BUTALA BWA MABUKU BWA PA INTANETI
Kyamba kya Usopa
BUTALA BWA PA INTANETI
Kikaonde
Pa kukebela
  • Bisopelo
  • BAIBOLO
  • MABUKU
  • KUPWILA
  • w10 5/15 pp. 12-17
  • Anweba Banabakazhi, Mambo ka o Mwafwainwa Kunekenena Bumutwe?

Vidyo ufwamo.

Yakana kushinkuka.

  • Anweba Banabakazhi, Mambo ka o Mwafwainwa Kunekenena Bumutwe?
  • Kyamba kya Usopa—2010
  • Tumitwe tucheche
  • Byambo Bipashako
  • “Nkamulengela Nkwasho”
  • Umvwe kya Kuba Mukwenu wa mu Masongola Kechi uji mu Lwitabilo Ne
  • Nanchi Banabakazhi bafwainwa Kufwilatu Mukachi Nyi?
  • Banabakazhi Babujile Kufwila Mukachi
  • ‘Mwanamukazhi Utotwa’
  • Santainga pa Bupe bwa Lesa
  • Anweba Banabakazhi—Nemekai Bamwata Wenu
    Kyamba kya Usopa—2007
  • “Mutwe wa Mwanamukazhi ye Mwanamulume”
    Kyamba kya Usopa Kibena Kubijika Bufumu bwa Yehoba (Kya Kufundamo)—2021
  • Mafunde Awama Ku Baji Mu Masongola
    Kyamba kya Usopa—2005
  • Bintu Bibiji Bilengela Masongola Kwikala a Myaka
    Kintu Kilengela Kisemi Kwikala kya Lusekelo
Kyamba kya Usopa—2010
w10 5/15 pp. 12-17

Anweba Banabakazhi, Mambo ka o Mwafwainwa Kunekenena Bumutwe?

“Mutwe wa mwanamukazhi ye mulume wanji.”—1 KO. 11:3.

1, 2. (a) Mutumwa Paulo wanembele amba ka pa mambo a lunengezho lwa Yehoba lwa pa bumutwe ne kunekenena? (b) Ñanyi mepuzho o tusakwisambapo mu uno mutwe?

YEHOBA wanengezha bintu monka mo byafwainwa kulondankena byonka byaambilepo ne mutumwa Paulo byo anembele amba “mutwe wa banabalume bonse ye Kilishitu” kabiji “mutwe wa Kilishitu ye Lesa.” (1 Ko. 11:3) Mutwe wafumako waambile amba Yesu wikimwene kwikala jishuko kabiji wasekelanga mu kunekenena Mutwe wanji aye Yehoba Lesa, kabiji ne kuba’mba banabalume bena Kilishitu balondela mutwe wabo Kilishitu. Kilishitu wajinga na lusa, kukoka muchima, kifyele kabiji ne kubula kwitemwa mu byo aubanga na bantu. Bino byo byafwainwa kwikala ne banabalume mu kipwilo pa kwingila na bakwabo kikatakata bakazhi babo.

2 Pano ibyepi pa mambo a banabakazhi? Mutwe wabo ñanyi? Paulo wanembele amba: “Mutwe wa mwanamukazhi ye mulume wanji.” Banabakazhi bakonsha kumona byepi bino byambo byanembwa na mupashi? Nanchi jino jifunde jingila ne ku mwanamukazhi uji na mwatawanji wabula kwitabila nyi? Nanchi kunekenena bumutwe bwa mwanamulume kukebewa mwanamukazhi kufwilangatu mukachi kimye kyo babena kufuukula bya kuba mu masongola nyi? Mu ñanyi jishinda mwanamukazhi mo afwainwa kutotelwa?

“Nkamulengela Nkwasho”

3, 4. Mambo ka lunengezho lwa bumutwe mu masongola o lwawamina?

