Butemwe bwa Kilishitu Bwitulengela Kutemwa Bantu
“[Yesu] byo atemenwe ba kwanji baji panopantanda, aye wibatemenwe ne ku mpelo.”—YOA. 13:1.
1, 2. (a) Butemwe bwa kwa Yesu bwanemena ka? (b) Mbaji ka ya butemwe yo tusakwisambapo mu uno mutwe?
YESU wapaine kya kumwenako kyawama bingi kya butemwe. Byonse byo aubilenga, kwamba, kufunjisha, kabiji ne lufu lwanji lwa bukitapisho byamwesheshe butemwe bwanji. Ku mpelo ya bumi bwanji panopantanda, Yesu wamwesheshe butemwe ku boba bo asambakananga nabo kikatakata baana banji ba bwanga.
2 Kya kumwenako kya kwa Yesu kya butemwe kimwesha byubilo byafwainwa kwikala na boba bamulonda. Kabiji kitutundaika ne kumwesha butemwe buntutu bumo ku balongo ne banyenga yetu ba ku mupashi kabiji ne ku bantutu bakwabo. Mu uno mutwe, tusakufunda bakulumpe mu kipwilo byo bakonsha kufunjilako kwi Yesu pa mambo a kumwesha butemwe ku boba balenga mambo nangwa kya kuba ao mambo abaya. Kabiji tusakwisamba ne pa butemwe bwa kwa Yesu byo bulengela bena Kilishitu kukwasha bakwabo mu bimye bya makatazho, malwa, kabiji ne kubela.
3. Nangwa kya kuba Petelo walengele mambo akatampe, Yesu waubilepo byepi?
3 Bufuku bwapeleleko Yesu saka akyangye kufwa, mutumwa wanji aye Petelo wamukaine jisatu. (Mako 14:66-72) Pano bino, Petelo byo abwelele monka mwaambijile Yesu amba ukabwela, Yesu wamulekejileko mambo. Yesu wamupele Petelo mingilo yanema. (Luka 22:32; Byu. 2:14; 8:14-17; 10:44, 45) Tufunjilako ka ku byaubile Yesu pa mambo a boba balenga mambo akatampe?
Mweshainga Muchima wa Kilishitu ku Boba Balenga Mambo
4. Bintu ka kikatakata bikebewa kumwesheshamo muchima wa Kilishitu?
4 Pa bintu byavula bikebewa kumwesha muchima wa Kilishitu, paji ne kyokya kituletela bulanda kya kumona mukwetu walenga mambo akatampe, kikale ao muntu wa mu kisemi kyetu nangwa mu kipwilo. Kintutu kyatamako ke kya kuba’mba moba apelako a byubilo bya Satana byo abena kuya na kutaminako, mupashi wa panopantanda naye ubena kuyilako palutwe mu kutamisha byubilo bya bantu. Milengulwila ya bantu panopantanda ne byubilo byabo byatama pa mambo a kuba kyatama ne kyawama bibena kulengela bakyanyike ne bakulumpe pamo kubula kwenda mu jishinda jicheche. Mu myaka kitota kitanshi, bamo bebapanganga mu kipwilo kya bwina Kilishitu, kabiji bakwabo nabo bebakajipilanga. Abino byo byo kiji ne lelo jino. (1 Ko. 5:11-13; 1 Timo. 5:20) Pano bino, bakulumpe mu kipwilo batala pa bino bintu umvwe ke bamweshe butemwe bwa Kilishitu, kyakonsha kukwasha bingi muntu walenga mambo.
5. Bakulumpe mu kipwilo bakonsha kulondela byepi muchima wa Kilishitu pa mambo a boba balenga mambo?
5 Byonka biji Yesu, bakulumpe mu kipwilo bafwainwa kutundaika kimye kyonse mizhilo ya Yehoba ya byubilo byawama. Umvwe ke bobe bino, ko kuba’mba babena kumwesha bukimote, lusa ne butemwe bwa Yehoba. Umvwe muntu walapila kya kine, ‘walajika muchima,’ ne ‘mupashi wanji walapila’ na mambo a kilubo kyanji, kechi kyakonsha kukatazha bakulumpe mu kipwilo “kumubwezha wa byonkabyo na muchima wa bukimote” ne. (Sala. 34:18; Nga. 6:1) Pano bakonsha kuba byepi na muntu wakizhingijisha ne milengulwila nangwa umwesha muchima wa kubula kulapila?
