Mambo Awama mu Milaka 500
MU KIMYE kya nkondo ya mulwabo mu Rwanda bantuntuluzhi banyemena pa mazubo abo ne kusha bipe byabo byonse. Bino bakonsheshe kusenda makompyuta ku kampu wa babipuluka ko banyemejile. Mambo ka? Pa kuba’mba batwajijile kutuntulula mabuku alumbulula Baibolo mu mulaka wa Kinyarwanda.
Nsongwakazhi mu Southeast Asia wingila pa kompyuta kufika pakachi ka bufuku, wingila nangwa kya kuba wakoka, nangwa kwauba kyuya, kabiji malaichi abwezha mwingilo wanji wa kutuntulula panyuma mambo aya javula. Ki ka kimulengele kwingila bino? Mambo ukeba kupwisha mwingilo mu kimye kyatongolwa.
Bano ke bamo ba mu jibumba ja bantuntuluzhi bafika 2,300 bamwingilo wa kwitemenwa bengijila mu mapunzha 190 mwaya ntanda. Muji mafumbi kutendekela pa 20 kufika ku 90, bengila na ngovu na muchima yense pa kuba’mba bantu batambule lutekenesho luji mu Baibolo mu milaka 500.—Lumwekesho 7:9
Mu Milaka Yapusana Pusana
Mu iye myaka yapitapo mwingilo wa kutuntulula wa Bakamonyi ba kwa Yehoba wanunguluka bingi bukiji. Kyakumwenako mu 1985 Kyamba kya Usopa kyanembwanga mu milaka 23, lelo jino milaka yavujilako kya kine kine. Kyamba kya Usopa pano kibena kunembwa mu milaka 190 pa kimye kimo pa kuba’mba bantu bonse mwaya ntanda bamutangilenga pa kimye kimo.
Mu milaka imo 50 Kyamba kya Usopa kyo kyonkatu kinembwa kimye kyonse. Mambo ka? Mambo tumpanyi twavula tunemba mabuku a kupotesha kechi twatako muchima ku milaka ikwabo ne. Bino Bakamonyi ba kwa Yehoba babingula mibingu pa kuba’mba Mambo a Lesa ne Mabuku amba pa biji mu Baibolo afike konse ko abena kukebwa.—2 Kolinda 8:14.
Bantu bomvwisha biji mu Baibolo mu milaka yabo. Kyakumwenako, katatakatu papo kwalupwilwe mabuku alumbulula Baibolo mu mulaka wa Kimiskito ye bamba ku bantu nobe 200,000 mu kyalo kya Nicaragua. Mwanamukazhi umo wakebele buku wa Buku Wami wa Mashimikila a mu Baiboloa wa mu Kimiskito, byo bamutwajile buku pajinga ne mukulumpe wa kipwilo wakonkakwa. Byo amwene buya bwa uno buku, uno mukulumpe wa kipwilo naye wamukebelenga. Mwanamukazhi wakaine nangwa kya kuba wakebelenga kuba’mba bapimpule na kamufuko ka kofi (20 kg).
Mu myaka jikumi yapitapo, mabuku alumbulula Baibolo beatuntulula mu milaka ya bena Mexico yavula bingi, nabiji mulaka wa Maya, Nahuatl, ne Tzotzil. Mu yonka ino myaka, bipwilo bya mu milaka ya bena Mexico ne wa kwamba na maboko byavujilako kufuma pa 72 kufika ku 1,200. Bakamonyi ba kwa Yehoba babyala byaamba Baibolo mu michima ya bantu, bino bashila mwine Lesa kukomesha ino nkunwa ya bukine.—1 Kolinda 3:5-7.
Baibolo Watuntululwa mu Milaka 80 mu ano Moba
Pa myaka yapita Bakamonyi ba kwa Yehoba baingijile na ngovu kutuntulula Baibolo wa New World Translation of the Holy Scriptures yense nangwa lubaji lumo mu milaka 80. Ki ka kyafumamo? Kamonyi wa kwa Yehoba wa mu South Africa waambile pa Baibolo wa Kitswana amba: “Ke kingijisho kyawama bingi. Kikandengela kuyukisha bulongo Mambo a Lesa. Bamunemba mu byambo byapela kutanga kabiji byumvwanyika.” Mwanamulume mwina Mozambique utanga Kitsonga wanembele amba: “Kwikala na mabuku alumbulula Baibolo kwa kubula Baibolo kwajinga nobe kululuma ne kubesha kwa mvula kwakubula mvula mwine. Pano mvula yanokele kupichila mukulupulwa kwa Baibolo wa New World Translation mu Kitsonga.”
Kyamwekeshatu patoka kuba’mba aba babena kutuntulula ne kusampanya mambo awama aji mu Baibolo babena kufikizha bungauzhi bwaambile Yesu bwa kuba’mba: “Ano mambo awama a bufumu akasapwilwa panopantanda ponse mwa kwibashimwina ba mu mikoka yonse ya bantu; bino ke ku mpelo.”—Mateo 24:14.
[Tubyambo twa mushi]
a Wanembwa na Bakamonyi ba kwa Yehoba.
[Galafu pa peja 31]
BAIBOLO WA NEW
WORLD TRANSLATION MABUKU AKWABO
Yense nangwa lubaji lumo
80 2010 500 2010
36 2000
13 1990 200 1990
190 1980
7 1970 165 1970
125 1960
1 1950 88 1950
MILAKA MO ABENA KUTUNTULULWA
[Bipikichala pa peja 30, 31]
Bamwingilo bepana 2,300 babena kutuntulula mabuku alumbulula Baibolo mu milaka 500
BENIN
SLOVENIA
ETHIOPIA
BRITAIN