3 Lesa ye watanchikile byafwainwa kwikala bumutwe. Panyuma ya kulenga Adama, Yehoba Lesa waambile amba: “Kechi kyawama muntu kwikala bunke ne; nkamulengela nkwasho wamufwainwa.” Evwa byo alengelwe, Adama watemenwe bingi kwikala na mukwabo kabiji nkwasho kya kuba waambile ne kwamba amba: “Pano uno kyo kikupa kya ku bikupa byami, kabiji ye mubiji wa ku mubiji wami.” (Nte. 2:18-24) Ba Adama ne Evwa bajinga na luketekelo lwawama lwa kwikala bansemi ba mikoka yonse ya bantu balumbuluka, abo bakonsheshe kwikala ba lusekelo myaka ne myaka mu paladisa panopantanda ponse.

4 Na mambo a bunsatuki bwa bansemi betu batanshi, baelele bwikalo bwalumbuluka bo baikalanga mu bujimi bwa Edena. (Tangai Loma 5:12.) Pano bino Lesa watwajijila kumona kuba’mba mwanamulume ye wafwainwa kwikala mutwe wa mwanamukazhi. Umvwe buno bumutwe bwalondelwa bulongo, masongola ekala a lusekelo. Mufuma bintu byamwenepo Yesu pa kunekenena mutwe wanji aye Yehoba. Saka akyangye kwiya panopantanda ne, Yesu ‘wasekelanga ku meso a [Yehoba] moba onse.’ (Mana 8:30) Na mambo a bumbulwa kulumbuluka, banabalume kechi bafikilamo bulongo kwikala mitwe yalumbuluka ne, nangwatu banabakazhi nabo kechi bafikilamo kwikala balumbuluka mu kumwesha lukokelo ne. Pano bino, umvwe banabalume ne banabakazhi batwajijila kwingila papelela bulume bwabo, luno lunengezho luleta lusekelo mu masongola nangwatu luno.

5. Mambo ka bamulume ne mukazhi o bafwainwa kulondela lujimuno luji mu Loma 12:10?

5 Kintu kyanema ku bamulume ne mukazhi pa kuba’mba bekale na masongola a lusekelo ke kwingijisha lujimuno lwa mu Binembelo lwafwainwa kulondela bena Kilishitu bonse lwa kuba’mba: ‘Mu butemwe bwa balongo kasa mwitemwisha na lusa anwe bene na bene; mu buneme namo sa mwinemeka anwe bene na bene.’ (Loma 12:10) Kabiji bamulume ne mukazhi bafwainwa kwibikangako ‘kwiubila lusa bene na bene, kwikala ba michima yanekena, ne kwilekela mambo bene na bene.’—Efi. 4:32.

Umvwe kya Kuba Mukwenu wa mu Masongola Kechi uji mu Lwitabilo Ne

6, 7. Umvwe mwanamukazhi mwina Kilishitu keanekenene mwatawanji wabula kwitabila mwakonsha kufuma ka?

6 Ibyepi umvwe kya kuba mukwenu wa mu masongola kechi kalume wa Yehoba ne? Twambe’mba mulume ye wabula mu lwitabilo. Umvwe kyaikala bino, mukazhi wafwainwa kubanga byepi kwi aye? Baibolo wakumbula amba: “Anweba banabakazhi nenuwa, nekenenai bamwata wenu, amba, nangwa bamo babula kukokela mambo, pabula mambo betabishiwe na bwikalo bwa bakazhi babo; byo bamona bwikalo bwenu bwawama bwa mu mushingi.”—1 Pe. 3:1, 2.

7 Mambo a Lesa akambizha mwanamukazhi kutwajijila kwikala na muchima wa kunekenena mwatawanji wabula mwina Kilishitu. Byubilo byanji byawama byakonsha kulengela mwatawanji kulanguluka pa kine kintu kilengela mukazhanji kumwesha bino byubilo byawama. Ne kyakonsha kufumamo, mwatawanji wakonsha kubalaula bintu byaitabilamo mukazhanji mwina Kilishitu kabiji kino kyakonsha kumulengela kutambwila bukine.

8, 9. Mwanamukazhi mwina Kilishitu wakonsha kuba byepi umvwe kya kuba mwatawanji wabula mu lwitabilo kechi usanta pa byubilo byawama byo amwesha ne?