6. Bakulumpe mu kipwilo bakonsha kuchinuzhuka kuba ka pa mambo a muntu walenga mambo, kabiji mambo ka?
6 Umvwe muntu walenga mambo wakana lujimuno lwa mu Baibolo nangwa ke ebingishe pa byo auba, bakulumpe mu kipwilo ne bakwabo kyakonsha kwibafita ku muchima. Na mambo a kuyuka kutama kwa kintu kyo auba, bakonsha kwesekwa kwamba byo beumvwa pa mambo alenga yewo muntu ne byubilo byanji. Nangwa byonkabyo, bukaji bonauna kabiji kechi bumwesha “muchima wa Kilishitu” ne. (1 Ko. 2:16; Tangai Yakoba 1:19, 20.) Yesu wajimunangako bamo mu moba anji kwa kubula nangwa kwibapita mu mbaji ne, pano bino nangwatu juba jimo kechi waambilepo kintu kya kwibazhingijisha nangwa kwibakozha ku muchima ne. (1 Pe. 2:23) Pa kuba, wakwashanga bandengamambo kulapila ne kubwela kwi Yehoba pa kuba’mba bamone bibusa byanji. Ee kine, “kupulusha bandengamambo” kyo kintu kimo kikatampe kyalengejile Yesu kwiya panopantanda.—1 Timo. 1:15.
7, 8. Ki ka kyafwainwa kutangijila bakulumpe mu kipwilo pa kuchiba mambo?
7 Kya kumwenako kya kwa Yesu kyakonsha kwitukwasha kwikala na muchima uji byepi pa mambo a boba bafwainwa kujimunwako na kipwilo? Vulukainga’mba lunengezho lwa mu Binembelo lwa kuchiba mambo mu kipwilo luzhikijila mikooko kabiji lwakonsha ne kulengela ndengamambo ye bajimunako kulapila. (2 Ko. 2:6-8) Ke kya bulanda bingi kumona’mba bamo kechi balapila ne, kabiji bafwainwa kupangiwa, pano bino kituletela bingi lusekelo kuyuka’mba bavula ba mu bano beya kubwela kwi Yehoba ne kipwilo kyanji. Umvwe bakulumpe mu kipwilo bamwesha muchima wa Kilishitu, bakwasha muntu kupimpula muchima wanji kabiji palutwe ubwela. Kulutwe na lwendo, bano bantu balengele mambo kechi bakonsha kuvuluka lujimuno lonse lwa mu Binembelo lo batambwile ku bakulumpe mu kipwilo ne, pano bino, kine bakakonsha kuvuluka kuba’mba bano bakulumpe bebanemekele ne kwibamwesha butemwe.
8 Onkao mambo, bakulumpe mu kipwilo bafwainwa kumwesha ‘kipangwa kya mupashi,’ kikatakata butemwe bwajinga ne Kilishitu nangwa kya kuba muntu walenga mambo wakana lujimuno lwa mu Binembelo. (Nga. 5:22, 23) Kechi bafwainwa kunyemenatu pa kupanga ndengamambo mu kipwilo ne. Bafwainwa kumwesha’mba bakeba bantu balenga mambo kubwela kwi Yehoba. Ne mu jino jishinda, umvwe ndengamambo palutwe walapila byonka byuba bavula, wafwainwa kusanchila Yehoba ne “byabupetu ku bantu” bamulengejile kuba’mba abwele mu kipwilo.—Efi. 4:8, 11, 12.
