byepi?

16 Baibolo waamba’mba: “Yesu watemenwe Mata ne mulongo wanji Maliya ne Lazalasa,” bamutambwilanga javula mu nzubo yabo. (Yoano 11:5) Pano bino, Yesu kechi walekele kumujimunako Mata kimye kyo atele muchima na kunengezha kajo ne, mambo kino kyamulengejile kubula kutambwila mikambizho ya ku mupashi kwi aye. Waambile’mba: “Mata, Mata, obewa wabambisha muchima ne kutabakana na byavula: bino ko kiji kimo kyakila kyo wafwainwa kuba.” (Luka 10:41, 42) Kwa kubula nangwa kuzhinaukatu ne, butemwe Yesu bo amumwesheshe Mata bwamulengejile kumvwina lujimuno lwanji. Popamotu, banabalume nabo bafwainwa kulama bakazhi babo kupichila mu kwibobila lusa, kwibatemwa, ne kwibambila byambo byawama. Pano bino umvwe pabena kukebewa kwibafundako, kyawama kwamba kwa kubula kupita mu mbaji byonka byaambile Yesu.

17, 18. (a) Petelo wamukainye byepi Yesu, kabiji mambo ka Petelo o akebewenga kumujimunako? (b) Mwanamulume uji na ñanyi mutembo?

17 Pa kimye kikwabo, Yesu wabujile batumwa banji amba wafwainwe kuya ku Yelusalema, na kumanama ku ‘bakulumpe ne ku bañanga bakatampe ne ku banembeshi, ne kumwipaya, kabiji mu juba ja busatu ukasangulwa.’ Ponkapo Petelo wamutwajile Yesu ku mbaji ne kutatula kumukanya’mba: “Nkambo, akyo kizhila: kechi kikemumwekela ne.” Kyamwekeletu patoka amba byambo byaambile Petelo byajingatu bya pakanwa. Wafwainwe kujimunwako. Onkao mambo, Yesu wamwambijile’mba: “Pichila munyuma yami, Satana: obewa wi kya kwituntulako amiwa: mambo kechi uta muchima ku bya Lesa ne, poso ku bya bantu.”—Mateo 16:21-23.

18 Yesu po po afuminetu na kwamba Lesa byo akebele’mba apitemo, ko kuba’mba, wafwainwe kumanama ku bintu byavula ne kwipayiwa. (Salamo 16:10; Isaya 53:12) Onkao mambo, Petelo kechi wafwainwe kumukanya Yesu ne. Ee, Petelo wafwainwe kujimunwako, byonkatu byo tuba ne atweba kimo kimye. Mwanamulume byo aji mutwe wa kisemi, uji na lūsa ne mutembo wa kujimuna ba mu kisemi, kubikakotu ne mukazhanji. Nangwa kya kuba kikebewa kwikala wakosa, bino luno lujimuno lwafwainwa kupewa na lusa, ne na butemwe. Onkao mambo, byonkatu Yesu byo amukwashishe Petelo kumona bintu bulongo, ne banabalume nabo kimye kimo bakonsha kuba byonkabye ku bakazhi babo. Kya kumwenako, mwanamulume wakonsha kwamba mu jishinda jawama ene mambo o kubena kukebewa kupimpulako mumo umvwe mvwajilo ya mukazhanji nangwa bya kwikobaika kobaika ne kwipentapenta byamwekana nobe byakila pa kipimo kyaambiwapo mu Binembelo.—1 Petelo 3:3-5.

Kyawama Bingi Banabalume Kwikala Batekanya

19, 20. (a) Lukatazho ka lwajinga mukachi ka batumwa ba kwa Yesu, kabiji Yesu waubilepo byepi? (b) Ki ka kyafuminemo Yesu byo aingijile na ngovu?

19 Umvwe kujipo kilubo kimo kibena kukebewa kwingijiwapo, banabalume kechi bafwainwa kuketekela’mba byo baingijilapo, bintu bisakufikenatu biwame ne. Papichile kimye kyabaya bingi pa kubatu’mba Yesu akwashe batumwa banji kupimpula byubilo byabo. Kya kumwenako, mwabukile mapata mukachi kabo ku mpelo ya mwingilo wa kwa Yesu. Bepachikilenga pa kukeba kuyuka mukulumpe mwi abo. (Mako 9:33-37; 10:35-45) Pa kimye kikwabo kyalondejilepo kechi papichile ne kimye kyabaya ne, Yesu wanengezhezhe kusekelela na batumwa banji ku mbaji Kijiilo kya Lupitailo kyapeleleko. Pa kyokya kimye, kafwakotu nangwa umo mwi abo wakebele kwingila mwingilo wabujile kunema wa kovwa maulu a bakwabo ne. Bino Yesu wibovwele. Kepo aambile’mba: “Amiwa nemushila mwakulondela.”—Yoano 13:2-15.

20 Banabalume bekepesha byonka byajinga Yesu nabo bakwatankena pamo na bakazhi babo ne kwikwasha. Pano bino kikebewa bingi kutekanya. Pa jonkaja juba ja Kijiilo kya Lupitailo, batumwa bepachikilenga jikwabo kukeba kuyuka mukulumpe mwi abo. (Luka 22:24) Pa kuba’mba muntu apimpule miteeto ne byubilo byanji javula kitaya bingi kimye kabiji uya na kuleka pachepache. Pano bino, byo kisangajikapo umvwe muntu wapimpula byubilo byanji, byonka byo kyajinga ku batumwa!

21. Na mambo a makatazho ajiko lelo jino, banabalume bakambizhiwa kuvulukanga ka kabiji ne kuba ka?

21 Lelo jino, masongola abena kupita mu makatazho avula bingi kukila ne byo kyajinga kala. Bavula kechi banemeka luchipo lwabo lwa masongola ne. Onkao mambo, anweba banabalume langulukai byatendekele masongola. Vulukai’mba Yehoba ye watendekeshe masongola. Watumine Mwananji Yesu amba ekale Mukuzhi ne Mupulushi wetu kabiji ne kwikala wakumwenako banabalume.—Mateo 20:28; Yoano 3:29; 1 Petelo 2:21.

Musakukumbula’mba Ka?

• Mambo ka o kyanemena kuyuka byatendekele masongola?

• Mu ñanyi mashinda banabalume mo batundaikwa kutemenwamo bakazhi babo?

• Ñanyi bya kumwenako bya kwa Yesu byo aubile na baana banji ba bwanga bimwesha mwanamulume byo afwainwa kulonda bumutwe bwa Kilishitu?

[Kipikichala pa peja 11]

Mambo ka banabalume o bafwainwa kufunjilanga bya kumwenako bya kwa Yesu byo aubile na banabakazhi?

[Kipikichala pa peja 12]

Baana banji ba bwanga byo bakokele, Yesu wibobijile lusa

[Kipikichala pa peja 13]

Banabalume bafwainwa kujimunako bakazhi babo na lusa, ne kwibambila byambo byawama

    Mabuku a mu Kikaonde (1992-2025)
    Shinkai
    Shinkulai
    • Kikaonde
    • Tuminaiko Bakwenu
    • Byo Mukeba
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Shinkulai
    Tuminaiko Bakwenu