8 Pano ibyepi umvwe mwanamulume wabula kwitabila kechi usanta pa byubilo byawama bimwesha mukazhanji ne? Binembelo byatundaika mwanamukazhi uji mu lwitabilo kumweshanga byubilo bya bwina Kilishitu kimye kyonse, nangwa kishupepotu byepi. Kyakumwenako, tutanga mu 1 Kolinda 13:4 amba: “Butemwe butekanyatu.” Onkao mambo mwanamukazhi mwina Kilishitu uba bingi bulongo byo atwajijila “na kwipelula konse ne bukimote, ne na kukokamuchima” kuyuka bya kuba na makatazho mu butemwe. (Efi. 4:2) Na bukwasho bwa bulume bukatampe bwa Lesa, ko kuba’mba mupashi wanji wazhila, kyapeela bingi kutwajijila kwikala na byubilo bya bwina Kilishitu nangwa kya kuba bintu bishupepotu byepi.

9 Paulo wanembele amba: “Nakonsha kuba byonse mwi aye unkosesha.” (Fili. 4:13) Mupashi wa Lesa wakonsha kukwasha yewa uji mu masongola kuba bintu byavula byo akonsha kukankalwa kuba aye mwine. Kyakumwenako, kukabisha mukwenu wa mu masongola kwakonsha kumulengela naye kushinkanya. Nangwa byonkabyo, Baibolo waambila bena Kilishitu bonse amba: “Kechi mushinkanye kibi na kibi kikwabo nangwa na muntu umo ne... . mambo kyanembwa’mba, Kushinkanya ko kwami; amiwa yami nkashinkanya, byo byaamba Nkambo.” (Loma 12:17-19) Po pamotu, pa 1 Tesalonika 5:15 napo betujimunako amba: “Kechi muleke nangwa umo abwezhe kibi mu kibi kikwabo ne; bino moba onse kasa mulonda mwa kwiubila byawama anwe bene na bene, ne ku bonse bakwabo.” Na bukwasho bwa mupashi wazhila wa Yehoba, twakonsha kuba bintu byo twakonsha kukankalwa kuba na bulume bwetu. Kyayilamo bingi kulombanga mupashi wazhila wa Lesa kwitukwasha kuba bintu byo twakajilwa.

10. Yesu waubanga byepi ku boba bamwambilanga byatama nangwa kuba bintu byatama kwi aye?

10 Yesu wajinga wakumwenako wawama bingi mu byo aubanga ku boba bamwambilanga nangwa kuba bintu byatama kwi aye. Pa 1 Petelo 2:23 paamba’mba: “Byo bamwambijile mwenga, kechi walubwile mwenga ne; kabiji byo amanamine kechi wapingile bipingo ne; bino wafikizhe mambo anji kwi yewa uchiba mambo mo aolokela.” Twatundaikwa kulondela byubilo byanji byawama. Kechi twafwainwa kulefulwa na mambo a byubilo byatama bya bakwetu ne. Byonkatu bena Kilishitu bonse byo batundaikwa, nenuwa ikalai “ba lusa, batemwañana byo muji balongo na balongo, ba michima yanekena, ne ya kwipelula: ne kubwezha kibi mu kibi kikwabo ne.” —1 Pe. 3:8, 9.

Nanchi Banabakazhi bafwainwa Kufwilatu Mukachi Nyi?

11. Ñanyi jishuko jikatampe jikekala na banabakazhi bena Kilishitu?

11 Nanchi kunekenena bumutwe bwa mwanamulume kulumbulula amba banabakazhi baji mu masongola bafwainwa kufwilangatu mukachi pa kwisamba bintu bya mu kisemi nangwa bintutu bikwabo nyi? Ine, kechi ibyo ne. Banabakazhi ne banabalume bebapa mashuko avula kwi Yehoba. Akilangulukaipotu pa munema mukatampe uji na ba 144,000 wa kwikala bamfumu ne bañanga mwiulu byo bakebatangijilanga kwi Kilishitu byo akalamanga ino ntanda! Kino kibelengelo kyavwangamo ne banabakazhi. (Nga. 3:26-29) Kya kine, Yehoba wapa banabakazhi mwingilo wanema mu lunengezho lwanji lwa bintu.