Kumwesha Butemwe bwa Kilishitu mu Bino Bimye Byapelako
9. Ambai kya kumwenako kya kwa Yesu kya kumwesha butemwe ku baana banji ba bwanga mu byubilo.
9 Luka wamwesha kintu kikatampe mwamwekejile butemwe bwa kwa Yesu. Byo ayukile’mba kulutwe na lwendo, bashilikale ba bena Loma bakalukuka muzhi wa Yelusalema ne kwibazhokoloka pa kuba’mba babule kulupuka ne kunyema, Yesu mu butemwe wajimwineko baana banji ba bwanga amba: “Byo mukamona Yelusalema sa bamuzhokoloka ku mazhita, kepo mukayuka’mba, lonaiko lwanji ke luji pepi.” Bafwainwe kuba ka? Yesu wapaine mikambizho ya kubula kupita mu mbaji. “Ponkapo baji mu Yudea balekai bakanyemene ku mitumba; ne abo baji mukachi bakalupukemo; ne baji pangye mu tumizhi kange bakatwelemo ne. Mambo ao ke moba a nshinka amba, byonse bintu byanembelwe bifike.” (Luka 21:20-22) Panyuma ya kuba nzhita ya bena Loma yazhokoloka Yelusalema mu 66 C.E., bantu balukokelo balondejile ino mikambizho.
10, 11. Kufunda pa byajinga bena Kilishitu batanshi byo banyemene mu Yelusalema kwakonsha kwitukwasha byepi kwinengezha ku “malwa akatampe”?
10 Mu kimye kya kunyema kufuma mu Yelusalema, bena Kilishitu bakebewenga kwimwesha butemwe bwa Kilishitu abo bene na bene, byonkatu Kilishitu byo ebamwesheshe butemwe. Bafwainwe kwabana byo bajinga nabyo abo bene na bene. Pano bino bungauzhi bwa kwa Yesu bwaambile ne pa kubiwa kwa kintu kikatampe kyakila pa konaunwa kwa yewa muzhi wa kala. Waambijile jimo amba: “Malwa akatampe akamweka ponkapo, a kuba kala kechi kwajingapo akwabo a byonkabyo ne, nangwa kufuma ku ntendekelo ya panopantanda kufika ne pano, kabiji kine ne myaka yonsetu kechi akekalako a byonkabyo ne.” (Mat. 24:17, 18, 21) Pa kimye kya “malwa akatampe” nangwa saka akyangye kutendeka, ne atweba twakonsha kupita mu makatazho nangwa kwitupukula bintu bya ku mubiji. Kwikala na muchima wa Kilishitu kuketukwasha kuchinchika ku bino bintu.
11 Pa byobya bimye tukakebewanga kulondela kya kumwenako kya kwa Yesu ne kumwesha butemwe bwa kine. Pa mambo a kino, Paulo wafundañene amba: “Atweba bonse, pa muntu pa muntu, tutokeshe mukwetu pa muchima na kumubila byawama bya kumukomesha. Mambo Kilishitu naye kechi witokeshenga mwine pa muchima ne . . . Pano aye Lesa wa butekanye ne wa bukwasho emupe mwa kwikela na muchima umo anwe bene na bene monka mwayila muchima wa Kilishitu Yesu.”—Loma 15:2, 3, 5.
12. Butemwe bwa mutundu ka bo twafwainwa kwikala nabo, kabiji mambo ka?
12 Petelo ye bamwesheshe butemwe kwi Yesu, naye watundaikile bena Kilishitu kwikala na “butemwe bwa kine bwa kutemwa balongo,” ne “kukokela bya bukine.” Bena Kilishitu bafwainwa ‘kwitemwa bene na bene na muchima yense.’ (1 Pe. 1:22) Lelo jino, twafwainwa kukilamo ne kukilamo kumwesha bino byubilo bya Kilishitu. Makatazho abena kupitamo bantu ba Lesa abena kuvujilako bingi. Kafwako nangwa muntu umo wafwainwa kuketekela mu kintu nangwa kimo kya ino ntanda ibi ne, byonka byo kiji pa mambo a bijikila bya mali bijiko lelo jino mu ino ntanda. (Tangai 1 Yoano 2:15-17.) Mu kifulo kya byobyo, mpelo ya buno bwikalo byo ibena kufwenya pepi, twafwainwa kufwenya kwipi ne Yehoba ne kwi atweba bene na bene, kwikala na balunda ba kine mu kipwilo. Paulo wajimwine amba: “Mu butemwe bwa balongo kasa mwitemwisha na lusa anwe bene na bene; mu buneme namo sa mwinemeka anwe bene na bene.” (Loma 12:10) Kabiji Petelo wakoseshe kino kishinka byo aambile’mba: “Kyakila byonse itemwishai anwe bene na bene: mambo butemwe bo buvweta pa mambo avula.”—1 Pe. 4:8.