12, 13. Ambai kyakumwenako kimwesha kuba’mba banabakazhi baaulanga.

12 Kyakumwenako, mu kimye kya kala banabakazhi baaulanga. Yoela 2:28, 29 waambijile jimo amba: ‘Nketulwila mupashi wami pa bantu bonse; ne baana benu babalume ne babakazhi bakaulanga na mupashi... . Kine, mu oa moba nketulwila mupashi wami pa ba mwingilo babalume ne babakazhi.’

13 Baana ba bwanga ba kwa Yesu bajinga 120 bapwijile mu kibamba kya peulu mu Yelusalema pa juba ja Pentekosita mu 33 C.E. bajinga banabakazhi ne banabalume. Mupashi wa Lesa waitulwilwe pa bano bantu bonse. Onkao mambo, Petelo wanembele byaambijile jimo ngauzhi Yoela ne kwibingijisha ku banabalume ne banabakazhi bonse pamo. Petelo waambile amba: ‘Kino kyo kyokya kyaambile ngauzhi wa Lesa Yoela amba: Lesa waamba’mba, Mu moba akapelako, Nketulwila Mupashi wami pa bantu bonse: Ne baana benu babalume ne babakazhi bakaulanga na Mupashi ... Kine, mu oa moba nketulwila Mupashi wami pa bakalume bami ne pa bazha bami, Ne abo bakaulanga na Mupashi.’—Byu. 2:16-18.

14. Banabakazhi baingijile mwingilo ka mu kuyukanyikisha bwina Kilishitu?

14 Mu myaka kitota kitanshi, banabakazhi baingilanga mwingilo wanema wa kuyukanyikisha bwina Kilishitu. Basapwilanga ku bantu pa mambo a Bufumu bwa Lesa ne kuba bintu bikwabo byalamachile ku uno mwingilo wa kusapwila. (Luka 8:1-3) Kyakumwenako, mutumwa Paulo watelele Fibe amba “wa mwingilo wa mu kipwilo kya mu Kenkelea.” Kabiji byo atuminenga mutende ku bakwabo ba mwingilo, Paulo watongwele banabakazhi bakishinka bavula, kubikakotu ne “ba Tilifena ne Tilifosa bengila mwi Nkambo.”—Loma 16:1, 12.

15. Banabakazhi baji na ñanyi mwingilo wa kuyukanyikisha bwina Kilishitu mu ano moba?

15 Mu ano moba etu, pa bantu bakila mamilyonyi atanu na abiji babena kusapwila mambo awama a Bufumu bwa Lesa mwaya ntanda, banabakazhi ba mafumbi apusana pusana bo bavujilapo. (Mat. 24:14) Bavula bengila mwingilo wa kimye kyonse, bamishonale ne ba mu kisemi kya Betele. Nyimbi wa masalamo Davida waimbile amba: “Nkambo ukambizha: Banabakazhi baamba mambo jo jibumba jikatampe.” (Sala. 68:11) Bino byambo byo byaikelepo byakishinka! Yehoba wanemeka bingi mingilo ingila banabakazhi ya kusapwila mambo awama ne kwingila nkebelo yanji. Nkebelo yanji ya kuba’mba banabakazhi banekenenenga kechi kilumbulula amba bafwilengatu mukachi ne.

Banabakazhi Babujile Kufwila Mukachi

16, 17. Kyakumwenako kya kwa Sala kimwesha byepi kuba’mba banabakazhi baji mu masongola kechi bafwainwa kufwilangatu mukachi ne?

16 Umvwe Yehoba wapa banabakazhi mashuko avula, nanchi banabalume kechi bafwainwa kwipuzha bakazhi babo saka bakyangye kufuukula bintu nenyi? Kyafwainwa kwibawamina bingi umvwe kebobe bino. Binembelo byaambapo bimye byavula banabakazhi byo baambijilemo nangwa kuba bintu kwesakana na byo bafuukwile kwakubula nangwa kwibabula bya kuba ku bamwatawabo ne. Akimonai bino bintu bibiji.

17 Sala, muka mushakulu Abalahama watwajijile kumwambila kuba’mba abule mukazhanji wa bubiji ne mwananji kuya na kwiikela na mambo a kuba kechi bamweshanga mushingi ne. “Kino kintu kyajinga kya bulanda bwine kwi Abalahama” pano bino kwi Lesa ne. Yehoba wamwambijile Abalahama amba: “Kechi kikale kya bulanda ku meso obe na mambo a ye uno mwana, ne na mambo a muzha wobe wa mukazhi ne; mu byonse byo bakwambila kuji Sala, mumvwe jiwi janji.” (Nte. 21:8-12) Abalahama wakokejile Yehoba, kumvwina Sala ne kuba byo amwambijile.

18. Abigaila waubile kintu ka kya maana?

18 Akilangulukai ne pe Abigaila muka Nabala. Kimye Davida kyo anyemenenga mfumu wa kichima aye Saulo, waikele kimye kyabaya ku bwipi na jitanga ja kwa Nabala. Mu kifulo kya kutolapo bya bunonshi bya kwa Nabala bimo, Davida ne bantu banji bazhikijile bipe byanji. Nangwa byonkabyo, Nabala “wajinga na muchima wakatazha ne byubilo byanji byajinga byatama,” kabiji ‘wakajipijile’ bantu ba kwa Davida. Nabala wajinga ‘na muchima waswikila,’ kabiji ne ‘kukosama kwajingatu ne aye.’ Bantu ba kwa Davida byo balombele kajo na mushingi, Nabala wibataine. Nga Abigaila waubilepo byepi byo aumvwine kyaubiwe? Kwakubula nangwa kubuula Nabala ne, Abigaila ‘wapelawizhe kushikula bashinkwa bitota bibiji, ne bafukuta ba biseba babiji ba binyu, ne mikooko itanu yasayilwa jimo, ne bipimo bitanu bya kajo ka kukanga, ne kitota kimo kya bizanze bya mañanzañanza auma, ne bimpampe bya makuyu bitota bibiji’ ne kwibipana kwi Davida ne bantu banji. Nanchi Abigaila waubile kyawama nyi? Baibolo waamba’mba: “Yehoba wamupumine Nabala, ne kufwa wafwile.” Panyuma ya bino Davida wasongwele Abigaila.—1 Sam. 25:3, 14-19, 23-25, 38-42.

‘Mwanamukazhi Utotwa’

19, 20. Ki ka kilengela mwanamukazhi kutotwa kya kine?

19 Binembelo byatakaika mwanamukazhi uba bintu mu jishinda ja Yehoba. Buku wa mu Baibolo wa Byambo bya Mana watakaika “mwanamukazhi walumbuluka,” byo aamba’mba: “Wanema kukila mabwe a buneme. Mwata wanji wamuketekela bulongo, kabiji umwenamo byavula mwi aye. Aye umubila mwata wanji byawama byonka, kechi byatama ne, mu moba anji onse a bumi bwanji.” Kunungapo, ‘aye wamba byambo bya maana; kabiji ufunjisha bantu kuba lusa. Utalatala bulongo ku byo boba ba mu nzubo yanji, kabiji kechi ujatu kwa kubula kwingila ne. Baana banji bemana na kumutota, ne mwata wanji naye umutakaika.’—Mana 31:10-12, 26-28.

20 Ki ka kilengela mwanamukazhi kutotwa kya kine? Byambo bya Mana 31:30, byaamba amba: “Kumweka bulongo kujimbaika, ne buya nabo bo bwatu; pakuba mwanamukazhi waakamwa Yehoba, ye wafwainwa kutotwa.” Kwakamwa Yehoba kwavwangamo kunekenena lunengezho lwanji lwa bumutwe. “Mutwe wa mwanamukazhi ye mulume wanji,” byonkatu byo kyaikala kuba’mba “mutwe wa banabalume bonse ye Kilishitu,” kabiji “mutwe wa Kilishitu ye Lesa.”—1 Ko. 11:3.