13-15. Balongo bamo bamwesheshe byepi muchima wa Kilishitu panyuma ya malwa aubiwe?
13 Kuzhokoloka ntanda yonse, Bakamonyi ba kwa Yehoba bebayuka bingi byo bamwesha butemwe bwa kine bwa Kilishitu mu byo bakwashañana. Akimonai bipaine Bakamonyi kuya na kukwashañana panyuma ya mvula wa mukwe ne kinkunkwila kikatampe byaonauna mpunzha yabaya bingi ya ku kabeta ka ku bulenge bwa United States mu 2005. Byo batundaikilwe na kya kumwenako kya kwa Yesu, Bakamonyi kukila pa 20,000 bepaine kabiji bavula bashile mazubo abo ne makito awama ne kuya na kukwasha balongo babo bajinga mu lumanamo.
14 Mu mpunzha imo, mvula wa mukwe wakumbene mpunzha yabaya makilomita 80 na mema aimene mulumbulumbu mamita 10. Mema byo aumine, mazubo avula ne bishimikwa bikwabo bebyonawine shata ku mema. Aba Bakamonyi bepaine kufuma mu byalo byapusana pusana baishile na busendwe, byela, ne bipe bya kutungila ku yoya mpunzha kabiji bepaine kwingila mingilo yonse yakebewenga. Banyenga babiji bankasa ne kolo bajinga bafwilwa, balongele bipe byabo mu kakimbayambaya kacheche ne kwenda makilomita 3,000 na kukwashañana. Nyenga umo pa bano ne luno wakishala ku yoya mpunzha na kukwasha kavoto ka bukwasho ka ku yoya mpunzha kabiji wingila bupainiya bwa kimye kyonse.
15 Kukila pa mazubo a Bakamonyi 5,600, ne mazubotu akwabo mu yoya mpunzha beashimika ne kwiawamisha. Pano nga Bakamonyi ba ku yoya mpunzha baumvwine byepi pa kwibamwesha buno butemwe bukatampe? Nyenga umo wajinga na nzubo yaonaikile wavilukijile mu ka kalavwanyi kajinga na musemi wanokelenga ne kitofu kya kutekapo kyalajika. Balongo bamutungijile nzubo yaesakana pano yawama bingi. Byo aimene kulutwe ya nzubo yanji yo bamutungijile, wajijile mipolo ya lusekelo ne kumusanchila Yehoba ne balongo banji pamo. Ne mu bintutu bikwabo, Bakamonyi bajinga na mazubo aonaikile batwajijile kwikala mu mazubo akwabo pa mwaka umo nangwa kukilapo panyuma ya kuba mazubo abo beatunga jibiji. Mambo ka? Baubile bino pa kuba’mba ano mazubo o bebatungijile mwikale bamingilo bakwashañenenga. Kino kyajinga kya kumwenako kyawama bingi kya kumwesha muchima wa Kilishitu!
Kumwesha Muchima wa Kilishitu ku Bakolwa
16, 17. Mu ñanyi mashinda o twakonsha kumwesheshamo muchima wa Kilishitu ku bakolwa?
16 Atweba bavula kechi twafikilwapo kala na bya malwa byubiwatu bine ne. Pano bino bonse tupita mu bikola, kampe atweba bene nangwa ba mu kisemi kyetu bakolwa. Yesu wajinga na muchima wawama bingi ye twafwainwa kumwenako pa mambo a boba bakolwa. Muchima wanji wa butemwe wamulengejile kwibomvwina lusa. Mabumba a bantu byo baletelenga bakolwa kwi aye, ‘wibabukile bakolwa bonse.’—Mateo 8:16; 14:14.
17 Lelo jino, bena Kilishitu kechi bajipo na bulume bwa kwa Yesu bwa kubuka bantu mu jishinda ja kukumya ne, bino bobila bantu bakolwa lusa byonka byajinga Yesu. Bamwesha byepi luno lusa? Jishinda jimo, bakulumpe mu kipwilo bamwesha amba baji na muchima wa Kilishitu kupichila mu kunengezha ne kumona bibena kwenda lunengezho lwa kukwasha bakolwa mu kipwilo, balondela byambo byanembwa mu Mateo 25:39, 40.a (Tangai.)
18. Banyenga babiji bamwesheshe byepi butemwe bwa kine kwi nyenga, kabiji bi ka byafuminemo?
18 Pano bino muntu kechi wafwainwa kwikalatu mukulumpe mu kipwilo pa kuba’mba obenga byawama ne. Akimonai byajinga ba Charlene ba myaka ya kusemwa 44, bajinga na kikola kya kansa kabiji bebambijile’mba bakafwa panyuma ya kupitapo moba jikumi. Pano banyenga babiji ba ku mupashi byo bamwene byo bayanjilenga ne byo kyakatezhe bamwatawabo pa kwibalama, bano banyenga ba Sharon ne ba Nicolette, bepaine kimye kyonse kwibakwasha kufikatu ne kimye kyo bafwile. Aa moba jikumi o bafwainwe kufwilamo ba Charlene apitaijile ke milungu itanu na umo, bino bano banyenga batwajijiletu na kwibakwasha kufika ne byo bafwile. Ba Sharon baambile’mba: “Kyashupa bingi inge kya kuba wayuka’mba muntu kechi ukakosa ne. Bino Yehoba witukoseshe. Luno lumanamo lwitulengejile kwibayuka bulongo ba Charlene kabiji ne atweba bene pamo.” Balume ba ba Charlene baambile’mba: “Kimye kyonse mvulukangatu lusa ne bukwasho bwa boba banyenga babiji. Michima yabo yawama ne byubilo byo bamwesheshe byalengejile bena kwami ba Charlene bajinga bakishinka kutundaikwa bingi kabiji buno bukwasho bwandengejile ne amiwa kukokolokako. Nebasanchilangatu kikupu. Michima yabo ya kwipana yakoseshe lwitabilo lwami mwi Yehoba kabiji ne kutemwa balongo bonse mwaya ntanda.”
19, 20. (a) Ñanyi mbaji itanu yamwesha muchima wa Kilishitu yo twisambapo? (b) Nga anweba mwafuukulapo kuba ka?
19 Mu ino mitwe isatu yalondankana, twisambapo bingi pa mbaji itanu yaamba pa muchima wa Kilishitu ne byo twakonsha kulanguluka ne kuba bintu nobe aye. Twayai twikale ‘bakimote ne kukoka pa muchima,’ byonka byajinga Yesu. (Mat. 11:29) Ne atweba twayai twibikengako kubila bakwetu lusa, nangwa kya kuba bambulwa kulumbuluka kabiji baji na bukoke. Twayai tukoseko na kukokela byonse bikeba Yehoba, nangwatu mu bimye bya meseko.
20 Kyapelako, twayai tumweshenga butemwe bwa Kilishitu ku balongo betu bonse, byonka byaubile Kilishitu, kufika ne “ku mpelo.” Buno butemwe bo bwituyukanyikisha amba tumulondela Yesu kya kine. (Yoa. 13:1, 34, 35) Ee, “butemwe [bwenu] bwa kutemwa balongo bwikale kikupu.” (Hebe. 13:1) Kange mwikileke ne! Ingijishai bumi bwenu kutotelamo Yehoba ne kukwasha bantu bakwabo! Yehoba ukemupesha pa byo mwibikako na ngovu kukwashañana.
[Tubyambo twa mushi]
a Monai mutwe waamba’mba, “Do More Than Say: ‘Keep Warm and Well Fed’” mu Kyamba kya Usopa kya October 15, 1986.
Mwakonsha Kulumbulula Nyi?
• Bakulumpe mu kipwilo bakonsha kumwesha byepi muchima wa Kilishitu ku balenga mambo?
• Mambo ka kumwesha butemwe bwa Kilishitu kikatakata kyo kwanemena mu ano moba apelako?
• Twakonsha kumwesha byepi muchima wa Kilishitu ku bakolwa?
[Kipikichala pa peja 17]
Bakulumpe mu kipwilo bakeba boba balenga bilubo kubwela kwi Yehoba
[Kipikichala pa peja 18]
Bena Kilishitu bafumine mu Yelusalema bamwesheshe byepi muchima wa Kilishitu?
[Kipikichala pa peja 19]
Bakamonyi ba kwa Yehoba bebayukila ku butemwe bwa Kilishitu bo bamwesha mu kukwasha bantu