Santainga pa Bupe bwa Lesa

21, 22. (a) Bishinka ka byakonsha kulengela bena Kilishitu baji mu masongola a mushingi kusanta pa bupe bwa Lesa bwa masongola? (b) Mambo ka o twafwainwa kunemekela lunengezho lwa Yehoba lwa buntangi ne bumutwe? (Monai kakitenguluzha kaji pa jipa 17.)

21 Bena Kilishitu baji mu masongola a mushingi baji na bishinka byavula bya kusanchila Lesa. Bakonsha kwingijila pamo byo baji mu masongola a lusekelo. Kikatakata bakonsha kumusanchila pa bupe bwawama bwa masongola mambo ebapa jishuko ja kwikwasha mu masongola ne kwendela pamo ne Yehoba. (Luta 1:9; Mika 6:8) Mwine Watendekeshe masongola wayuka bulongo bikebewa pa kuba’mba masongola ekale a lusekelo. Kimye kyonse ubainga bintu mo akebela, mambo “lusekelo lwa Yehoba bo bulume bwenu,” nangwatu kya kuba mubena kwikala mu ino ntanda yatama.—Neh. 8:10.

22 Mwanamulume mwina Kilishitu watemwa mukazhanji byonka byo etemwa aye mwine umwesha bumutwe bwanji mu jishinda ja lusa ne kumulangulukilako. Ukatemwa mukazhanji wakamwa Lesa, mambo ukamutundaika ne kumunemekesha. Kyanemesha pa byonse ke kya kuba’mba, masongola abo awama akaleta mushingi kwi Lesa wetu wafwainwa kutotwa, Yehoba.

Mukivuluka Nyi?

• Ñanyi lunengezho Yehoba lo abikako pa mambo a bumutwe ne kunekenena?

• Mambo ka bamulume ne mukazhi o bafwainwa kwipeela mushingi?

• Mwanamukazhi uji mu lwitabilo wafwainwa kwikala byepi na mwatawanji wabula mu lwitabilo?

• Mambo ka banabalume o bafwainwa kwipuzha bakazhi babo saka bakyangye kupwisha kufuukula bintu?

[Kitenguluzha pa peja 17]

Mambo ka o Twafwainwa Kunemekela Buntangi?

Yehoba ye wabikako lunengezho lwa buntangi ne bumutwe mu bilengwa byanji bya maana. Wauba bino pa kuba’mba bilengwa byanji bya mupashi ne bantu bamwenemo. Kino kibalengela kwikala na jishuko ja kwingijisha lūsa lwabo lwa kwifuukwila bintu ne kunemeka Lesa kupichila mu kumwingijila mu mutende ne lukwatankano.—Sala. 133:1.

Kipwilo kya bena Kilishitu bashingwa kikokela buntangi ne bumutwe bwa kwa Yesu Kilishitu. (Efi. 1:22, 23) Kabiji byo akokela Yehoba, kulutwe na lwendo “Mwana naye ukakokela yewa wamukokeshesha byonse, amba Lesa ekale byonse mu byonse.” (1 Ko. 15:27, 28) Onkao mambo, kyanema bingi bantu bepana kwi Lesa kukokela lunengezho lwa bumutwe mu kipwilo ne mu kisemi. (1 Ko. 11:3; Hebe. 13:17) Umvwe twauba bino, twikala bantu baitabilwa kwi Yehoba ne kutambwila mapesho.—Isa. 48:17.

[Kipikichala pa peja 13]

Lulombelo lwakonsha kukwasha mwanamukazhi mwina Kilishitu wasongolwa kumwesha byubilo byawama bya Lesa

[Bipikichala pa peja 15]

Yehoba wanemeka bingi mingilo ingila banabakazhi ya kutundaika bintu bya Bufumu

    Mabuku a mu Kikaonde (1992-2025)
    Shinkai
    Shinkulai
    • Kikaonde
    • Tuminaiko Bakwenu
    • Byo Mukeba
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Shinkulai
    Tuminaiko Bakwenu